fbpx
Wikipedia

Tarla qatırquyruğu

İyun 17, 2022

Tarla qatırquyruğu (lat. Equisetum arvense) — Qatırquyruğukimilər (Equisetaceae Rich. ex DC.) fəsiləsinin qatırquyruğu () cinsinə aid bitki növü.

?Tarla qatırquyruğu
Equisetum arvense
Elmi təsnifat
Aləmi:Bitkilər
Şöbə:Qıjıkimilər
Sinif:Qatırquyruğu
Sıra:Qatırquyruğu
Fəsilə:Qatırquyruğu
Cins:Qatırquyruğu
Növ: Tarla qatırquyruğu
Elmi adı
Equisetum arvense L., 1753

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  17152
NCBI  3258
EOL  597765
GRIN  400386
IPNI  300073-2
TPL  tro-26602003

Kökümsovları uzun, sürünən, budaqlanandır, qaramtıl-qonur rənglidir, torpağın dərinliyinə kök salır, çox vaxt diametri 1 sm olan şarşəkilli kökyumrusu olan bitkidir. Veqetativ zoğlarının hündürlüyü 15-30 (50) sm, qalınlığı 1-3 mm-dir, yaşıl rəngli, şırımlıdır və 6-10 (19) sayda qabırğası vardır. Üçkünc-neştərşəkilli, qaramtıl və ağ-haşiyələnmiş dişcikləri (hansıki qının borucuğundan ikiqat qısadır) olan silindrik formalı qın, gövdəni çox da sıxmamış, uzunluğu 5-12 mm-dir. Budaqları 3-4 tillidir, möhkəm və kələ-kötürdür, yuxarı hissədə çox vaxt bayır tərəfə əyimiş dışciklərə malikdir. Spordaşıyan zoğları sadədir və hündürlüyü 15-30 sm olub, qırmızımtıl və yaxud qonurtəhər rəngdədirdir və lətlidir. Sünbülcüklər nazik, silindrik və uzunluğu 3,5 sm olan saplaq üzərində oturmuşlar. Çoxillikdir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 15-30(50) sm olan çoxillik ot bitkisidir. İki cür gövdə əmələ gətirir. İlkin olaraq yazda əmələ gələn meyvələyən gövdələri sadə, budaqsız, solğun qonur rənglidir, köbə şəklində birləşmiş yarpaq yataqları ilə əhatə olunmuşdur. Gövdənin zirvəsindəki silindrik formalı sünbüldə qatırquyruğunun törəyib artmasını təmin edən sporlar yetişir. Bitkinin şaquli istiqamətdə dərinə gedən qaratəhər rəngli kökü bir neçə təbəqədə yanlara inkişaf edərək, barsız zoğlar verir. Sonradan əmələ gələn digər gövdələr budaqvari-köbə şəklində birləşmiş uzun, yaşıl, iynəvari yarpaqlarla örtülmüşdür. Qurudulmuş bitkinin iyi yoxdur, rəngi bozumtul-yaşıl, dadı isə turştəhərdir. Sporlar mart-aprel aylarında yetişir.

Çoxillik sporlu ot bitkisidir. Kökümsovu incə, zərif olmaqla, horizontal istiqamlətdə dayanır. İki tip gövdəsi vardır. Erkən yazda qonur, boz və ya qırmızımtıl, şirəli, budaqlanmayan gövdəsinin hündürlüyü 20sm-ə qədər olmaqla, zirvəsində sporlar daşıyan sünbülcükləri olur. Sporlar yetişdikdən sonra gövdəsi tədricən məhv olurlar. Əvəzində yaşıl budaqlı, hündürlüyü 50-60sm olan vegetativ gövdə əmələ gəlir. Vegetativ gövdəsi qaba, silindrik, qabırğalı, buğumlu budaqlardan ibarət olur. Qol-budaqları buğumlu, yuxarıya doğru istiqamlətli olub, 4-5 qabırğalıdır. Yarpaqları kifayət qədər inkişaf etməyən, boruşəkilli və dişcikli qından ibarətdir. Dişcikli qını üçbucaq-neştərşəkilli, qara-qonur rəngli, 2-3 ədəd olub, bitişikdir. Budaqları yaşıl və uzun itiucludur. Alaq otu kimi geniş yayılmışdır.

Zəif iyli olub, özünəməxsus azacıq turş dadlıdır.

Mədəni çöl qatırquyruğunun yerüstü vegetativ orqanları toplanılır və keyfiyyətli dərman bitki xammalı kimi istifadə edilir. Yaşıl vegetativ gövdəsi torpaq səthindən 5-10 sm hündürlükdə toplanılmalıdır. Xammal yayda quru havalarda rəngi qaralmağa başladıqda toplanılır.  Toplanıldıqdan sonra nazik qatla kölgəli yerlərdə sərilməli, çardax və naveslərdə, yaxşı ventiliyasiyalı yerlərdə və ya 40-500Ctemperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır.

Yaxşı preslənmiş ot tayları şəklində 50kq çəkidə quru, yaxşı hava keçirən yerlərdə saxlanılır. Xammalda 15-16%-dən çox nəmlik olduqda özünəməxsus iy hiss olunur. Saxlanılma müddəti 4 ildir.

Tərkibi və təsiri

Bitkinin tərkibində apigenin törəmələri, aşı maddələr, flavonoidlər (lyuteolin, kempferol, kverçetin), acı, qatran, akonit, quzuqulağı və alma turşuları, saponin (ekvizetrin, izokverçitrin, lyuteolin, silikat turşusu (10%), kempferol 7-diqlükozid), karotin, askorbin turşusu (190mq%), az miqdarda alkoloidlər, silikat turşusu (10%) sitosterin və dimetil sulfat vardır. 

Diuretik və urolitik dərmandır. Bitkinin kökündə flavonoidlər (kemperol, apigenin, saponaretin, naringenin, dihidrokempferol, dihidrokverçetin), fenol-karbol turşusu, askorbin turşusu, karotin maddələri vardır. Külünün tərkibi 80% silikat turşusundan ibarətdir. Yaxşı sidikqovucu, qankəsici və orqanizmdən qurğuşunu çıxaran dərman bitkisidir. Silikat turşusu və onun duzları sümük toxuması olan kollagenin yaranmasında iştirak edir.

Vegetativ gövdə və budaqları istifadə edilir. İltihabsorucu, dezinfeksiyaedici, sidikqovucu, qankəsici, kardiotonik, orqanizm möhkəmləndirici, yara sağaldıcı və büzücü xüsusiyyətləri vardır. Qatırquyruğu su-duz mübadiləsini normallaşdırır, xolesterini azaldır və orqanizmdən toksiki şlakları (xüsusən qurğuşunla zəhərlənmələrdə) kənar edir. Hipertoniya xəstəliyi, ateroskleroz, podaqra və çətin sağalan yaraların müalicəsində, revmatizm, göz, öddaşı və böyrəkdaşı xəstəliklərində, mədə və bağırsağın şişində, daxili və xarici qanaxmalarda, aşağı ətrafların ödemlərində, istifadə edilir. Xaricə təyini dərinin xroniki çətin sağalan xorasında və şaçın kəpək verməsində (seborreya) göstəriş sayılır. Sidikqovucu çayların tərkibinə daxildir. Orqanizmin çoxlu ödemli hallarında (plevrit, ürək, böyrək, vərəm, qurğuşunla xronik zəhərlənmələrdə) və podaqrada istifadə edilir. N.A.Traskova və M.N.Zdrenkonun tədqiqatlarına görə bu bitkidən hazırlanan mikstura astma və xərçəng əleyhinə qarşı ən yaxşı vasitədir. 1-2 xörək qaşığı bitkini 2 stəkan qaynar suda dəmləyərək (termosda) qəbul etmək (sutqalıq doza) lazımdır. Təbabət praktikasında bitkinin dəmləmə və bişirməsindən ürək xəstəliklərində sidik kisəsi və sidik yollarının iltihabında yaxşı dərman vasitəsi hesab edilir. Böyrəyin qlomerulonefrit xəstəliyində qəbul edilməsi əks göstərişdir. Dəri səpkilərində, piylənmələrdə, mikrohematuriya, xüsusən vərəm etiologiyalı qanhayxırmada və ağciyər-ürək çatmamazlıqlarında tətbiqi göstəriş sayılır.

Qatırquyryğu 10q, neştərşəkilli bağayarpağı 10q, razyana 5q, kəndalaş çiçəkləri 5q və kəklikotu 5q.

2 çay qaşığı 250 ml suda 15 dəqiqə ərzində dəmləyərək hər gün 2-3 fincan içmək lazımdır.

Xaricə tətbiq etmək üçün məhlul: 4-5 xörək qaşığı bitki 2 stəkan qaynar suda dəmlənilir.

Qatırquyruğu bitkisi: 1,5 qablaşdırılmış bitki suya əlavə edilərək qaynadılır (30 dəqiqə) sonra isə soyudulur və 1 xörək qaşığı gündə 3-4 dəfə qəbul edilir.

Qatırquyruğunun qranulası: 10q qranul (1 xörək qaşığı) qaynar suya əlavə edilərək zəif od üzərində 15 dəqiqə ərzində qızdırılır. 1 xörək qaşığı gündə 3-4 dəfə qəbul edilir.

Xalq təbabəti böyrək və sidikyolu xəstəliyində, müxtəlif etiologiyalı ödemlərdə, podaqra və ağciyər xəstəliklərinin (plevrit, vərəm) müalicəsində işlədilir.

Mənşəyi və yayılması

Çöl qatırquyruğu boreal coğrafi tipinin qolarktik sinfinin qolarktik-meşə qrupuna aiddir. Şimal yarımkürəsinin mülayim iqlimli ərazilərində, o cümlədən Rusiya, Orta Asiya və Qafqazda, habelə Cənubi Afrikada yayılmışdır. Azərbaycanda çöl qatırquyruğu Böyük Qafqazın Quba massivi, Kiçik Qafqazın şimal və cənub rayonları, Qobustan, Xəzəryanı və Kür- Araz ovalıqları, Kür düzənliyi və Naxçıvanda yayılmışdır. Arandan subalp qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 2600 m qədər) bitir.

Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər

Hiqromezofitdir, dağ-çəmən, alaq və çala-çəmən bitkilik tiplərində rast gəlir. Əsasən rütübətli yerlərdə, çay kanarlarında, çəmənlərdə, bağlarda, əkinlərdə və dincə qoyulmuş torpaqlarda qrup şəklində bitir, bəzən böyük ləkələr əmələ gətirir.

Kimyəvi tərkibi

C vitamini, qlukozid, alkaloid, saponin, flavonoid, piyli yağlar, aşı və acı maddələr, eləcə də steroid, karotinoid və qətranlarla zəngindir.

Təsiri və tətbiqi

Farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi, praktiki və xalq təbabətində, eləcə də kliniki sınaqlarda və baytarlıqda geniş tətbiq edilir. Əsasən sidik kisəsi, nəfəs yolları, ağciyər vərəmi, bronxit, əsəb-sinir, ürək, dəri, qadın, mədə və onikibarmaq bağırsaq xoraları, malyariya, revmatizm, öd kisəsi daşları xəstəlikləri, habelə qanaxma, babasil, podaqra, şiş, ağız və burun boşluğunda iltihab prosesləri zamanı istifadə olunur. Antihelmint, sidikqovucu, yarasağaldıcı, qansaxlayıcı və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.

Əks təsirləri

Böyrəklərin kəskin iltihabı zamanı zərərlidir.

İstifadə olunan hissələri

Müalıcə məqsədi ilə bitkinin yerüstü hissəsi istifadə edilir.

İstifadə formaları

Cövhər, dəmləmə və vannalar.

Digər faydalı xüsüsiyyətləri və istifadəsi

Çöl qatırquyruğunun yumrucuqları nişasta ilə, sporlu zoğları isə şəkərlə zəngindir. Yeməlidir, tər və bişmiş halda müxtəlif qida məhsullarının hazırlanmasında istifadə olunur. Qıdalarda bişmiş və tər vəziyyətdə, həmçinin doğramac, souslar və piroqların içi kimi istifadə olunur. Boyaq bitkisidir.

Sporlaması

Mart-Aprel

Azərbaycanda yayılması

Xəzəryanı, Qobustan, BQ (Quba), Kür düz., Kür-Araz oval., KQ şimal, KQ cənub. Ovalıqdan, subalp qurşağına qədər.

Yaşayış mühiti

Rütubətli yerlərdə, çayların sahilində, dağ yamaclarında, əkin sahələrində, bağlarda və dincə qoyulmuş torpaqlarda rast gəlinir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Qatırquyruğununkök yumrularında nişasta boldur, yeyilir.Budaqlarında və gövdəsində kremnezem olduğuna görə ondan ağac məmulatlarını parıldtamaq üçün istifadə olunur. Eyni zamanda qatırquyruğu boyaq üçün, xalq təbabətində dərman kimi istifadə olunur.

İstinadlar

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
  3. Eldar Şükürov.İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı,Bakı 2016
  4. ↑ Mehdiyeva N.P. «Azərbaycanın dərman florasının biomüxtəlifliyi». Bakı, 2011
  5. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  6. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  7. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  8. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  9. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  10. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  11. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  12. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  13. ↑ Eldar Şükürov.İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı,Bakı 2016
  Bitki ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.

İyun 17, 2022
tarla, qatırquyruğu, equisetum, arvense, qatırquyruğukimilər, equisetaceae, rich, fəsiləsinin, qatırquyruğu, cinsinə, bitki, növü, equisetum, arvenseelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, qıjıkimilərsinif, qatırquyruğusıra, qatırquyruğufəsilə, qatırquyruğucins, qa. Tarla qatirquyrugu lat Equisetum arvense 1 Qatirquyrugukimiler Equisetaceae Rich ex DC fesilesinin qatirquyrugu cinsine aid bitki novu 2 Tarla qatirquyruguEquisetum arvenseElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe QijikimilerSinif QatirquyruguSira QatirquyruguFesile QatirquyruguCins QatirquyruguNov Tarla qatirquyruguElmi adiEquisetum arvense L 1753VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 17152NCBI 3258EOL 597765GRIN 400386IPNI 300073 2TPL tro 26602003Kokumsovlari uzun surunen budaqlanandir qaramtil qonur renglidir torpagin derinliyine kok salir cox vaxt diametri 1 sm olan sarsekilli kokyumrusu olan bitkidir Veqetativ zoglarinin hundurluyu 15 30 50 sm qalinligi 1 3 mm dir yasil rengli sirimlidir ve 6 10 19 sayda qabirgasi vardir Uckunc nestersekilli qaramtil ve ag hasiyelenmis discikleri hansiki qinin borucugundan ikiqat qisadir olan silindrik formali qin govdeni cox da sixmamis uzunlugu 5 12 mm dir Budaqlari 3 4 tillidir mohkem ve kele koturdur yuxari hissede cox vaxt bayir terefe eyimis disciklere malikdir Spordasiyan zoglari sadedir ve hundurluyu 15 30 sm olub qirmizimtil ve yaxud qonurteher rengdedirdir ve letlidir Sunbulcukler nazik silindrik ve uzunlugu 3 5 sm olan saplaq uzerinde oturmuslar Coxillikdir 3 Mundericat 1 Botaniki tesviri 2 Terkibi ve tesiri 3 Menseyi ve yayilmasi 4 Ekoloji qrup ve bitdiyi yerler 5 Kimyevi terkibi 6 Tesiri ve tetbiqi 7 Eks tesirleri 8 Istifade olunan hisseleri 9 Istifade formalari 10 Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesi 11 Sporlamasi 12 Azerbaycanda yayilmasi 13 Yasayis muhiti 14 Teserrufat ehemiyyeti 15 IstinadlarBotaniki tesviri RedakteHundurluyu 15 30 50 sm olan coxillik ot bitkisidir Iki cur govde emele getirir Ilkin olaraq yazda emele gelen meyveleyen govdeleri sade budaqsiz solgun qonur renglidir kobe seklinde birlesmis yarpaq yataqlari ile ehate olunmusdur Govdenin zirvesindeki silindrik formali sunbulde qatirquyrugunun toreyib artmasini temin eden sporlar yetisir Bitkinin saquli istiqametde derine geden qarateher rengli koku bir nece tebeqede yanlara inkisaf ederek barsiz zoglar verir Sonradan emele gelen diger govdeler budaqvari kobe seklinde birlesmis uzun yasil iynevari yarpaqlarla ortulmusdur Qurudulmus bitkinin iyi yoxdur rengi bozumtul yasil dadi ise tursteherdir Sporlar mart aprel aylarinda yetisir 4 Coxillik sporlu ot bitkisidir Kokumsovu ince zerif olmaqla horizontal istiqamletde dayanir Iki tip govdesi vardir Erken yazda qonur boz ve ya qirmizimtil sireli budaqlanmayan govdesinin hundurluyu 20sm e qeder olmaqla zirvesinde sporlar dasiyan sunbulcukleri olur Sporlar yetisdikden sonra govdesi tedricen mehv olurlar Evezinde yasil budaqli hundurluyu 50 60sm olan vegetativ govde emele gelir Vegetativ govdesi qaba silindrik qabirgali bugumlu budaqlardan ibaret olur Qol budaqlari bugumlu yuxariya dogru istiqamletli olub 4 5 qabirgalidir Yarpaqlari kifayet qeder inkisaf etmeyen borusekilli ve discikli qindan ibaretdir Discikli qini ucbucaq nestersekilli qara qonur rengli 2 3 eded olub bitisikdir Budaqlari yasil ve uzun itiucludur Alaq otu kimi genis yayilmisdir 5 Zeif iyli olub ozunemexsus azaciq turs dadlidir 6 Medeni col qatirquyrugunun yerustu vegetativ orqanlari toplanilir ve keyfiyyetli derman bitki xammali kimi istifade edilir Yasil vegetativ govdesi torpaq sethinden 5 10 sm hundurlukde toplanilmalidir Xammal yayda quru havalarda rengi qaralmaga basladiqda toplanilir Toplanildiqdan sonra nazik qatla kolgeli yerlerde serilmeli cardax ve naveslerde yaxsi ventiliyasiyali yerlerde ve ya 40 500Ctemperaturda quruducu skafda qurudulmalidir 7 Yaxsi preslenmis ot taylari seklinde 50kq cekide quru yaxsi hava keciren yerlerde saxlanilir Xammalda 15 16 den cox nemlik olduqda ozunemexsus iy hiss olunur Saxlanilma muddeti 4 ildir 8 Terkibi ve tesiri RedakteBitkinin terkibinde apigenin toremeleri asi maddeler flavonoidler lyuteolin kempferol kvercetin aci qatran akonit quzuqulagi ve alma tursulari saponin ekvizetrin izokvercitrin lyuteolin silikat tursusu 10 kempferol 7 diqlukozid karotin askorbin tursusu 190mq az miqdarda alkoloidler silikat tursusu 10 sitosterin ve dimetil sulfat vardir 9 Diuretik ve urolitik dermandir Bitkinin kokunde flavonoidler kemperol apigenin saponaretin naringenin dihidrokempferol dihidrokvercetin fenol karbol tursusu askorbin tursusu karotin maddeleri vardir Kulunun terkibi 80 silikat tursusundan ibaretdir Yaxsi sidikqovucu qankesici ve orqanizmden qurgusunu cixaran derman bitkisidir Silikat tursusu ve onun duzlari sumuk toxumasi olan kollagenin yaranmasinda istirak edir 10 Vegetativ govde ve budaqlari istifade edilir Iltihabsorucu dezinfeksiyaedici sidikqovucu qankesici kardiotonik orqanizm mohkemlendirici yara sagaldici ve buzucu xususiyyetleri vardir Qatirquyrugu su duz mubadilesini normallasdirir xolesterini azaldir ve orqanizmden toksiki slaklari xususen qurgusunla zeherlenmelerde kenar edir Hipertoniya xesteliyi ateroskleroz podaqra ve cetin sagalan yaralarin mualicesinde revmatizm goz oddasi ve boyrekdasi xesteliklerinde mede ve bagirsagin sisinde daxili ve xarici qanaxmalarda asagi etraflarin odemlerinde istifade edilir Xarice teyini derinin xroniki cetin sagalan xorasinda ve sacin kepek vermesinde seborreya gosteris sayilir Sidikqovucu caylarin terkibine daxildir Orqanizmin coxlu odemli hallarinda plevrit urek boyrek verem qurgusunla xronik zeherlenmelerde ve podaqrada istifade edilir N A Traskova ve M N Zdrenkonun tedqiqatlarina gore bu bitkiden hazirlanan mikstura astma ve xerceng eleyhine qarsi en yaxsi vasitedir 1 2 xorek qasigi bitkini 2 stekan qaynar suda demleyerek termosda qebul etmek sutqaliq doza lazimdir Tebabet praktikasinda bitkinin demleme ve bisirmesinden urek xesteliklerinde sidik kisesi ve sidik yollarinin iltihabinda yaxsi derman vasitesi hesab edilir Boyreyin qlomerulonefrit xesteliyinde qebul edilmesi eks gosterisdir Deri sepkilerinde piylenmelerde mikrohematuriya xususen verem etiologiyali qanhayxirmada ve agciyer urek catmamazliqlarinda tetbiqi gosteris sayilir 11 Qatirquyrygu 10q nestersekilli bagayarpagi 10q razyana 5q kendalas cicekleri 5q ve keklikotu 5q 2 cay qasigi 250 ml suda 15 deqiqe erzinde demleyerek her gun 2 3 fincan icmek lazimdir Xarice tetbiq etmek ucun mehlul 4 5 xorek qasigi bitki 2 stekan qaynar suda demlenilir Qatirquyrugu bitkisi 1 5 qablasdirilmis bitki suya elave edilerek qaynadilir 30 deqiqe sonra ise soyudulur ve 1 xorek qasigi gunde 3 4 defe qebul edilir Qatirquyrugunun qranulasi 10q qranul 1 xorek qasigi qaynar suya elave edilerek zeif od uzerinde 15 deqiqe erzinde qizdirilir 1 xorek qasigi gunde 3 4 defe qebul edilir Xalq tebabeti boyrek ve sidikyolu xesteliyinde muxtelif etiologiyali odemlerde podaqra ve agciyer xesteliklerinin plevrit verem mualicesinde isledilir 12 Menseyi ve yayilmasi RedakteCol qatirquyrugu boreal cografi tipinin qolarktik sinfinin qolarktik mese qrupuna aiddir Simal yarimkuresinin mulayim iqlimli erazilerinde o cumleden Rusiya Orta Asiya ve Qafqazda habele Cenubi Afrikada yayilmisdir Azerbaycanda col qatirquyrugu Boyuk Qafqazin Quba massivi Kicik Qafqazin simal ve cenub rayonlari Qobustan Xezeryani ve Kur Araz ovaliqlari Kur duzenliyi ve Naxcivanda yayilmisdir Arandan subalp qursagina kimi deniz seviyyesinden 2600 m qeder bitir 4 Ekoloji qrup ve bitdiyi yerler RedakteHiqromezofitdir dag cemen alaq ve cala cemen bitkilik tiplerinde rast gelir Esasen rutubetli yerlerde cay kanarlarinda cemenlerde baglarda ekinlerde ve dince qoyulmus torpaqlarda qrup seklinde bitir bezen boyuk lekeler emele getirir 4 Kimyevi terkibi RedakteC vitamini qlukozid alkaloid saponin flavonoid piyli yaglar asi ve aci maddeler elece de steroid karotinoid ve qetranlarla zengindir 4 Tesiri ve tetbiqi RedakteFarmakopeyaya daxil olan ofisinal derman bitkisidir Elmi praktiki ve xalq tebabetinde elece de kliniki sinaqlarda ve baytarliqda genis tetbiq edilir Esasen sidik kisesi nefes yollari agciyer veremi bronxit eseb sinir urek deri qadin mede ve onikibarmaq bagirsaq xoralari malyariya revmatizm od kisesi daslari xestelikleri habele qanaxma babasil podaqra sis agiz ve burun boslugunda iltihab prosesleri zamani istifade olunur Antihelmint sidikqovucu yarasagaldici qansaxlayici ve iltihab proseslerine qarsi tesire malikdir 4 Eks tesirleri RedakteBoyreklerin keskin iltihabi zamani zererlidir 4 Istifade olunan hisseleri RedakteMualice meqsedi ile bitkinin yerustu hissesi istifade edilir 4 Istifade formalari RedakteCovher demleme ve vannalar 4 Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesi RedakteCol qatirquyrugunun yumrucuqlari nisasta ile sporlu zoglari ise sekerle zengindir Yemelidir ter ve bismis halda muxtelif qida mehsullarinin hazirlanmasinda istifade olunur Qidalarda bismis ve ter veziyyetde hemcinin dogramac souslar ve piroqlarin ici kimi istifade olunur Boyaq bitkisidir 4 Sporlamasi RedakteMart Aprel 13 Azerbaycanda yayilmasi RedakteXezeryani Qobustan BQ Quba Kur duz Kur Araz oval KQ simal KQ cenub Ovaliqdan subalp qursagina qeder 13 Yasayis muhiti RedakteRutubetli yerlerde caylarin sahilinde dag yamaclarinda ekin sahelerinde baglarda ve dince qoyulmus torpaqlarda rast gelinir 13 Teserrufat ehemiyyeti RedakteQatirquyrugununkok yumrularinda nisasta boldur yeyilir Budaqlarinda ve govdesinde kremnezem olduguna gore ondan agac memulatlarini parildtamaq ucun istifade olunur Eyni zamanda qatirquyrugu boyaq ucun xalq tebabetinde derman kimi istifade olunur Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Eldar Sukurov Ismayilli rayonu mese bitkilerinin beledci kitabi Baki 2016 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mehdiyeva N P Azerbaycanin derman florasinin biomuxtelifliyi Baki 2011 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 1 2 3 Eldar Sukurov Ismayilli rayonu mese bitkilerinin beledci kitabi Baki 2016 Bitki ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Tarla qatirquyrugu amp oldid 6210133, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.