Anethum graveolens L. - Bostan şüyüdü. (İyli şüyüd, şüyüd, şivid)
Botaniki xarakteristikası:
Birillik ot bitkisi olub,hündürlüyü 40-120 sm-ə bərabərdir. Əsas kökü incə, zərif, budaqlanandır. Gövdəsi düzqalxan və ya azacıq əyilmiş, budaqlanan, dairəvi, uzunsov açıq-yaşıl və yaşıl, mil-mil, incə mumabənzər qatlıdır. Yarpaqları növbəli, üçüncülü-dördüncülü lələkşəkilli olub, uzunluğu 30 sm, eni 4-25 sm-dir. Aşağı yarpaqlarının uzunluğu 4-12 sm, saplaqlı, orta və yuxarı yarpaqları qısa saplaqlı və oturaqdır. Hamaşçiçəkləri mürəkkəb, çoxşüalı çətirinin diametri 7-30 sm-dir. Çiçəkləri kiçik, ikicinsli, beşüzvlü, sarı ləçəkli, dar olub, zirvəsi bükülü vəziyyətdədir. Meyvələri sallaq, asılı vəziyyətdə, ellips və ya enli ellipsşəkilli, uzunluğu 3-7 mm, eni 1,5-4 mm, sarımtıl-qəhvəyidir. Bitkinin yerüstü hissəsi aromatlı, efir iyli, şirintəhər-ədviyyəli dadlıdır. İyun-avqust ayında çiçəkləyir, avqust-sentyabr aylarında isə meyvələri yetişir.
Xammal meyvə yetişən dövrdə mərkəzi çətirinin toplanılması ilə başa çatır. Döyülmüş meyvələrini tamam qurutduqdan sonra digər qarışıqlardan təmizləyirlər.
Xüsusi merikarp seyrək yerləşməklə, meyvəsi sallaq, asılı vəziyyətdə, uzunluğu 3-7 mm, eni isə 1,5-4 mm-ə bərabərdir. Meyvələri enli ellipsşəkilli, aşağı tərəfi zəif qabarıq, daxili isə yastıdır. Hər bir merikarp 5 qabırğalıdır. Xarici tərəfində 3 sapşəkilli, yan tərəfi isə - 2 yastı qanadabənzərdir. Çiçəkləri yaşılımtıl-boz və ya qonur, boz, qabırğası sarımtıl-qonurdur. Kəskin iyli və aromatlıdır. Şirin-ədviyyəli dadlı və bir qədər də yandırıcıdır.
Tərkibi və təsiri:
Tərkibində efir yağı (2-4%) və onun əsas komponenti karvon (40-60%), limonen(19-40%), fillandren, dihidrokarbon və digər terpenoidləri vardır. Meyvələrinin tərkibində furanoxromonlar vardır. Toxumlarında 20% piyli yağlar vardır. Otunun tərkibində 0,56-1,5% efir yağı, çoxlu miqdarda (16%) karbon tərkibli maddələr, bol vitaminlər С, В1, В2, РР, Р, karotinoidlər, kalium duzları, kalsium, fosfor, dəmir, fol turşusu və flavonoidlər (kverçetin, izoramnetin, kempferol) vardır. Toxumundae efir yağları 2% spirt, rütubət 12%, ümumi kül 10%, 10%-li xlorid turşusunda həllolmayan kül 1%, xırdalanmış, doğranmış diametri 3 mm olan hissəciklər 1%, üzvi turşular 2%, mineral duzlar isə 1% olur.
Efir yağlı xammalın saxlanılmasına düzgün riayət etmək lazımdır. Saxlanılma müddəti 3 ildir.
Şüyüdün ətirli meyvəsi və xammalı vardır. Bağırsağa yaxşı təsir etməklə, tərqovucu və spazmolotik xassəsi vardır. Qarışıqları mədə-bağırsaq və uroloji problemlərə çox yaxşı təsir edir. Tərqovucu kimi 1 hissə şüyüdlü 1000 hissəsuya qatmaq lazımdır. Kombinəedilmiş efiryağlı maddələrdən “Solutan”, “Spazmosistenal”, “Qrezeofulvin” dərmanlarına rast gəlinir.
Spazmolotik dərman preparatlarıdır. Bostan şüyüdü meyvələrindənalınan dərman preparatları mədəaltı vəzi sekresiyasını artırır, spazmolotik, öskürəkkəsici, ödqovucu, diuretik, möhkəmləndirici, bağırsağın mator funksiyasını artırır, antibakterial aktivliyi olmaqla, südverən anaların südünü artırır. Şüyüdün tərkibində olan furanoxromonlar koranar və periferik damarların genişlənmə effektini artırır.
Ətirli şüyüd meyvəsi mədə-bağırsaq xəstəliklərində tərqovucu və spazmolotik xassəsi olmaqla, yüngül sidikqovucu təsirə malikdir. Razyana xammalı ilə birlikdə keyfiyyətli tərqovucu və meteorizmə qarşı effektli dərman maddəsi kimi olduqca qiymətlidir. Yarpaqları hipoxrom anemiya zamanı tətbiq edilir. Tərkibində askorbin turşusu, karotin və dəmir vardır. Hipertoniya zamanı sidikqovucu kimi işlədilir.
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
Noyabr 27, 2021
şüyüd, anethum, çətirkimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, anethumiyli, şüyüd, anethum, graveolens, elmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, rozidlərsıra, çətirçiçəklilərfəsilə, çətirkimilərcins, elmi, adıanethum, 1753sino. Suyud lat Anethum 1 cetirkimiler fesilesine aid bitki cinsi 2 SuyudAnethumIyli suyud Anethum graveolens Elmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira CetirciceklilerFesile CetirkimilerCins SuyudElmi adiAnethum L 1753SinonimlerAnethum sowa Roxb ex Fleming Peucedanum graveolens L Benth amp Hook f VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 29584NCBI 40922EOL 584995GRIN 670IPNI 837530Anethum graveolens L Bostan suyudu Iyli suyud suyud sivid Botaniki xarakteristikasi RedakteBirillik ot bitkisi olub hundurluyu 40 120 sm e beraberdir Esas koku ince zerif budaqlanandir Govdesi duzqalxan ve ya azaciq eyilmis budaqlanan dairevi uzunsov aciq yasil ve yasil mil mil ince mumabenzer qatlidir Yarpaqlari novbeli ucunculu dordunculu leleksekilli olub uzunlugu 30 sm eni 4 25 sm dir Asagi yarpaqlarinin uzunlugu 4 12 sm saplaqli orta ve yuxari yarpaqlari qisa saplaqli ve oturaqdir Hamascicekleri murekkeb coxsuali cetirinin diametri 7 30 sm dir Cicekleri kicik ikicinsli besuzvlu sari lecekli dar olub zirvesi bukulu veziyyetdedir Meyveleri sallaq asili veziyyetde ellips ve ya enli ellipssekilli uzunlugu 3 7 mm eni 1 5 4 mm sarimtil qehveyidir Bitkinin yerustu hissesi aromatli efir iyli sirinteher edviyyeli dadlidir Iyun avqust ayinda cicekleyir avqust sentyabr aylarinda ise meyveleri yetisir Xammal meyve yetisen dovrde merkezi cetirinin toplanilmasi ile basa catir Doyulmus meyvelerini tamam qurutduqdan sonra diger qarisiqlardan temizleyirler Xususi merikarp seyrek yerlesmekle meyvesi sallaq asili veziyyetde uzunlugu 3 7 mm eni ise 1 5 4 mm e beraberdir Meyveleri enli ellipssekilli asagi terefi zeif qabariq daxili ise yastidir Her bir merikarp 5 qabirgalidir Xarici terefinde 3 sapsekilli yan terefi ise 2 yasti qanadabenzerdir Cicekleri yasilimtil boz ve ya qonur boz qabirgasi sarimtil qonurdur Keskin iyli ve aromatlidir Sirin edviyyeli dadli ve bir qeder de yandiricidir 3 Terkibi ve tesiri RedakteTerkibinde efir yagi 2 4 ve onun esas komponenti karvon 40 60 limonen 19 40 fillandren dihidrokarbon ve diger terpenoidleri vardir Meyvelerinin terkibinde furanoxromonlar vardir Toxumlarinda 20 piyli yaglar vardir Otunun terkibinde 0 56 1 5 efir yagi coxlu miqdarda 16 karbon terkibli maddeler bol vitaminler S V1 V2 RR R karotinoidler kalium duzlari kalsium fosfor demir fol tursusu ve flavonoidler kvercetin izoramnetin kempferol vardir Toxumundae efir yaglari 2 spirt rutubet 12 umumi kul 10 10 li xlorid tursusunda hellolmayan kul 1 xirdalanmis dogranmis diametri 3 mm olan hissecikler 1 uzvi tursular 2 mineral duzlar ise 1 olur Efir yagli xammalin saxlanilmasina duzgun riayet etmek lazimdir Saxlanilma muddeti 3 ildir Suyudun etirli meyvesi ve xammali vardir Bagirsaga yaxsi tesir etmekle terqovucu ve spazmolotik xassesi vardir Qarisiqlari mede bagirsaq ve uroloji problemlere cox yaxsi tesir edir Terqovucu kimi 1 hisse suyudlu 1000 hissesuya qatmaq lazimdir Kombineedilmis efiryagli maddelerden Solutan Spazmosistenal Qrezeofulvin dermanlarina rast gelinir Spazmolotik derman preparatlaridir Bostan suyudu meyvelerindenalinan derman preparatlari medealti vezi sekresiyasini artirir spazmolotik oskurekkesici odqovucu diuretik mohkemlendirici bagirsagin mator funksiyasini artirir antibakterial aktivliyi olmaqla sudveren analarin sudunu artirir Suyudun terkibinde olan furanoxromonlar koranar ve periferik damarlarin genislenme effektini artirir Etirli suyud meyvesi mede bagirsaq xesteliklerinde terqovucu ve spazmolotik xassesi olmaqla yungul sidikqovucu tesire malikdir Razyana xammali ile birlikde keyfiyyetli terqovucu ve meteorizme qarsi effektli derman maddesi kimi olduqca qiymetlidir Yarpaqlari hipoxrom anemiya zamani tetbiq edilir Terkibinde askorbin tursusu karotin ve demir vardir Hipertoniya zamani sidikqovucu kimi isledilir 4 Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Menbe https az wikipedia org w index php title Suyud amp oldid 6203422, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
