Altay Xan - türk, altay və monqol mifologiyasında dağ tanrısıdır. Bəzən Qızıl ilahı olaraq da görünür. Altın Xan, Altun Xan, İlten Xan olaraq da deyilər. Monqol mifologiyasında Altan Xan və ya Alt Xan olaraq bilinir. Altın Dağın (qızıl dağın) sahibi və qoruyandır. Qızıldan bir geyim geyər. Qızıl, Türk mədəniyyətində xaqanlıq (imperiya) simvoludur. Qızıl çukalı (zirehi) və tolgası (dəbilqəsi) vardır. Kargısı və yayı qızıldandır. Qızıl Dağ əlçatmaz bir uzaqlıqdadır və zirvəsi görünemeyecek qədər yüksəkdir. Altan Xan yerlə göyü bir-birinə bağlayan bu dağdan məsuldur və zirvəsində oturar. Zənginliyi, ehtişamı, qiymətli mədənləri təmsil edir. Macarlarda Arany Atyacska (Qızıl Ata) adlı bir xarakter vardır. Ural-Altay mədəniyyətlərinin ortaq bir torlarıdır. Qazaxya Isık kurganında olan qızıl zirehli, qızıl geyimli tekin (prens) bu anlayışın konkret bir dışavurumudur. Atı üçün altından qoşqu komandası olan Qızıl Tekin, türklərin qədim dövrdəki yaşayışları haqqında verməkdədir. 18 yaşında olduğu təxmin edilən gənc bir şahzadəyə aid cəsədin üzərindəki qızıl zireh belə başlı başına bir sənət əsəridir. Kurganda olan bir yazını kimi araşdırmaçılar "Khan uya üç otuz yox boltu. Utugsi tozıltı." Yəni "Tigin, 23-də öldü. Xalqının başı sağ olsun." şəklində oxudular. Bu müdhiş geyimdən və qızıl əşyalardan da aydın olur ki, qızıl əşyalar yalnız ehtişam və nümayiş məqsədli deyil Altan Xana duyulan bir hörmətin olaraq bu kurgana qoyulmuşdur. Bəlkə də beləcə Altay Xanın qəlbi alınaraq gənc şahzadənin cənnətə getməsi təmin ediləcəyi düşünülmüşdür. Mogurcada Haltan olaraq keçər. Altay Xan Altayların Tengricilik inancında, güclü bir Yer Su dağ ruhudur. Altaylar onun Altay dağlarının ən yüksək zirvəsində olduğuna inanarlar.
Etimologiya
(Al) kökündən törəmişdir. Işıldama, Parıldamak mənalarına gəlir. Qızıl sözcüyü ilə eyni mənşəyə malikdir. Alım, alımlılık kimi göz alıcılık və alav (alov), alaz kimi yakıcılık bildirən hərəkətlərlə eyni kökdən gəlir. Qızıl bütün insanlıq tarixində zənginliyin ən çox bilinən simvoludur və bir çox böyük sivilizasiya qızıl pul tətbiqini tarix içində istifadə.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
altay, altay, türk, altay, monqol, mifologiyasında, dağ, tanrısıdır, bəzən, qızıl, ilahı, olaraq, görünür, altın, altun, ilten, olaraq, deyilər, monqol, mifologiyasında, altan, olaraq, bilinir, altın, dağın, qızıl, dağın, sahibi, qoruyandır, qızıldan, geyim, g. Altay Xan turk altay ve monqol mifologiyasinda dag tanrisidir Bezen Qizil ilahi olaraq da gorunur Altin Xan Altun Xan Ilten Xan olaraq da deyiler Monqol mifologiyasinda Altan Xan ve ya Alt Xan olaraq bilinir Altin Dagin qizil dagin sahibi ve qoruyandir Qizildan bir geyim geyer Qizil Turk medeniyyetinde xaqanliq imperiya simvoludur Qizil cukali zirehi ve tolgasi debilqesi vardir Kargisi ve yayi qizildandir Qizil Dag elcatmaz bir uzaqliqdadir ve zirvesi gorunemeyecek qeder yuksekdir Altan Xan yerle goyu bir birine baglayan bu dagdan mesuldur ve zirvesinde oturar Zenginliyi ehtisami qiymetli medenleri temsil edir Macarlarda Arany Atyacska Qizil Ata adli bir xarakter vardir Ural Altay medeniyyetlerinin ortaq bir torlaridir Qazaxya Isik kurganinda olan qizil zirehli qizil geyimli tekin prens bu anlayisin konkret bir disavurumudur Ati ucun altindan qosqu komandasi olan Qizil Tekin turklerin qedim dovrdeki yasayislari haqqinda vermekdedir 18 yasinda oldugu texmin edilen genc bir sahzadeye aid cesedin uzerindeki qizil zireh bele basli basina bir senet eseridir Kurganda olan bir yazini kimi arasdirmacilar Khan uya uc otuz yox boltu Utugsi tozilti Yeni Tigin 23 de oldu Xalqinin basi sag olsun seklinde oxudular Bu mudhis geyimden ve qizil esyalardan da aydin olur ki qizil esyalar yalniz ehtisam ve numayis meqsedli deyil Altan Xana duyulan bir hormetin olaraq bu kurgana qoyulmusdur Belke de belece Altay Xanin qelbi alinaraq genc sahzadenin cennete getmesi temin edileceyi dusunulmusdur Mogurcada Haltan olaraq kecer Altay Xan Altaylarin Tengricilik inancinda guclu bir Yer Su dag ruhudur Altaylar onun Altay daglarinin en yuksek zirvesinde olduguna inanarlar Etimologiya Redakte Al kokunden toremisdir Isildama Parildamak menalarina gelir Qizil sozcuyu ile eyni menseye malikdir Alim alimlilik kimi goz alicilik ve alav alov alaz kimi yakicilik bildiren hereketlerle eyni kokden gelir Qizil butun insanliq tarixinde zenginliyin en cox bilinen simvoludur ve bir cox boyuk sivilizasiya qizil pul tetbiqini tarix icinde istifade Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Mifologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Altay xan amp oldid 4491524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
