fbpx
Wikipedia

İqliməmələgəlmə

iqlim

Hər bir yerdə hava ayrı-ayrı illərdə müxtəlif cür dəyişir. Lakin ayrı-ayrı gün, ay və ildə hər bir yeri müəyyən iqlimlə səciyyələndirmək olar. Lokal (yerli) iqlim atmosfer şəraitinin çoxillik dövründə, o yerə məxsus, onun coğrafi şəraitinə görə məcmudur. Coğrafi şərait dedikdə ancaq coğrafi enlik, uzunluq, dəniz səviyyəsindən hündürlüyü deyil, həm də yer səthinin xüsusiyyəti, torpaq örtüyü və.s. nəzərdə tutulur. Hər bir yerin iqlimini təyin edən atmosfer şəraiti illik gedişində dövrü dəyişir, yəni qışdan yaya və yaydan qışa. Dövrü dəyişmədən başqa atmosfer şəraiti ildən ilə də dəyişir. Bu, illər arası atmosfer şəraitinin dəyişməsi adlanır. Faktiki məlumatlar göstərir ki, bir neçə onilliklə yüzilliklərdə atmosfer şəraitinin məcmuu bir çoxillik dövründən digər çoxillik dövrə görə məhdud həddə dəyişir. Bu dəyişkənlik tərəddüd xarakteri daşıyır. Çoxillik tərəddüdün kəmiyyəti illər arası dəyişmədən əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Beləliklə bir neçə onillikdən bir neçə yüzilliyə qədər lokal (yerli) iqlim müəyyən dayanıqlığa malikdir. Odur ki, lokal iqlim həmin yerin bir fiziki-coğrafi səviyyəsidir və coğrafi landşaftın bir tərkib hissəsidir. Tarix göstərir ki, zaman miqyası bir neçə minillikdən bir neçə onminilliklərdə iqlim dəyişməsi çox böyük olur. Məsələn; buzlaşma dövründə və buzlaşma dövrləri arasında.

İqliməmələgəlmə

Qlobal iqlim həm astronomik, həm də coğrafi amillərlə təyin edilir. Astronomik amillərə:

  • Günəşin işığı,
  • Günəş sistemində Yerin vəziyyəti və hərəkəti,
  • Yerin fırlanma oxunun orbit müstəvisinə meyilliyi,
  • Yerin öz oxu ətrafında fırlanma sürəti,
  • Dünya fəzasında materiyanın sıxlığı,

Bütün bu amillər Yerə gələn günəş enerjisinin miqdarı və paylanmasına təsir edir. Coğrafi amillərə aiddir;

  • Yerin kütləsi və ölçüsü,
  • Cazibə qüvvəsinin kəmiyyəti,
  • Atmosferin kütləsi və tərkibi,
  • Okean və materiklərin coğrafi paylanması,
  • Okeanın kütləs və tərkibi,
  • Yerin səthinin və okeanın dibinin relyefi,
  • Quru səthinin xüsusiyyəti.

Qlobal iqlim sisteminin vəziyyətini iqliməmələgətirən proseslərin xüsusiyyəti təyin edir. Yəni istilik dövranı, rütubət dövranıÜAS. Bu proseslər müxtəlif coğrafi şəraitə baş verir.Odur ki, konkret lokal iqlim tipləri coğrafi amillərlə yaranır. Bu amillərə aiddir;

  • Coğrafi enlik,
  • Quru və dənizin paylanması,
  • Yerin səthinin quruluşu (xüsusən irimiqyaslı oroqrafiya),
  • Torpaq,
  • Bitki,
  • Qar örtüyü,
  • Dəniz buzları,
  • Okean axınları.

Həmçinin bax

İqlim, İqlimin coğrafi amilləri

Xarici keçidlər

İqlim əmələ gəlmə

İstinadlar

  1. H. Ələkbər. Meteorologiya və iqlimşünaslıq
  2. H. Ələkbər. Meteorologiya və iqlimşünaslıq

iqliməmələgəlmə, mündəricat, iqlim, həmçinin, xarici, keçidlər, istinadlariqlim, redaktəhər, yerdə, hava, ayrı, ayrı, illərdə, müxtəlif, cür, dəyişir, lakin, ayrı, ayrı, gün, ildə, hər, yeri, müəyyən, iqlimlə, səciyyələndirmək, olar, lokal, yerli, iqlim, atmos. Mundericat 1 iqlim 2 Iqlimemelegelme 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidler 5 Istinadlariqlim RedakteHer bir yerde hava ayri ayri illerde muxtelif cur deyisir Lakin ayri ayri gun ay ve ilde her bir yeri mueyyen iqlimle seciyyelendirmek olar Lokal yerli iqlim atmosfer seraitinin coxillik dovrunde o yere mexsus onun cografi seraitine gore mecmudur Cografi serait dedikde ancaq cografi enlik uzunluq deniz seviyyesinden hundurluyu deyil hem de yer sethinin xususiyyeti torpaq ortuyu ve s nezerde tutulur Her bir yerin iqlimini teyin eden atmosfer seraiti illik gedisinde dovru deyisir yeni qisdan yaya ve yaydan qisa Dovru deyismeden basqa atmosfer seraiti ilden ile de deyisir Bu iller arasi atmosfer seraitinin deyismesi adlanir Faktiki melumatlar gosterir ki bir nece onillikle yuzilliklerde atmosfer seraitinin mecmuu bir coxillik dovrunden diger coxillik dovre gore mehdud hedde deyisir Bu deyiskenlik tereddud xarakteri dasiyir Coxillik tereddudun kemiyyeti iller arasi deyismeden ehemiyyetli derecede azdir Belelikle bir nece onillikden bir nece yuzilliye qeder lokal yerli iqlim mueyyen dayaniqliga malikdir Odur ki lokal iqlim hemin yerin bir fiziki cografi seviyyesidir ve cografi landsaftin bir terkib hissesidir Tarix gosterir ki zaman miqyasi bir nece minillikden bir nece onminilliklerde iqlim deyismesi cox boyuk olur Meselen buzlasma dovrunde ve buzlasma dovrleri arasinda 1 Iqlimemelegelme RedakteQlobal iqlim hem astronomik hem de cografi amillerle teyin edilir Astronomik amillere Gunesin isigi Gunes sisteminde Yerin veziyyeti ve hereketi Yerin firlanma oxunun orbit mustevisine meyilliyi Yerin oz oxu etrafinda firlanma sureti Dunya fezasinda materiyanin sixligi Butun bu amiller Yere gelen gunes enerjisinin miqdari ve paylanmasina tesir edir Cografi amillere aiddir Yerin kutlesi ve olcusu Cazibe quvvesinin kemiyyeti Atmosferin kutlesi ve terkibi Okean ve materiklerin cografi paylanmasi Okeanin kutles ve terkibi Yerin sethinin ve okeanin dibinin relyefi Quru sethinin xususiyyeti Qlobal iqlim sisteminin veziyyetini iqlimemelegetiren proseslerin xususiyyeti teyin edir Yeni istilik dovrani rutubet dovrani ve UAS Bu prosesler muxtelif cografi seraite bas verir Odur ki konkret lokal iqlim tipleri cografi amillerle yaranir Bu amillere aiddir Cografi enlik Quru ve denizin paylanmasi Yerin sethinin qurulusu xususen irimiqyasli oroqrafiya Torpaq Bitki Qar ortuyu Deniz buzlari Okean axinlari 2 Hemcinin bax RedakteIqlim Iqlimin cografi amilleriXarici kecidler RedakteIqlim emele gelmeIstinadlar Redakte H Elekber Meteorologiya ve iqlimsunasliq H Elekber Meteorologiya ve iqlimsunasliqMenbe https az wikipedia org w index php title Iqlimemelegelme amp oldid 4112703, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.