Xirnik qədim tarixə malik relikt bitkilər qrupundandır. Xirnik Yer kürəsinin müxtəlif bölgələrində -Qafqaz, Orta Asiya, Şimali və Cənubi Amerikada, Afrikada, Britaniya adalarında və Asiyada geniş yayılmışdır.
Xirnik , Ebanaceae Vent. fəsiləsinə aiddir. Bu fəsilənin 7 cinsi və 290 növü məlumdur . Bu cins və növlər əsasən Cənub- Şərqi Asiya, Hindistan, Malay arxipelaqının tropik və subtropik rayonlarında yayılmışdır. MDB ərazisində bir cins – Diospyros L. cinsi geniş yayılmışdır. Bu cinsin yer kürəsində 200-ə qədər növü vardır. Bunların əksəriyyəti həmişəyaşıl bitkilər olmaqla, tropik ölkələrdə yayılmışdır. Cinsin yalnız az bir qismi subtropik bölgədə yayılıb. Bunlardan Şərq xirniyi (D. kaki L.) , Qafqaz xirniyi (D. Lotus L.) , Virgin xirniyi (D.virginiona L.)Çin xirniyi ( D. sinensis L.) və s. göstərmək olar.
Ölkəmizdə az və ya çox miqdarda bu növlərdən qeyd edilən dördü - Qafqaz xirniyi, Virgin xirniyi, Şərq xirniyi və Çin xirniyi becərilir. Geniş yayılan və təsərrüfat əhəmiyyətli olanları isə ilk üç növdür.
Xirnik meyvələrindən həm təzə ,həm qurudulmuş ,həm də emal olunmuş halda istifadə edilir. Xirnik meyvələrindən müxtəlif cemlər, mürəbbə ,povidla,
Pastila, unlu çörəklər üçün naçinka və həmçinin spirtli içkilər hazırlanır.
Qurudulmuş meyvələrində 84,2% quru maddə, 62% şəkərlər, 0,38% üzvi turşular, 0,12% dabbaq maddələri və s. vardır.
Xirnik meyvələri böyük diyetik və müalicəvi əhəmiyyətə malikdir. Tibbdə xirnik meyvələrindən hipertoniya və ateroskleroz, qalxanabənzər vəzin müalicəsində və triotoksikoz (zobdan əmələ gəlmiş zəhərlənmələr) xəstəliyi zamanı istifadə olunur. Azərbaycan əczaçılarılarının (Orucov İ.M., Əliyev R.K., və s. ) xirnik meyvələrindən aldıqları şirə (Sukdioskakil) yüngül və orta dərəcədə zəhərlənmələrə qarşı geniş istifadə edilir .Meyvələrindən başqa digər hissələri – gövdəsi, qabığı, çiçəkləri, yarpaqları balıqçılıq və toxuculuq sanayesində, mebel hazırlığında, musiqi alətlərinin hazırlanmasında istifadə olunur. Xirnik bitkisi həm də gözəl bəzək bitkisidir.
Şərq xirniyi təsərrüfat üçün yüksək rentabelli bitkidir. Becərilmə texnologiyası nisbətən asan , xəstəlik və ziyanvericiləri az , böyümə və inkişafı üçün yüksək qulluq tələb etməyən bitki yüksək məhsuldar olduğundan (potensial məhsuldarlığı 90-120 t) , təsərrüfatın rentabelli işləməsini təmin edir.
Diospyros chinensis: IPNI(ing.) saytındakı informasiya
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Avqust 12, 2021
yapon, xurması, trabzon, xurması, diospyros, kaki, xurma, cinsinə, bitki, növü, trabzon, xurmasıdiospyros, kakielmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəlilərsıra, erikaçiçəklilərfəsilə, ebenakimilərcins, xurmanöv, trabzon, xurmasıelmi, . Trabzon xurmasi lat Diospyros kaki 2 xurma cinsine aid bitki novu 3 Trabzon xurmasiDiospyros kakiElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerSira ErikaciceklilerFesile EbenakimilerCins XurmaNov Trabzon xurmasiElmi adiDiospyros kaki Thunb 1780SinonimlerDiospyros chinensis Blume 1 nom nud VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 505970NCBI 35925EOL 483960GRIN 14293IPNI 322555 1TPL kew 2769959Menbe RedakteXirnik qedim tarixe malik relikt bitkiler qrupundandir Xirnik Yer kuresinin muxtelif bolgelerinde Qafqaz Orta Asiya Simali ve Cenubi Amerikada Afrikada Britaniya adalarinda ve Asiyada genis yayilmisdir Xirnik Ebanaceae Vent fesilesine aiddir Bu fesilenin 7 cinsi ve 290 novu melumdur Bu cins ve novler esasen Cenub Serqi Asiya Hindistan Malay arxipelaqinin tropik ve subtropik rayonlarinda yayilmisdir MDB erazisinde bir cins Diospyros L cinsi genis yayilmisdir Bu cinsin yer kuresinde 200 e qeder novu vardir Bunlarin ekseriyyeti hemiseyasil bitkiler olmaqla tropik olkelerde yayilmisdir Cinsin yalniz az bir qismi subtropik bolgede yayilib Bunlardan Serq xirniyi D kaki L Qafqaz xirniyi D Lotus L Virgin xirniyi D virginiona L Cin xirniyi D sinensis L ve s gostermek olar Olkemizde az ve ya cox miqdarda bu novlerden qeyd edilen dordu Qafqaz xirniyi Virgin xirniyi Serq xirniyi ve Cin xirniyi becerilir Genis yayilan ve teserrufat ehemiyyetli olanlari ise ilk uc novdur Xirnik meyvelerinden hem teze hem qurudulmus hem de emal olunmus halda istifade edilir Xirnik meyvelerinden muxtelif cemler murebbe povidla Pastila unlu corekler ucun nacinka ve hemcinin spirtli ickiler hazirlanir Qurudulmus meyvelerinde 84 2 quru madde 62 sekerler 0 38 uzvi tursular 0 12 dabbaq maddeleri ve s vardir Xirnik meyveleri boyuk diyetik ve mualicevi ehemiyyete malikdir Tibbde xirnik meyvelerinden hipertoniya ve ateroskleroz qalxanabenzer vezin mualicesinde ve triotoksikoz zobdan emele gelmis zeherlenmeler xesteliyi zamani istifade olunur Azerbaycan eczacilarilarinin Orucov I M Eliyev R K ve s xirnik meyvelerinden aldiqlari sire Sukdioskakil yungul ve orta derecede zeherlenmelere qarsi genis istifade edilir Meyvelerinden basqa diger hisseleri govdesi qabigi cicekleri yarpaqlari baliqciliq ve toxuculuq sanayesinde mebel hazirliginda musiqi aletlerinin hazirlanmasinda istifade olunur Xirnik bitkisi hem de gozel bezek bitkisidir Serq xirniyi teserrufat ucun yuksek rentabelli bitkidir Becerilme texnologiyasi nisbeten asan xestelik ve ziyanvericileri az boyume ve inkisafi ucun yuksek qulluq teleb etmeyen bitki yuksek mehsuldar oldugundan potensial mehsuldarligi 90 120 t teserrufatin rentabelli islemesini temin edir Melumat menbesi RedakteTofiq Memmedov Azerbaycan dendroflorasi II cild Baki Seda 2015 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback Machine Diospyros chinensis IPNI ing saytindaki informasiya Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Menbe https az wikipedia org w index php title Yapon xurmasi amp oldid 6023774, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
