Ənvər Əlixanov
Ənvər Nəzər oğlu Əlixanov (30 aprel 1917, Bakı – 1992, Bakı) — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor
Ənvər Əlixanov | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ənvər Nəzər oğlu Əlixanov | |||||||
Sələfi | Məmməd İsgəndərov | ||||||
Xələfi | Əli İbrahimov | ||||||
| |||||||
Şəxsi məlumatlar | |||||||
Partiya | Kommunist partiyası | ||||||
Təhsili | |||||||
Doğum tarixi | 30 aprel 1917 | ||||||
Doğum yeri | |||||||
Vəfat tarixi | 1992 | ||||||
Vəfat yeri | |||||||
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan | ||||||
Milliyyəti | azərbaycanlı | ||||||
Elmi fəaliyyəti | |||||||
Elmi dərəcəsi | geologiya-mineralogiya elmləri doktoru | ||||||
| |||||||
Təltifləri | |
Həyatı
Ənvər Nəzər oğlu Əlixanov 1917-ci il aprelin 14-də Bakı şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. O, 1924-cü ildə Bakı şəhəri 19 saylı natamam orta məktəbə get-miş, məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirib 1931-ci ildə Bakı şəhəri Sabunçu qəsəbəsindəki texnikuma daxil olmuşdur. Ə.Əlixanov 1934-cü ildə texnikumu bitirib texnik-geoloq peşəsinə yiyələnir. O, gənc texnik-geoloq kimi Zığda neft mədənlərində əmək fəaliyyətinə başlayır, 1936-cı ilin sentyabrına kimi burada çalışır. 1936-1941-ci illərdə Ə.Əlixanov Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki ADNSU) kəşfiyyat-geologiya fakültəsinin tələbəsi olmuş, 1941-ci ilin mayında institutu bitirib mədən mühəndis-geoloqu ixtisasını almışdır. Ə.Əlixanov institutu bitirdikdən sonra Kaqanoviçneft trestinin 3-cü mədəninə geoloq göndərilir. Burada bir neçə ay işlədikdən sonra orduya çağırılır.
1941-1942-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində cəbhədə döyüşmüşdür. O, əvvəl Tbilisi şəhərindəki topçuluq məktəbində oxumuş və leytenant rütbəsi almışdır. O, gənc topçu zabit kimi Krım və Şimali Qafqaz cəbhələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir.
Ə.Əlixanov neftçi olduğu üçün 1942-ci ilin oktyabrında Dövlət Müdafiə Komitəsinin əmri ilə ordudan tərxis olunub Bakıya qayıdır. 1942-1945-ci illərdə Ə.Əlixanov Leninneft trestinin 7-ci mədənində baş geoloq kimi çalışmış, döyüşən orduya çoxlu neft və neft məhsulları göndərilməsi üçün xeyli iş görmüşdür. İstehsalatda özünü yüksək səviyyəli və bacarıqlı, çalışqan mütəxəssis, fəal ictimaiyyətçi kimi göstərmiş Ə.Əlixanov irəli çəkilərək 1945-1947-ci illərdə Azərbaycan KP MK-nın neft şöbəsində təlimatçı, Bakı Komitəsində isə neft qazma şöbəsi müdirinin müavini vəzifələrində işləmişdir. rayon Partiya Komitəsinin əvvəlcə ikinci, sonra birinci katibi olmuşdur. O, bu vəzifələrdə mədən və idarələrdə ilk partiya təşkilatlarının möhkəmləndirilməsi, fəhlələr, mühəndis-texniki işçilər arasında siyasi işin yaxşılaşdırılması, bacarıqlı və hazırlıqlı mütəxəssislərlə təmin olunması, neftçilər arasında yarışların genişləndirilməsi sahəsində xeyli əmək sərf etmişdir. Onun gərgin fəaliyyəti nəticəsində Kaqanoviçneft tresti neft və qaz çıxarılması və emalı üzrə qabaqcıllar sırasına çıxmış, dövlət tapşırıqlarını vaxtında və artıqlaması ilə yerinə yetirmişdir. 1950-1951-ci illərdə Ə.Əlixanov Azərbaycan KP MK-nın əvvəlcə ağır sənaye şöbəsi müdirinin müavini, sonra isə müdiri olmuşdur. Rəhbər partiya işində çalışan Ə.Əlixanov ona verilən tapşırıqları vaxtlı-vaxtında yerinə yetirməyə, tabeliyində olan təşkilatların fəaliyyətinin genişləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi işində var qüvvəsi ilə çalışmışdır. Azərbaycan KP MK neft sənayesini bacarıqlı mütəxəssislərlə möhkəmləndirmək məqsədi ilə onu neft sənayesinə rəhbər vəzifəyə göndərir. Ə.Əlixanov 1950-1951-ci illərdə Azərbaycan neft kəşfiyyatı birliyinin, 1951-1952-ci illərdə Azərdənizneft birliyinin rəisi, 1953-1954-cü illərdə Azərneft birliyi rəisinin əvvəlcə müavini, sonra isə birinci müavini, 1954-1955-ci illərdə Azərbaycan SSR neft sənayesi nazirinin müavini, 1955-1958-ci illərdə isə Azərbaycan SSR neft sənayesi nazirinin birinci müavini, 1958-1959-cu illərdə isə Azərbaycan SSR neft sənayesi naziri vəzifəsində işləmişdir. Ə.Əlixanov Azərbaycan neft sənayesinin bu rəhbər vəzifələrində özünü yüksək səviyyəli bir mütəxəssis olduğunu göstərmiş və yeni-yeni neft yataqlarının, xüsusən Xəzər dənizində kəşf edilib istismara verilməsində xeyli təklif irəli sürmüş, neft sənayesində istehsalat tapşırıqlarının, öhdəliklərinin yerinə yetirilməsində, neftçilər arasında yarışların genişləndirilməsində çox iş görmüşdür.
1961-ci ildə bir qrup Azərbaycan neftçisi, o cümlədən Ə.Əlixanov Azərbaycanda dənizdə neft yataqları kompleksinin, əsasən Xəzərin dərinlik akvatoriyasının kəşf olunması və istismara verilməsi sahəsində əldə etdikləri nailiyyətlər üçün Lenin mükafatına layiq görülmüşdür.
Ə.Əlixanov fəaliyyət göstərdiyi dövrdə istər adi istehsalat, istərsə də rəhbər partiya və dövlət işçisi olmasına baxmayaraq, həmişə elmi işlə məşğul olmuşdur. 1957-ci ildə "Abşeron vilayətinin şərq hissəsinin qırmakualtı dəstəsi və onun neft-qazlılığı" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1965-ci ildə isə "Xəzər dənizinin neft və qaz yataqları" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək geologiya-mineralogiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. 1967-ci ildə professor rütbəsi almışdır.
Artıq Azərbaycanda özünü bacarıqlı tələbkar, təşkilatçı kimi göstərən Ə.Əlixanov yüksək partiya və sovet vəzifələrinə irəli çəkilmişdir. O, 1959-1961-ci illərdə Azərbaycan KP MK katibi vəzifəsini aparmışdır. O, bu vəzifədə də respublikanın təsərrüfat və ictimai həyatının qarşısında duran problemlərin həll olunmasında yaxından iştirak etmiş, Azərbaycan zəhmətkeşləri içərisində böyük nüfuz və hörmət qazanmışdır.
1961-ci il dekabrın 28-29-da Azərbaycan SSR Ali Sovetinin beşinci çağırış səkkizinci sessiyası keçirilmişdir. Sessiyanın iclaslarında respublikanın təsərrüfat və ictimai həyatının müxtəlif sahələrinə aid bir sıra məsələlər, o cümlədən təşkilatı məsələ də müzakirə edilmişdir. Sessiyanın üçüncü iclasında Ə.Əlixanovun Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri seçilməsi təklif olunur. Deputatlar onu bu vəzifəyə yekdilliklə seçirlər. Bu haqda Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qərarında deyilir: "Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının Ali Soveti qərara alır: Ənvər Nəzər oğlu Əlixanov yoldaş Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri təyin edilsin". Ə.Əlixanov 1962-1970-ci illərdə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri olmuşdur. O, respublikanın bu ən yüksək vəzifələrinin birinə rəhbərliyə başladığı ilk gündən Azərbaycan sənayesinin, kənd təsərrüfatının, elm və mədəniyyətinin müxtəlif sahələrinin hərtərəfli inkişaf etdirilməsi sahəsində əlindən gələni əsirgəməmiş və onun daima tərəqqi etməsinə çalışmışdır. Bu, 1965-ci il oktyabrın 20-də keçirilmiş Azərbaycan SSR Ali Sovetinin altıncı çağırış səkkizinci sessi-yasında etdiyi məruzədən aydın görünür. O, məruzəsində de-mişdir: "Müttəfiq respublikaların mehriban ailəsində Azərbaycan SSR sənayesi də müvəffəqiyyətlə inkişaf edir. Nisbətən qısa tarixi müddətdə əsasən müharibədən sonrakı illər ərzində respublikanın sənayesi keçmişdə ona xas olan bitərəfliyə son qoymuş və çoxsahəli sənayeyə çevrilmişdir… Bir sıra mütərəqqi sahələrin böyük sürətlə inkişaf etməsi nəticəsində sənaye istehsalının quruluşu yaxşılaşmışdır… Sum-qayıt, Mingəçevir, Əli Bayramlı və Daşkəsən kimi yeni sənaye mərkəzlərinin inkişafı davam etdirilir, bir sıra kiçik və orta şəhərlərdə yeni müstəqil müəssisələr və Bakının iri zavodlarının filialları yaradılmışdır… Son illər sənaye istehsalına artım sürəti bir qədər ləngimişdir; kapital qoyuluşunun və istehsalat fond-larının səmərəsi bir qədər azalmışdır… Nöqsanlar və çətinlikləri aradan qaldırmaq, istehsalın, kapital qoyuluşunun və əsas fondların səmərəsini artırmaq, buraxılan məhsulun keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq sənayemizin ən mühüm vəzifəsidir… Müəssisə kollektivlərinin, bütün sənaye işçilərinin geniş yaradıcılıq təşəbbüsü və fəallığı qarşımızda duran vəzifələrin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsində ciddi rol oynayacaqdır". 1970-1976-cı illərdə Ə.Əlixanov Azərbaycan EA Geologiya İnstitutunun (indiki Geologiya və Geofizika İnstitutu) direktoru olmuşdur. İnstitut bilavasitə onun rəhbərliyi altında faydalı qazıntı yataqlarının yeni proqnoz metodlarının işlədilməsi, respublikanın perspektivli rayonlarında mühüm faydalı qazıntı növlərinin axtarışı və kəşfiyyat işlərinin müəyyən edilməsi və s. problemlər sahəsində elmi-tədqiqat işləri aparmışdır. Ə.Əlixanov 1976-1990-cı illərdə Azərbaycan EA Təbii Ehtiyatların Kosmik Tədqiqi İnstitutundu dəniz geologiyası laboratoriyasına rəhbərlik etmiş, burada da öz əsas işini – Xəzərin neft-qazlı sahələrinin tədqiqini davam etdirmişdir. Ə.Əlixanov 1950-1970-ci illərdə dəfələrlə Azərbaycan KP MK və BK üzvlüyünə namizəd və üzvü, büro və rəyasət heyətinin üzvü, Azərbaycan SSR Ali Soveti rəyasət heyətinin üzvü, plenum, konfrans və qurultayların nümayəndəsi, sessiyaların deputatı olmuşdur.
Görkəmli alim-neftçi Əlixanov Ə.N. 100-ə yaxın elmi işin, "Xəzər dənizinin neft-qazlılığı" və "Xəzər dənizinin geologiyası" adlı 2 monoqrafiyanın müəllifidir.
O, iki dəfə Lenin ordeni, Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni və medallarla mükafatlandırılmışdır. Ə.Əlixanov 1993-cü il Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Mənbə
- Musa Qasımlı, Cavid Hüseynov, "Azərbaycanın baş nazirləri"
Həmçinin bax
- Ənvər Əlixanovun şəxsi həkimi Əlfəddin Abdullayev olmuşdur.