fbpx
Wikipedia

Əhməd Triniç

Avqust 03, 2021

Əhməd Bədi Triniç Rəcəb oğlu (1893-1936) - pedaqoq, publisist. Azərnəşrin direktoru

Əhməd Triniç
Əhməd Bədi Triniç Rəcəb oğlu
Doğum tarixi
Doğum yeri Skopye, indiki Makedoniya Respublikası
Vəfat tarixi
Fəaliyyəti publisist

Həyatı

Triniç Əhməd Rəcəb 1893-cü ildə Osmanlı imperiyasının Üsküb şəhərində anadan olmuşdur. 1912-ci ildə Balkan müharibəsi zamanı ailəsi ilə birlikdə Türkiyəyə gəlmişdir. Burada qaçqın kimi dövlət hesabına litseyə daxil olmuşdur. Litseyi bitirdikdən sonra hərbi xidmətə göndərilmiş, Dardanel cəbhəsində döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1916-cı ilin avqustunda Əhməd Triniç Kürdüstan cəbhəsində rus ordusuna əsir düşmüş, əvvəlcə Tiflisə, sonra isə Kostroma quberniyasının Narıxta şəhərinə göndərilmişdir.

1917-ci ildə, Oktyabr inqilabından sonra Əhməd Triniç Türkiyəyə qayıtmaq ümidilə Narıxta şəhərindən Bakıya gəlmişdir. Lakin burada Türk ordusunun baş qərargahının üzvü Rövşən bəy ona vətənə qayıtmağa icazə verməmişdir. Ə.Triniç məcburiyyətdən Bakıda qalmış, türk dilindən evlərdə dərs deməklə çörək pulu qazanmışdır. 1918-ci ildə mart hadisələri zamanı İsmailiyyə binasında keçirilmiş mitinqdə çıxış etmişdir. Bakıda daşnakların təqibinə məruz qalan milliyyətcə alban olan Türkiyə vətəndaşı baş götürüb Dağıstana üz tutmuşdur. Bir müddətdən sonra Dağıstandan Yelizavetpol şəhərinə gedərkən, Qubada Rövşən bəy tərəfindən həbs edilmiş və bolşeviklərin xeyrinə casusluqda günahlandırılaraq güllələnməyə məhkum edilmişdir. Hökm icra edilməyə başlayarkən, birdən Əli bəy Zizikski irəli çıxıb Rövşən bəyə demişdir: "Əlimizi onun qanına bulaşdırmayaq. Qoy türklərin özləri onun dərsini versin!"

1918-ci ilin may ayında Gəncəyə gəlmiş Türkiyə Qafqaz ordusunun baş komandanı Nuru paşanın əmrilə Dağıstanda əsir alınmış bütün türk əsgərlərinin səfərbərliyə alınmasına başlandı. Rövşən bəy isə Nuru paşa tərəfindən həbs edildi. Yenidən Bakıya qayıdan Triniç "İttihad" qəzetində fəaliyyətə başlamışdır. 1920-ci il aprel inqilabınadək "Azərbaycan füqarası" qəzetində çalışmışdır. Sonralar bu qəzet "Kommunist" adı ilə nəşr edilmiş və Əhməd Triniç onun redaktoru olmuşdur.

Arxivdə saxlanılan digər sənədlərdə də Əhməd Triniçin fəaliyyətinə dair materiallarla tanış oluruq. Bu sənədlərdən aydın olur ki, Əhməd Triniç 1919-cu ildə "İttihad" partiyasına daxil olmuşdur. Bu zaman onun 26 yaşı vardı. Bir il əvvəl onu ölümün pəncəsindən almış Əli bəy Zizikski isə 39 yaşında idi, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin deputatı idi. 1919-cu il fevral ayının 18-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin mühafizə dəstəsinin yaradılması barədə qanun qəbul edildikdən sonra, "İttihad" partiyasının üzvü, cəsur alban oğlu Əhməd Triniç də 200 nəfərlik mühafizə dəstəsinin tərkibində olmaq üçün parlamentə müraciət etmişdir. Arxivdə bu məktubun Azərbaycan türkcəsindən tərcüməsi saxlanılır.

Triniçin məktubları

Azərbaycan parlamentinin sədrinə Zati-aliləri, möhtərəm əfəndi! Mən türk ordusu zabitlərindən biriyəm. 1333-cü ildə (hicri təqvimi ilə) əsirlikdən qurtularaq Bakıya gəlmişəm. Bakı Milli Şurasının razılığı ilə müsəlman hərbi məktəbə müəllim təyin olunmuşam. Məhzun mart faciələrindən sonra Xırdalanda və İzovanda gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm. Qubada könüllülərdən ibarət dəstə yaradaraq, türk qoşunlarının Zaqafqaziyaya daxil olmasınadək bolşeviklərə qarşı mübarizə aparmışam. Türk ordusu Azərbaycanda olanda isə rəsmi olaraq Quba qoşun hissələri rəisi təyin edilmişəm. Quba bolşevikləri bütün hərbi qüvvələri ilə birlikdə əsir alındıqdan və Biçeraxovun dəstələrinə bir neçə hücumdan sonra Quba qəzası, bütün Azərbaycan torpağı tamamilə düşmənlərdən təmizləndi. Mən vəzifəcə irəli çəkilərək, Qubada hərbi nümayəndə və komendant təyin olundum. Batumda digər ordu hissələrilə birlikdə bizim hissəmiz də tərxis edildi və mən döyüş yoldaşlarımla ordudan buraxıldım. Qafqazlı qardaşlarım tərəfindən olduqca səmimi qarşılandığımı nəzərə alaraq, yenidən Bakıya qayıtmaq qərarına gəldim. Parlamentdən mühafizə dəstəsinin yaradılması barədə qəzetlərdən oxuyub xəbər tutdum və Sizdən xahiş edirəm ki, həmin dəstənin təşkil olunmasını mənə həvalə edəsiniz. Qubanın sabiq komendantı Əhməd Bədi".

Fəaliyyəti

Əhməd Triniçi səmimiyyətlə qarşılayan "qafqazlı qardaşları" arasında 1918-ci ildə Qubada tanış olub ülfət bağladığı Mir Cəfər Bağırov da olmuşdur. İki türk oğlunun bir düşməni vardı – daşnaklar... Arxiv materialları göstərir ki, 1921-ci il aprelin 2-də M.C.Bağırov Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyasının sədri seçilərək, Nəriman Nərimanovun başçılıq etdiyi hökumətin tərkibinə daxil olduqdan ta 1927-ci ilin ortalarınadək Əhməd Triniçin fəaliyyəti üçün hər cür şərait yaradılmışdır. 1927-ci ilin sentyabrında S.M.Kirovdan sonra Azərbaycana təyin olunmuş daşnak rəhbər – Levon Mirzoyan M.C.Bağırovu Tiflisə "sürgün" etmişdi. Mir Cəfər Bağırov burada 1928-ci ilədək Zaqafqaziya su təsərrüfatı idarəsinin, 1929-cu ilədək Zaqafqaziya kənd təsərrüfatı idarəsinin sədri vəzifələrində çalışır. Levon Mirzoyan M.C.Bağırovun himayə etdiyi Əhməd Triniçin qəsdinə durmuşdu.

1927-ci il sentyabr ayının 19-da Azərbaycan K/B/P Rəyasət Heyətinin qərarı ilə "Kommunist" qəzetinin redaktoru Əhməd Triniçin məzuniyyət müddəti oktyabr ayının 15-dək heç bir əsas olmadan uzadılmış, qəzetin redaktorluğu Əliheydər Qarayevə həvalə edilmişdi. 1928-ci ildə yenidən öz vəzifəsində fəaliyyətə başlayan tanınmış ziyalını Almaniyaya, Köln şəhərində keçiriləcək mətbuat sərgisinə rəsmi dəvət etmişlər. Levon Mirzoyan Mərkəzi Komitənin Rəyasət Heyətinin 1928-ci il 10 may tarixli qərarı ilə Ə.Triniçin Almaniyaya səfər etməsini məqsədəuyğun hesab etməmişdir.

1933-cü ilin fevralında Gikalovdan və Polonskidən sonra Azərbaycana göndərilən rəhbər – daşnak Ruben də 1918-ci ildə Quba qəzasında daşnakları "əsir almış" Əhməd Triniçi qaralamışdı. Mərkəzi Komitənin qərarı ilə Əhməd Triniçin işini araşdırmaq üzrə AK/B/P MK-nın komissiyası yaradılmışdı. 1933-cü il may ayının 19-da komissiya üzvləri – Boqdanov, Aqrba, Baba Əliyev hazırladıqları arayışı MK katibi Rubenə təqdim etmişlər. Əhməd Triniç həmin dövrdə Azərbaycan Türk Dram Teatrının direktoru vəzifəsində çalışırdı.

1933-cü il dekabrın 10-da M.C.Bağırov Azərbaycan KP MK katibi seçilmiş və beləliklə də, daşnaklar türk zabiti Əhməd Triniçdən intiqam ala bilməmişlər. Əhməd Triniçin "Kommunist" qəzetinin 1933-cü il 24 aprel tarixli sayında "Teatromuzun vəzifələri və gələcək inkişaf yolları" məqaləsi dərc olunmuşdur. Onun arxivlərdə tapa bilmədiyimiz foto-şəkli də burada verilmişdir. Azərbaycan Dövlət Dram teatrının direktoru hökumətin (1933-cü ilin dekabrın 10-dək M.C.Bağırov Azərbaycan hökumətinin başçısı idi – T.Q.) milli teatra göstərdiyi qayğıdan söhbət açaraq belə yazırdı: "Xalq Komissarları Şurasının son qərarına görə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrosu üçün yeni bina tikmək tədbirləri görülməsi ilə bərabər, teatromuzun təkcə qarderobuna yüz min manat buraxılmışdır".

"Kommunist" və "Bakinski raboçi" qəzetlərinin 27 aprel 1933-cü il tarixli sayında isə "Türk teatrının 60 illiyi" başlığı altında gedən rəsmi materialdan məlum olur ki, təntənəli yığıncağı Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri Sultanməcid Əfəndiyev açmışdır. Azərbaycan SSR maarif komissarı Məmməd Cuvarlinski məruzə ilə çıxış etmişdir. Təntənəli yığıncaqda Mir Cəfər Bağırovun imzaladığı rəsmi qərar elan edilmişdir: "SSRİ Mərkəzi İcraiyyə Komitəsindən xahiş edilsin ki, Şahbazov, Cuvarlinski və Triniç Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif olunsunlar". Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi İmam Mustafayevin 1954-cü il mart ayının 9-da Sov. İKP MK partiya, həmkarlar ittifaqları və komsomol orqanları şöbəsinə – N.İ.Şubin yoldaşa göndərdiyi aşağıdakı sənədlərdən aydın olur ki, Əhməd Triniçin ordenlə təltif edilməsi barədə təklif M.C.Bağırovun istintaq materiallarına salınmışdır. Tanış olun:

  • "1. Şahbazov, Cuvarlinski və Triniçin təltif olunmasına dair təklif. ("Bakinski raboçi" qəzetinin 1933-cü il 27 aprel tarixli qəzetindən çıxarış).
  • 2. Triniçin ordenlə təltif olunmasına dair Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini Baba Əliyev tərəfindən Ruben yoldaşa ünvanlanmış etiraz məktubu.
  • 3. Triniçin məsələsinə dair Azərbaycan K/B/P MK komissiyasının arayışı.
  • 4. Əhməd Triniçin işinə dair Azərbaycan K/B/P MK komissiyasının 1 N-li protokolu.
  • 5. M.C.Bağırovun və Ə.Triniçin Azərbaycan K/B/P MK Bürosunda və Rəyasət Heyəti iclaslarında birlikdə iştirakına dair arayış.
  • 6. Triniçin rəhbər partiya orqanlarına seçilməsinə dair arayış.
  • 7. 1936-cı il aprelin 27-də Triniçin Azərbaycan K/B/P MK Bürosu iclasında iştirak etməməsi barədə arayış.
  • 8. Azərbaycan SSR daxili işlər naziri Quskov yoldaşın nazirliyin 1-ci xüsusi şöbəsinin arxivində Triniç Əhməd Bədi Rəcəb oğlu haqqında məlumatlara aid arayış."

xxx

1954-cü il mart ayında Kremlə göndərilmiş arxiv materiallarının əsli ilə Azərbaycan Respublikası Siyasi Partiyalar və İctimai Hərəkatlar Dövlət Arxivində tanış oluruq. 1936-cı il yanvar ayının 23-də Bakı şəhəri, Böyük Qala küçəsi, ev 45, mənzil 1 ünvanda yaşayan Əhməd Triniçdən Tiflisə – YİK/B/P Zaqafqaziya Ölkə Komitəsinin katibi Lavrenti Beriya yoldaşa göndərilmiş məktubda oxuyuruq: "Azərbaycan SSR Daxili İşlər Xalq Komissarlığının müstəntiqi Kovrejenko altı gün məni sorğu-suala tutmuşdur. Azərbaycan K/B/P MK-nın komissiyası üç ay yarım ərzində bir dəfə də olsun istintaqın necə aparılması ilə maraqlanmamışdır. Bağırov yoldaş hal-hazırda Bakıda olmadığından, Sizə müraciət edirəm və xahiş edirəm ki, işə qarışasınız". İşə Mir Cəfər Bağırov qarışmışdır. Zaqafqaziya Xalq Daxili İşlər Komissarlığının Azərbaycan üzrə idarə rəisi Yuvelian Sumbatov 265 səhifədən ibarət istintaq materialını ona təqdim etmişdir. Qoşma məktubda deyilir: "İstintaqa dəvət edilmiş 20 şahiddən on birinin ifadələrinə görə Triniç Əhməd Bədi ifşa olunmuşdur. Belə ki, o, 1918-ci ildə türk dəstə komandiri vəzifəsində Nizova, Çaxçaxlı, Həzrə kəndlərində və Quba şəhərində silahsız dinc əhalini kütləvi şəkildə vəhşicəsinə işgəncələrlə həlak etmişdir. Həmçinin Ə.Triniç mülkədar Zizikski ilə birlikdə sovet xəzinəsini talan etmişdir. Ə.Triniç bolşevik Müxtədir Aydınbəyovun qətlində də təqsirləndirilir. Belə ki, Müxtədir yoldaş 1918-ci ildə türklər Quba şəhərində olarkən öldürülmüşdür. Onun həbsə alınmasının və Quba dustaqxanasına salınmasını öz gözlərilə görmüş şahidlərin ifadələrinə görə, Müxtədir yoldaş Triniçin göstərişi ilə Həzrə kəndində həbs olunmuş və Quba dustaqxanasına aparılmışdır. Müxtədir yoldaşı qərargaha dindirilməyə apararaq, yenidən dustaqxanaya gətirən də Triniçin özü olmuşdur. Həm də Triniç başqa dustaqlar kimi, Müxtədir yoldaşa da işgəncələr vermiş, onu döymüşdür. 1919-cu ilin əvvəllərindən Triniç "İttihad" partiyasının üzvü olmuşdur. Bu partiyanın məsul katibi vəzifəsində çalışmışdır. Yuxarıdakıdarı əsas götürərək belə hesab edirəm ki, Triniç 1919-cu ilin əvvəllərinədək bolşevik dəstələrinə qarşı türk-müsavat qoşunlarının cəza əməliyyatlarında bilavasitə iştirak etmişdir. Müxtədir yoldaşın ölümündə Triniçin iştirakına gəldikdə isə, bu, əlavə istintaq tələb edir". Mir Cəfər Bağırov məktubun üzərində bu dərkənarı yazmışdır: "Şəxsən Sumbatov yoldaşa. Xahiş edirəm sabahdan gec olmayaraq bütün materiallar barədə mənə məlumat verəsiniz. Eyni zamanda təklif edirəm ki, bu iş üzrə bütün dindirilmə və sorğu-suala xitam verəsiniz. M.C.Bağırov". Əfsuslar olsun ki, Mir Cəfər Bağırov "İttihad" partiyasının üzvü, "türk-müsavat qoşunlarının əməliyyatlarında bilavasitə iştirak etmiş" Əhməd Triniçi bu dəfə xilas edə bilmədi. 1936-cı ilin aprelində daxili işlər orqanları rəhbərləri Moskvadan İttifaq komissarı Yejovun operativ məxfi əmrini aldılar. Həmin əmrə görə, antisovet partiyaların üzvləri (eserlər, gürcü menşevikləri, müsavatçılar, ittihadçılar, daşnaklar və s.) "üçlük" tərəfindən işlərinə baxılan kimi güllələnməlidirlər. Əhməd Triniç 1936-cı il aprelin 19-da həbs olundu. Lakin onu güllələyə bilmədilər. Dönməz türk zabiti, M.C.Bağırovun əyilməz köhnə dostu ölümün gözünə dik baxdı – məhbəsdə intihar etdi.

Əhməd Triniç M.C.Bağırovun dərindən rəğbət bəslədiyi müsavatçılardan yalnız biri idi. Nə qədər təəccüblü olsa da, bir neçə ay bundan əvvəl Moskvada nəşr olunmuş bir kitabda M.C.Bağırov "müsavatın düşməni" kimi oxucuya təqdim olunur: "Bağırov Azərbaycan Demokratik Respublikası hakimiyyətinə bir gün belə olsun xidmət etmiş insanlara zalımcasına nifrət bəsləyirdi. Bağırov müsavatçıları təqib edirdi".

Bu sözlər 2007-ci ildə Moskvada nəşr olunmuş "İmenem Soyuza Sovetskix... Jizn i qibel kombriqa Naxiçevanskoqo" kitabının 409-cu səhifəsindədir. Kitabın müəllifi Moskva Jurnalistlər İttifaqının, Rusiya Yazıçılar İttifaqının, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitunun fəxri doktoru, Naxçıvan Dövlət Universitetinin fəxri doktoru, Dağıstanın Xunzax rayonunun fəxri vətəndaşı, professor Rudolf Nikolayeviç İvanovdur. O, 27 kitabın müəllifidir. Sonuncunu görkəmli Azərbaycan hərbi xadimi Cəmşid Naxçıvanskiyə həsr etmişdir.

Azərbaycan oxucuları ana dilimizdə "Cümhuriyyət generalları" kitabını dönə-dönə vərəqləmişlər, xalqımızın hərb tarixinin peşəkar tədqiqatçısı Şəmistan Nəzirlinin Cəmşid Naxçıvanski haqqında arxiv materialları əsasında yazılmış əsəri vardır. Tanınmış yazıçı-tədqiqatçının Cəmşid Naxçıvanskiyə həsr edilmiş kitabını rusca tərcümə edib Moskvada və Rusiyanın digər yerlərində yaymaq olmazdımı? Axı R.İvanovun 832 səhifəlik kitabının yarısından çoxu tamamilə digər mövzuları əhatə edir.

Kitabın bir fəsli "Bolşevik Cəfər Bağırovun süqutu və yüksəlişi" adlanır. (Azərbaycan MEA Tarix İnstitununun fəxri elmlər doktoru Azərbaycan rəhbərinin adını Cəfər yazırsa, haqqımız var ki, müəllifin adını Rudolf deyil, "Dolf" kimi qəbul edək). Elə bil ki, "Sovet İttifaqı" adından 51 ildən sonra Azərbaycan rəhbərinə yenidən qondarma məhkəmə qurulmuşdur. Bu dəfə prokuror RUDenko əvəzinə RUDolfdur. Mir Cəfər Bağırov haqqında heç bir tarixi faktlara və arxiv sənədlərinə istinad etmədən, uydurulmuş müddəaların bəzilərini oxucuların diqqətinə çatdırıram. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü R.İvanov yazır ki, 1931-ci ilin fevralında Cəmşid Naxçıvanski Tiflis şəhərinə çağırılmış və o, order təqdim edilmədən həbs olunmuşdur. Naxçıvanskinin cinayət məsuliyyətinə alınmasının təşəbbüskarı Bağırov idi. (səh.8) Ağ yalan! Tarix elmləri fəxri doktoru heç olmasa, Böyük Sovet Ensiklopediyasında M.C.Bağırov haqqındakı məqaləyə göz yetirsəydi, yəqin edərdi ki, həmin il "təşəbbüskar" nə Bakıda, nə Tiflisdə, nə də ümumiyyətlə, Qafqazda yoxdu. Moskvada marksizm-leninizm kursunda müdavim idi. Azərbaycan K/B/P MK-nın birinci katibi vəzifəsini isə Polonski tutmuşdu.

Kitabın 14-cü səhifəsində oxuyuruq: "1920-ci ildən başlayaraq, bu azsavadlı partiyalı (M.C.Bağırov -Sovetlərin cəza orqanları sistemində peyda oldu. Damarlarından zadəgan qanı axan xanları, bəyləri və bu kimiləri Bağırov xüsusilə təqib edirdi. Bağırov Naxçıvanskinin izinə hələ 1921-ci ildə düşmüşdü. 1931-ci ildə ona divan tuta bilməsə də, 1938-ci ildə buna nail oldu".

Ağ yalan! Naxçıvan Dövlət Universitetinin fəxri elmlər doktoru tələbələrin də yaxşı bildikləri bir həqiqətdən uzaqdır: 1920-ci ildə Azərbaycanda cəza orqanlarının başında Pankratov dururdu. M.C.Bağıroov 1921-ci il aprelin 2-də Azərbaycan Fövqəladə Komissiyasının sədri təyin olunmuş, 1927-ci il sentyabr ayında Azərbaycan K/B/P MK-nın daşnak katibi Levon Mirzoyan tərəfindən bu vəzifədən kənar edilmişdir. Nə üçün? Damarlarından zadəgan qanı axan xanları, bəyləri və bu kimiləri müdafiə etdiyi üçün! M.C.Bağırov digər milli hərbçilər kimi Cəmşid Naxçıvanskinin də qənimi olmamışdır. O, Azərbaycan Xalq Komissarları Sovetinin tərkibinə daxil edildikdən üç ay sonra, 1921-ci ilin dekabrında C.Naxçıvanski Azərbaycanın ilk milli atıcı diviziyasının komandiri təyin olunmuşdu...

  Yazıçı ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 03, 2021
əhməd, triniç, əhməd, bədi, triniç, rəcəb, oğlu, 1893, 1936, pedaqoq, publisist, azərnəşrin, direktoruəhməd, bədi, triniç, rəcəb, oğludoğum, tarixi, 1893doğum, yeri, skopye, indiki, makedoniya, respublikasıvəfat, tarixi, 1936fəaliyyəti, publisisthəyatı, redakt. Ehmed Bedi Trinic Receb oglu 1893 1936 pedaqoq publisist Azernesrin direktoruEhmed TrinicEhmed Bedi Trinic Receb ogluDogum tarixi 1893Dogum yeri Skopye indiki Makedoniya RespublikasiVefat tarixi 1936Fealiyyeti publisistHeyati RedakteBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Trinic Ehmed Receb 1893 cu ilde Osmanli imperiyasinin Uskub seherinde anadan olmusdur 1912 ci ilde Balkan muharibesi zamani ailesi ile birlikde Turkiyeye gelmisdir Burada qacqin kimi dovlet hesabina litseye daxil olmusdur Litseyi bitirdikden sonra herbi xidmete gonderilmis Dardanel cebhesinde doyuslerde istirak etmisdir 1916 ci ilin avqustunda Ehmed Trinic Kurdustan cebhesinde rus ordusuna esir dusmus evvelce Tiflise sonra ise Kostroma quberniyasinin Narixta seherine gonderilmisdir 1917 ci ilde Oktyabr inqilabindan sonra Ehmed Trinic Turkiyeye qayitmaq umidile Narixta seherinden Bakiya gelmisdir Lakin burada Turk ordusunun bas qerargahinin uzvu Rovsen bey ona vetene qayitmaga icaze vermemisdir E Trinic mecburiyyetden Bakida qalmis turk dilinden evlerde ders demekle corek pulu qazanmisdir 1918 ci ilde mart hadiseleri zamani Ismailiyye binasinda kecirilmis mitinqde cixis etmisdir Bakida dasnaklarin teqibine meruz qalan milliyyetce alban olan Turkiye vetendasi bas goturub Dagistana uz tutmusdur Bir muddetden sonra Dagistandan Yelizavetpol seherine gederken Qubada Rovsen bey terefinden hebs edilmis ve bolseviklerin xeyrine casusluqda gunahlandirilaraq gullelenmeye mehkum edilmisdir Hokm icra edilmeye baslayarken birden Eli bey Zizikski ireli cixib Rovsen beye demisdir Elimizi onun qanina bulasdirmayaq Qoy turklerin ozleri onun dersini versin 1918 ci ilin may ayinda Genceye gelmis Turkiye Qafqaz ordusunun bas komandani Nuru pasanin emrile Dagistanda esir alinmis butun turk esgerlerinin seferberliye alinmasina baslandi Rovsen bey ise Nuru pasa terefinden hebs edildi Yeniden Bakiya qayidan Trinic Ittihad qezetinde fealiyyete baslamisdir 1920 ci il aprel inqilabinadek Azerbaycan fuqarasi qezetinde calismisdir Sonralar bu qezet Kommunist adi ile nesr edilmis ve Ehmed Trinic onun redaktoru olmusdur Arxivde saxlanilan diger senedlerde de Ehmed Trinicin fealiyyetine dair materiallarla tanis oluruq Bu senedlerden aydin olur ki Ehmed Trinic 1919 cu ilde Ittihad partiyasina daxil olmusdur Bu zaman onun 26 yasi vardi Bir il evvel onu olumun pencesinden almis Eli bey Zizikski ise 39 yasinda idi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin deputati idi 1919 cu il fevral ayinin 18 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin muhafize destesinin yaradilmasi barede qanun qebul edildikden sonra Ittihad partiyasinin uzvu cesur alban oglu Ehmed Trinic de 200 neferlik muhafize destesinin terkibinde olmaq ucun parlamente muraciet etmisdir Arxivde bu mektubun Azerbaycan turkcesinden tercumesi saxlanilir Trinicin mektublari RedakteAzerbaycan parlamentinin sedrine Zati alileri mohterem efendi Men turk ordusu zabitlerinden biriyem 1333 cu ilde hicri teqvimi ile esirlikden qurtularaq Bakiya gelmisem Baki Milli Surasinin raziligi ile muselman herbi mektebe muellim teyin olunmusam Mehzun mart facielerinden sonra Xirdalanda ve Izovanda geden doyuslerde istirak etmisem Qubada konullulerden ibaret deste yaradaraq turk qosunlarinin Zaqafqaziyaya daxil olmasinadek bolseviklere qarsi mubarize aparmisam Turk ordusu Azerbaycanda olanda ise resmi olaraq Quba qosun hisseleri reisi teyin edilmisem Quba bolsevikleri butun herbi quvveleri ile birlikde esir alindiqdan ve Biceraxovun destelerine bir nece hucumdan sonra Quba qezasi butun Azerbaycan torpagi tamamile dusmenlerden temizlendi Men vezifece ireli cekilerek Qubada herbi numayende ve komendant teyin olundum Batumda diger ordu hisselerile birlikde bizim hissemiz de terxis edildi ve men doyus yoldaslarimla ordudan buraxildim Qafqazli qardaslarim terefinden olduqca semimi qarsilandigimi nezere alaraq yeniden Bakiya qayitmaq qerarina geldim Parlamentden muhafize destesinin yaradilmasi barede qezetlerden oxuyub xeber tutdum ve Sizden xahis edirem ki hemin destenin teskil olunmasini mene hevale edesiniz Qubanin sabiq komendanti Ehmed Bedi Fealiyyeti RedakteEhmed Trinici semimiyyetle qarsilayan qafqazli qardaslari arasinda 1918 ci ilde Qubada tanis olub ulfet bagladigi Mir Cefer Bagirov da olmusdur Iki turk oglunun bir dusmeni vardi dasnaklar Arxiv materiallari gosterir ki 1921 ci il aprelin 2 de M C Bagirov Azerbaycan SSR Fovqelade Komissiyasinin sedri secilerek Neriman Nerimanovun basciliq etdiyi hokumetin terkibine daxil olduqdan ta 1927 ci ilin ortalarinadek Ehmed Trinicin fealiyyeti ucun her cur serait yaradilmisdir 1927 ci ilin sentyabrinda S M Kirovdan sonra Azerbaycana teyin olunmus dasnak rehber Levon Mirzoyan M C Bagirovu Tiflise surgun etmisdi Mir Cefer Bagirov burada 1928 ci iledek Zaqafqaziya su teserrufati idaresinin 1929 cu iledek Zaqafqaziya kend teserrufati idaresinin sedri vezifelerinde calisir Levon Mirzoyan M C Bagirovun himaye etdiyi Ehmed Trinicin qesdine durmusdu 1927 ci il sentyabr ayinin 19 da Azerbaycan K B P Reyaset Heyetinin qerari ile Kommunist qezetinin redaktoru Ehmed Trinicin mezuniyyet muddeti oktyabr ayinin 15 dek hec bir esas olmadan uzadilmis qezetin redaktorlugu Eliheyder Qarayeve hevale edilmisdi 1928 ci ilde yeniden oz vezifesinde fealiyyete baslayan taninmis ziyalini Almaniyaya Koln seherinde kecirilecek metbuat sergisine resmi devet etmisler Levon Mirzoyan Merkezi Komitenin Reyaset Heyetinin 1928 ci il 10 may tarixli qerari ile E Trinicin Almaniyaya sefer etmesini meqsedeuygun hesab etmemisdir 1933 cu ilin fevralinda Gikalovdan ve Polonskiden sonra Azerbaycana gonderilen rehber dasnak Ruben de 1918 ci ilde Quba qezasinda dasnaklari esir almis Ehmed Trinici qaralamisdi Merkezi Komitenin qerari ile Ehmed Trinicin isini arasdirmaq uzre AK B P MK nin komissiyasi yaradilmisdi 1933 cu il may ayinin 19 da komissiya uzvleri Boqdanov Aqrba Baba Eliyev hazirladiqlari arayisi MK katibi Rubene teqdim etmisler Ehmed Trinic hemin dovrde Azerbaycan Turk Dram Teatrinin direktoru vezifesinde calisirdi 1933 cu il dekabrin 10 da M C Bagirov Azerbaycan KP MK katibi secilmis ve belelikle de dasnaklar turk zabiti Ehmed Trinicden intiqam ala bilmemisler Ehmed Trinicin Kommunist qezetinin 1933 cu il 24 aprel tarixli sayinda Teatromuzun vezifeleri ve gelecek inkisaf yollari meqalesi derc olunmusdur Onun arxivlerde tapa bilmediyimiz foto sekli de burada verilmisdir Azerbaycan Dovlet Dram teatrinin direktoru hokumetin 1933 cu ilin dekabrin 10 dek M C Bagirov Azerbaycan hokumetinin bascisi idi T Q milli teatra gosterdiyi qaygidan sohbet acaraq bele yazirdi Xalq Komissarlari Surasinin son qerarina gore Azerbaycan Dovlet Dram Teatrosu ucun yeni bina tikmek tedbirleri gorulmesi ile beraber teatromuzun tekce qarderobuna yuz min manat buraxilmisdir Kommunist ve Bakinski raboci qezetlerinin 27 aprel 1933 cu il tarixli sayinda ise Turk teatrinin 60 illiyi basligi altinda geden resmi materialdan melum olur ki tenteneli yigincagi Azerbaycan Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri Sultanmecid Efendiyev acmisdir Azerbaycan SSR maarif komissari Memmed Cuvarlinski meruze ile cixis etmisdir Tenteneli yigincaqda Mir Cefer Bagirovun imzaladigi resmi qerar elan edilmisdir SSRI Merkezi Icraiyye Komitesinden xahis edilsin ki Sahbazov Cuvarlinski ve Trinic Qirmizi Emek Bayragi ordeni ile teltif olunsunlar Azerbaycan KP MK nin birinci katibi Imam Mustafayevin 1954 cu il mart ayinin 9 da Sov IKP MK partiya hemkarlar ittifaqlari ve komsomol orqanlari sobesine N I Subin yoldasa gonderdiyi asagidaki senedlerden aydin olur ki Ehmed Trinicin ordenle teltif edilmesi barede teklif M C Bagirovun istintaq materiallarina salinmisdir Tanis olun 1 Sahbazov Cuvarlinski ve Trinicin teltif olunmasina dair teklif Bakinski raboci qezetinin 1933 cu il 27 aprel tarixli qezetinden cixaris 2 Trinicin ordenle teltif olunmasina dair Azerbaycan Merkezi Icraiyye Komitesi sedrinin muavini Baba Eliyev terefinden Ruben yoldasa unvanlanmis etiraz mektubu 3 Trinicin meselesine dair Azerbaycan K B P MK komissiyasinin arayisi 4 Ehmed Trinicin isine dair Azerbaycan K B P MK komissiyasinin 1 N li protokolu 5 M C Bagirovun ve E Trinicin Azerbaycan K B P MK Burosunda ve Reyaset Heyeti iclaslarinda birlikde istirakina dair arayis 6 Trinicin rehber partiya orqanlarina secilmesine dair arayis 7 1936 ci il aprelin 27 de Trinicin Azerbaycan K B P MK Burosu iclasinda istirak etmemesi barede arayis 8 Azerbaycan SSR daxili isler naziri Quskov yoldasin nazirliyin 1 ci xususi sobesinin arxivinde Trinic Ehmed Bedi Receb oglu haqqinda melumatlara aid arayis xxx1954 cu il mart ayinda Kremle gonderilmis arxiv materiallarinin esli ile Azerbaycan Respublikasi Siyasi Partiyalar ve Ictimai Herekatlar Dovlet Arxivinde tanis oluruq 1936 ci il yanvar ayinin 23 de Baki seheri Boyuk Qala kucesi ev 45 menzil 1 unvanda yasayan Ehmed Trinicden Tiflise YIK B P Zaqafqaziya Olke Komitesinin katibi Lavrenti Beriya yoldasa gonderilmis mektubda oxuyuruq Azerbaycan SSR Daxili Isler Xalq Komissarliginin mustentiqi Kovrejenko alti gun meni sorgu suala tutmusdur Azerbaycan K B P MK nin komissiyasi uc ay yarim erzinde bir defe de olsun istintaqin nece aparilmasi ile maraqlanmamisdir Bagirov yoldas hal hazirda Bakida olmadigindan Size muraciet edirem ve xahis edirem ki ise qarisasiniz Ise Mir Cefer Bagirov qarismisdir Zaqafqaziya Xalq Daxili Isler Komissarliginin Azerbaycan uzre idare reisi Yuvelian Sumbatov 265 sehifeden ibaret istintaq materialini ona teqdim etmisdir Qosma mektubda deyilir Istintaqa devet edilmis 20 sahidden on birinin ifadelerine gore Trinic Ehmed Bedi ifsa olunmusdur Bele ki o 1918 ci ilde turk deste komandiri vezifesinde Nizova Caxcaxli Hezre kendlerinde ve Quba seherinde silahsiz dinc ehalini kutlevi sekilde vehsicesine isgencelerle helak etmisdir Hemcinin E Trinic mulkedar Zizikski ile birlikde sovet xezinesini talan etmisdir E Trinic bolsevik Muxtedir Aydinbeyovun qetlinde de teqsirlendirilir Bele ki Muxtedir yoldas 1918 ci ilde turkler Quba seherinde olarken oldurulmusdur Onun hebse alinmasinin ve Quba dustaqxanasina salinmasini oz gozlerile gormus sahidlerin ifadelerine gore Muxtedir yoldas Trinicin gosterisi ile Hezre kendinde hebs olunmus ve Quba dustaqxanasina aparilmisdir Muxtedir yoldasi qerargaha dindirilmeye apararaq yeniden dustaqxanaya getiren de Trinicin ozu olmusdur Hem de Trinic basqa dustaqlar kimi Muxtedir yoldasa da isgenceler vermis onu doymusdur 1919 cu ilin evvellerinden Trinic Ittihad partiyasinin uzvu olmusdur Bu partiyanin mesul katibi vezifesinde calismisdir Yuxaridakidari esas goturerek bele hesab edirem ki Trinic 1919 cu ilin evvellerinedek bolsevik destelerine qarsi turk musavat qosunlarinin ceza emeliyyatlarinda bilavasite istirak etmisdir Muxtedir yoldasin olumunde Trinicin istirakina geldikde ise bu elave istintaq teleb edir Mir Cefer Bagirov mektubun uzerinde bu derkenari yazmisdir Sexsen Sumbatov yoldasa Xahis edirem sabahdan gec olmayaraq butun materiallar barede mene melumat veresiniz Eyni zamanda teklif edirem ki bu is uzre butun dindirilme ve sorgu suala xitam veresiniz M C Bagirov Efsuslar olsun ki Mir Cefer Bagirov Ittihad partiyasinin uzvu turk musavat qosunlarinin emeliyyatlarinda bilavasite istirak etmis Ehmed Trinici bu defe xilas ede bilmedi 1936 ci ilin aprelinde daxili isler orqanlari rehberleri Moskvadan Ittifaq komissari Yejovun operativ mexfi emrini aldilar Hemin emre gore antisovet partiyalarin uzvleri eserler gurcu mensevikleri musavatcilar ittihadcilar dasnaklar ve s ucluk terefinden islerine baxilan kimi gullelenmelidirler Ehmed Trinic 1936 ci il aprelin 19 da hebs olundu Lakin onu gulleleye bilmediler Donmez turk zabiti M C Bagirovun eyilmez kohne dostu olumun gozune dik baxdi mehbesde intihar etdi Ehmed Trinic M C Bagirovun derinden regbet beslediyi musavatcilardan yalniz biri idi Ne qeder teeccublu olsa da bir nece ay bundan evvel Moskvada nesr olunmus bir kitabda M C Bagirov musavatin dusmeni kimi oxucuya teqdim olunur Bagirov Azerbaycan Demokratik Respublikasi hakimiyyetine bir gun bele olsun xidmet etmis insanlara zalimcasina nifret besleyirdi Bagirov musavatcilari teqib edirdi Bu sozler 2007 ci ilde Moskvada nesr olunmus Imenem Soyuza Sovetskix Jizn i qibel kombriqa Naxicevanskoqo kitabinin 409 cu sehifesindedir Kitabin muellifi Moskva Jurnalistler Ittifaqinin Rusiya Yazicilar Ittifaqinin Azerbaycan Yazicilar Birliyinin fexri uzvu Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Tarix Institunun fexri doktoru Naxcivan Dovlet Universitetinin fexri doktoru Dagistanin Xunzax rayonunun fexri vetendasi professor Rudolf Nikolayevic Ivanovdur O 27 kitabin muellifidir Sonuncunu gorkemli Azerbaycan herbi xadimi Cemsid Naxcivanskiye hesr etmisdir Azerbaycan oxuculari ana dilimizde Cumhuriyyet generallari kitabini done done vereqlemisler xalqimizin herb tarixinin pesekar tedqiqatcisi Semistan Nezirlinin Cemsid Naxcivanski haqqinda arxiv materiallari esasinda yazilmis eseri vardir Taninmis yazici tedqiqatcinin Cemsid Naxcivanskiye hesr edilmis kitabini rusca tercume edib Moskvada ve Rusiyanin diger yerlerinde yaymaq olmazdimi Axi R Ivanovun 832 sehifelik kitabinin yarisindan coxu tamamile diger movzulari ehate edir Kitabin bir fesli Bolsevik Cefer Bagirovun suqutu ve yukselisi adlanir Azerbaycan MEA Tarix Institununun fexri elmler doktoru Azerbaycan rehberinin adini Cefer yazirsa haqqimiz var ki muellifin adini Rudolf deyil Dolf kimi qebul edek Ele bil ki Sovet Ittifaqi adindan 51 ilden sonra Azerbaycan rehberine yeniden qondarma mehkeme qurulmusdur Bu defe prokuror RUDenko evezine RUDolfdur Mir Cefer Bagirov haqqinda hec bir tarixi faktlara ve arxiv senedlerine istinad etmeden uydurulmus muddealarin bezilerini oxucularin diqqetine catdiriram Azerbaycan Yazicilar Birliyinin fexri uzvu R Ivanov yazir ki 1931 ci ilin fevralinda Cemsid Naxcivanski Tiflis seherine cagirilmis ve o order teqdim edilmeden hebs olunmusdur Naxcivanskinin cinayet mesuliyyetine alinmasinin tesebbuskari Bagirov idi seh 8 Ag yalan Tarix elmleri fexri doktoru hec olmasa Boyuk Sovet Ensiklopediyasinda M C Bagirov haqqindaki meqaleye goz yetirseydi yeqin ederdi ki hemin il tesebbuskar ne Bakida ne Tiflisde ne de umumiyyetle Qafqazda yoxdu Moskvada marksizm leninizm kursunda mudavim idi Azerbaycan K B P MK nin birinci katibi vezifesini ise Polonski tutmusdu Kitabin 14 cu sehifesinde oxuyuruq 1920 ci ilden baslayaraq bu azsavadli partiyali M C Bagirov Sovetlerin ceza orqanlari sisteminde peyda oldu Damarlarindan zadegan qani axan xanlari beyleri ve bu kimileri Bagirov xususile teqib edirdi Bagirov Naxcivanskinin izine hele 1921 ci ilde dusmusdu 1931 ci ilde ona divan tuta bilmese de 1938 ci ilde buna nail oldu Ag yalan Naxcivan Dovlet Universitetinin fexri elmler doktoru telebelerin de yaxsi bildikleri bir heqiqetden uzaqdir 1920 ci ilde Azerbaycanda ceza orqanlarinin basinda Pankratov dururdu M C Bagiroov 1921 ci il aprelin 2 de Azerbaycan Fovqelade Komissiyasinin sedri teyin olunmus 1927 ci il sentyabr ayinda Azerbaycan K B P MK nin dasnak katibi Levon Mirzoyan terefinden bu vezifeden kenar edilmisdir Ne ucun Damarlarindan zadegan qani axan xanlari beyleri ve bu kimileri mudafie etdiyi ucun M C Bagirov diger milli herbciler kimi Cemsid Naxcivanskinin de qenimi olmamisdir O Azerbaycan Xalq Komissarlari Sovetinin terkibine daxil edildikden uc ay sonra 1921 ci ilin dekabrinda C Naxcivanski Azerbaycanin ilk milli atici diviziyasinin komandiri teyin olunmusdu Yazici ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Ehmed Trinic amp oldid 6044432, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.