Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Aleksandr Qottlib Baumqarten (17 iyul 1714[…], Berlin – 27 may 1762, Frankfurt-na-Oder) — alman filosofu, Leybnits və Volfun davamçısı, "estetika" termininin müəllifi.
| Aleksandr Baumqarten | |
|---|---|
| alm. Alexander Gottlieb Baumgarten | |
| Doğum tarixi | 17 iyul 1714[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 may 1762(47 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Berlində Yakob və Rozina Baumqartenin ailəsində anadan olub. Atası ilahiyyatçı və pedaqoq Frankenin köməkçisi idi. Aleksandr Baumqarten ailənin beşinci övladı idi. Qardaşı Ziqmund Yakob tanınmış ilahiyyatçı və kilsə tarixçisi idi. Baumqarten Halledə H.Volfun rəhbərliyi altında fəlsəfə və teologiyanı öyrənmişdir. 1735-ci ildə magistr dərəcəsi aldıqdan sonra Hall Universitetinə müəllim təyin edildi və 1738-ci ildə professor oldu. 1740-cı ildən Frankfurt an der Oder Universitetində professor olub və ölümünə qədər burada çalışıb.
Təlimi
Baumqarten ontologiyanı “varlıqların ümumi predikatları haqqında elm” (lat. Scientia praedicatorum entis generaliorum) kimi təyin edir. O hesab edirdi ki, ontologiya kosmologiya, psixologiya və təbii teologiya ilə birlikdə metafizikanın tərkib hissəsidir:
Ontologiyaya, kosmologiyaya, psixologiyaya və təbii teologiyaya müraciət edən metafizika (Prolegomena Metaphysicorum, 2)
1735-ci ildə Baumqarten ilk dəfə "estetika" terminini (lat. Aesthetica; qədim yunan dilindən aisthetikos - hisslə qavranılan) təqdim etdi, onunla gözəlliyi dərk edən və yaradan və hissiyyatlı biliyin fəlsəfi elmini (lat. scientia cognitionis sensitivae) təyin etdi. "Həssaslıq" anlayışına Baumqarten təkcə hissləri deyil, həm də duyğuları, yaddaşı, intuisiyanı, ağıl, təxəyyülü də daxil etmişdir. O, kamilliyi və ya gözəlliyi üç əsas ünsürün uyğunluğunda görürdü: məzmun, nizam və ifadə. Buna görə, estetika Baumqarten tərəfindən üç hissəyə bölündü:
- Evristika - "şeylər və düşüncə obyektləri" doktrinası
- Metodologiya - bədii əsərin təşkili doktrinası
- Semiotika - estetik əlamətlərin öyrənilməsi.
İstinadlar
- Alexander Gottlieb Baumgarten // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
- Brozović D., Ladan T. Alexander Gottlieb Baumgarten // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118507605 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Г-чъ А. Баумгартенъ (rus.). // Энциклопедический лексикон СПб: 1836. Т. 5. С. 99–100.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Qottlib Baumqarten 17 iyul 1714 Berlin 27 may 1762 Frankfurt na Oder alman filosofu Leybnits ve Volfun davamcisi estetika termininin muellifi Aleksandr Baumqartenalm Alexander Gottlieb Baumgarten Dogum tarixi 17 iyul 1714 1714 07 17 Dogum yeri Berlin PrussiyaVefat tarixi 27 may 1762 1762 05 27 47 yasinda Vefat yeri Frankfurt na Oder PrussiyaVetendasligi Almaniya Federativ RespublikasiEsas maraqlari felsefe Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBerlinde Yakob ve Rozina Baumqartenin ailesinde anadan olub Atasi ilahiyyatci ve pedaqoq Frankenin komekcisi idi Aleksandr Baumqarten ailenin besinci ovladi idi Qardasi Ziqmund Yakob taninmis ilahiyyatci ve kilse tarixcisi idi Baumqarten Hallede H Volfun rehberliyi altinda felsefe ve teologiyani oyrenmisdir 1735 ci ilde magistr derecesi aldiqdan sonra Hall Universitetine muellim teyin edildi ve 1738 ci ilde professor oldu 1740 ci ilden Frankfurt an der Oder Universitetinde professor olub ve olumune qeder burada calisib TelimiBaumqarten ontologiyani varliqlarin umumi predikatlari haqqinda elm lat Scientia praedicatorum entis generaliorum kimi teyin edir O hesab edirdi ki ontologiya kosmologiya psixologiya ve tebii teologiya ile birlikde metafizikanin terkib hissesidir Ontologiyaya kosmologiyaya psixologiyaya ve tebii teologiyaya muraciet eden metafizika Prolegomena Metaphysicorum 2 1735 ci ilde Baumqarten ilk defe estetika terminini lat Aesthetica qedim yunan dilinden aisthetikos hissle qavranilan teqdim etdi onunla gozelliyi derk eden ve yaradan ve hissiyyatli biliyin felsefi elmini lat scientia cognitionis sensitivae teyin etdi Hessasliq anlayisina Baumqarten tekce hissleri deyil hem de duygulari yaddasi intuisiyani agil texeyyulu de daxil etmisdir O kamilliyi ve ya gozelliyi uc esas unsurun uygunlugunda gorurdu mezmun nizam ve ifade Buna gore estetika Baumqarten terefinden uc hisseye bolundu Evristika seyler ve dusunce obyektleri doktrinasi Metodologiya bedii eserin teskili doktrinasi Semiotika estetik elametlerin oyrenilmesi IstinadlarAlexander Gottlieb Baumgarten Proleksis enciklopedija Opca i nacionalna enciklopedija xorv 2009 Brozovic D Ladan T Alexander Gottlieb Baumgarten Hrvatska enciklopedija xorv LZMK 1999 9272 s Deutsche Nationalbibliothek Record 118507605 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 G ch A Baumgarten rus Enciklopedicheskij leksikonSPb 1836 T 5 S 99 100