İran–Səudiyyə Ərəbistanı münasibətləri — Səudiyyə Ərəbistanı və İran arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasında münasibəıtlər İran İslam İnqilabından (1979) sonra olduqca gərgindir. Səudiyyə Ərəbistanı tehranı Şiəliyi dəstəkləməkdə, İran isə Ər-Riyadı şiə azlığının hüquqlarını pozmaqda ittiham edir. Bununla yanaşı həcc ziyarətinin həyata keçirilməsində iranlı zəvvarlar üçün müəyyən problemlər yaranır. İkitərəfli münasibətlər (1988 və 2016) Səudiyyə Ərəbistanının təşəbbüsü ilə dayandırılmışdır.
İki ölkə arasında münasibətlər şah dönəmində normal şəkildə inkişaf edirdi. Hətta dostluq səviyyəsinə çatmışdı. İslam inqilabından sonra hakimiyyətə ifrat şiə tərəfdarı olanlar gəlir. Bu hadisə Səudiyyə Ərəbistanında həyacan yaradıre. Buna səbəb isə ölkə əhalisinin şiələrdən neftlə zəngin bölgələrdə yaşaması olur. Üstəlik sünnilərə nisbətdə şiələr eyni hüquqlara sahib deyildilər. İslam inqilabı Səudiyyə şiələri arasında coşğuya səbəb olur. 1979-cu ilin dekabrında artıq Səudiyyə Ərəbistanının şiələrdən ibarət əhalisi tərəfindən nümayişlər təşkil edilir. Onlar neftin ABŞ-a satilmasına, şiələrin əzilməsinə etiraz edirlər. Üstəlik islam inqiulabını dəstəklədiklərini bəyan edirlər. Növbəti il Səudiyyə Ərəbistanında 60-dan çox İranyönlü nümayiş təşkil edilir. ancaq İranın bu işdə əlinin olması isbat oluna bilmir. Səudiyyə İkitərəfli əlaqələr Səudiyyə Ərəbistanında olan sünni və şiələrin ümumi müqəddəs yerləri (Məkkə və Mədinıə) ətrafında mübahisə ilə əlaqədar olaraq daha da gərginləşmişdir. 1983-cü ildə iranlı nazir Məhəmməd Hatəmi müqəddəs şəhərlərin bütün müsəlmanlara aid olduğunu və həccin isə dialoq üçün ən yaxşı platform olduğunu söyləmişdir. Buna baxmayaraq müqəddəs yerlər ətrafında mübahisə davam ettməkdə idi. 31 iyul 1987-ci ildə Həcc zamanı polislə qarşıdurmalar baş verir. Nəticədə 402 nəfər ölür. bunun isə 375 nəfəri iranlı zəvvarlar idi. Səudiyyə Ərəbistanı və ərəb ölkələrinin çoxu bu məsələdə İranı qınadılar. Tehran isə hər şey görə Səudiyyə səlahiyyətlilərini günahlandırırdı. 1988-ci ilin mart ayında həcc ətrafında mübahisələr davam edsərkən Səudiyyə Ərəbistanı və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı birlikdə İran üçün illik həcc kvotanını 55 min nəfər olaraq müəyyən edir. İran isə 150 minlik kvota tələb edirdi. 1988-ci ilin aprel ayında Səudiyyə Ərəbistanı İranla münasibətləri kəsdi və Tehran həcc ziyarətini boykot etməyi qərara aldı. Yalnız 1991-ci ilin martında ikitərəfli münasibətlər bərpa edildi və İrana 105 min zəvvar üçün kvota müəyyən edildi.
Müasir dövr
Ərəb baharından sonra vəziyyət tamamən dəyişir. 2011-ci ilin mart və noyabr ayları baş verən şiə mitiqləri hökumət tərəfindən amansızlıqla dağıdılır. 2012-ci ildə şiə lideri Nimr ən-Nimr həbs edilir. 2016-cı ilin yanvarında o və 46 nəfər edam edilir. Bu İran tərəfdən sərt etirazla qarşılanır. İranın dini lideri Əli Xamenei edamı pisləmişdir. 3 yanvar tarixində isə Səudiyyə Ərəbistanının Tehrandakı səfirliyi bir qrupun hücumuna məruz qalır, Məşhəddə isə konsulluq hücuma məruz qalır. Buna cavab olaraq Səudiyyə Ərəbistanı İranla münasibətləri pozur və onu krallığın daxili işlərinə müdaxilə etməklə günahlandırır.
Mənbə
О посредничестве в ирано-саудовском конфликте 2016 г. // ЦентрАзия
Ankara və Dohanın qardaş ittifaqı
İstinadlar
Чернова А. Ф. Влияние исламской революции на монархические режимы в Персидском заливе // Известия Российского государственного педагогического университета им. А. И. Герцена. — 2013. — № 161. — С. 25
↑ "Саудовцы казнили шиитского шейха и еще 46 человек: Политика: Мир: Lenta.ru". 2016-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-27.
"В Тегеране митингующие разгромили и подожгли здание саудовского посольства // НТВ.Ru". 2016-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-27.
"Саудовская Аравия разорвала дипотношения с Ираном: Политика: Мир: Lenta.ru". 2016-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-27.
Mart 16, 2023
iran, səudiyyə, ərəbistanı, münasibətləri, səudiyyə, ərəbistanı, iran, arasındakı, mövcud, ikitərəfli, münasibətlər, ölkə, arasında, münasibəıtlər, iran, islam, inqilabından, 1979, sonra, olduqca, gərgindir, səudiyyə, ərəbistanı, tehranı, şiəliyi, dəstəkləməkd. Iran Seudiyye Erebistani munasibetleri Seudiyye Erebistani ve Iran arasindaki movcud ikiterefli munasibetler Iki olke arasinda munasibeitler Iran Islam Inqilabindan 1979 sonra olduqca gergindir Seudiyye Erebistani tehrani Sieliyi desteklemekde Iran ise Er Riyadi sie azliginin huquqlarini pozmaqda ittiham edir Bununla yanasi hecc ziyaretinin heyata kecirilmesinde iranli zevvarlar ucun mueyyen problemler yaranir Ikiterefli munasibetler 1988 ve 2016 Seudiyye Erebistaninin tesebbusu ile dayandirilmisdir Iran Seudiyye Erebistani munasibetleri Iran Seudiyye Erebistani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Muasir dovr 3 Menbe 4 IstinadlarTarixi RedakteIki olke arasinda munasibetler sah doneminde normal sekilde inkisaf edirdi Hetta dostluq seviyyesine catmisdi Islam inqilabindan sonra hakimiyyete ifrat sie terefdari olanlar gelir Bu hadise Seudiyye Erebistaninda heyacan yaradire Buna sebeb ise olke ehalisinin sielerden neftle zengin bolgelerde yasamasi olur Ustelik sunnilere nisbetde sieler eyni huquqlara sahib deyildiler Islam inqilabi Seudiyye sieleri arasinda cosguya sebeb olur 1979 cu ilin dekabrinda artiq Seudiyye Erebistaninin sielerden ibaret ehalisi terefinden numayisler teskil edilir Onlar neftin ABS a satilmasina sielerin ezilmesine etiraz edirler Ustelik islam inqiulabini desteklediklerini beyan edirler 1 Novbeti il Seudiyye Erebistaninda 60 dan cox Iranyonlu numayis teskil edilir ancaq Iranin bu isde elinin olmasi isbat oluna bilmir Seudiyye Ikiterefli elaqeler Seudiyye Erebistaninda olan sunni ve sielerin umumi muqeddes yerleri Mekke ve Medinie etrafinda mubahise ile elaqedar olaraq daha da gerginlesmisdir 1983 cu ilde iranli nazir Mehemmed Hatemi muqeddes seherlerin butun muselmanlara aid oldugunu ve heccin ise dialoq ucun en yaxsi platform oldugunu soylemisdir Buna baxmayaraq muqeddes yerler etrafinda mubahise davam ettmekde idi 31 iyul 1987 ci ilde Hecc zamani polisle qarsidurmalar bas verir Neticede 402 nefer olur bunun ise 375 neferi iranli zevvarlar idi Seudiyye Erebistani ve ereb olkelerinin coxu bu meselede Irani qinadilar Tehran ise her sey gore Seudiyye selahiyyetlilerini gunahlandirirdi 1988 ci ilin mart ayinda hecc etrafinda mubahiseler davam edserken Seudiyye Erebistani ve Islam Emekdasliq Teskilati birlikde Iran ucun illik hecc kvotanini 55 min nefer olaraq mueyyen edir Iran ise 150 minlik kvota teleb edirdi 1988 ci ilin aprel ayinda Seudiyye Erebistani Iranla munasibetleri kesdi ve Tehran hecc ziyaretini boykot etmeyi qerara aldi Yalniz 1991 ci ilin martinda ikiterefli munasibetler berpa edildi ve Irana 105 min zevvar ucun kvota mueyyen edildi Muasir dovr RedakteEreb baharindan sonra veziyyet tamamen deyisir 2011 ci ilin mart ve noyabr aylari bas veren sie mitiqleri hokumet terefinden amansizliqla dagidilir 2012 ci ilde sie lideri Nimr en Nimr hebs edilir 2016 ci ilin yanvarinda o ve 46 nefer edam edilir 2 Bu Iran terefden sert etirazla qarsilanir Iranin dini lideri Eli Xamenei edami pislemisdir 2 3 yanvar tarixinde ise Seudiyye Erebistaninin Tehrandaki sefirliyi bir qrupun hucumuna meruz qalir 3 Meshedde ise konsulluq hucuma meruz qalir 4 Buna cavab olaraq Seudiyye Erebistani Iranla munasibetleri pozur ve onu kralligin daxili islerine mudaxile etmekle gunahlandirir Menbe RedakteO posrednichestve v irano saudovskom konflikte 2016 g CentrAziya Ankara ve Dohanin qardas ittifaqiIstinadlar Redakte Chernova A F Vliyanie islamskoj revolyucii na monarhicheskie rezhimy v Persidskom zalive Izvestiya Rossijskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta im A I Gercena 2013 161 S 25 1 2 Saudovcy kaznili shiitskogo shejha i eshe 46 chelovek Politika Mir Lenta ru 2016 01 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 27 V Tegerane mitinguyushie razgromili i podozhgli zdanie saudovskogo posolstva NTV Ru 2016 01 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 27 Saudovskaya Araviya razorvala dipotnosheniya s Iranom Politika Mir Lenta ru 2016 01 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 27 Menbe https az wikipedia org w index php title Iran Seudiyye Erebistani munasibetleri amp oldid 6802751, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
