AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana
AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana və ya qısaca: AMEA MEK — Azərbaycanda milli və dünya əhəmiyyətli elmi nəşrlərin zəngin fondlarına malik olan universal təmayüllü, aparıcı elmi kitabxana.
AMEA Mərkəzi Elmi kitabxana | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Ölkə | Azərbaycan |
Tipi | Elmi kitabxana |
Yaradılıb | 1923 |
Ünvan | Bakı şəhəri, Hüseyn Cavid prospekti 129, Akademiya şəhərciyi, MEK-in yeni binası, AZ1143 |
Telefon | +(994 12) 539 73 65 |
Fondu | |
Fondun həcmi | 1308000 (May, 2016) |
Digər məlumatlar | |
Direktor | Məmməd Əliyev |
Sayt | mek.az |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
Mərkəzi Elmi Kitabxana 1923-cü ildə Azərbaycanın görkəmli ziyalıları Nəriman Nərimanov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Tağı Şahbazi, Hənəfi Zeynallı və başqalarının təşəbbüsü və yaxından köməyi ilə "Azərbaycanı Tədqiq və Tətöbbö Cəmiyyəti"nin nəzdində Biblioqrafik büro kimi fəaliyyətə başlayıb. Görkəmli ədəbiyyatşünas-biblioqraf, professor Aleksandr Vasilyeviç Baqrinin rəhbərliyi ilə təsis edilmiş "Biblioqrafiya bürosu" (1923) MEK-in təşəkkülü üçün ilkin baza olmuşdur.
1923-cü ilin noyabr ayında "Azərbaycanı Tədqiq və Tətöbbö Cəmiyyəti"nin keçirtdiyi iclasda kitabxananın yaradılması haqqında qərar qəbul edilir və həmin vaxtdan Cəmiyyətin nəzdində Elmi Kitabxana fəaliyyətə başlayır. Bu zaman kitabxananın fondunu 430 nüsxə kitab, 1200 nüsxə qiymətli əlyazmalar təşkil edirdi. 1925-ci ilin avqust ayında "Azərbaycanı Tədqiq və Tətöbbö Cəmiyyəti"nin Mərkəzi Şurasının iclasında Cəmiyyətin Elmi Kitabxanası ilə Biblioqrafiya bürosunun işində paralelizmi aradan qaldırmaq və kitabxanada olan materialın biblioqrafiyalaşdırılması məqsədilə büro ilə kitabxana birləşdirilərək Kitabxana-Biblioqrafiya bürosu təsis edilir. Kitabxana-Biblioqrafiya bürosunun sədri Hənəfi Zeynallı olur.
Mərkəzi Kitabxananın yaradılması istiqamətində ilkin tədbirlər 1923-1924-cü illərdə həyata keçirilmişdir. 1945-ci ildə Azərbaycanda müstəqil Elmlər Akademiyasının yaradılması ilə əlaqədar Mərkəzi Elmi Kitabxananın tarixində yeni inkişaf mərhələsi başlanır. AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana 1963-1984-cü illərdə Əsaslı Kitabxana adını daşımışdır. Əsaslı Kitabxana 1984-cü ildən Mərkəzi Elmi Kitabxana (MEK) adlanır.
AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana (MEK) ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətdə olduğu illərdə əsaslı inkişaf yolu keçmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 4 yanvar 2003-cü il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş AMEA Nizamnaməsinin 5-ci maddəsinin 54-cü bəndinə əsasən Mərkəzi Elmi Kitabxana (MEK) elmi müəssisə statusu almışdır.
1925-ci ildə Hənəfi Zeynallının rəhbərliyi ilə yaranan Mərkəzi Elmi Kitabxana (MEK) 90 illik fəaliyyəti dövründə ölkəmizin ən iri kitabxana-informasiya müəssisələrindən birinə çevrilərək elmin inkişafında, elmi kadrların yetişdirilməsində əvəzsiz rol oynamışdır. Mərkəzi Elmi Kitabxanaya müxtəlif illərdə S.M.Yəhyazadə, Y.İ.Tahirov, Nazim Axundov, Rasim Kazımov, Məhbubə Həsənova, Əmin Əfəndiyev, Aybəniz Əliyeva-Kəngərli, Leyla İmanova rəhbərlik etmişlər. Sonradan AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasının direktoru Sevil Zülfüqarova olmuşdur. Hazırda isə Mərkəzi Elmi Kitabxananın direktoru Professor Məmməd Əliyevdir.
Azərbaycanda təbiət, texniki və humanitar elmlər üzrə ən iri kitabxana sayılan AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası dünya xalqlarının 50-dən çox dilində 3 milyon nüsxəyədək ədəbiyyat saxlayan zəngin, universal kitab fonduna malikdir.
Beynəlxalq əlaqələri
AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana 1993-cü ildə Beynəlxalq Kitabxana Assosiasiyaları Federasiyasının (International Federation of Library Associations and Institutions) üzvü seçilib. 2012-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Mərkəzi Elmi Kitabxanası (MEK) Avropa Şurası yanında Elmi Kitabxanalar Assosiasiyasının tamhüquqlu üzvlüyünə qəbul edilmişdir. AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana Azərbaycanda fəaliyyət göstərən kitabxanalar arasında bu təşkilata üzv olan ilk kitabxanadır.
Mərkəzi Elmi Kitabxana respublikada beynəlxalq kitab mübadiləsi mərkəzidir. AMEA MEK ABŞ, İngiltərə, Fransa, Almaniya, İtaliya, Türkiyə, İran, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir Ərəb Respublikası, MDB dövlətləri və digər ölkələrin təşkilatları (Akademiyalar, ali təhsil müəssisələri, kitabxanalar, xüsusi təşkilatlar, muzeylər, ayrı-ayrı alimlər, yazıçılar, ictimai xadimlər) ilə əlaqə yaradaraq ədəbiyyat və informasiya mübadiləsi aparır.
Ölkələr arasında ABŞ partnyor sayına görə 1-ci yeri tutur (80-dən çox təşkilat). Aktiv partnyorlar sırasında Vaşinqton şəhərində yerləşən Konqres Kitabxanası, Miçiqan Universitetinin Kitabxanası, Los-Ancelesdə Kaliforniya Universiteti, İllinois Universitetinin kitabxanasının adlarını çəkmək olar. Həmçinin Avropa ölkələri - London Coğrafiya İnstitutu, Asiya Cəmiyyəti, İngiltərənin Britaniya muzeyi, Parisdə Milli Kitabxana, Hamburqda Zoologiya İnstitutu, Tokio şəhərində yerləşən Yaponiyanın Zəlzələ Araşdırmalar İnstitutu, Riyaziyyat İnstitutunun Kitabxanası və digərləri ilə kitab mübadiləsi müvəffəqiyyətlə həyata keçirilir.
Bu əlaqələr çərçivəsində Mərkəzi Elmi Kitabxana 2015-ci il ərzində Azərbaycanda fəaliyyətdə olan bir neçə səfirliklərin nümayəndələri ilə görüşlər keçirmişdir.
- Mərakeş Krallığının Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Həsən Hami (09 aprel, 2015)
- Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Azərbaycandaki səfirliyinin missiya rəhbərinin müavini Abdulla Yasim Əl-Şəmsi (21 aprel, 2015)
- Əfqanıstan İslam Respublikasının Azərbaycandaki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Mohammad Taqi Xalili (23 aprel, 2015)
- İsveç Krallığının Azərbaycandaki səfirliyinin müvəqqəti işlər üzrə vəkili Tomas Danestad (30 aprel, 2015)
- İraqın Azərbaycandaki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Heydər Şiyə Qubeyşi Əl-Barrak (04 may, 2015)
- Türkmənistanın Azərbaycandaki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Toyli Komekov (05 may, 2015)
- Fələstinin Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Nasir Əbdül Kərim (06 may, 2015)
- Cənubi Koreyanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Çoi Suk-inn (20 may, 2015)
- Kolumbiyanın Azərbaycandakı səfirliyinin daimi işlər vəkili Assad Xose Xater Penya (29 may, 2015)
- Rusiyanın Azərbaycandaki səfirliyinin baş müşaviri Aleksandr Qladkov (29 may, 2015)
- MEK-in bir qrup əməkdaşı 8 yanvar 2015-ci ildə Birləşmiş Krallığa səfər edib. Səfər zamanı Britaniya Kitabxanasının London və York şəhərlərində yerləşən bölmələrində bir sıra mühüm görüşlər keçirilib və kitabxana təcrübəsi öyrənilib.
- MEK-in bir qrup əməkdaşı 28 sentyabr 2015-ci il tarixində Türkmənistanın Aşqabad şəhərində keçirilən X Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında və “Kitab tərəqqi və əməkdaşlıq yoludur” adlı beynəlxalq elmi konfransda iştirak edib.
- MEK 7 noyabr 2015-ci ildə Türkiyədə keçirilən 34-cü beynəlxalq kitab sərgisində təmsil olunub.
- MEK-in bir qrup əməkdaşı Rusiya Dövlət Kitabxanası və Yeltsin adına Prezident Kitabxanasına səfər edib. Səfər nəticəsində əməkdaşlar Rusiyalı həmkarların kitabxana idarəetməsi, biblioqrafiya, informasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma sahəsində təcrübələri ilə tanış olub.
Kitabxananın fondları
- Azərbaycan ədəbiyyatı fondu - Fondda 79 171 sayda kitab var. Həmçinin, 18 530 jurnal, 1 514 qəzet, 5 856 dissertasiya, 15 993 avtoreferat və 56 334 ardı davam edən nəşrlər mövcuddur.
- Rus ədəbiyyatı fondu - Həcmi 600 min nüsxədən artıqdır. Orta əsrlərdən başlayaraq dövrümüzə kimi müxtəlif elmi və bədii ədəbiyyatı, lüğətlər, fotosurətlər və mətbuat səlnamələrini əhatə edir.
- Şərq ədəbiyyatı fondu - Həcmi 73 855 min nüsxədən artıqdır. Fondda olan XX əsrin məşhur şərqşünas alimlərinin şəxsi kitab kolleksiyalarına xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Georq Hazainin şəxsi kitabxanasının türkologiyaya aid bölümünün çox qiymətli 427 ədəd kitabı, 847 sayda jurnalları və şəxsi arxiv materialları fondda saxlanılır. Fondda Şərqşünas-nizamişünas, SSRİ EA müxbir üzvü, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı Y.E. Bertelsin 4 384, Professor, dünya şöhrətli şərqşünas Y.A. Belyayevin 233 ədəbiyyat, şərqşünas alim B.N.Zaxoderin 2 115 kitabı, diplomat Zahid Hüseynzadənin 478 və Maestro Niyazinin 62 sayda hədiyyə olunmuş kitab kolleksiyaları saxlanılır.
- Qərbi Avropa ədəbiyyatı fondu - 59 503 nüsxə kitab, 150 500 jurnal fonduna malikdir. Fond Qərbi Avropa dövlətlərinin iri kitabxanaları, təşkilatları, universitetləri və alim, mütəxissislərlə beynəlxalq kitab mübadiləsini həyata keçirir.
- Nadir kitab fondu - Həcmi 14 215 nüsxə nəşrdir. Numizmat alim Y.A.Paxomovun şəxsi kolleksiyası diqqətə layiqdir. Kolleksiyanın içində Azərbaycan arxeologiyasına, etnoqrafiyasına, numizmatikasına aid elmi ədəbiyyat mövcuddur. “Encyclopaedia of Americana”, “Encyclopaedia of Britannica”, “Alpha encyclopaedia”, “La grande encyclopaedigue universelle en couleure” və s. universal ensiklopediyalar, “Encyclopaedia of İslam”, “Encyclopaedia İranica” və s. ictimai elmlərə aid ensiklopediyalar mövcuddur.
- Dövrü mətbuat fondu - Azərbaycan, rus və xarici dillərdə 2 757 qəzet, 303 320 jurnal, 640 sayda fotosurətlər, 9 062 sayda mətbuat səlnamələri və 66 561 sayda ardı davam edən nəşrlər saxlanılır.
- Dissertasiyalar fondu - Həcmi 51 168 nüsxədir. Azərbaycan, rus və digər xarici dillərdə olan dissertasiyalarla yanaşı, avtoreferatlar da fonda daxildir.
- Mübadilə Fondu- Fond ABŞ, bir çox Avropa ölkələri, o cümlədən Türkiyə, İran, Səudiyyə Ərəbistanı, MDB ölkələrinin kitabxanaları, Akademiyaları, elmi-tədqiqat institutları, ali təhsil müəssisələri, nəşriyyatları ilə əlaqə saxlayaraq ədəbiyyat və informasiya mübadiləsi aparır.
- Yardımçı fond - Həcmi 2 181 nüsxədir.
- Şəxsi kolleksiyalar fondu - Həcmi 4 718 çap məhsulundan ibarətdir. Fonda Yevgeni Bertels, Boris Zaxoder, Yevgeni Belyayev, Zahid Hüseynzadə, Mayestro Niyazi, Georq Hazai, Rodob İvanov, Poxomov, İmam Mustafayev, Mirzə İbrahimov, Mikayıl Useynov, Xudu Məmmədov, Rasim Kazımov, Abbas Zamanov kimi tanınmış ziyalıların, o cümlədən, Azərbaycan Neftçi Geoloqlar Cəmiyyəti, AMEA Naxçıvan bölməsi, AMEA Milli Tarix Muzeyinin kolleksiyaları var.
Kitabxananın zalları
- Kitabxananın hər mərtəbəsində olmaq şərtilə, ümumilikdə 14 oxu zalı var. Hər oxu zalının özünüqeydiyyat (selfchek) avadanlığı, skaneri, açıq kitab fondu, elektron və ənənəvi kataloqa çıxışı və istirahət otağı var. Oxu zalları eyni zamanda 1000-dən çox oxucuya xidmət edə bilir. Kitabxana kiçik konfrans zalları, yeni nəşrlər zalı, sərgi zalı, oxucu və personalın istirahəti üçün internet kafe ilə təchiz olunub.
- Akademiklərin zalı. Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü olan alimlərə xüsusi iş şəraiti yaradır, elmin ali səviyyədə sahələrarası əlaqələndirilməsinə və gənc alimlərə bu sıradan olan əməkdaşlıq nümunəsini nümayiş etdirir.
- Dissertasiya zalı. Dissertasiya zalının açıq kitab fondunda dissertasiya və avtoreferatlar istifadə üçün təqdim olunur. Zalda vaxtaşırı müdafiələr həyata keçirilir.
- “Zəkalı” müzakirə otağı müasir avadanlıqla təchiz olunub. VHV ekranı fasilitator vasitəsilə eyni zamanda 20 ekspertin təklif, düzəliş, dizayn və s. fikirlərini cəmləyib əks etdirə bilir, sürətli müzakirə və rəylərin hamısının “eşidilməsi” üçün imkanlar yaradır. İdarə heyəti üzvlərinin, ekspertlərin, dizaynerlərin, işçi qrupların müzakirələri zamanı istifadə olunur.
- Konfrans zalında ölkə və beynəlxalq miqyasda tədbirlər, elm xadimləri, yazıçılar ilə görüşlər, yubileylər, konfranslar, elmi araşdırmaların təqdimatları xüsusi formatda həyata keçirilir
Qalereya
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Prezident İlham Əliyev AMEA Mərkəzi Kitabxanasının və "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzinin yeni binasının açılışında iştirak edib - YENİLƏNİB - FOTO". Milli.Az - Xəbər Portalı (azərb.). milli.az. 05.05.2014. İstifadə tarixi: 2015-01-04.
- . science.gov.az saytı (azərb.). science.gov.az. 01.01.1995. 2015-03-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-04.
- "Mərkəzi Elmi Kitabxana". science.ab.az saytı (azərb.). science.ab.az. 01.01.1995. İstifadə tarixi: 2015-01-04.[ölü keçid]
- . AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana saytı (azərb.). csl-az.com. 01.01.2005. 2015-02-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-04.
- "İlham Əliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Kitabxanasının yeni binasının açılışında iştirak etmişdir". President.az saytı (azərb.). president.az. 05.05.2014. İstifadə tarixi: 2015-01-04.
- Mərkəzi Elmi Kitabxana. Bakı-2005. səh 4.
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana. Elmi əsərlər (VI buraxılış). Bakı-2005. səh. 128, 137.
- "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". e-qanun.az saytı (azərb.). e-qanun.az. 04.01.2003. İstifadə tarixi: 2015-01-04.[ölü keçid]
- ""Mərkəzi Elmi Kitabxana" adlı kitab-albom". science.gov.az saytı (azərb.). science.gov.az. 03.10.2005. İstifadə tarixi: 2015-01-04.[ölü keçid]
- Mərkəzi Elmi Kitabxana. Bakı-2005. səh 3.
- "AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasının direktoru vəzifəsindən azad edildi". science.gov.az saytı (azərb.). science.gov.az. 15.10.2014. İstifadə tarixi: 2015-01-04.[ölü keçid]
- Mərkəzi Elmi Kitabxanaya yeni direktor təyin edildi
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxana. Elmi əsərlər. №12. Bakı-2012. səh 37.
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxana. Elmi əsərlər. №12. Bakı-2012. səh 111.
- "AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası beynəlxalq kitabxana təşkilatına üzv olmuşdur". AzərTAcın saytı (azərb.). azertag.az. 07.03.2014. İstifadə tarixi: 2015-01-04.
- Bakı kitabxanaları. Bakı, MEK, 2000. səh 6
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxana. Elmi əsərlər. №12. Bakı-2012. səh 45.
Xarici keçidlər
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın rəsmi saytı
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın facebook səhifəsi
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın Instagram səhifəsi
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın Twitter səhifəsi
- AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın Youtube səhifəsi[ölü keçid]
- Багрий Александр Васильевич - литературовед, библиограф
- AMEA MEK - Avropa Şurası yanında Elmi Kitabxanalar Assosiasiyasının tamhüquqlu üzvü 2015-03-16 at the Wayback Machine
- Mərkəzi Elmi Kitabxana haqqında (science.gov.az) 2014-08-17 at the Wayback Machine
- Mərkəzi Elmi Kitabxana haqqında (science.ab.az)[ölü keçid]
- "BAKI BEYNƏLXALQ HUMANİTAR FORUMU"NUN RƏSMİ İNTERNET SAYTI
- "Bakı Elm Festivalı"nın rəsmi saytı