Monqol və buryat mifologiyasında istiqamətlərə görə göydəki tanrıların mövqelərini ifadə edər.
Alıqan xan - 99 cənub tanrısının başında tapılar. (Nümayəndəsi Usan Xandır.)
Sargay xan - 88 orta (mərkəz) tanrısının başında tapılar.
Soqto xan - 77 şimal tanrısının başında tapılar. (Nümayəndəsi Tatay Xandır.)
Hürmüz xan - 55 qərb tanrısının başında tapılar. (Bu tanrıların anaları Manzan Xatundur.)
Atay xan - 44 şərq tanrısının başında tapılar. (Bu tanrıların anaları Mayas Xatundur.)
İstiqamətlərə görə tanrılar
Xüsusilə monqol və buryat mifologiyasında istiqamətlərə görə göydəki tanrıların ədədləri və başlarında olan tanrılar bu şəkildədir:
Alıqan
Alıqan Xan - türk, altay və monqol mifologiyasında cənub tanrısı. Monqolların 99 cənubi Tanrısının başıdır. Monqollarda buddizmin təsiriylə ilk istiqamətin şərq olaraq deyil, cənub olması ehtimal edilir. Alığ Xan ilə də əlaqəsinin olması mümkündür. Söz, (Al) kökündən törəmişdir. Almaq və korluq mənası ehtiva edir. Monqolcada Alx və Aluqa sözləri çəkic mənası daşıyır və bu sözlərlə əlaqəlidir.
Soqto
Soqto Xan - türk, monqol və altay mifologiyasında şimali ilahı. 77 şimal tanrısının başıdır. Buddizmin təsiriylə ikinci istiqamət "qərb" olaraq deyil "şimal" olaraq iştirak etmişdir. Hühərdəy xan və Hültəy xanım adlı iki fırtına tanrısının də atasıdır. Söz, (Soğ/Sog/Soq) kökündən törəmişdir. Soyuqluq, görmezlik bildirən bir köktür. "Soğmaq" feli, məğlub etmək və üzmək mənaları ehtiva edir. Soyuq sözüylə də əlaqədardır. Sog kökü qədim türkcə və monqolcada axtarmaq və nəfəs anlamlarını da ehtiva etməkdədir.
Hürmüz
Hürmüz Xan - türk, altay və monqol mifologiyasında yaxşılıq tanrısı. Monqol mifologiyasında Xormosta ya da Qormosta, türk mifologiyasında "Kurbustan" və ya Kürmez adıyla yer alır. Fars mifologiyasındakı Hörmüzd ilə qaynaşmışdır. Monqollara görə 55 Qərb tanrısının başında tapılar. Körmösler türk və altay xalq inancında və mifologiyasında mələk və qarabasma növü varlıqlardır. Kürmez xan bunların başında tapılar.
Atay
Atay Xan - türk/monqol mifologiyasında cəza tanrısı. Günahkarları cəzalandırar. Heç bir günahı cəzasız qoymaz. Ordusunda 6666 dənə yenilməz əsgəri vardır. Qalta Ulan (Qırmızı Od) olaraq da bilinər. Arvadının adı Mayasdır. Monqol mifologiyasında çox əhəmiyyətli bir yerə malikdir, yüksək səviyyəli tanrılar arasında iştirak edər. Üç oğlu vardır. (Üç Şaraday Xanlar): 1. Saqan Hasar, 2. Şara Hasar, 3. Hara Hasar. Atay sözü (Ad/At) kökündən törəmişdir. Ata və Ad sözləri ilə əlaqəlidir. Ata (cədd, soy) mənasını ehtiva edər.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Religion and Politics in Russia: A Reader, Marjorie Mandelstam Balzer
Xarici Keçidlər
Monqol tanrı siyahısı (Aligan Sagaan) (ing.)
The Gods of Turks (Tengri, The Sky God) "99 Gods" 2012-06-18 at the Wayback Machine(ing.)
İyun 02, 2022
istiqamət, tanrıları, monqol, buryat, mifologiyasında, istiqamətlərə, görə, göydəki, tanrıların, mövqelərini, ifadə, edər, alıqan, cənub, tanrısının, başında, tapılar, nümayəndəsi, usan, xandır, sargay, orta, mərkəz, tanrısının, başında, tapılar, soqto, şimal,. Monqol ve buryat mifologiyasinda istiqametlere gore goydeki tanrilarin movqelerini ifade eder Aliqan xan 99 cenub tanrisinin basinda tapilar Numayendesi Usan Xandir Sargay xan 88 orta merkez tanrisinin basinda tapilar Soqto xan 77 simal tanrisinin basinda tapilar Numayendesi Tatay Xandir Hurmuz xan 55 qerb tanrisinin basinda tapilar Bu tanrilarin analari Manzan Xatundur Atay xan 44 serq tanrisinin basinda tapilar Bu tanrilarin analari Mayas Xatundur Mundericat 1 Istiqametlere gore tanrilar 1 1 Aliqan 1 2 Soqto 1 3 Hurmuz 1 4 Atay 2 Menbe 3 Xarici KecidlerIstiqametlere gore tanrilar RedakteXususile monqol ve buryat mifologiyasinda istiqametlere gore goydeki tanrilarin ededleri ve baslarinda olan tanrilar bu sekildedir Aliqan Redakte Aliqan Xan turk altay ve monqol mifologiyasinda cenub tanrisi Monqollarin 99 cenubi Tanrisinin basidir Monqollarda buddizmin tesiriyle ilk istiqametin serq olaraq deyil cenub olmasi ehtimal edilir Alig Xan ile de elaqesinin olmasi mumkundur Soz Al kokunden toremisdir Almaq ve korluq menasi ehtiva edir Monqolcada Alx ve Aluqa sozleri cekic menasi dasiyir ve bu sozlerle elaqelidir Soqto Redakte Soqto Xan turk monqol ve altay mifologiyasinda simali ilahi 77 simal tanrisinin basidir Buddizmin tesiriyle ikinci istiqamet qerb olaraq deyil simal olaraq istirak etmisdir Huherdey xan ve Hultey xanim adli iki firtina tanrisinin de atasidir Soz Sog Sog Soq kokunden toremisdir Soyuqluq gormezlik bildiren bir koktur Sogmaq feli meglub etmek ve uzmek menalari ehtiva edir Soyuq sozuyle de elaqedardir Sog koku qedim turkce ve monqolcada axtarmaq ve nefes anlamlarini da ehtiva etmekdedir Hurmuz Redakte Hurmuz Xan turk altay ve monqol mifologiyasinda yaxsiliq tanrisi Monqol mifologiyasinda Xormosta ya da Qormosta turk mifologiyasinda Kurbustan ve ya Kurmez adiyla yer alir Fars mifologiyasindaki Hormuzd ile qaynasmisdir Monqollara gore 55 Qerb tanrisinin basinda tapilar Kormosler turk ve altay xalq inancinda ve mifologiyasinda melek ve qarabasma novu varliqlardir Kurmez xan bunlarin basinda tapilar Atay Redakte Atay Xan turk monqol mifologiyasinda ceza tanrisi Gunahkarlari cezalandirar Hec bir gunahi cezasiz qoymaz Ordusunda 6666 dene yenilmez esgeri vardir Qalta Ulan Qirmizi Od olaraq da biliner Arvadinin adi Mayasdir Monqol mifologiyasinda cox ehemiyyetli bir yere malikdir yuksek seviyyeli tanrilar arasinda istirak eder Uc oglu vardir Uc Saraday Xanlar 1 Saqan Hasar 2 Sara Hasar 3 Hara Hasar Atay sozu Ad At kokunden toremisdir Ata ve Ad sozleri ile elaqelidir Ata cedd soy menasini ehtiva eder Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Religion and Politics in Russia A Reader Marjorie Mandelstam BalzerXarici Kecidler RedakteMonqol tanri siyahisi Aligan Sagaan ing The Gods of Turks Tengri The Sky God 99 Gods Arxivlesdirilib 2012 06 18 at the Wayback Machine ing Menbe https az wikipedia org w index php title Istiqamet tanrilari amp oldid 5712475, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
