Azərbaycanca AzərbaycancaDeutsch Deutsch日本語 日本語Lietuvos Lietuvosසිංහල සිංහලTürkçe TürkçeУкраїнська УкраїнськаUnited State United State
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az

Vikipediya azad ensiklopediya Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri ing Agricultural value chain məhsulun istehsalından son

Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri

Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri
Vikipediya, azad ensiklopediya

Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri (ing. Agricultural value chain) — məhsulun istehsalından son istehlakçıya çatdırılmasına qədər olan bütün prosesləri və mərhələləri əhatə edən bir sistemdir. Bu zəncir fərqli iştirakçıları və fəaliyyətləri özündə birləşdirir, məqsəd isə məhsulun dəyərini artıraraq həm fermerlər, həm də istehlakçılar üçün maksimum fayda təmin etməkdir.

Dəyər zənciri, kənd təsərrüfatının hər mərhələsində əlavə dəyər yaratmağı hədəfləyən strateji bir yanaşmadır və həm yerli, həm də beynəlxalq bazarların tələblərinə cavab verir.

Arxa fon

| ]

"Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri" (ing. Agricultural value chain) termini daha geniş "dəyər zənciri" (ing. value chain) konsepsiyasından yaranmışdır. Bu anlayışın tarixi əsasən 1980-ci illərə gedib çıxır və iqtisadçı Maykl Porter (ing. Michael Porter) tərəfindən təqdim edilən "Dəyər Zənciri Modeli" ilə bağlıdır."Kənd təsərrüfatının dəyər zənciri" termini müasir kənd təsərrüfatında istehsaldan istehlakçıya qədər olan bütün mərhələləri sistemli şəkildə əhatə edən bir yanaşma kimi ortaya çıxdı. Onun tarixi 1980-ci illərdə yaranan dəyər zənciri modelinə əsaslansa da, kənd təsərrüfatında tətbiqi əsasən 1990-cı illərdə geniş yayılmağa başladı və 2000-ci illərdə beynəlxalq layihələrdə mühüm bir alət kimi formalaşdı.

Maykl Porter 1985-ci ildə yazdığı "Competitive Advantage" (Rəqabət Üstünlüyü) adlı kitabında "dəyər zənciri" anlayışını irəli sürdü. Onun fikrinə görə, hər bir təşkilat və ya sənaye müəyyən dəyər yaradan fəaliyyətlərdən ibarət bir zəncirdir. Bu fəaliyyətlər məhsul və ya xidmətin istehsalından onun müştəriyə çatdırılmasına qədər uzanır. Porter bu modeli daha çox sənaye və istehsalat sahələrinə tətbiq etsə də, kənd təsərrüfatı kimi sektorlar da zamanla bu yanaşmadan faydalanmağa başladılar.

Kənd təsərrüfatına tətbiqi

| ]

1990-cı illərdən etibarən beynəlxalq təşkilatlar, iqtisadçılar və inkişaf layihələri dəyər zənciri yanaşmasını kənd təsərrüfatı sektoruna tətbiq etməyə başladılar. Xüsusilə aşağıdakı məqsədlərə xidmət edirdi:

  • Kiçik fermerlərin bazara inteqrasiyasını yaxşılaşdırmaq.
  • İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə kənd təsərrüfatını iqtisadiyyatın mühüm tərkib hissəsinə çevirmək.
  • Qida təhlükəsizliyi və yoxsulluğun azaldılması problemlərini həll etmək.

Terminin inkişafında rol oynayan təşkilatlar

| ]
  1. Dünya Bankı (ing. World Bank): 2000-ci illərdən etibarən kənd təsərrüfatı dəyər zəncirini inkişaf layihələrində tez-tez istifadə etdi.
  2. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO): Bu yanaşmanı kiçik fermerlər üçün təlimatlar hazırlayarkən geniş şəkildə tətbiq etdi.
  3. Beynəlxalq Ticarət Mərkəzi (ing. International Trade Centre - ITC): Xüsusilə ixrac potensialı olan kənd təsərrüfatı məhsullarında dəyər zənciri analizlərini irəli sürdü.

Mərhələləri

| ]
  1. İstehsal: Toxumların seçilməsi, əkin, gübrələmə, suvarma, pestisidlərin tətbiqi və məhsulun yetişdirilməsi kimi fəaliyyətlər daxildir.
  2. Yığım və ilkin emal: Məhsulun yığılması, çeşidlənməsi, saxlanılması və ilkin emal prosesləri (məsələn, təmizləmə və qurudulma).
  3. Emal: Məhsulun qida və ya digər məhsullara çevrilməsi (məsələn, taxıldan un hazırlanması).
  4. Nəqliyyat və logistika: Məhsulun bazarlara və ya emal müəssisələrinə çatdırılması.
  5. Marketinq və satış: Məhsulun yerli və beynəlxalq bazarlarda satışı.
  6. Paylama və istehlak: Məhsulun pərakəndə satış nöqtələrində və ya son istehlakçılara çatdırılması.

Əhəmiyyəti

| ]

Resursların düzgün bölüşdürülməsi və itkilərin minimuma endirilməsi. İstehlakçı tələblərinə uyğun məhsul təqdim etmək. Fermerlər və digər iştirakçılar üçün əlavə dəyərin yaradılması. Ekoloji cəhətdən dayanıqlı kənd təsərrüfatı təcrübələrinin tətbiqi.

Dəyər zəncirinin iştirakçıları

| ]
  1. Fermerlər və istehsalçılar
  2. Emal müəssisələri
  3. Nəqliyyat və logistika şirkətləri
  4. Ticarət vasitəçiləri
  5. Hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları
  6. Son istehlakçılar

Əsas hadisələr

| ]
  • 2000-ci illərin əvvəllərində dəyər zənciri yanaşması, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kənd təsərrüfatının müasirləşdirilməsi üçün əsas strategiya oldu.
  • 2008-ci il Qlobal Qida Böhranı — bu dövrdə dəyər zənciri yanaşması ərzaq sistemlərinin təkmilləşdirilməsi üçün daha da aktuallaşdı.
  • Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (2015) — kənd təsərrüfatı dəyər zəncirinin inkişafı yoxsulluğun azaldılması və qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsində önəmli bir vasitə kimi qəbul edildi.

İstinadlar

| ]
  1. Shepherd, A. Including small-scale farmers in profitable value chains (PDF). Wageningen, The Netherlands: CTA Publishing. 5 noyabr 2016. ISBN . 14 mart 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 aprel 2017.
  2. Porter, Michael E. Competitive advantage: creating and sustaining superior performance; with a new introduction (1st Free Press). New York: Free Press. 1998. ISBN .
  3. Kaplinsky, R.; Morris, M. "A Handbook for Value Chain Analysis" (PDF). IDRC. 1 mart 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 fevral 2014.
  4. Henriksen, L.; L. Riisgaard; S. Ponte; F. Hartwich; P. Kormawa. "Agro-Food Value Chain Interventions in Asia: A review and analysis of case studies. Working Paper" (PDF). UNIDO. 1 mart 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 fevral 2014.
  5. "Editorial: Adding Value, by Michael Hailu, Spore No 157". 26 fevral 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  6. "Andreas Stamm and Christian von Drachenfels "Value Chain Development: Approaches and activities by seven UN agencies and opportunities for interagency cooperation" ILO" (PDF). 28 mart 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 9 yanvar 2025.
  7. Webber, C. M.; P. Labaste. "Building competitiveness in Africa's agriculture: A guide to value chain concepts and applications" (PDF). World Bank. 24 avqust 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  8. Riisgaard, L; S. Ponte. "Pro-poor value chain development: 25 guiding questions for designing and implementing agroindustry projects" (PDF). UNIDO. 31 oktyabr 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  9. Lundy, M.; M. V. Gottret; C. Ostertag; R. Best; S. Ferris. "Participatory market chain analysis for smallholder producers". CIAT. 25 dekabr 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  10. European Parliament, Global cotton value chain: European Parliament resolution of 14 March 2013 on sustainability in the global cotton value chain (2012/2841(RSP)) Arxiv surəti 29 iyun 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, accessed 24 April 2021
  11. Springer-Heinze, A. "Valuelinks: The methodology of value chain promotion". GIZ. 1 mart 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 fevral 2014.
  12. DFID. "The operational guide for the making markets work for the poor (M4P)". DFID. 16 noyabr 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  13. Vermeulen, S.; J. Woodhill; F. Proctor; R. Delnoye. "Chain-wide learning for inclusive agrifood market development". IIED. 6 oktyabr 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  14. Herr, M. L.; T. J. Muzira. "Value chain development for decent work". ILO. 13 may 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  15. J. Donovan; M. Cunha; S. Franzel; A. Gyau; D. Mithöfer. "Guides for value chain development: A comparative review" (PDF). CTA and ICRAF. 2 oktyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 24 fevral 2014.
  16. Shepherd, Andrew. "Approaches to linking producers to markets" (PDF). FAO. 4 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2023.
  17. Kaplinsky, Raphael. "Globalisation and unequalisation: what can be learned from value chain analysis?". Journal of Development Studies. 37 (2). 2000: 117–146. doi:10.1080/713600071.
  18. Gereffi; Kaplinsky, Raphael; Gary. "Introduction: Globalisation, value chains and development" (PDF). IDS Bulletin. 32 (3). 2001: 1–8. doi:10.1111/j.1759-5436.2001.mp32003001.x. 22 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 9 yanvar 2025.
  19. Prowse, M. and J. Moyer-Lee (2014) ‘A Comparative Value Chain Analysis of Smallholder Burley Tobacco Production in Malawi, 2003/4 and 2009/10’ Journal of Agrarian Change 14:3 https://lucris.lub.lu.se/ws/files/2140085/5218863.pdf Arxiv surəti 16 noyabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında
  20. Eaton, C; Shepherd, A. "Contract farming: Partnerships for Growth" (PDF). FAO. 20 oktyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.
  21. Haggblade, S.; Theriault, V.; Staatz, J.; Dembele, N.; Diallo, B. "A conceptual framework for promoting inclusive agricultural value chains" (PDF). Michigan State University and IFAD. 10 avqust 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2014.

Xarici keçidlər

| ]
  • Contract farming resource centre: FAO
  • Fin4Ag Agricultural Value Chain Conference, Nairobi, July 2014
  • Rural Finance Learning Center

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Vikipediya azad ensiklopediya Kend teserrufatinin deyer zenciri ing Agricultural value chain mehsulun istehsalindan son istehlakciya catdirilmasina qeder olan butun prosesleri ve merheleleri ehate eden bir sistemdir Bu zencir ferqli istirakcilari ve fealiyyetleri ozunde birlesdirir meqsed ise mehsulun deyerini artiraraq hem fermerler hem de istehlakcilar ucun maksimum fayda temin etmekdir Deyer zenciri kend teserrufatinin her merhelesinde elave deyer yaratmagi hedefleyen strateji bir yanasmadir ve hem yerli hem de beynelxalq bazarlarin teleblerine cavab verir Arxa fon span Kend teserrufatinin deyer zenciri ing Agricultural value chain termini daha genis deyer zenciri ing value chain konsepsiyasindan yaranmisdir Bu anlayisin tarixi esasen 1980 ci illere gedib cixir ve iqtisadci Maykl Porter ing Michael Porter terefinden teqdim edilen Deyer Zenciri Modeli ile baglidir Kend teserrufatinin deyer zenciri termini muasir kend teserrufatinda istehsaldan istehlakciya qeder olan butun merheleleri sistemli sekilde ehate eden bir yanasma kimi ortaya cixdi Onun tarixi 1980 ci illerde yaranan deyer zenciri modeline esaslansa da kend teserrufatinda tetbiqi esasen 1990 ci illerde genis yayilmaga basladi ve 2000 ci illerde beynelxalq layihelerde muhum bir alet kimi formalasdi Maykl Porter 1985 ci ilde yazdigi Competitive Advantage Reqabet Ustunluyu adli kitabinda deyer zenciri anlayisini ireli surdu Onun fikrine gore her bir teskilat ve ya senaye mueyyen deyer yaradan fealiyyetlerden ibaret bir zencirdir Bu fealiyyetler mehsul ve ya xidmetin istehsalindan onun musteriye catdirilmasina qeder uzanir Porter bu modeli daha cox senaye ve istehsalat sahelerine tetbiq etse de kend teserrufati kimi sektorlar da zamanla bu yanasmadan faydalanmaga basladilar Kend teserrufatina tetbiqi span 1990 ci illerden etibaren beynelxalq teskilatlar iqtisadcilar ve inkisaf layiheleri deyer zenciri yanasmasini kend teserrufati sektoruna tetbiq etmeye basladilar Xususile asagidaki meqsedlere xidmet edirdi Kicik fermerlerin bazara inteqrasiyasini yaxsilasdirmaq Inkisaf etmekde olan olkelerde kend teserrufatini iqtisadiyyatin muhum terkib hissesine cevirmek Qida tehlukesizliyi ve yoxsullugun azaldilmasi problemlerini hell etmek Terminin inkisafinda rol oynayan teskilatlar span Dunya Banki ing World Bank 2000 ci illerden etibaren kend teserrufati deyer zencirini inkisaf layihelerinde tez tez istifade etdi BMT nin Erzaq ve Kend Teserrufati Teskilati FAO Bu yanasmani kicik fermerler ucun telimatlar hazirlayarken genis sekilde tetbiq etdi Beynelxalq Ticaret Merkezi ing International Trade Centre ITC Xususile ixrac potensiali olan kend teserrufati mehsullarinda deyer zenciri analizlerini ireli surdu Merheleleri span Istehsal Toxumlarin secilmesi ekin gubreleme suvarma pestisidlerin tetbiqi ve mehsulun yetisdirilmesi kimi fealiyyetler daxildir Yigim ve ilkin emal Mehsulun yigilmasi cesidlenmesi saxlanilmasi ve ilkin emal prosesleri meselen temizleme ve qurudulma Emal Mehsulun qida ve ya diger mehsullara cevrilmesi meselen taxildan un hazirlanmasi Neqliyyat ve logistika Mehsulun bazarlara ve ya emal muessiselerine catdirilmasi Marketinq ve satis Mehsulun yerli ve beynelxalq bazarlarda satisi Paylama ve istehlak Mehsulun perakende satis noqtelerinde ve ya son istehlakcilara catdirilmasi Ehemiyyeti span Resurslarin duzgun bolusdurulmesi ve itkilerin minimuma endirilmesi Istehlakci teleblerine uygun mehsul teqdim etmek Fermerler ve diger istirakcilar ucun elave deyerin yaradilmasi Ekoloji cehetden dayaniqli kend teserrufati tecrubelerinin tetbiqi Deyer zencirinin istirakcilari span Fermerler ve istehsalcilar Emal muessiseleri Neqliyyat ve logistika sirketleri Ticaret vasitecileri Hokumet ve qeyri hokumet teskilatlari Son istehlakcilarEsas hadiseler span 2000 ci illerin evvellerinde deyer zenciri yanasmasi inkisaf etmekde olan olkelerde kend teserrufatinin muasirlesdirilmesi ucun esas strategiya oldu 2008 ci il Qlobal Qida Bohrani bu dovrde deyer zenciri yanasmasi erzaq sistemlerinin tekmillesdirilmesi ucun daha da aktuallasdi Dayaniqli Inkisaf Meqsedleri 2015 kend teserrufati deyer zencirinin inkisafi yoxsullugun azaldilmasi ve qida tehlukesizliyinin temin edilmesinde onemli bir vasite kimi qebul edildi Istinadlar span Shepherd A Including small scale farmers in profitable value chains PDF Wageningen The Netherlands CTA Publishing 5 noyabr 2016 ISBN 978 92 9081 607 2 14 mart 2017 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 18 aprel 2017 Porter Michael E Competitive advantage creating and sustaining superior performance with a new introduction 1st Free Press New York Free Press 1998 ISBN 978 0684841465 Kaplinsky R Morris M A Handbook for Value Chain Analysis PDF IDRC 1 mart 2014 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 fevral 2014 Henriksen L L Riisgaard S Ponte F Hartwich P Kormawa Agro Food Value Chain Interventions in Asia A review and analysis of case studies Working Paper PDF UNIDO 1 mart 2014 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 fevral 2014 Editorial Adding Value by Michael Hailu Spore No 157 26 fevral 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 Andreas Stamm and Christian von Drachenfels Value Chain Development Approaches and activities by seven UN agencies and opportunities for interagency cooperation ILO PDF 28 mart 2018 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 9 yanvar 2025 Webber C M P Labaste Building competitiveness in Africa s agriculture A guide to value chain concepts and applications PDF World Bank 24 avqust 2014 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 25 fevral 2014 Riisgaard L S Ponte Pro poor value chain development 25 guiding questions for designing and implementing agroindustry projects PDF UNIDO 31 oktyabr 2014 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 Lundy M M V Gottret C Ostertag R Best S Ferris Participatory market chain analysis for smallholder producers CIAT 25 dekabr 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib European Parliament Global cotton value chain European Parliament resolution of 14 March 2013 on sustainability in the global cotton value chain 2012 2841 RSP Arxiv sureti 29 iyun 2024 tarixinden Wayback Machine saytinda accessed 24 April 2021 Springer Heinze A Valuelinks The methodology of value chain promotion GIZ 1 mart 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 fevral 2014 DFID The operational guide for the making markets work for the poor M4P DFID 16 noyabr 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 Vermeulen S J Woodhill F Proctor R Delnoye Chain wide learning for inclusive agrifood market development IIED 6 oktyabr 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 Herr M L T J Muzira Value chain development for decent work ILO 13 may 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 J Donovan M Cunha S Franzel A Gyau D Mithofer Guides for value chain development A comparative review PDF CTA and ICRAF 2 oktyabr 2014 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 24 fevral 2014 Shepherd Andrew Approaches to linking producers to markets PDF FAO 4 noyabr 2022 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 16 oktyabr 2023 Kaplinsky Raphael Globalisation and unequalisation what can be learned from value chain analysis Journal of Development Studies 37 2 2000 117 146 doi 10 1080 713600071 Gereffi Kaplinsky Raphael Gary Introduction Globalisation value chains and development PDF IDS Bulletin 32 3 2001 1 8 doi 10 1111 j 1759 5436 2001 mp32003001 x 22 yanvar 2025 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 9 yanvar 2025 Prowse M and J Moyer Lee 2014 A Comparative Value Chain Analysis of Smallholder Burley Tobacco Production in Malawi 2003 4 and 2009 10 Journal of Agrarian Change 14 3 https lucris lub lu se ws files 2140085 5218863 pdf Arxiv sureti 16 noyabr 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Eaton C Shepherd A Contract farming Partnerships for Growth PDF FAO 20 oktyabr 2014 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 25 fevral 2014 Haggblade S Theriault V Staatz J Dembele N Diallo B A conceptual framework for promoting inclusive agricultural value chains PDF Michigan State University and IFAD 10 avqust 2013 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 fevral 2014 Xarici kecidler span Contract farming resource centre FAO Fin4Ag Agricultural Value Chain Conference Nairobi July 2014 Rural Finance Learning Center Normativ yoxlamaMicrosoft 2779303621 Kateqoriyalar Techizat zencirinin idare edilmesiKend teserrufati

Nəşr tarixi:
Yuxarı