Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Alban təqvimi — Qafqaz Albaniyasında istifadə olunmuş sivil və dini təqvim. Bu təqvimin varlığını ilk dəfə 1832-ci ildə irəli sürmüşdür.Ananiya Şirakatsiyə aid 114 nömrəli əlyazmaya istinad edən Brosse bu təqvimdə 12 ay olduğunu göstərir. Təqvim avqust ayından başlayırdı. Ayların adları həm Udi dilində həm də Fars dilində izah olunur. Paris, Tbilisi həmçinin İrəvanda saxlanılan 12 fərqli əlyazmada bu aylar sıralanmışdır. Utili tarixçi (1047–1129) qeydlərinə əsasən qədim Alban və Gürcü təqvimləri 29 Avqustda başlayırdı. Bu təqvimin əsasında Udi təqvimi hazırlanmışdır.
| Təqvim | |||
|---|---|---|---|
| Təqvim haqqında | |||
| Təqvim tipi | |||
| Təqvim dövrü | Uzun illərin daxil edilməsi | ||
| | |||
| Digər təqvimlər | |||
| · Assuriya · Astek · Benqal · Berber · Bəhai · · Babil · Bizans · · · Hind · Holosen · Qafqaz Albaniyası · Qriqori · · · Qədim Misir · · Qibti · Qədim Çin · · · Yəhudi · · · · Hicri-qəməri ·Hicri-şəmsi · · Çin · · · · · Yuli · · Rumi · · · · · · · · Fransız · · · · · · Efiopiya · · | |||
Cənubi Qafqaz təqvimləri
Qədim Gürcü, Erməni və Alban təqvimlərindəki ayların adları bənzər olmuşdur.
| Erməni dilində | Gürcü dilində | Alban dilində | Qriqorian təqvimi |
|---|---|---|---|
| նաւասարդ (navasardi) | Axaltslisa | Navasardos | Avqust |
| հոռի (horhi) | Seteli | T'ule | Sentyabr |
| սահմի (sahmi) | Teriati | Namos' | Oktyabr |
| տրէ (tre) | Tristini | Çil | Noyabr |
| քաղոց (kaqots) | Apani | Bokavon | Dekabr |
| արաց (aratz) | Novtzeni | Mare | Yanvar |
| մեհեկան (maxetsi) | Nivnçani | Boceone | Fevral |
| արեգ (areq) | İqaçay | J'qul | Mart |
| ահեկան (ahekan) | Vardupay | Bontoke | Aprel |
| մարերի (mareri) | Marçini | Orili | May |
| մարգաց (marqaç) | Bubas | Exna | İyun |
| հրոտից (hrotiç) | Kuraluban | Baxna | İyul |
Aylar
Navasardun
Alban təqvimində ilk ay olmuşdur. Əslən orta pəhləvi dilində olub "yeni il" mənasına gəlir.
T'ule
Alban təqviminin ikinci ayı. T'ul — albanca olub, "şərablıq üzüm" deməkdir. Udi dilində də üzüm mənasına gəlir.
Namos'
Alban təqviminin üçüncü ayı. Bu ad üçün iki ehtimal irəli sürülüb. Bir ehtimala görə o farsca ibadət mənasına gələn "namaz" sözündəndir, ikinci bir ehtimala görə isə bu yenə farsca olan "nəm" sözündən gəlir.
Çil
Təqvimin dördüncü ayıdır. Udi dilində "toxum" mənasına gəlir.
Bokavon
Təqvimin beşinci ayı. Udi dilindəki "yığmaq, dərmək" mənasına gələn "bok'sun" sözündən yarandığı güman edilir.
Altı və yeddinci aylar
Alban təqviminin altıncı və yeddinci aylarının mənası barədə etimoloji təklif irəli sürülməmişdir.
J'qul
Alban təqviminin səkkizinci ayıdır. Udi dilində "yaz, bahar" mənasına gəlir.
Doqquz və onuncu aylar
Bu ayların adlarının mənası haqqında məlumat yoxdur və Udi dili ilə də açıqlanmır.
Exna
Alban təqviminin on birinci ayıdır. Udi dilində "ex" sözü "biçin" mənasına gəlir.Gürcü və Erməni təqvimindəki paralel aylar da "biçin ayı" mənası verir.
Baxna
Alban təqviminin son ayıdır. Udi dilində be'q' sözü "günəş" mənasına gəlir.
Mənbə
- Jost Gippert, Annual of Armenian Linguistics 9, 1988, 35–46.
İstinadlar
- Nouveau journal asiatique: ou recueil de mémoires, d'extraits et de Notices. Cild 10. Səh 527.
- P. İnqorokva, "Jvel-kartuli c‘armartuli k‘alendari 2", Sakartvelos muzeumis moambe 7, 1931–32, səh.300
- W. Schulze, Die Sprache der Uden in Nord-Azerbajdžan, Wiesbaden 1982, səh.284
- E. Dulaurier, Recherches sur la chronologie arménienne, t.1, Paris 1859, səh. 167
Voroşil Qukasyan — Udincə-Azərbaycanca-Rusca lüğət, Bakı, "Elm", 1974:
- Səh. 211
- Səh. 233
- Səh. 88
- Səh. 114
- Səh. 122
- Səh. 78
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Alban teqvimi Qafqaz Albaniyasinda istifade olunmus sivil ve dini teqvim Bu teqvimin varligini ilk defe 1832 ci ilde ireli surmusdur Ananiya Sirakatsiye aid 114 nomreli elyazmaya istinad eden Brosse bu teqvimde 12 ay oldugunu gosterir Teqvim avqust ayindan baslayirdi Aylarin adlari hem Udi dilinde hem de Fars dilinde izah olunur Paris Tbilisi hemcinin Irevanda saxlanilan 12 ferqli elyazmada bu aylar siralanmisdir Utili tarixci 1047 1129 qeydlerine esasen qedim Alban ve Gurcu teqvimleri 29 Avqustda baslayirdi Bu teqvimin esasinda Udi teqvimi hazirlanmisdir TeqvimTeqvim haqqindaTeqvim tipi Gunes Ay Teqvim dovru Uzun illerin daxil edilmesiDiger teqvimler Assuriya Astek Benqal Berber Behai Babil Bizans Hind Holosen Qafqaz Albaniyasi Qriqori Qedim Misir Qibti Qedim Cin Yehudi Hicri qemeri Hicri semsi Cin Yuli Rumi Fransiz Efiopiya Cenubi Qafqaz teqvimleriQedim Gurcu Ermeni ve Alban teqvimlerindeki aylarin adlari benzer olmusdur Ermeni dilinde Gurcu dilinde Alban dilinde Qriqorian teqvimiնաւասարդ navasardi Axaltslisa Navasardos Avqustհոռի horhi Seteli T ule Sentyabrսահմի sahmi Teriati Namos Oktyabrտրէ tre Tristini Cil Noyabrքաղոց kaqots Apani Bokavon Dekabrարաց aratz Novtzeni Mare Yanvarմեհեկան maxetsi Nivncani Boceone Fevralարեգ areq Iqacay J qul Martահեկան ahekan Vardupay Bontoke Aprelմարերի mareri Marcini Orili Mayմարգաց marqac Bubas Exna Iyunհրոտից hrotic Kuraluban Baxna IyulAylarNavasardun Alban teqviminde ilk ay olmusdur Eslen orta pehlevi dilinde olub yeni il menasina gelir T ule Alban teqviminin ikinci ayi T ul albanca olub serabliq uzum demekdir Udi dilinde de uzum menasina gelir Namos Alban teqviminin ucuncu ayi Bu ad ucun iki ehtimal ireli surulub Bir ehtimala gore o farsca ibadet menasina gelen namaz sozundendir ikinci bir ehtimala gore ise bu yene farsca olan nem sozunden gelir Cil Teqvimin dorduncu ayidir Udi dilinde toxum menasina gelir Bokavon Teqvimin besinci ayi Udi dilindeki yigmaq dermek menasina gelen bok sun sozunden yarandigi guman edilir Alti ve yeddinci aylar Alban teqviminin altinci ve yeddinci aylarinin menasi barede etimoloji teklif ireli surulmemisdir J qul Alban teqviminin sekkizinci ayidir Udi dilinde yaz bahar menasina gelir Doqquz ve onuncu aylar Bu aylarin adlarinin menasi haqqinda melumat yoxdur ve Udi dili ile de aciqlanmir Exna Alban teqviminin on birinci ayidir Udi dilinde ex sozu bicin menasina gelir Gurcu ve Ermeni teqvimindeki paralel aylar da bicin ayi menasi verir Baxna Alban teqviminin son ayidir Udi dilinde be q sozu gunes menasina gelir MenbeJost Gippert Annual of Armenian Linguistics 9 1988 35 46 IstinadlarNouveau journal asiatique ou recueil de memoires d extraits et de Notices Cild 10 Seh 527 P Inqorokva Jvel kartuli c armartuli k alendari 2 Sakartvelos muzeumis moambe 7 1931 32 seh 300 W Schulze Die Sprache der Uden in Nord Azerbajdzan Wiesbaden 1982 seh 284 E Dulaurier Recherches sur la chronologie armenienne t 1 Paris 1859 seh 167 Vorosil Qukasyan Udince Azerbaycanca Rusca luget Baki Elm 1974 Seh 211 Seh 233 Seh 88 Seh 114 Seh 122 Seh 78