fbpx
Wikipedia

İordaniyadakı Yəhudilərin tarixi

İordaniyadakı Yəhudilərin tarixi — çox qədim dövrlərə gedib çıxır, çünki bugünkü İordaniya coğrafiyasının çoxu İsrail torpaqlarında yəhudilərin tarixi ilə üst-üstə düşür.

İordaniya xəritəsi

İsrail qəbilələri

 
1759-cu ildə tərtib edilmiş qəbilələrin ilk yaşayış xəritəsi - fərqlər Birləşmiş Monarxiya dövründə meydana gəldi..

Tövrata görə, qədim İsrail övladlarının Reuben, Qad və Menasse qəbilələri bugünkü İordaniya torpaqlarında yaşayırdılar. Bu qəbilələrin üçü də nadir hallarda İordan çayı vadisindən şərqdə yerləşirdi. Yəhudilərlə əlaqəli olan Edomitlər İordaniyanın cənubunda, Aqaba körfəzi ilə Ölü dəniz arasında yaşayırdılar. Yəhudilər Hashmonayim adı ilə müstəqil olduqları zaman Edom ilhaq edildi və Yəhudeyaya qoşuldu. Yehuda Makkabi Edom e.ə.163-cü ildə fəth etdi. Yohanan Hurkanus tərəfindən Edomitlər eə.125-ci ildə repressiya edildi və Halaha qaydalarına riayət etmək məcburiyyətində qaldı. O vaxtdan bəri, yəhudi milləti ilə birlikdə xatırlandı. Edomdan Hashmonayim rəsmisi I.Antipa Edom . Roma fəthindən sonra Hirod, Yəhudeyanı idarə edən Herodiya krallığının əcdadı idi. Herodun qardaşı Yosef I Antipa və qayınanası Kostobarusa hökmranlıq etdi. 70-ci ildə Tit tərəfindən Qüdsün mühasirəsi ilə, Yohanan, Şimon, Pinhas və Yaakov başda olmaqla 20000 Edom əsgəri, Qüds Məbədində dindarları xilas etmək üçün döyüşmək üçün Yerusəlimə gəldi. Yəhudi-Roma müharibələrindən sonra Edom xalqı tarixdə xatırlanmadı, ancaq Müqəddəs Jeromun zamanına qədər coğrafi bölgə "Edomya" adı istifadə edilməyə davam etdi.

Roma əsri

Bölgədəki Roma hökmranlığı, General Pompey Judeayı e.ə.63-cü ildə başladı. İllər keçdikcə Yəhuda padşahlığında Romanın gücü artdı. Onların arasında Yahya da var idi; Şayiələrə görə, Maharus qalasındakı Yəhyanın başı Heroda təqdim edildi. 66-cı il Birinci Yəhudi-Roma Müharibəsində Maharus qalası yəhudilər tərəfindən tutuldu və onlar 72 illik mühasirənin sonunadək onu saxlaya bildilər. Sonuncu müstəqillik üçün yəhudilərin səyləri uğursuz olduqda, Romalılar Yəhudeyanı, Suriyanın Fələstin adı altında Samariya və Qalileyanı vahid bir vilayət halına gətirdilər. Roma fəthindən sonra İordaniya və ətraf ərazilərdəki yəhudilər onu idarə edən padşah və hökmdarların əmrləri altında yaşayırdılar. Əsrlər boyu indiki İordaniya torpağında yəhudilərin sayı azaldı və nəticədə artıq yoxdur.

Osmanlı hökmranlığı

Osmanlı hakimiyyəti dövründə (1516-1917) türklər bölgələri öz paytaxtları adlandırdıqları üçün rəsmi qeydlərdə "Fələstin" adı istifadə edilmədi. 1516-cı ildə Osmanlılar Fələstin taxtını ələkeçirəndə, Fələstin Sayda vilayətiylə yanaşı, 1660-cı ilə qədər Dəməşq Suriyaya bağlı əyalət oldu. Fransızların Yaffa, Hayfa və Kasaryanı 7 Mart 1799 - 1799 İyul tarixləri arasında işğalı ilə qısa müddət kəsildi. 1799-cu ildə Napoleon un Akka mühasirəsindən sonra, Fələstində bir [[Yəhudi dövlətinin qurulması haqqında bəyannamə hazırladı. 10 may 1832-ci ildə Kavalalı Mehmed Əli Paşa Osmanlılara qarşı üsyan etdi və ili ilhaq etdi.

Britaniya İmperiyası

 
Birləşmiş Krallıq Fələstin Mandatı

1917-ci ildə İngiltərə Balfur Bəyannaməsi ilə Fələstində bir Yəhudi dövləti ideyası dəstəkləndi və İordan çayının hər iki tərəfi Millətlər Liqası tərəfindən Birləşmiş Krallıq Fələstin Mandatı na hakim olmaq üçün qaldı. Versal sülh müqaviləsindən əvvəl, Dünya Sionist Təşkilatı (WZO), İordan çayının şərqini və Ölü dənizi, Hicaz Dəmiryolunu sərhəd kimi göstərən və qalan əraziləri müstəqil Ərəb dövləti kimi göstərəcək bir xəritə hazırlamış və təklif etmişdir. Bu sənədə görə:

"İordaniyanın şərqindəki düzənliklər qədim dövrlərdən bəri İordaniyanın qərb əraziləri ilə iqtisadi və siyasi cəhətdən əlaqələndirilmişdi. Roma dövründə böyük əhalini dəstəkləyən ərazilərdə əhali indi çox azdır. Ədalətli olmaq üçün Hicaz Dəmiryolunun uzunluğu boyunca hər iki hökumətin sərbəst istifadəsi nəzərdə tutulur".

1921-ci ildə Çörçillin Ağ Səhifəsi və İngilis Mandatı ərazilərini Fələstinə və Transurdinə böldü. İki bölgə arasındakı sərhəd İordan çayı, Ölü dəniz və Avtomobil Vadisi idi.

Yəhudilər və İordaniya vətəndaşlığı

1954-cü il İordaniya qanununa əsasən, 15 may 1948-ci il tarixindən əvvəl Fələstin millətinə mənsub olan şəxslər, yəhudilər istisna olmaqla, 20 dekabr 1949 - 16 fevral 1954 tarixləri arasında İordaniya Haşimit Krallığının vətəndaşı sayılırdı.

İordaniya və İsrail

İordaniya, 1947-ci ildə BMT paylaşma planından sonra yeni qurulan İsrail dövlətinə hücum edən ərəb ölkələrindən biri idi. Qərb sahilinə nəzarəti ələ keçirdi və yəhudiləri qovdu. İordaniya 1967-ci ildə Altı günlük müharibə əsnasında Qərb Sahilini itirdi, lakin 1988-ci ilə qədər bu torpaqlara olan hüquqlarından imtina etmədi. 1973-cü ildə Yom Kippur müharibəsi zamanı İordaniya, Suriya və Misirə qoşulmadı. 1994-cü ildə imzalanan İsrail-İordaniya Sülh Müqaviləsi ilə iki ölkə arasında münasibətlər normallaşdı.

Ticarət və turizm

İordaniya, İsrail müəssisələrinə investisiya qoymaq üçün qapılarını açdı. Dünyanın digər ölkələrindəki israillilər və yəhudilər İordaniyaya turistik səyahətlər edirlər. Səudiyyə Ərəbistanından fərqli olaraq İordaniya ərazisini yəhudilərə qadağan etməyib. 1994-cü ildə imzalanan sülh sazişindən sonra İordaniyaya 60-80.000 israilli turist gəldi. İki ölkədə yaxınlaşma perspektivləri Ammanda kaşrut restoranının açılmasına imkan verdi. Bu restoran ərəb müştərilərin restorana gələ bilmədikləri, daha yaxşı bir sertifikat ala bilməmələri və turistlərin laqeyd qalması səbəbindən bağlanmalı idi.

Ərəbistan Yarımadasındaki Yəhudilərin tarixi

Həmçinin bax

  • Ərəb Yəhudiləri
  • Ərəbistan Yarımadasındaki Yəhudilərin tarixi
  • Babil sürgünü
  • İbrahimi dinlər
  • İslam hakimiyyəti altındaki yəhudilərin tarixi
  • İslam və antisemitizm
  • Mizrahi
  • Yəhudilərin Ərəb torpaqlarından toplu köçü
  • İslam və İudaizm

İstinadlar

  1. "Terra Sancta sive Palæstina exhibens...": English Translation: The Holy Land or Palestine Showing not only the Old Kingdoms of Judea and Israel but also the 12 Tribes Distinctly, Confirming their Locations Diversely in their Ancient Condition and Doing So as the Holy Scriptures Indicate.
  2. Josephus, "Ant." xii. 8, §§ 1, 6
  3. ib. xiii. 9, § 1; xiv. 4, § 4
  4. Josephus, Jewish Wars iv. 4, § 5
  5. (ingilis). mideastweb.org. 2019-11-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. (#invisible_char)
  6. (ingilis). nytimes.com. 2019-11-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

iordaniyadakı, yəhudilərin, tarixi, çox, qədim, dövrlərə, gedib, çıxır, çünki, bugünkü, iordaniya, coğrafiyasının, çoxu, israil, torpaqlarında, yəhudilərin, tarixi, ilə, üst, üstə, düşür, iordaniya, xəritəsi, mündəricat, israil, qəbilələri, roma, əsri, osmanlı. Iordaniyadaki Yehudilerin tarixi cox qedim dovrlere gedib cixir cunki bugunku Iordaniya cografiyasinin coxu Israil torpaqlarinda yehudilerin tarixi ile ust uste dusur Iordaniya xeritesi Mundericat 1 Israil qebileleri 2 Roma esri 3 Osmanli hokmranligi 4 Britaniya Imperiyasi 5 Yehudiler ve Iordaniya vetendasligi 6 Iordaniya ve Israil 7 Ticaret ve turizm 8 Erebistan Yarimadasindaki Yehudilerin tarixi 9 Hemcinin bax 10 IstinadlarIsrail qebileleri Redakte 1759 cu ilde tertib edilmis qebilelerin ilk yasayis xeritesi ferqler Birlesmis Monarxiya dovrunde meydana geldi Tovrata gore qedim Israil ovladlarinin Reuben Qad ve Menasse qebileleri bugunku Iordaniya torpaqlarinda yasayirdilar 1 Bu qebilelerin ucu de nadir hallarda Iordan cayi vadisinden serqde yerlesirdi Yehudilerle elaqeli olan Edomitler Iordaniyanin cenubunda Aqaba korfezi ile Olu deniz arasinda yasayirdilar Yehudiler Hashmonayim adi ile musteqil olduqlari zaman Edom ilhaq edildi ve Yehudeyaya qosuldu Yehuda Makkabi Edom e e 163 cu ilde feth etdi 2 Yohanan Hurkanus terefinden Edomitler ee 125 ci ilde repressiya edildi ve Halaha qaydalarina riayet etmek mecburiyyetinde qaldi 3 O vaxtdan beri yehudi milleti ile birlikde xatirlandi Edomdan Hashmonayim resmisi I Antipa Edom Roma fethinden sonra Hirod Yehudeyani idare eden Herodiya kralliginin ecdadi idi Herodun qardasi Yosef I Antipa ve qayinanasi Kostobarusa hokmranliq etdi 70 ci ilde Tit terefinden Qudsun muhasiresi ile Yohanan Simon Pinhas ve Yaakov basda olmaqla 20000 Edom esgeri Quds Mebedinde dindarlari xilas etmek ucun doyusmek ucun Yeruselime geldi 4 Yehudi Roma muharibelerinden sonra Edom xalqi tarixde xatirlanmadi ancaq Muqeddes Jeromun zamanina qeder cografi bolge Edomya adi istifade edilmeye davam etdi Roma esri RedakteBolgedeki Roma hokmranligi General Pompey Judeayi e e 63 cu ilde basladi Iller kecdikce Yehuda padsahliginda Romanin gucu artdi Onlarin arasinda Yahya da var idi Sayielere gore Maharus qalasindaki Yehyanin basi Heroda teqdim edildi 66 ci il Birinci Yehudi Roma Muharibesinde Maharus qalasi yehudiler terefinden tutuldu ve onlar 72 illik muhasirenin sonunadek onu saxlaya bildiler Sonuncu musteqillik ucun yehudilerin seyleri ugursuz olduqda Romalilar Yehudeyani Suriyanin Felestin adi altinda Samariya ve Qalileyani vahid bir vilayet halina getirdiler Roma fethinden sonra Iordaniya ve etraf erazilerdeki yehudiler onu idare eden padsah ve hokmdarlarin emrleri altinda yasayirdilar Esrler boyu indiki Iordaniya torpaginda yehudilerin sayi azaldi ve neticede artiq yoxdur Osmanli hokmranligi RedakteOsmanli hakimiyyeti dovrunde 1516 1917 turkler bolgeleri oz paytaxtlari adlandirdiqlari ucun resmi qeydlerde Felestin adi istifade edilmedi 1516 ci ilde Osmanlilar Felestin taxtini elekecirende Felestin Sayda vilayetiyle yanasi 1660 ci ile qeder Demesq Suriyaya bagli eyalet oldu Fransizlarin Yaffa Hayfa ve Kasaryani 7 Mart 1799 1799 Iyul tarixleri arasinda isgali ile qisa muddet kesildi 1799 cu ilde Napoleon un Akka muhasiresinden sonra Felestinde bir Yehudi dovletinin qurulmasi haqqinda beyanname hazirladi 10 may 1832 ci ilde Kavalali Mehmed Eli Pasa Osmanlilara qarsi usyan etdi ve ili ilhaq etdi Britaniya Imperiyasi Redakte Birlesmis Kralliq Felestin Mandati 1917 ci ilde Ingiltere Balfur Beyannamesi ile Felestinde bir Yehudi dovleti ideyasi desteklendi ve Iordan cayinin her iki terefi Milletler Liqasi terefinden Birlesmis Kralliq Felestin Mandati na hakim olmaq ucun qaldi Versal sulh muqavilesinden evvel Dunya Sionist Teskilati WZO Iordan cayinin serqini ve Olu denizi Hicaz Demiryolunu serhed kimi gosteren ve qalan erazileri musteqil Ereb dovleti kimi gosterecek bir xerite hazirlamis ve teklif etmisdir Bu senede gore Iordaniyanin serqindeki duzenlikler qedim dovrlerden beri Iordaniyanin qerb erazileri ile iqtisadi ve siyasi cehetden elaqelendirilmisdi Roma dovrunde boyuk ehalini destekleyen erazilerde ehali indi cox azdir Edaletli olmaq ucun Hicaz Demiryolunun uzunlugu boyunca her iki hokumetin serbest istifadesi nezerde tutulur 5 1921 ci ilde Corcillin Ag Sehifesi ve Ingilis Mandati erazilerini Felestine ve Transurdine boldu Iki bolge arasindaki serhed Iordan cayi Olu deniz ve Avtomobil Vadisi idi Yehudiler ve Iordaniya vetendasligi Redakte1954 cu il Iordaniya qanununa esasen 15 may 1948 ci il tarixinden evvel Felestin milletine mensub olan sexsler yehudiler istisna olmaqla 20 dekabr 1949 16 fevral 1954 tarixleri arasinda Iordaniya Hasimit Kralliginin vetendasi sayilirdi Iordaniya ve Israil RedakteIordaniya 1947 ci ilde BMT paylasma planindan sonra yeni qurulan Israil dovletine hucum eden ereb olkelerinden biri idi Qerb sahiline nezareti ele kecirdi ve yehudileri qovdu Iordaniya 1967 ci ilde Alti gunluk muharibe esnasinda Qerb Sahilini itirdi lakin 1988 ci ile qeder bu torpaqlara olan huquqlarindan imtina etmedi 1973 cu ilde Yom Kippur muharibesi zamani Iordaniya Suriya ve Misire qosulmadi 1994 cu ilde imzalanan Israil Iordaniya Sulh Muqavilesi ile iki olke arasinda munasibetler normallasdi Ticaret ve turizm RedakteIordaniya Israil muessiselerine investisiya qoymaq ucun qapilarini acdi Dunyanin diger olkelerindeki israilliler ve yehudiler Iordaniyaya turistik seyahetler edirler Seudiyye Erebistanindan ferqli olaraq Iordaniya erazisini yehudilere qadagan etmeyib 1994 cu ilde imzalanan sulh sazisinden sonra Iordaniyaya 60 80 000 israilli turist geldi Iki olkede yaxinlasma perspektivleri Ammanda kasrut restoraninin acilmasina imkan verdi Bu restoran ereb musterilerin restorana gele bilmedikleri daha yaxsi bir sertifikat ala bilmemeleri ve turistlerin laqeyd qalmasi sebebinden baglanmali idi 6 Erebistan Yarimadasindaki Yehudilerin tarixi RedakteIraqdaki Yehudilerin tarixi Iordaniyadaki Yehudilerin tarixi Behreyndeki Yehudilerin tarixi Kuveytdeki Yehudilerin tarixi Omandaki Yehudilerin tarixi Qeterdeki Yehudilerin tarixi Birlesmis Ereb Emirliklerindeki Yehudilerin tarixi Yemendeki Yehudilerin tarixiHemcinin bax RedakteEreb Yehudileri Erebistan Yarimadasindaki Yehudilerin tarixi Babil surgunu Ibrahimi dinler Islam hakimiyyeti altindaki yehudilerin tarixi Islam ve antisemitizm Mizrahi Yehudilerin Ereb torpaqlarindan toplu kocu Islam ve IudaizmIstinadlar Redakte Terra Sancta sive Palaestina exhibens English Translation The Holy Land or Palestine Showing not only the Old Kingdoms of Judea and Israel but also the 12 Tribes Distinctly Confirming their Locations Diversely in their Ancient Condition and Doing So as the Holy Scriptures Indicate Josephus Ant xii 8 1 6 ib xiii 9 1 xiv 4 4 Josephus Jewish Wars iv 4 5 Statement of the Zionist Organization Regarding Palestine Presented to the Paris Peace Conference with proposed map of Zionist borders ingilis mideastweb org 2019 11 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib invisible char Amman Journal Kosher in Jordan an Idea Whose Time It Wasn t ingilis nytimes com 2019 11 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Menbe https az wikipedia org w index php title Iordaniyadaki Yehudilerin tarixi amp oldid 6067374, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.