fbpx
Wikipedia

İkili yazılış

Avqust 03, 2021

İkili yazılış — təşkilatın fondlarındakı vəziyyətdəki hər dəyişikliyin ümumi bir qalıq təmin edən ən azı iki mühasibat hesabında əks olunduğu mühasibat üsulu.

Tarixi

Uçotda ikili yazılışın və ümumiyyətlə mühasibat uçotunun yaranması da İtaliyanın intibah dövrünə təsadüf edir. Təsərrüfatda baş vermiş hadisələrin-işlərin, əməliyyatların, proseslərin hərəkətini izləmək, daha doğrusu, bir tərəfdən işin, əməliyyatın, prosesin kim tərəfindən verilməsini, onların həyata keçirilməsi üçün vəsaitin haradan alınmasını, tələb olunan digər zəruri fəaliyyətin yerinə yetirilməsinə lazım olan maddi və əmək ehtiyatlarının əldə edilmə mənbəyini, digər tərəfdən sözügedən sifarişlərin, vəsaitlərin, maddi və əmək ehtiyatlarının və s-nin kimin icra edəcəyini, ona məsul olacağını, harda mühafizə edəcəyini təyin etmək üçün (həm sifarişin verilməsi, vəsaitin alınması, ehtiyatların əldə edilməsi kimi bir yazılışla həm də bu verilmiş sifarişləri, alınmış vəsaitləri, əldə edilmiş ehtiyatları kimin icra edəcəyi kimi ikinci yazılışla aparılmasında) istifadə edilən ikili yazılışın meydana gəlməsinin insan cəmiyyətinin həyat və yaşayışının təmin edilməsinə imkan yaradan şəxsi kapitalın gələcək inkişafına təkan vermişdir.

İkili yazılış sistemi XIII-XIV əsrdə yaranmış, onlardan Şimali İtaliyanın bir sıra ticarət mərkəzlərində istifadə olunmuşdur. Genuyada tapılmış bələdiyyə yazılarında ikili yazılış sistemi 1340-cı ilə təsadüf edir. Daha erkən ikili yazılış Florensiyanın ticarət firmalarında (1299-1300-cü illər) eləcə də Şampan (Fransa) əyalətində ticarət aparan firmalarda aşkar edilmişdir. Uçotun ilk sistemləşdirilməsi Fransiskan rahibi Luka Paçoli olmuş və o həmin dövrdə özünün böyük əsəri olan «Hesablar və yazılışlar haqda traktat»ını yazaraq (1494-cü il) uçot yazılışlarının mahiyyətini çox bacarıqla aça bilmişdir. Onun, sözügedən bu kitabı bizim dövrümüzdə də aktual olaraq qalır və uçot təcrübəsində istifadə olunur.

Müasir dövr ilə fərqi

Müasir dövrdən fərqli olaraq əvvəlki dövrün mühasibat uçotu fərdi sahibkarı lazımi informasiyalarla təmin etmiş, bütün məlumatlar gizli şəkildə saxlanılmış; həmin dövrdə mülkiyyətçi və təşkilatın əmlakı arasında heç bir məhdudiyyət qoyulmamış; təşkilatda hesabat və onlar arasındakı dövr haqqında heç bir anlayış olmamış; çoxlu pul vahidinin mövcudluğu ikili mühasibatlıqdan istifadəni çətinləşdirmişdir. Bütün bunlar uçot registrlərində (qeydiyyatlarında) aparılan yazılışları xüsusilə mal haqda məlumatları (çəki, ölçü, ölçü vahidi, qiymət) təsviri xarakterizə etməklə öz işini yekunlaşdırırdı.

Luka Paçolinin davamçıları müxtəlif sahələrdə xüsusilə Alvize Kazanova (1558-ci il)–gəmiqayırmada, A.Di.Pietro (1586-cı il) — kilsə təsərrüfatı və banklarda; D.A. Masketti (1610-cu il) — sənayedə; Lyudoviko Flori (1636-cı il) — mehmanxana və dövlət təşkilatlarında; Bastiano Benturi (1655-ci il) — kənd təsərrüfatında uçotun sistemləşdirilməsinin tətbiqini geniş yaymışlar. 1581-ci ildə ilk dəfə olaraq Venesiyada mühasiblər cəmiyyəti yaradılmışdır.

Prinsipi

Hər bir hesab (reyestr) iki hissədən ibarətdir: hesabın debeti (sol tərəf) və kredit (sağ tərəf). Bu vəziyyətdə əsas mühasibat prinsipi bərabərliyin istənilən vaxtında yerinə yetirilməsidir (balans tənliyi):

Aktivlər = Passivlər (sonuncusu borc və kapitalın cəminə bərabərdir).

Aktivlər, müəyyən bir tarixə qədər təşkilatın əmlak və mülkiyyət hüquqları haqqında məlumatları (tərkibi və dəyəri) əks etdirir. Öhdəliklər aktivlərin mənşəyini göstərir.

Bunu etmək üçün hər ikili yazılış — göndərmə — tarazlığı qorumağa əmin olaraq hər iki hissəni dəyişdirir. Aktivlərdə artım hesabların debetində, kreditlərindəki borc artımında əks olunur. Qoruma qanunu qüvvədədir: bütün hesabların debetlərinin cəmi həmişə kreditlərinin cəminə bərabərdir (cəmi sıfır qalıcı təmin edir). Bu, düzgünlüyə nəzarət etməyi asanlaşdırır: balans yoxdursa, mühasibat uçotunun bir yerində səhv edilmişdir.

Məsələn, təsisçi nizamnamə kapitalına 10 min rubl töhfə verdikdə, bu şirkətin təsisçi qarşısında aktivləri (nağd pulu) və öhdəlikləri olduğu anlamına gəlir. Burada (ikili) yazılış ediləcək:

Dt "Nağd pul" — Kt "Nizamnamə kapitalı" (hər biri 10 min manat)

Əsas olan: ikili yazılış metodu daxilolma mənbələrini və vəsaitin xərclənmə istiqamətini izləməyə imkan verir: məsələn, xərcləmə fondları (Nağd hesabın kreditində əks olunur) kreditor borclarında azalma (Hesablaşma borcları hesabının debetində) və ya verilən avansların məbləğlərində artım (debetdə) ilə müşayiət olunur. hesabı "Verilmiş avanslar"). Həm də təşkilatın konsolidə edilmiş maliyyə vəziyyətini balans hesabatı ilə göstərməyə imkan verir.

Uçot səhvləri

Ümumi səhv növləri:

  1. Yanlış məbləğ
  2. Yanlış yazışma (səhv hesablar)

Bunu necə düzəltmək olar:

  • Əlavə giriş — 2 hesabda bir səhv baş verdikdə istifadə olunur: məbləğ düzgün hesabdan az olduqda əlavə bir qeyd edilir.
  • Qırmızı storno — bir səhv 2 hesabdan keçəndə istifadə olunur, lakin səhvdir və ya məbləğ tələb olunduqdan çoxdur: səhv qırmızı ilə təkrarlanır və sonra düzgün giriş edilir.
  • Düzəldici — səhv ikinci saymadan keçmədi: səhv giriş bir sətirlə kəsilir, düzəldən şəxsin baş hərfləri, tarixi və imzası qoyulur

İstinadlar

  1. ↑ Qəzənfər Abbasov (2015). Mühasibat uçotu (dərslik). Bakı: İqtisad Universiteti. səh. 9-10.
  2. Poovey, Mary (1998). A History of the Modern Fact: Problems of Knowledge in the Sciences of Wealth and Society. University of Chicago Press. səh. 54. ISBN 9780226675268. In the late sixteenth-century [...] number still carried the pejorative connotations associated with necromancy [...]. [...] [D]ouble-entry bookkeeping helped confer cultural authority on numbers. It did so by means of the balance [...]. For late sixteenth-century readers, the balance conjured up both the scales of justice and the symmetry of God's world.
  3. Parker, Larry M. (1989). "Medieval Traders as International Change Agents: A Comparison with Twentieth Century International Accounting Firms". Accounting Historians Journal. 16 (2): 107–118. doi:10.2308/0148-4184.16.2.107. JSTOR 40697986.
  4. J. R. Edwards (4 December 2013). A History of Financial Accounting (RLE Accounting). Routledge. səh. 46. ISBN 978-1-134-67881-5.
  5. Lauwers, Luc; Willekens, Marleen (1994). "Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli" (PDF). Tijdschrift voor Economie en Management. Katholieke Universiteit Leuven. 39 (3): 289–304 [p. 300]. ISSN 0772-7674.
  6. Lee (1977), p. 80.
  7. Lee, Geoffrey A. (1977). . Accounting Historians Journal. 4 (2): 79–95. doi:10.2308/0148-4184.4.2.79. JSTOR 40697544. 27 June 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  8. A Global History of Accounting, Financial Reporting and Public Policy: Asia ... By Gary John Previts, Peter Wolnizer
  9. Zubrinic, Darko. "History of Croatian". İstifadə tarixi: 26 December 2016.
  10. Vittorio Alfieri, La partita doppia applicata alle scritture delle antiche aziende mercantili veneziane, Torino, Ditta G.B. Paravia e comp., 1891, pp. 103-148, Nabu Public Domain Reprints.
  11. Livio, Mario (2002). The Golden Ratio. New York: Broadway Books. 130–131. ISBN 0-7679-0816-3.
  12. "Is this the most influential work in the history of capitalism?". bbc.com. 23 October 2017. İstifadə tarixi: 23 October 2017.
  13. (PDF) (First). Tamil Nadu Textbooks Corporation. 2004. 28–34. 4 September 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 July 2011.
  14. Edward M. Hyans (1916). Theory of accounts for accountant students. Universal Business Institute, Inc. səh. 17.
  15. Rajasekaran V. (1 September 2011). Financial Accounting. Pearson Education India. səh. 54. ISBN 978-81-317-3180-2.

Avqust 03, 2021
ikili, yazılış, təşkilatın, fondlarındakı, vəziyyətdəki, hər, dəyişikliyin, ümumi, qalıq, təmin, edən, azı, mühasibat, hesabında, əks, olunduğu, mühasibat, üsulu, mündəricat, tarixi, müasir, dövr, ilə, fərqi, prinsipi, uçot, səhvləri, istinadlartarixi, redaktə. Ikili yazilis teskilatin fondlarindaki veziyyetdeki her deyisikliyin umumi bir qaliq temin eden en azi iki muhasibat hesabinda eks olundugu muhasibat usulu Mundericat 1 Tarixi 1 1 Muasir dovr ile ferqi 2 Prinsipi 3 Ucot sehvleri 4 IstinadlarTarixi RedakteUcotda ikili yazilisin ve umumiyyetle muhasibat ucotunun yaranmasi da Italiyanin intibah dovrune tesaduf edir Teserrufatda bas vermis hadiselerin islerin emeliyyatlarin proseslerin hereketini izlemek daha dogrusu bir terefden isin emeliyyatin prosesin kim terefinden verilmesini onlarin heyata kecirilmesi ucun vesaitin haradan alinmasini teleb olunan diger zeruri fealiyyetin yerine yetirilmesine lazim olan maddi ve emek ehtiyatlarinin elde edilme menbeyini diger terefden sozugeden sifarislerin vesaitlerin maddi ve emek ehtiyatlarinin ve s nin kimin icra edeceyini ona mesul olacagini harda muhafize edeceyini teyin etmek ucun hem sifarisin verilmesi vesaitin alinmasi ehtiyatlarin elde edilmesi kimi bir yazilisla hem de bu verilmis sifarisleri alinmis vesaitleri elde edilmis ehtiyatlari kimin icra edeceyi kimi ikinci yazilisla aparilmasinda istifade edilen ikili yazilisin meydana gelmesinin insan cemiyyetinin heyat ve yasayisinin temin edilmesine imkan yaradan sexsi kapitalin gelecek inkisafina tekan vermisdir 1 Ikili yazilis sistemi XIII XIV esrde yaranmis onlardan Simali Italiyanin bir sira ticaret merkezlerinde istifade olunmusdur Genuyada tapilmis belediyye yazilarinda ikili yazilis sistemi 1340 ci ile tesaduf edir Daha erken ikili yazilis Florensiyanin ticaret firmalarinda 1299 1300 cu iller elece de Sampan Fransa eyaletinde ticaret aparan firmalarda askar edilmisdir Ucotun ilk sistemlesdirilmesi Fransiskan rahibi Luka Pacoli olmus ve o hemin dovrde ozunun boyuk eseri olan Hesablar ve yazilislar haqda traktat ini yazaraq 1494 cu il ucot yazilislarinin mahiyyetini cox bacariqla aca bilmisdir Onun sozugeden bu kitabi bizim dovrumuzde de aktual olaraq qalir ve ucot tecrubesinde istifade olunur 1 Muasir dovr ile ferqi Redakte Muasir dovrden ferqli olaraq evvelki dovrun muhasibat ucotu ferdi sahibkari lazimi informasiyalarla temin etmis butun melumatlar gizli sekilde saxlanilmis hemin dovrde mulkiyyetci ve teskilatin emlaki arasinda hec bir mehdudiyyet qoyulmamis teskilatda hesabat ve onlar arasindaki dovr haqqinda hec bir anlayis olmamis coxlu pul vahidinin movcudlugu ikili muhasibatliqdan istifadeni cetinlesdirmisdir Butun bunlar ucot registrlerinde qeydiyyatlarinda aparilan yazilislari xususile mal haqda melumatlari ceki olcu olcu vahidi qiymet tesviri xarakterize etmekle oz isini yekunlasdirirdi 1 Luka Pacolinin davamcilari muxtelif sahelerde xususile Alvize Kazanova 1558 ci il gemiqayirmada A Di Pietro 1586 ci il kilse teserrufati ve banklarda D A Masketti 1610 cu il senayede Lyudoviko Flori 1636 ci il mehmanxana ve dovlet teskilatlarinda Bastiano Benturi 1655 ci il kend teserrufatinda ucotun sistemlesdirilmesinin tetbiqini genis yaymislar 1581 ci ilde ilk defe olaraq Venesiyada muhasibler cemiyyeti yaradilmisdir 1 Prinsipi RedakteHer bir hesab reyestr iki hisseden ibaretdir 2 hesabin debeti sol teref ve kredit sag teref Bu veziyyetde esas muhasibat prinsipi beraberliyin istenilen vaxtinda yerine yetirilmesidir balans tenliyi 3 Aktivler Passivler sonuncusu borc ve kapitalin cemine beraberdir 4 Aktivler mueyyen bir tarixe qeder teskilatin emlak ve mulkiyyet huquqlari haqqinda melumatlari terkibi ve deyeri eks etdirir Ohdelikler aktivlerin menseyini gosterir 5 Bunu etmek ucun her ikili yazilis gonderme tarazligi qorumaga emin olaraq her iki hisseni deyisdirir Aktivlerde artim hesablarin debetinde kreditlerindeki borc artiminda eks olunur 6 Qoruma qanunu quvvededir butun hesablarin debetlerinin cemi hemise kreditlerinin cemine beraberdir cemi sifir qalici temin edir 7 Bu duzgunluye nezaret etmeyi asanlasdirir balans yoxdursa muhasibat ucotunun bir yerinde sehv edilmisdir 8 Meselen tesisci nizamname kapitalina 10 min rubl tohfe verdikde bu sirketin tesisci qarsisinda aktivleri nagd pulu ve ohdelikleri oldugu anlamina gelir 9 Burada ikili yazilis edilecek 10 Dt Nagd pul Kt Nizamname kapitali her biri 10 min manat Esas olan ikili yazilis metodu daxilolma menbelerini ve vesaitin xerclenme istiqametini izlemeye imkan verir meselen xercleme fondlari Nagd hesabin kreditinde eks olunur kreditor borclarinda azalma Hesablasma borclari hesabinin debetinde ve ya verilen avanslarin mebleglerinde artim debetde ile musayiet olunur 11 hesabi Verilmis avanslar Hem de teskilatin konsolide edilmis maliyye veziyyetini balans hesabati ile gostermeye imkan verir 12 Ucot sehvleri RedakteUmumi sehv novleri 13 14 Yanlis mebleg Yanlis yazisma sehv hesablar Bunu nece duzeltmek olar Elave giris 2 hesabda bir sehv bas verdikde istifade olunur mebleg duzgun hesabdan az olduqda elave bir qeyd edilir Qirmizi storno bir sehv 2 hesabdan kecende istifade olunur lakin sehvdir ve ya mebleg teleb olunduqdan coxdur sehv qirmizi ile tekrarlanir ve sonra duzgun giris edilir 15 Duzeldici sehv ikinci saymadan kecmedi sehv giris bir setirle kesilir duzelden sexsin bas herfleri tarixi ve imzasi qoyulurIstinadlar Redakte 1 2 3 4 Qezenfer Abbasov 2015 Muhasibat ucotu derslik Baki Iqtisad Universiteti seh 9 10 Poovey Mary 1998 A History of the Modern Fact Problems of Knowledge in the Sciences of Wealth and Society University of Chicago Press seh 54 ISBN 9780226675268 In the late sixteenth century number still carried the pejorative connotations associated with necromancy D ouble entry bookkeeping helped confer cultural authority on numbers It did so by means of the balance For late sixteenth century readers the balance conjured up both the scales of justice and the symmetry of God s world Parker Larry M 1989 Medieval Traders as International Change Agents A Comparison with Twentieth Century International Accounting Firms Accounting Historians Journal 16 2 107 118 doi 10 2308 0148 4184 16 2 107 JSTOR 40697986 J R Edwards 4 December 2013 A History of Financial Accounting RLE Accounting Routledge seh 46 ISBN 978 1 134 67881 5 Lauwers Luc Willekens Marleen 1994 Five Hundred Years of Bookkeeping A Portrait of Luca Pacioli PDF Tijdschrift voor Economie en Management Katholieke Universiteit Leuven 39 3 289 304 p 300 ISSN 0772 7674 Lee 1977 p 80 Lee Geoffrey A 1977 The Coming of Age of Double Entry The Giovanni Farolfi Ledger of 1299 1300 Accounting Historians Journal 4 2 79 95 doi 10 2308 0148 4184 4 2 79 JSTOR 40697544 27 June 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib A Global History of Accounting Financial Reporting and Public Policy Asia By Gary John Previts Peter Wolnizer Zubrinic Darko History of Croatian Istifade tarixi 26 December 2016 Vittorio Alfieri La partita doppia applicata alle scritture delle antiche aziende mercantili veneziane Torino Ditta G B Paravia e comp 1891 pp 103 148 Nabu Public Domain Reprints Livio Mario 2002 The Golden Ratio New York Broadway Books 130 131 ISBN 0 7679 0816 3 Is this the most influential work in the history of capitalism bbc com 23 October 2017 Istifade tarixi 23 October 2017 Accountancy Higher Secondary First Year PDF First Tamil Nadu Textbooks Corporation 2004 28 34 4 September 2011 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 July 2011 Edward M Hyans 1916 Theory of accounts for accountant students Universal Business Institute Inc seh 17 Rajasekaran V 1 September 2011 Financial Accounting Pearson Education India seh 54 ISBN 978 81 317 3180 2 Menbe https az wikipedia org w index php title Ikili yazilis amp oldid 5565119, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.