Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
İştahasızlıq — Müxtəlif xəstəliklərin əlaməti kimi meydana çıxa bilən və qida qəbuluna olan istəyin azalmasını əks etdirən simptom, psixoloji xəstəlik. İştaha qidalanma istəyi və aclıq hissi deməkdir. Bu hiss kifayət qədər qidalı maddələrin və enerjinin bədənə daxil olmasını və maddələr mübadiləsinin fasiləsiz təminatını tənzimləyir. İştaha hissi mərkəzi sinir sistemi və həzm traktı arasında olan qarşılıqlı əlaqə nəticəsində yaranır. Bu hissin istər azalması, istərsə artması orqanızmdə normal maddələr mübadiləsinin pozulmasına gətirib çıxarır.
| İştahasızlıq | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | R63.0 |
| XBT-9 | 783.0 |
| MeSH | D000855 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Səbəbləri
- Nevrotik anoreksiya. Nevrotik anoreksiya diaqnozu ən çox (90%) gənc xanımlarda (15–25 yaş arası) qoyulur və psixoloji pozğunluq hesab edilir. Bu xəstəlik zəmanəmizin xəstəliyi olsa da ilk dəfə ədəbiyyatlarda 1874-cü ildə təsvir edilmişdir. Xəstəliyin əsasında xanimların zərif görünmə istəyi durur. Bu məqsədlə onlar qidalanmanı azaldır, ifrat idmanla məşğul olur və hətta maye itirmək üçün sidikqovuculardan, süni qusma və ishal yaratma kimi vasitələrdən istifadə edirlər. Bəzən bu xanimların istəyi uğursuzluqla nəticələnir və bir müddət sonra onlarda iştahasızlıq, qidalanma fobiyası yaranır.
- Həzm sisteminin xəstəlikləri. İştahasızlıq daha çox qaraciyərin parenximatoz patologiyaları və mədə xəstəlikləri, xüsusilə də mədə xərçəngi zamanı qeyd edilir. İştahazılığın aşağıdakı səbəbləri qeyd edilə bilər:
- Ağız boşluğunun, udlağın, qida borusunun iltihabi və tumoroz (xərçəng) dəyişiklikləri
- Mədə xəstəlikləri: qastrit, xora, mədə çıxacağının stenozu (daralması), mədə xərçəngi
- Bağırsaq xəstəlikləri: Enteritlər, Kron xəstəliyi, xoralı kolit, appendisit, xroniki ishal, bağırsaq stenozları
- Qaraciyər və öd yollarının xəstəlikləri: qaraciyərin kəskin və xroniki iltihabi xəstəlikləri, qaraciyərdə durğunluq, öd daşı xəstəliyi.
- İntoksikasiya. İntoksikasiya bədənin bu və digər kənar maddələrlə zəhərlənməsi mənasını verir. Aşağıdakı intoksikasiya növləri iştahasızlıq yarada bilər:
- Alkoqol: alkoqoldan asılı olan insanlarda səhərlər iştahasızlıq qeyd edilir və diş fırçalayan zaman qusma da yarana bilir. Gün ərzində iştaha getdikcə açılır və hətta ifrat yüksələ də bilir.
- Narkotik: narkotikdən asılı olan insanlarda arıqlama, solğunluq, yorğunluq, yuxuculluq, davranış pozğunluqları, ürəkbulanma kimi əlamətlərlə yanaşı iştahasızlıq da qeyd edilir.
- Dərman: bir çox dərmanların qəbulu zamanı əlavə təsir kimi iştahasızlıq qeyd edilir. Bu dərmanlara xərçəng əleyhinə istifadə edilə sitostatiklər, ürək xəstəliklərində istifadə ediləm ürək qlükozidləri və s. aid edilə bilər.
- Peşə zəhərlənmələri: qurğuşunla, arsenlə, haloid karbohidrogeni kimi maddələrlə xroniki zəhərlənməsi iştahasızlıq yarada bilir.
- Hərarətin olması. Bu və ya digər səbəbdən bədən temperaturunun normadan yüksək olması iştahasızlıqla müşayiət olunur.
- Anemiya. Qanazlığının səviyyəsindən asılı olaraq fərqli dərəcədə iştahasızlıq rast gəlinir və anemiyanın aradan qalxmaması ilə qaydasına düşür.
- Maddələr mübadiləsinin pozğunluğu. Uremiya və ya hiperkalsiemiya (kalsiumun qan zərdabında yüksək olması) iştaha pozğunluğuna səbəb ola bilər.
- Endokrin pozğunluqlar. Addison və hipofiz xəstəlikləri iştahasızlıqla müşayiət olun bilər.
- Hipertoniya. İştahanın pozulması artıq xəstəliyim daha bədxassəli xarakter almasına işarədir.
- Xroniki infeksiyalar. HİV və vərəm kimi infeksiyalar zamanı iştahasızlıq qeyd oluna bilər.
- Hamiləlik. Xüsusilə də hamiləliyin birinci trisemestrində iştahasızlıq ola bilər.
Xarici keçidlər
 | Xəstəlik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Istahasizliq Muxtelif xesteliklerin elameti kimi meydana cixa bilen ve qida qebuluna olan isteyin azalmasini eks etdiren simptom psixoloji xestelik Istaha qidalanma isteyi ve acliq hissi demekdir Bu hiss kifayet qeder qidali maddelerin ve enerjinin bedene daxil olmasini ve maddeler mubadilesinin fasilesiz teminatini tenzimleyir Istaha hissi merkezi sinir sistemi ve hezm trakti arasinda olan qarsiliqli elaqe neticesinde yaranir Bu hissin ister azalmasi isterse artmasi orqanizmde normal maddeler mubadilesinin pozulmasina getirib cixarir IstahasizliqXBT 10 R63 0XBT 9 783 0MeSH D000855 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebebleriNevrotik anoreksiya Nevrotik anoreksiya diaqnozu en cox 90 genc xanimlarda 15 25 yas arasi qoyulur ve psixoloji pozgunluq hesab edilir Bu xestelik zemanemizin xesteliyi olsa da ilk defe edebiyyatlarda 1874 cu ilde tesvir edilmisdir Xesteliyin esasinda xanimlarin zerif gorunme isteyi durur Bu meqsedle onlar qidalanmani azaldir ifrat idmanla mesgul olur ve hetta maye itirmek ucun sidikqovuculardan suni qusma ve ishal yaratma kimi vasitelerden istifade edirler Bezen bu xanimlarin isteyi ugursuzluqla neticelenir ve bir muddet sonra onlarda istahasizliq qidalanma fobiyasi yaranir Hezm sisteminin xestelikleri Istahasizliq daha cox qaraciyerin parenximatoz patologiyalari ve mede xestelikleri xususile de mede xercengi zamani qeyd edilir Istahaziligin asagidaki sebebleri qeyd edile biler Agiz boslugunun udlagin qida borusunun iltihabi ve tumoroz xerceng deyisiklikleri Mede xestelikleri qastrit xora mede cixacaginin stenozu daralmasi mede xercengi Bagirsaq xestelikleri Enteritler Kron xesteliyi xorali kolit appendisit xroniki ishal bagirsaq stenozlari Qaraciyer ve od yollarinin xestelikleri qaraciyerin keskin ve xroniki iltihabi xestelikleri qaraciyerde durgunluq od dasi xesteliyi Intoksikasiya Intoksikasiya bedenin bu ve diger kenar maddelerle zeherlenmesi menasini verir Asagidaki intoksikasiya novleri istahasizliq yarada biler Alkoqol alkoqoldan asili olan insanlarda seherler istahasizliq qeyd edilir ve dis fircalayan zaman qusma da yarana bilir Gun erzinde istaha getdikce acilir ve hetta ifrat yuksele de bilir Narkotik narkotikden asili olan insanlarda ariqlama solgunluq yorgunluq yuxuculluq davranis pozgunluqlari urekbulanma kimi elametlerle yanasi istahasizliq da qeyd edilir Derman bir cox dermanlarin qebulu zamani elave tesir kimi istahasizliq qeyd edilir Bu dermanlara xerceng eleyhine istifade edile sitostatikler urek xesteliklerinde istifade edilem urek qlukozidleri ve s aid edile biler Pese zeherlenmeleri qurgusunla arsenle haloid karbohidrogeni kimi maddelerle xroniki zeherlenmesi istahasizliq yarada bilir Heraretin olmasi Bu ve ya diger sebebden beden temperaturunun normadan yuksek olmasi istahasizliqla musayiet olunur Anemiya Qanazliginin seviyyesinden asili olaraq ferqli derecede istahasizliq rast gelinir ve anemiyanin aradan qalxmamasi ile qaydasina dusur Maddeler mubadilesinin pozgunlugu Uremiya ve ya hiperkalsiemiya kalsiumun qan zerdabinda yuksek olmasi istaha pozgunluguna sebeb ola biler Endokrin pozgunluqlar Addison ve hipofiz xestelikleri istahasizliqla musayiet olun biler Hipertoniya Istahanin pozulmasi artiq xesteliyim daha bedxasseli xarakter almasina isaredir Xroniki infeksiyalar HIV ve verem kimi infeksiyalar zamani istahasizliq qeyd oluna biler Hamilelik Xususile de hamileliyin birinci trisemestrinde istahasizliq ola biler Xarici kecidler Xestelik ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin