fbpx
Wikipedia

Üryan Xıdır

May 11, 2022

Üryan Xıdır Dorutayda

 
 
Türkiyədə Üryan Xıdır türbəsi

Sultan (Üryan) Xıdır ziyarətgahı, Türkiyədə, Tunceli bölgəsində Pərtək-Hozat yolu kənarında bir təpənin üzərində yerləşən Dorutay (Zeyvə) kəndindədir. Bu kənddə Üryan Xıdırın (Sultan Xıdırın) ziyarətgahı var. Bu ocaq övladı olmayanlar, dəlilər və əlacı olmayan xəstələrin üz tutduqları müqəddəs yerdir. Ocağın Adıyaman, Malatya, Çorum, Sivas, Kahramanmaraş və Ərzurumda da ziyarətçiləri var. Ayrıca Suriyanın Əfrin şəhərindən də bura ziyarətə gəlirlər. Xubyar pirinin dədələri mürşüd ocaqlarının Üryan Xıdır olduğunu söyləyirlər.

Rəvayətə görə Zeyvə kəndi yaxınlarında yaslı bir adam yaşarmış. O tarixlərdə Sultan Əlaəddin ordusu ilə birlikdə buraların kəşfiyyatını apararkən axşam olur və Zeyvə kəndi yaxınlarındaki Sultan gölü mövqeyində gecələməyə qərar verir. Çadırlar qurulur, yerləşmə başlayır. O sırada Sultan Əlaəddinin yanına gələn gözətçilərdən biri "Sultanım, irəlidə içində işıq yanan çadıra bənzər bir şey var" deyir. Sultan Əlaəddin də "Gedin baxın görək kimdir, sonra gəlib mənə məlumat verin" söyləyir. İki atlı həmin çadırın yanına göndərilir. Əsgərlər gəlip baxırlar ki, bir əski çadır və bu çadırın içində yaşlı bir kişidən başqa kimsə yox. Əsgərlər soruşurlar: "Qoca kimsən sən? Burada nə işin var? Qoca da "Gördüğünüz kimi bir bən-i Adəməm, adım Sultan Xıdırdır. Bir torpaq güvəcim, bir səccadəm və bir də atımı yemləmək üçün bir miqdar arpam var" deyir. Əsgərlər "Biz Sultan Əlaəddinin əsgərləriyik, səni sultanımıza götürmək istəyirik", deyincə bu dəfə qoca "buralara qədər zəhmət çəkib gələn sultanınıza söyləyin buyursun, qonağım olsun. Kasıb daxmamıza şərəf versin". Əsgərlər "Çox yaxşı, əgər sultan gələcək olsa, yanında bir xeyli vəzir, vəkil və sərkərdələri var. Bunları əyləşdirmək üçün ispatlı bir yerin yoxdu. Hələ qaldı ki, böyük bir ordu gəlincə, çörək istər, aş istər. Bunları necə ağırlarsan? Yaxşısı bu ki, biz səni oraya huzura götürək" deyirlər. Qoca "Tanrı qonağı umduğunu deyil, bulduğunu yeyər. Uca Allahın izni ilə xar olmarıq. Buyursunlar gəlsinlər!" deyə cavab verir. Əsgərlər geri dönürlər, durumu Sultan Əlaəddin Keyqubada anladırlar. Əlaəddin Keyqubadda bu qoca ilə maraqlanır və ərtəsi gün qocanı ziyarət ədər. Çadıra gəlir gəlməz qoca nəzakətlə sultanı səlamlar və altına səccadəsini sərər. Hər gələn bu səccadəyə oturur, amma səccadənin bir kənarı daima boş qalır. Sultan Əlaəddin heyrət içində qalır və heyrətini gizlədə bilmir, durumu öyrənmək üçün səccadəyə oturan vəzir, sərkərdə və əsgərlərinə bir əmrlə "Ayağa qalx" deyir. Hamı ayağa qalxır. Sultan baxır ki, yerdə kiçik bir səccadə var. "Otur" deyə əmr verir. Baxır ki, hər kəs səccadənin üzərində oturmuş. Heyrətlər içində qalsa da, səsini çıxarmır. Biraz sonra yaşlı adam torpaqdan hazırlanmış güvəci, içərisində bir miqdar yemək ilə Sultan Əlaəddinin önünə qoyur. Sultan "Baba ərənlər, bunu hansımız yiyəcəyik?" deyə soruşur. Qoca "Sultanım, Bəsmələ ilə başlayın yeməyə, inşallah hamınıza yetəcək qədər var" deyə cavab verir. Sultan Əlaəddin və yanındakilər başlayırlar yeməyə, kıçık güvəcin içərisindəki yemək bütün əsgərlər tərəfindən yeyilir. Hər kəsin qarnı doyur. Ancaq yemək bitmir ki, bitmir. Sonra dirəkdən asılı olan dağarcığın içindəki arpadan, atlara arpa dağıtmaya başlayır. Bütün atlara arpa verildiği halda dağarcıqdakı arpanın hələ bitmədiyi görünür. Sultan Əlaəddin bu zatın ərmiş və kəramət sahibi bir zat olduğunu anlayır və ona "Sən burada yalnız başına, yaşlı bir qoca olaraq çətin yaşayarsan. Mən sənə əsgərlərimin içərisindən ağıllı, dürüst, itaətkar bir neçə əsgər verəcəyəm. Bunlar ölüncəyə qədər sənin əmrində və xidmətində olacaqlar" deyir. 3 vəya 5 əsgəri və o bölgəni vəqf olaraq ona verərək, vidalaşıb ayrılırlar. Rəvayət olunur ki, Sultan Əlaəddinin bu 3 əsgərinin adları Rəsul, Munzur və Dəlildir. Bunlar yaşlı Sultan Xıdır ölüncəyə qədər ona hörmət və itaət edirlər. Sultan Xıdır öldüyü zaman Zeyvə kəndinin şimalında və kəndin alt tərəfində, Fəqirlik deyilən yerə dəfn edilir. Sonradan üzərinə Səlcuqlu sultanı tərəfindən bugünkü türbəsi tikilmişdir.

Üryan Xıdır Diridağda

Diridağla üzbəüz Arazın sağ sahilində bir kənd var. Şıxlar adlanır. Burada yaşayan şeyxlərdən biri də Üryan Xıdır olub. Deyilənlərə görə, Üryan Xıdır şeyx, müqəddəs adam, övliya olmaqla bərabər həm də dinc bir peşənin sahibi—bənna imiş. Səsi-sorağı bütün Arazbarı dolaşırmış. Arazın sol sahilinin dini rəhbəri isə Hacı Qaraman Əhmədli imiş. Hacı Qaraman maldarlıqla məşğul olar, çoxlu maral saxlayırdı. Onun da ünü Arazbarda çovlanardı. Hər iki şeyxin şöhrəti artıqca, bir-birilərinə nifrəti də artırmış. Müridləri də ki, bir-birilərini qırırmışlar. Arazdan o üzə, bu üzə bir adam adlasa, qabırğalarını xurd-xəşil eləyib buraxarmışlar.

Günlərin bir günü xəbər gəlir ki, Üryan Xıdır ocağında yoxdur. Hacı Qaramanın müridlərinin qanı coşur: "Hacı, gedək onların üstünə!" deyirlər. "Yox! Biz qurd deyilik ki, çobansız sürüyə girək" deyə Hacı Qaraman müridlərini sakitləşdirir. Sonra Üryan Xıdıra xəbər göndərir ki, sabah ertə çağı Arazın sahilində gözləyirəm. Gəlsin ayrıd edək ki, kim güclüdür, kim hökmlüdür.

...Duman Arazın üstündən çəkilib getdikcə uzanan yollar görünürdü. Hələlik yolda bir qaraltı gözə dəymirdi. Üryan Xıdırın yolunu gözləyən Hacı Qaraman iri buynuzlu bir maral minib, qara ovxarlı qılıncını qurşanmışdı. Altdan geyinib üstdən qıfıllanmışdı, üstdən geyinib altdan qıfıllanmışdı. Cəngavər cövşənli idi. Hərdən də mindiyi maral heybətlə heykirirdi. Doğalıdan müdrik görkəmli, mülayim ürəkli Hacı Qaramanı bu qılıqda görənləri vahimə basardı. Hacı Qaraman əlini gözünə günlük eləyib yola baxırdı. Elə bu zamanda yolda toz dumana qarışdı, duman toza. Hacı özünü yığışdırıb hazırlandı. Daha diqqətlə baxmağa başladı. Birdən öz-özünə pıçıldadı "Basıldım!". Üryan Xıdır qamçı əvəzinə əfi götürüb, tikdiyi yarımçıq daş-divarı minib, ona tərəf çapırdı...

İndi Arazın sahilində "Üryan Xıdır qalağı" deyilən bir alayarımçıq divar, Diridağdan bir az aralı isə Hacı Qaraman məqbərəsi var. Yan-yörəsi maral buynuzu ilə doludur. Deyirlər ki, hələ marallırın bu yerlərdən nəsli kəsilməmişdən öncə həmişə gəlib məqbərinin üstündə mələşər, buynuzlarını dəyişəmişlər...

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu. Yük üstü çadırlı, yük altı qatırlı oba: Xudayarlı. Bakı: "Soy" dərgisinin özəl nəşri, 2004.

Həmçinin bax

May 11, 2022
üryan, xıdır, mündəricat, dorutayda, diridağda, mənbə, həmçinin, dorutayda, redaktə, türkiyədə, türbəsi, sultan, üryan, xıdır, ziyarətgahı, türkiyədə, tunceli, bölgəsində, pərtək, hozat, yolu, kənarında, təpənin, üzərində, yerləşən, dorutay, zeyvə, kəndindədir. Mundericat 1 Uryan Xidir Dorutayda 2 Uryan Xidir Diridagda 3 Menbe 4 Hemcinin baxUryan Xidir Dorutayda Redakte Turkiyede Uryan Xidir turbesi Sultan Uryan Xidir ziyaretgahi Turkiyede Tunceli bolgesinde Pertek Hozat yolu kenarinda bir tepenin uzerinde yerlesen Dorutay Zeyve kendindedir Bu kendde Uryan Xidirin Sultan Xidirin ziyaretgahi var Bu ocaq ovladi olmayanlar deliler ve elaci olmayan xestelerin uz tutduqlari muqeddes yerdir Ocagin Adiyaman Malatya Corum Sivas Kahramanmaras ve Erzurumda da ziyaretcileri var Ayrica Suriyanin Efrin seherinden de bura ziyarete gelirler Xubyar pirinin dedeleri mursud ocaqlarinin Uryan Xidir oldugunu soyleyirler Revayete gore Zeyve kendi yaxinlarinda yasli bir adam yasarmis O tarixlerde Sultan Elaeddin ordusu ile birlikde buralarin kesfiyyatini apararken axsam olur ve Zeyve kendi yaxinlarindaki Sultan golu movqeyinde gecelemeye qerar verir Cadirlar qurulur yerlesme baslayir O sirada Sultan Elaeddinin yanina gelen gozetcilerden biri Sultanim irelide icinde isiq yanan cadira benzer bir sey var deyir Sultan Elaeddin de Gedin baxin gorek kimdir sonra gelib mene melumat verin soyleyir Iki atli hemin cadirin yanina gonderilir Esgerler gelip baxirlar ki bir eski cadir ve bu cadirin icinde yasli bir kisiden basqa kimse yox Esgerler sorusurlar Qoca kimsen sen Burada ne isin var Qoca da Gordugunuz kimi bir ben i Ademem adim Sultan Xidirdir Bir torpaq guvecim bir seccadem ve bir de atimi yemlemek ucun bir miqdar arpam var deyir Esgerler Biz Sultan Elaeddinin esgerleriyik seni sultanimiza goturmek isteyirik deyince bu defe qoca buralara qeder zehmet cekib gelen sultaniniza soyleyin buyursun qonagim olsun Kasib daxmamiza seref versin Esgerler Cox yaxsi eger sultan gelecek olsa yaninda bir xeyli vezir vekil ve serkerdeleri var Bunlari eylesdirmek ucun ispatli bir yerin yoxdu Hele qaldi ki boyuk bir ordu gelince corek ister as ister Bunlari nece agirlarsan Yaxsisi bu ki biz seni oraya huzura goturek deyirler Qoca Tanri qonagi umdugunu deyil buldugunu yeyer Uca Allahin izni ile xar olmariq Buyursunlar gelsinler deye cavab verir Esgerler geri donurler durumu Sultan Elaeddin Keyqubada anladirlar Elaeddin Keyqubadda bu qoca ile maraqlanir ve ertesi gun qocani ziyaret eder Cadira gelir gelmez qoca nezaketle sultani selamlar ve altina seccadesini serer Her gelen bu seccadeye oturur amma seccadenin bir kenari daima bos qalir Sultan Elaeddin heyret icinde qalir ve heyretini gizlede bilmir durumu oyrenmek ucun seccadeye oturan vezir serkerde ve esgerlerine bir emrle Ayaga qalx deyir Hami ayaga qalxir Sultan baxir ki yerde kicik bir seccade var Otur deye emr verir Baxir ki her kes seccadenin uzerinde oturmus Heyretler icinde qalsa da sesini cixarmir Biraz sonra yasli adam torpaqdan hazirlanmis guveci icerisinde bir miqdar yemek ile Sultan Elaeddinin onune qoyur Sultan Baba erenler bunu hansimiz yiyeceyik deye sorusur Qoca Sultanim Besmele ile baslayin yemeye insallah haminiza yetecek qeder var deye cavab verir Sultan Elaeddin ve yanindakiler baslayirlar yemeye kicik guvecin icerisindeki yemek butun esgerler terefinden yeyilir Her kesin qarni doyur Ancaq yemek bitmir ki bitmir Sonra direkden asili olan dagarcigin icindeki arpadan atlara arpa dagitmaya baslayir Butun atlara arpa verildigi halda dagarciqdaki arpanin hele bitmediyi gorunur Sultan Elaeddin bu zatin ermis ve keramet sahibi bir zat oldugunu anlayir ve ona Sen burada yalniz basina yasli bir qoca olaraq cetin yasayarsan Men sene esgerlerimin icerisinden agilli durust itaetkar bir nece esger vereceyem Bunlar olunceye qeder senin emrinde ve xidmetinde olacaqlar deyir 3 veya 5 esgeri ve o bolgeni veqf olaraq ona vererek vidalasib ayrilirlar Revayet olunur ki Sultan Elaeddinin bu 3 esgerinin adlari Resul Munzur ve Delildir Bunlar yasli Sultan Xidir olunceye qeder ona hormet ve itaet edirler Sultan Xidir olduyu zaman Zeyve kendinin simalinda ve kendin alt terefinde Feqirlik deyilen yere defn edilir Sonradan uzerine Selcuqlu sultani terefinden bugunku turbesi tikilmisdir Uryan Xidir Diridagda RedakteDiridagla uzbeuz Arazin sag sahilinde bir kend var Sixlar adlanir Burada yasayan seyxlerden biri de Uryan Xidir olub Deyilenlere gore Uryan Xidir seyx muqeddes adam ovliya olmaqla beraber hem de dinc bir pesenin sahibi benna imis Sesi soragi butun Arazbari dolasirmis Arazin sol sahilinin dini rehberi ise Haci Qaraman Ehmedli imis Haci Qaraman maldarliqla mesgul olar coxlu maral saxlayirdi Onun da unu Arazbarda covlanardi Her iki seyxin sohreti artiqca bir birilerine nifreti de artirmis Muridleri de ki bir birilerini qirirmislar Arazdan o uze bu uze bir adam adlasa qabirgalarini xurd xesil eleyib buraxarmislar Gunlerin bir gunu xeber gelir ki Uryan Xidir ocaginda yoxdur Haci Qaramanin muridlerinin qani cosur Haci gedek onlarin ustune deyirler Yox Biz qurd deyilik ki cobansiz suruye girek deye Haci Qaraman muridlerini sakitlesdirir Sonra Uryan Xidira xeber gonderir ki sabah erte cagi Arazin sahilinde gozleyirem Gelsin ayrid edek ki kim gucludur kim hokmludur Duman Arazin ustunden cekilib getdikce uzanan yollar gorunurdu Helelik yolda bir qaralti goze deymirdi Uryan Xidirin yolunu gozleyen Haci Qaraman iri buynuzlu bir maral minib qara ovxarli qilincini qursanmisdi Altdan geyinib ustden qifillanmisdi ustden geyinib altdan qifillanmisdi Cengaver covsenli idi Herden de mindiyi maral heybetle heykirirdi Dogalidan mudrik gorkemli mulayim urekli Haci Qaramani bu qiliqda gorenleri vahime basardi Haci Qaraman elini gozune gunluk eleyib yola baxirdi Ele bu zamanda yolda toz dumana qarisdi duman toza Haci ozunu yigisdirib hazirlandi Daha diqqetle baxmaga basladi Birden oz ozune picildadi Basildim Uryan Xidir qamci evezine efi goturub tikdiyi yarimciq das divari minib ona teref capirdi Indi Arazin sahilinde Uryan Xidir qalagi deyilen bir alayarimciq divar Diridagdan bir az arali ise Haci Qaraman meqberesi var Yan yoresi maral buynuzu ile doludur Deyirler ki hele marallirin bu yerlerden nesli kesilmemisden once hemise gelib meqberinin ustunde meleser buynuzlarini deyisemisler Menbe RedakteEnver Cingizoglu Yuk ustu cadirli yuk alti qatirli oba Xudayarli Baki Soy dergisinin ozel nesri 2004 Hemcinin bax RedakteHaci Qaraman celebi Ehmedli Menbe https az wikipedia org w index php title Uryan Xidir amp oldid 5701710, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.