Aba Tura —Qədim türk şəhəri, Aba Tura (müasir Kuznetsk) Kemerevo vilayətində (Rusiya) iri metallurgiya şəhəri.
Tarixi
Tarixən Aba Tura yaşayış məntəqəsi Aba və Kondoma çaylarının Tom çayına töküldüyü yerdə salınmışdır. Aba Turadan vaxtı ilə Yurqa, Taştakol, Abakan şəhərlərinə yol gedirdi. İndi həmin qədim yolla dəmir yolu xətti çəkilmişdir. Rusların Altay ölkəsi ilə tanışlığı XVII əsrdə baş vermişdir. Belə ki, Tom sərkan (voyevoda) yerli xan Ağ Kalmıklarm sultanı Abakla münasibət qura bilmişdir. (Qeyd: ağ kalmıkların digər adı oyrotlardır). 1617-ci ildə kazaklar Aba Turanı tutub, onu hərb qalası kimi möhkəmləndirirlər. Şəhərin adı Aba tayfasının adı ilə bağlıdır. Buranın yerli əhalisi Abalılar sayılırdı. Prof. Abdulkadir Donuk türk dövlətlərində istifadə edilmiş qədim hərbi ünvan və rütbələr barəsindəki tədqiqlərində Aba ünvanının Orxon abidələrində "baş komandan" mənasında işləndiyini göstərərək Kuman-qıpçaqlarda və oğuzlarda yayqin bir ad kimi qullanıldığından, hətta ayrıca Çindəki türk (uyqur) elçisinin Kül Buyrukun "Apa" ünvanı daşıdığından bəhs etmişdir1. Aba Tura mənaca "Tura-dayanacaq, düşərgə, məskən; Aba Tura "abalıların şəhəri" deməkdir. Yağmaçı kazaklar şəhərin əsil adına etina etməyərək onu öz bildikləri şəkildə Kuznetsk adlandırırdılar. Çünki onlar buraya gələrkən Abalıları dəmirçi, mahir usta kimi tanımışdılar. Hərb qalası Aba Tura 1622-ci ildə şəhərə çevrilir. Belə ki, tezliklə bu ərazilərdə zəngin metal mədənləri olduğu məlum oldu. Bundan sonra şəhərin Aba Tura türk adı dəyişdirilərək Kuznetsk adı ilə ("dəmirçilər şəhəri" deməkdir) əvəz olundu2. Şəhər 1932-ci ildən 1961-ci ilədək Stalinsk adı ilə yaşamışdır. Nəhayət Stalinin xatirəsinə qoyulmuş adların ləğvi kompaniyası ilə əlaqədar olaraq 1961-ci ildən şəhər özünün yeni adı - Novokuznetsk adı ilə məlumdur. Şəhərdə kömür, kimya, maşınqayırma və ağac emalı sənayesi inkişaf etməkdədir. Hazırda Rusiyanın ən böyük metallurgiya mərkəzlərindən biridir.
İstinadlar
1. Добжанский В. И., Ширин Ю. В. Кузнецкий острог в 1618 и 1620 гг. [Текст] / В. И. Добжанский, Ю. В. Ширин // Аборигены и русские старожилы Притомья. — Кемерово, 2002. 2. Кауфман А. О. Некоторые аспекты формирования Кузнецкого гарнизона в XVII — начале XVIII вв. [Текст] / А. О. Кауфман // Кузнецкая старина. — Новокузнецк, 2005, вып 7. 3. Конюхов, И. С. Кузнецкая летопись [Текст] / под ред. Ю. В. Ширина. — Новокузнецк: Кузнецкая крепость, 1995. — 184 с. 4. Лизогуб П. П., Некоторые вопросы начальной истории г. Кузнецка. [Текст] /П. П. Лизогуб // Новое в развитии исторического краеведения и регионального музееведения. — Новокузнецк, 2003. 5. Г. Ф. Миллер. Описание Кузнецкого уезда Тобольской провинции в Сибири [Текст] / Г. Ф. Миллер // Кузнецкая старина . — Новокузнецк, 2005, вып 7. 6. Шадрина А. С. История Кузнецка XVII — начала XX вв. [Текст] / А. С. Шадрина. — Новокузнецк: Кузнецкая крепость, 1998. — 36 с.
.
Həmçinin bax
Coğrafiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Dekabr 02, 2021
tura, qədim, türk, şəhəri, müasir, kuznetsk, kemerevo, vilayətində, rusiya, metallurgiya, şəhəri, tarixi, redaktətarixən, yaşayış, məntəqəsi, kondoma, çaylarının, çayına, töküldüyü, yerdə, salınmışdır, vaxtı, ilə, yurqa, taştakol, abakan, şəhərlərinə, gedirdi,. Aba Tura Qedim turk seheri Aba Tura muasir Kuznetsk Kemerevo vilayetinde Rusiya iri metallurgiya seheri Tarixi RedakteTarixen Aba Tura yasayis menteqesi Aba ve Kondoma caylarinin Tom cayina tokulduyu yerde salinmisdir Aba Turadan vaxti ile Yurqa Tastakol Abakan seherlerine yol gedirdi Indi hemin qedim yolla demir yolu xetti cekilmisdir Ruslarin Altay olkesi ile tanisligi XVII esrde bas vermisdir Bele ki Tom serkan voyevoda yerli xan Ag Kalmiklarm sultani Abakla munasibet qura bilmisdir Qeyd ag kalmiklarin diger adi oyrotlardir 1617 ci ilde kazaklar Aba Turani tutub onu herb qalasi kimi mohkemlendirirler Seherin adi Aba tayfasinin adi ile baglidir Buranin yerli ehalisi Abalilar sayilirdi Prof Abdulkadir Donuk turk dovletlerinde istifade edilmis qedim herbi unvan ve rutbeler baresindeki tedqiqlerinde Aba unvaninin Orxon abidelerinde bas komandan menasinda islendiyini gostererek Kuman qipcaqlarda ve oguzlarda yayqin bir ad kimi qullanildigindan hetta ayrica Cindeki turk uyqur elcisinin Kul Buyrukun Apa unvani dasidigindan behs etmisdir1 Aba Tura menaca Tura dayanacaq duserge mesken Aba Tura abalilarin seheri demekdir Yagmaci kazaklar seherin esil adina etina etmeyerek onu oz bildikleri sekilde Kuznetsk adlandirirdilar Cunki onlar buraya gelerken Abalilari demirci mahir usta kimi tanimisdilar Herb qalasi Aba Tura 1622 ci ilde sehere cevrilir Bele ki tezlikle bu erazilerde zengin metal medenleri oldugu melum oldu Bundan sonra seherin Aba Tura turk adi deyisdirilerek Kuznetsk adi ile demirciler seheri demekdir evez olundu2 Seher 1932 ci ilden 1961 ci iledek Stalinsk adi ile yasamisdir Nehayet Stalinin xatiresine qoyulmus adlarin legvi kompaniyasi ile elaqedar olaraq 1961 ci ilden seher ozunun yeni adi Novokuznetsk adi ile melumdur Seherde komur kimya masinqayirma ve agac emali senayesi inkisaf etmekdedir Hazirda Rusiyanin en boyuk metallurgiya merkezlerinden biridir 1 Istinadlar Redakte 1 Dobzhanskij V I Shirin Yu V Kuzneckij ostrog v 1618 i 1620 gg Tekst V I Dobzhanskij Yu V Shirin Aborigeny i russkie starozhily Pritomya Kemerovo 2002 2 Kaufman A O Nekotorye aspekty formirovaniya Kuzneckogo garnizona v XVII nachale XVIII vv Tekst A O Kaufman Kuzneckaya starina Novokuzneck 2005 vyp 7 3 Konyuhov I S Kuzneckaya letopis Tekst pod red Yu V Shirina Novokuzneck Kuzneckaya krepost 1995 184 s 4 Lizogub P P Nekotorye voprosy nachalnoj istorii g Kuznecka Tekst P P Lizogub Novoe v razvitii istoricheskogo kraevedeniya i regionalnogo muzeevedeniya Novokuzneck 2003 5 G F Miller Opisanie Kuzneckogo uezda Tobolskoj provincii v Sibiri Tekst G F Miller Kuzneckaya starina Novokuzneck 2005 vyp 7 6 Shadrina A S Istoriya Kuznecka XVII nachala XX vv Tekst A S Shadrina Novokuzneck Kuzneckaya krepost 1998 36 s Hemcinin bax Redakte Cografiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Aba Tura amp oldid 2900257, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
