Qiymətli bitki olaraq dünyanın bir sıra ölkələrində çox qədimdən becərilir. Üzümdən şərab, kişmiş, şərbət, doşab (bəkməz) hazırlanır. FAO-ya (BMT ərzaq və kənd təsərrüfatı təşkilatı) görə dünyada üzüm istehsalının təxminən 71% şərab üçün, 27% təzə meyvə olaraq, 2% isə quru üzüm (kişmiş) olaraq istifadə olunur. Azərbaycanın əksər rayonlarında üzüm becərilir.
Kürdəmir rayonu məşhur Şirvanşahı üzüm növünün vətəni sayılır.
Xalq təbabəti
Müəyyən edilmişdir ki, üzümün şirəsində bir sıra müalicə əhəmiyyətli olan maddələr vardır. Bunlardan şəkəri (qlükoza, fruktoza, saxaroza), dəmir duzlarını, kalium-permanqanatı, C və B qrupu vitaminləri, karotin, aşı, boyayıcı və pektin maddələrini və s. göstərmək olar. Üzüm tənəyinin yarpağının tərkibində çoxlu miqdarda C vitamini, karotin, aşı maddəsi, üzvi turşular və s. vardır.
Üzümün giləsi və şirəsi ürək-qan damar sistemi xəstəliklərində, tənəffüs yolları iltihabında, mədə-bağırsaq, qaraciyər, öd yolları və böyrək xəstəliklərində çox xeyirlidir.
Üzümdən hazırlanan doşab qanazlığında, ümümi zəiflikdə çox faydalı qüvvətverici vasitədir. Üzüm qorasından hazırlanan "abqora" isə xəstəliyin ilk dövründə çox yaxşı təsir göstərir. O, susuzluğun qarşısını almaqla yanaşı, xəstənin tez sağalmasını tezləşdirir. Qurudulmuş üzüm gilələri isə qanazlığında çox xeyirlidir.
Yayılması - Quba rayonu (Alpan kəndi), Zaqatala rayonu (Muxax kəndi), Hadrut rayonu (Domu kəndi), Zəngilan (Ağbənd kəndi), Astara (Maşhan kəndi) rayonları. Azərbaycandan kənarda – Moldoviya, Krım, Ön Qafqaz, Dağıstan və Türkmənistan, Qərbi Avropa, Aralıq dənizi, Kiçik Asiya və İran.
Bitdiyi yer - çay subasarları və düzən meşələri.
Ehtiyatı - azdır.
Çoxalması - toxumla və vegetativ yolla çoxalır.
Ehtiyatının dəyişilmə səbəbləri - çaykənarı meşələrdən təsərrüfat üçün istifadə edilməsi.
Becərilməsi - məlumat yoxdur.
Qəbul edilmiş qorunma tədbirləri - xüsusi mühafizə tədbirləri hazırlanmamışdır.
Zəruri qorunma tədbirləri - botanika bağlarında əkmək, mövcüd yasaqlıqlarda və qoruqlarda qiymətli bitki kimi qorumaq lazımdır.
Məlumat mənbələri. Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
üzüm, vitis, üzümkimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, vitisün, meyvəsi, yarpağıelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, rozidlərsıra, murdarçaçiçəklilərfəsilə, kimilərcins, elmi, adıvitis, vikinövlərdəsistematikaşəkilaxta. Uzum lat Vitis 1 uzumkimiler fesilesine aid bitki cinsi 2 UzumVitisUzumun meyvesi ve yarpagiElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira MurdarcaciceklilerFesile UzumkimilerCins UzumElmi adiVitis L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 28606NCBI 3603EOL 38383GRIN 12735IPNI 325876 2PBDB 157350Qiymetli bitki olaraq dunyanin bir sira olkelerinde cox qedimden becerilir Uzumden serab kismis serbet dosab bekmez hazirlanir FAO ya BMT erzaq ve kend teserrufati teskilati gore dunyada uzum istehsalinin texminen 71 serab ucun 27 teze meyve olaraq 2 ise quru uzum kismis olaraq istifade olunur Azerbaycanin ekser rayonlarinda uzum becerilir Kurdemir rayonu meshur Sirvansahi uzum novunun veteni sayilir Mundericat 1 Xalq tebabeti 2 Novleri 3 Mese uzumu 4 Dinde 5 Uzum tumunun faydalari 6 Istinadlar 7 Xarici kecidlerXalq tebabeti RedakteMueyyen edilmisdir ki uzumun siresinde bir sira mualice ehemiyyetli olan maddeler vardir Bunlardan sekeri qlukoza fruktoza saxaroza demir duzlarini kalium permanqanati C ve B qrupu vitaminleri karotin asi boyayici ve pektin maddelerini ve s gostermek olar Uzum teneyinin yarpaginin terkibinde coxlu miqdarda C vitamini karotin asi maddesi uzvi tursular ve s vardir Uzumun gilesi ve siresi urek qan damar sistemi xesteliklerinde teneffus yollari iltihabinda mede bagirsaq qaraciyer od yollari ve boyrek xesteliklerinde cox xeyirlidir Uzumden hazirlanan dosab qanazliginda umumi zeiflikde cox faydali quvvetverici vasitedir Uzum qorasindan hazirlanan abqora ise xesteliyin ilk dovrunde cox yaxsi tesir gosterir O susuzlugun qarsisini almaqla yanasi xestenin tez sagalmasini tezlesdirir Qurudulmus uzum gileleri ise qanazliginda cox xeyirlidir Novleri RedakteVitis acerifolia Raf Vitis aestivalis Michx Vitis aestivalis var argentifolia Munson ex L H Bailey Fernald Vitis aestivalis var bourquiniana Munson Bailey Vitis aestivalis var smalliana L H Bailey Comeaux Vitis aestivalis subsp sola L H Bailey W M Rogers Vitis amazonica Linden G Nicholson Vitis amurensis Rupr Vitis amurensis var dissecta Skvortsov Vitis amurensis var shiragae Makino Ohwi Vitis arizonica Engelm Vitis baileyana Munson Vitis balansana Planch Vitis balansana var ficifolioides W T Wang C L Li Vitis bashanica P C He Vitis bellula Rehder W T Wang Vitis berlandieri Planch Vitis betulifolia Diels amp Gilg Vitis biformis Rose Vitis bloodwothiana Comeaux Vitis bourgaeana Planch Vitis bryoniifolia Bunge Vitis bryoniifolia var ternata W T Wang C L Li Vitis californica Benth Vitis chontalensis Seem Vitis chunganensis Hu Vitis chungii F P Metcalf Vitis cinerea Engelm Engelm ex Millardet Vitis cinerea var canescens Engelm L H Bailey Vitis cinerea var helleri L H Bailey M O Moore Vitis cissoides Blume Backer Vitis coignetiae Pulliat ex Planch Vitis cordifolia Lam Vitis cordifolia var solonis Planch Planch Vitis davidii Rom Caill Foex Vitis davidii var cyanocarpa Gagnep Sarg Vitis enneaphylla Vell Eichler Vitis erythrophylla W T Wang Vitis fengqinensis C L Li Vitis figariana Webb Baker Vitis flexuosa Thunb Vitis flexuosa subsp rufotomentosa Makino Murata Vitis girdiana Munson Vitis hancockii Hance Vitis heyneana Roem amp Schult Vitis heyneana subsp ficifolia Bunge C L Li Vitis heyneana var glabra R Parker Naithani amp Biswas Vitis hui W C Cheng Vitis jacquemontii R Parker Vitis jinggangensis W T Wang Vitis jinzhainensis X S Shen Vitis labrusca L Vitis labrusca f alba Prince Fernald Vitis labruscana L H Bailey Vitis lanceolatifoliosa C L Li Vitis linsecomii Buckley Vitis longquanensis P L Chiu Vitis luochengensis W T Wang Vitis menghaiensis C L Li Vitis mengziensis C L Li Vitis monticola Buckley Vitis mustangensis Buckley Vitis mustangensis var diversa L H Bailey Shinners Vitis nesbittiana Comeaux Vitis novae angliae Fernald pro sp Vitis papillosa Blume Backer Vitis piasezkii Maxim Vitis pilosonerva F P Metcalf Vitis popenoei J L Fennell Vitis pseudoreticulata W T Wang Vitis pubescens Schltdl Miq Vitis retordii Rom Caill ex Planch Vitis rhomboidea E Mey ex Harv Szyszyl Vitis romanetii Rom Caill Vitis rotundifolia Michx Vitis rufotomentosa Small Vitis rupestris Scheele Vitis rupestris f dissecta Eggert ex L H Bailey Fernald Vitis ruyuanensis C L Li Vitis shenxiensis C L Li Vitis shuttleworthii House Vitis silvestrii Pamp Vitis sinocinerea W T Wang Vitis sinuata Pursh G Don Vitis thunbergii Siebold amp Zucc Vitis thunbergii var sinuata Regel Rehder Vitis tiliifolia Humb amp Bonpl ex Schult Vitis treleasei Munson ex L H Bailey Vitis tsoi Merr Vitis tsukubana Makino Maekawa Vitis unifoliata Harv Kuntze Vitis vinifera L Vitis vinifera var multiloba Raf Kuntze Vitis vinifera var palmata Vahl Kuntze Vitis vulpina L Vitis wenchowensis C Ling Vitis wilsoniae H J Veitch Vitis wuhanensis C L Li Vitis yuenlingensis W T Wang Vitis zhejiang adstricta P L ChiuMese uzumu RedakteStatus areali azalmaqda olan nadir novdur Yayilmasi Quba rayonu Alpan kendi Zaqatala rayonu Muxax kendi Hadrut rayonu Domu kendi Zengilan Agbend kendi Astara Mashan kendi rayonlari Azerbaycandan kenarda Moldoviya Krim On Qafqaz Dagistan ve Turkmenistan Qerbi Avropa Araliq denizi Kicik Asiya ve Iran Bitdiyi yer cay subasarlari ve duzen meseleri Ehtiyati azdir Coxalmasi toxumla ve vegetativ yolla coxalir Ehtiyatinin deyisilme sebebleri caykenari meselerden teserrufat ucun istifade edilmesi Becerilmesi melumat yoxdur Qebul edilmis qorunma tedbirleri xususi muhafize tedbirleri hazirlanmamisdir Zeruri qorunma tedbirleri botanika baglarinda ekmek movcud yasaqliqlarda ve qoruqlarda qiymetli bitki kimi qorumaq lazimdir Melumat menbeleri Azerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989Dinde Redakte Quran da uzum haqqinda bele bir ifade var Senin bir xurma bagcan ve uzum bagin olmali bele ki iclerinden gurul gurul caylar axitmalisan 3 Isra suresi 91Uzum tumunun faydalari RedakteEn guclu antioksidant hesab edilen uzum tumu xerceng xesteliyine musbet tesir edir xercengin mualicesindeki menfilikleri aradan qaldirir Damarlari qoruyur damar xesteliyinin qarsisini alir damar xesteliklerini mualice edir Infarkt xesteliyini azaldir Pis xolesterolu azaldib yaxsi xolesterolu yukseldir Diabet xestelerine musbet tesir edir Qan damarlarini guclendirir Kapilyar damarlari guclendirerek yuksek tezyiqe yaxsi komek edir Gozdeki damarlari guclendirib qan dovranini yaxsilasdirir Gozun seffaf tebeqesini qoruyur Yasla birlikde artan gorme zeifliyine mane olur Kataraktanin emele gelmesine mane olur Qan ve limfa dovranini nizamlayir Deri problemlerine musbet tesir edir derini gozellesdirir ve deri sallanmasina mane olur Allergiya problemlerinin qarisini alan ozelliyi vardir Dis eti qanamalarinda mualicevi ozelliye sahibdir C vitamininin tesirini artirir Sac huceyrelerini inkisaf etdirir Qan yaradir qan azliginin qarsisini alir ve qani temizleyir Boyrek ve bagirsaqlari temizleyir Revmatizm xesteliyine musbet tesir edir 4 Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Quranda adi cekilen bitkiler Arxivlesdirilib 2013 07 29 at the Wayback Machine azerb Uzum uzumun tumunun faydasi nededir 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 07 02 Uzum The Plant List saytinda takson barede melumat ing Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Uzum ile elaqeli mediafayllar var Meyvelerin sirri Arxivlesdirilib 2011 08 13 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Uzum amp oldid 5987070, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
