Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İctimai siyasət — dövlətin və ya digər siyasi institutların cəmiyyətin müxtəlif problemlərinin həllinə yönəlmiş qərarları, fəaliyyətləri və strateji yanaşmalarının məcmusudur. O, siyasi qərarların formalaşdırılması, qəbul edilməsi və icrası proseslərini əhatə edir. İctimai siyasət cəmiyyətin maraqlarını nəzərə alaraq sosial, iqtisadi, mədəni və hüquqi sahələrdə dövlətin fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirir.
İctimai siyasət nəzəriyyəsi və praktikası həm siyasi elmlər, həm də əsas tədqiqat obyektlərindən biridir.
İctimai siyasət, geniş mənada, hökumətin və dövlət qurumlarının ictimai problemlərə qarşı rəsmi yanaşmalarını ifadə edir. Bu siyasət qanunvericilik, dövlət proqramları, idarəetmə mexanizmləri və sosial institutlar vasitəsilə həyata keçirilir.
Bir çox alimlər ictimai siyasəti “dövlətin nə etdiyini və etmədiyini müəyyənləşdirən qərarlar toplusu” kimi izah edirlər.
İctimai siyasəti anlamaq və onunla məşğul olmaq üçün məşhur yanaşmalardan biri “siyasət dövrü” (ing. policy cycle) modelidir. Bu yanaşma ilk dəfə siyasi alim tərəfindən 1956-cı ildə çap olunan The Decision Process: Seven Categories of Functional Analysis adlı kitabında müzakirə edilmişdir.
Müəyyən mərhələlərin xarakteristikası dəyişə bilsə də, əsas ardıcıllıq aşağıdakı kimidir:
- gündəliyin formalaşdırılması (agenda setting)
- siyasətin hazırlanması (policy formulation)
- legitimləşdirmə (legitimation)
- icra (implementation)
- qiymətləndirmə (evaluation)
Bu yanaşmaya görə, siyasət prosesi siyasətçilərin müəyyən bir problemi düşünməyə başladığı məqamdan onun icrasına və nəticələrinin qiymətləndirilməsinə qədər bir sıra mərhələlərə bölünür. Qiymətləndirmə mərhələsi siyasətin uğurlu olub-olmamasını müəyyənləşdirməyə və növbəti addımları planlaşdırmağa xidmət edir.
Rəsmi şəxslər və siyasətçilər müxtəlif maraqlı tərəflərin mənafelərini irəli aparmaq məsuliyyəti daşıyırlar. Siyasətin dizaynı məqsədlərin şüurlu və məqsədli şəkildə müəyyənləşdirilməsi, həmçinin onların həyata keçirilməsi üçün vasitələrin xəritələndirilməsini tələb edir.
Siyasət tədqiqatları ilə məşğul olan alimlər və ekspertlər bu prosesdə istifadə edilə biləcək müxtəlif alətlər və yanaşmalar hazırlamışlar. Dövlət fəaliyyətinə hökumətlərin qəbul etdiyi qərarlar, siyasətlər və tədbirlər daxildir. Bu fəaliyyətlər fərdlərə, təşkilatlara və ümumilikdə cəmiyyətə ciddi təsir göstərə bilər. Nizamnamələr, subsidiyalar, vergilər və xərcləmə planları dövlət fəaliyyətinin formalarına misaldır. Bu addımların məqsədi iqtisadi artımı təşviq etmək, bərabərsizliyi azaltmaq və ətraf mühiti qorumaq kimi sosial-iqtisadi hədəflərə nail olmaqdır.
Mübahisələr
İctimai siyasət müxtəlif nəzəri məktəblər və ictimai qruplar tərəfindən tez-tez tənqid olunur.
və nümayəndələri siyasətçiləri “əsas iqtisadi prinsipləri anlamamaqda” tənqid edirlər. Xüsusilə Çikaqo məktəbinin nümayəndəsi yazır ki, “seçilmiş hökumətlərdə siyasi stimullar populyar olanı etmək üzərində qurulur, hətta nəticələr heç nə etməməkdən və ya daha az populyar addım atmaqdan daha pis olsa belə”. Ona görə ki, “iqtisadiyyat torpaq, əmək, kapital və digər resursların bölgüsü ilə bağlı qərarların nəticələrini öyrənir və bu nəticələr ölkənin həyat səviyyəsini müəyyənləşdirir”. Bu baxımdan, qiymət tənzimləmələri kimi bəzi ictimai siyasət addımları resursların süni bölgüsünə səbəb olaraq iqtisadiyyatda səmərəsizliyə və cəmiyyətin rifah səviyyəsinin enməsinə gətirib çıxara bilər.
İctimai siyasətdə ən çox müzakirə olunan mövzulardan biri lobbiçilikdir. Böyük korporasiyalar tez-tez siyasətçilərə təsir göstərərək siyasətin öz maraqları istiqamətində formalaşmasına çalışırlar. Məsələn, (NRA) ABŞ qanunvericilərinə daha sərt silah qanunlarına qarşı çıxmaq üçün lobbiçilik edir.
Beynəlxalq səviyyədə də ictimai siyasətlə bağlı mübahisələr mövcuddur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kimi beynəlxalq qurumların dövlətlər üzərində hüquqi məcburiyyət tətbiq etmək imkanı yoxdur. 1960-cı ildə qəbul edilən “” koloniyalaşdırılmış ərazilərin müstəqilləşdirilməsini hədəfləsə də, bu gün də bəzi ərazilər müstəmləkə statusunda qalmaqdadır.
Digər bir mübahisəli məqam siyasətçilərin şəxsi qərəzlərinin təsiridir. Bəzi hallarda siyasətçilər mövcud stereotiplərinə uyğun olan faktları qəbul edir, digərlərini isə görməzdən gəlirlər. dərc edilən bir araşdırmaya görə, Danimarka siyasətçiləri qrup fərqləri qeyd olunmadıqda məlumatı daha dəqiq təhlil etmiş, lakin “sinif və status” etiketləri əlavə olunduqda qərəzlər onların təhlilinə təsir etmişdir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ictimai siyaset dovletin ve ya diger siyasi institutlarin cemiyyetin muxtelif problemlerinin helline yonelmis qerarlari fealiyyetleri ve strateji yanasmalarinin mecmusudur O siyasi qerarlarin formalasdirilmasi qebul edilmesi ve icrasi proseslerini ehate edir Ictimai siyaset cemiyyetin maraqlarini nezere alaraq sosial iqtisadi medeni ve huquqi sahelerde dovletin fealiyyet istiqametlerini mueyyenlesdirir Ictimai siyaset nezeriyyesi ve praktikasi hem siyasi elmler hem de esas tedqiqat obyektlerinden biridir Ictimai siyaset genis menada hokumetin ve dovlet qurumlarinin ictimai problemlere qarsi resmi yanasmalarini ifade edir Bu siyaset qanunvericilik dovlet proqramlari idareetme mexanizmleri ve sosial institutlar vasitesile heyata kecirilir Bir cox alimler ictimai siyaseti dovletin ne etdiyini ve etmediyini mueyyenlesdiren qerarlar toplusu kimi izah edirler Ictimai siyaseti anlamaq ve onunla mesgul olmaq ucun meshur yanasmalardan biri siyaset dovru ing policy cycle modelidir Bu yanasma ilk defe siyasi alim terefinden 1956 ci ilde cap olunan The Decision Process Seven Categories of Functional Analysis adli kitabinda muzakire edilmisdir Mueyyen merhelelerin xarakteristikasi deyise bilse de esas ardicilliq asagidaki kimidir gundeliyin formalasdirilmasi agenda setting siyasetin hazirlanmasi policy formulation legitimlesdirme legitimation icra implementation qiymetlendirme evaluation Bu yanasmaya gore siyaset prosesi siyasetcilerin mueyyen bir problemi dusunmeye basladigi meqamdan onun icrasina ve neticelerinin qiymetlendirilmesine qeder bir sira merhelelere bolunur Qiymetlendirme merhelesi siyasetin ugurlu olub olmamasini mueyyenlesdirmeye ve novbeti addimlari planlasdirmaga xidmet edir Resmi sexsler ve siyasetciler muxtelif maraqli tereflerin menafelerini ireli aparmaq mesuliyyeti dasiyirlar Siyasetin dizayni meqsedlerin suurlu ve meqsedli sekilde mueyyenlesdirilmesi hemcinin onlarin heyata kecirilmesi ucun vasitelerin xeritelendirilmesini teleb edir Siyaset tedqiqatlari ile mesgul olan alimler ve ekspertler bu prosesde istifade edile bilecek muxtelif aletler ve yanasmalar hazirlamislar Dovlet fealiyyetine hokumetlerin qebul etdiyi qerarlar siyasetler ve tedbirler daxildir Bu fealiyyetler ferdlere teskilatlara ve umumilikde cemiyyete ciddi tesir gostere biler Nizamnameler subsidiyalar vergiler ve xercleme planlari dovlet fealiyyetinin formalarina misaldir Bu addimlarin meqsedi iqtisadi artimi tesviq etmek berabersizliyi azaltmaq ve etraf muhiti qorumaq kimi sosial iqtisadi hedeflere nail olmaqdir MubahiselerIctimai siyaset muxtelif nezeri mektebler ve ictimai qruplar terefinden tez tez tenqid olunur ve numayendeleri siyasetcileri esas iqtisadi prinsipleri anlamamaqda tenqid edirler Xususile Cikaqo mektebinin numayendesi yazir ki secilmis hokumetlerde siyasi stimullar populyar olani etmek uzerinde qurulur hetta neticeler hec ne etmemekden ve ya daha az populyar addim atmaqdan daha pis olsa bele Ona gore ki iqtisadiyyat torpaq emek kapital ve diger resurslarin bolgusu ile bagli qerarlarin neticelerini oyrenir ve bu neticeler olkenin heyat seviyyesini mueyyenlesdirir Bu baximdan qiymet tenzimlemeleri kimi bezi ictimai siyaset addimlari resurslarin suni bolgusune sebeb olaraq iqtisadiyyatda semeresizliye ve cemiyyetin rifah seviyyesinin enmesine getirib cixara biler Ictimai siyasetde en cox muzakire olunan movzulardan biri lobbicilikdir Boyuk korporasiyalar tez tez siyasetcilere tesir gostererek siyasetin oz maraqlari istiqametinde formalasmasina calisirlar Meselen NRA ABS qanunvericilerine daha sert silah qanunlarina qarsi cixmaq ucun lobbicilik edir Beynelxalq seviyyede de ictimai siyasetle bagli mubahiseler movcuddur Birlesmis Milletler Teskilati kimi beynelxalq qurumlarin dovletler uzerinde huquqi mecburiyyet tetbiq etmek imkani yoxdur 1960 ci ilde qebul edilen koloniyalasdirilmis erazilerin musteqillesdirilmesini hedeflese de bu gun de bezi eraziler mustemleke statusunda qalmaqdadir Diger bir mubahiseli meqam siyasetcilerin sexsi qerezlerinin tesiridir Bezi hallarda siyasetciler movcud stereotiplerine uygun olan faktlari qebul edir digerlerini ise gormezden gelirler derc edilen bir arasdirmaya gore Danimarka siyasetcileri qrup ferqleri qeyd olunmadiqda melumati daha deqiq tehlil etmis lakin sinif ve status etiketleri elave olunduqda qerezler onlarin tehliline tesir etmisdir Istinadlar