Vikipediya azad ensiklopediya Seneka diliölkə ABşDanışanların ümumi sayı 100 nəf 2007 Təsnifatı vd vd vd vd Seneka dili

Vikipediya azad ensiklopediya Seneka diliOlke ABSDanisanlarin umumi sayi 100 nef 2007 Tesnifati vd vd vd vd Seneka dili dd dd dd dd Yazi latin elifbasiDil kodlariISO 639 1 ISO 639 2 ISO 639 3 seeDilin strukturlarinin dunya atlasi snc274 2378Ethnologue seeELCat 514IETF seeGlottolog sene1264 Seneka dili Seneka dilinde Onondowaʼga ʼ Gawe noʼ ve ya Onotowaʼka Simali Amerikada movcud olmus ve bu gun de varligini davam etdiren irokez dilleri ailesine aid olan yerli Amerika hindularinin dili Dil esasen ABS nin simal serqinde xususen de Nyu York statinda yasayan seneka xalqi terefinden danisilirdi Hazirda bu dil mehv olma tehlukesi ile uz uzedir ve danisanlarinin sayi cox azalmisdir Seneka dili irokez dilleri ailesinin simal qrupuna aiddir ve eyni aileden olan kayuga mohawk oneida onondaga ve tuskarora dilleri ile qohumdur Bu diller birlikde Irokez konfederasiyasi xalqlarinin esas dilleri hesab olunur Tarix span Seneka xalqi tarixi baximdan Boyuk goller erazisinde yasamis ve Irokez konfederasiyasinin ve ya Haudenosaunee Ittifaqinin alti tayfasindan biri olmusdur Onlarin dili uzun esrler boyu nesilden nesle sifahi sekilde oturulmusdur Avropa mustemlekeciliyi ve ABS nin genislenmesi neticesinde senekalarin torpaqlari ehemiyyetli derecede azalmis ve bununla yanasi dillerinin dasiyicilarinin sayi da suretle azalmisdir XIX XX esrlerde ABS de tetbiq edilen assimilyasiya siyaseti hindularin internat mekteblere yerlesdirilmesi ingiliscenin mecburi oyredilmesi seneka diline ciddi zerbe vurmusdur Cografi yayilma span Seneka dili esasen ABS nin Nyu York statinda xususen de Kattauragus Alleqeni ve Tonawanda rezervasiyalarinda danisilirdi Bu dilin mueyyen qeder dasiyicilari Kanada erazisinde Ontario eyaletinde de movcud olmusdur Danisanlarin sayi span XX esrin ortalarinda minlerle seneka dilinin dasiyicisi movcud olsa da XXI esrin evvellerine geldikde bu say keskin sekilde azalmisdir 2000 ci illerde texminen 100 200 aktiv danisaninin oldugu qeyd edilirdi Hazirda ise 2020 ci iller dili selis bilenlerin sayi bir nece on neferi kecmir Ekser dasiyicilar ise yasli nesle mexsusdur Dilin xususiyyetleri span Fonetika ve fonologiya span Seneka dilinde sait ve samitlerin sayi mehduddur lakin murekkeb morfologiya ve uzun soz formalari movcuddur Dil polisintetik xarakter dasiyir yeni bir soz cox vaxt butov bir cumlenin funksiyasini yerine yetire bilir Qrammatika span Soz sirasi serbestdir lakin cox vaxt VSO fel mesder obyekt nizamina meyllidir Feller merkezi rol oynayir ve fel formalari sexs zaman istiqamet ve diger qrammatik kateqoriyalari ifade edir Isimler daha az qrammatik kateqoriyaya malikdir lakin sexsi sekilcilerle elaqelendirile bilir Leksika span Dil tebietle ovculuqla muharibe ve kend teserrufati ile bagli zengin soz ehtiyatina malikdir Muasir dovrde yeni anlayislarin ifadesi ucun ingilis dilinden alinmalar movcuddur Yazi sistemi span Enenevi olaraq seneka dili sifahi formada movcud olmusdur Avropali missionerlerin gelisinden sonra latin qrafikasi esasinda yazi sistemi formalasdirilmisdir Hazirda dilin yazili formasi latin elifbasina esaslanir Dil ucun muxtelif orfoqrafik standartlar hazirlanmisdir Muasir dovrde tedris ve oyrenme meqsedi ile xususi derslikler lugetler ve elektron resurslar movcuddur Revitallasdirma canlandirma cehdleri span Son onilliklerde seneka xalqi arasinda dilin qorunub saxlanmasi ucun muxtelif tesebbusler heyata kecirilir Seneca Nation Language Department terefinden dil kurslari teskil olunur Mekteblerde usaqlara seneka dili tedris edilir Mobil tetbiqler audio materiallar ve elektron lugetler hazirlanir Dilin oyredilmesi ucun universitetlerde ayrica proqramlar yaradilir Muasir veziyyet span Seneka dili BMT terefinden mehv olmaq tehlukesi altinda olan diller siyahisina salinmisdir Bu dilin muhafizesi ucun hem yerli icmalar hem de dilci alimler seyler gosterirler Qohum diller span Seneka dili asagidaki dillerle eyni aileye daxildir Mohawk dili Oneida dili Onondaga dili Cayuga dili Tuscarora diliMedeni ehemiyyeti span Seneka dili sadece unsiyyet vasitesi deyil hem de xalqin medeni irsinin dunyagorusunun ve dini inanclarinin dasiyicisidir Senekalarin mifleri revayetleri merasimleri ve enenevi mahnilari bu dilde muhafize edilib saxlanilmisdir Istinadlar span Ethnologue ing 25 19 Dallas Texas SIL International 1951 ISSN 1946 9675 ScriptSource United States https www ethnologue com 18 language see Bauer Laurie The Linguistics Student s Handbook Edinburgh 2007 Chafe 2015 seh 1 Evans Noelle E C Seneca people are reviving their language which boarding schools tried to erase NPR Istifade tarixi 22 iyul 2025 Evans Noelle One man s quest to revive the language he grew up with NPR Istifade tarixi 23 iyul 2025 Holmer 1954 seh 11 Chafe 2015 seh 2 Birth of a Nation SNI org ingilis Seneca Nation of Indians 22 may 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 may 2011 Edebiyyat siyahisi span Seneca Morphology I Introduction International Journal of American Linguistics 26 1960 11 22 doi 10 1086 464550 Chafe Wallace L Handbook of the Seneca Language Albany NY New York State Museum and Science Service 1963 Chafe Wallace L Seneca Morphology and Dictionary Smithsonian Institution 1967 hdl 10088 1323 LCCN 65 62172 Istifade tarixi 14 iyun 2015 Chafe Wallace L Handbook of the Seneca Language Albany NY Global Language Press 2007 Chafe Wallace A Grammar of the Seneca Language UC Publications in Linguistics 149 Oakland University of California 2015 doi 10 1525 9780520961647 ISBN 978 0 520 28641 2 Holmer Nils M Seneca II International Journal of American Linguistics 15 4 1952 217 222 doi 10 1086 464175 Holmer Nils M The Seneca Language A Study in Iroquoian Upsala Upsala Canadian Studies 1954 Preston W D Voegelin C F Seneca I International Journal of American Linguistics 15 1 1949 23 44 doi 10 1086 464021 Chafe Wallace Publications on the Seneca Language Istifade tarixi 12 yanvar 2013 Elave edebiyyat siyahisi span Chafe Wallace L Sketch of Seneca an Iroquoian Language Goddard Ives redaktor Handbook of North American Indians 17 Languages Smithsonian Institution 1997 551 579 ISBN 0 16 048774 9 Xarici kecidler span Language Geek Seneca Orthography Seneca basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database Seneca Bible Society Matthew Mark amp Luke Online Seneca Language Site Lugetler ve ensiklopediyalarBritannica 11 ci Normativ yoxlamaBNE XX542523 BNF 170201642 GND 7726044 2 LCCN sh85119995 Kateqoriya Elifba sirasina gore dillerGizli kateqoriyalar Vikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikipediya Dil kecidi sablonu istifade edilmis sehifeler