Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Kanadanın baş naziri (inğ. Prime Minister of Canada, fr. Premier ministre du Canada) — Kanada hökumətinin başçısı, adətən Kanada İcmalar Palatasında ən çox yerə sahib olan siyasi partiyanın rəhbəri. Vestminster modelinə əsasən, baş nazir adətən Parlament üzvü kimi oturur və ən böyük partiyaya və ya partiyaların koalisiyasına rəhbərlik edir. Baş nazir Nazirlər Kabinetini formalaşdırmaq üçün nazirləri seçir. İndiki baş nazir Mark Karni 2025-ci il martın 14-də Castin Trüdonun istefasından sonra vəzifəsinin icrasına başlayıb.
| Kanadanın baş naziri | |
|---|---|
| Prime Minister of Canada | |
 Mark Karni | |
| pm.gc.ca | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Baş nazir vəzifəsi Kanadanın konstitusiya sənədlərinin heç birində təsvir olunmur və yalnız 1982-ci il Konstitusiya aktının bir neçə bölməsində və 1947-ci ildə Kral VI Corc tərəfindən verilmiş Məktublar patentində qeyd olunur. Baş nazir vəzifəsi mövqe və onun funksiyaları konstitusiya konvensiyasına uyğun olaraq idarə olunur və Birləşmiş Krallıqla oxşar mövqe əsasında modelləşdirilir.
Kvalifikasiyası və seçimi
2008-ci ildə ictimai rəy sorğusu göstərdi ki, Kanadalıların 51%-i birbaşa baş naziri seçmək üçün səs verib. Baş nazir Nazirlər Kabinetinin digər nazirləri ilə birlikdə monarxın adından general-qubernator tərəfindən təyin edilir.
Səsvermə hüququna malik olan istənilən Kanada vətəndaşı (18 yaşdan yuxarı) Baş nazir ola bilər. Adətən baş nazir həm də İcmalar Palatasında oturan deputat olur. Lakin hazırkı baş nazir Mark Kerney deputat deyil (onun 2025-ci il seçkilərində namizəd olacağı gözlənilir).
Müddəti
Baş nazirin daimi səlahiyyət müddəti yoxdur. Baş nazir müxalifət partiyası İcmalar Palatasında əksər səsləri qazandıqda istefa verməlidir. Əgər onun partiyası etimad səsverməsini itirərsə, baş nazir istefa verə bilər, lakin çox vaxt general qubernatordan parlamenti buraxmağı və ümumi seçki təyin etməyə müraciyyət edir.
İcmalar Palatasının üzvləri üçün seçkilər (ümumi seçkilər) sonuncu ümumi seçkidən sonra bir neçə ildən gec olmayaraq (müharibə və ya üsyan halları istisna olmaqla) təyin edilir. Bununla belə, Baş nazir istənilən vaxt general-qubernatordan seçki təyin etməyi tələb edə bilər.
Parlamentin səlahiyyət müddəti konstitusiyaya görə beş il ilə məhdudlaşdırılsa da, Kanada Seçkilər Aktına 2007-ci ildə edilən düzəliş, 56.1(2) bölməsi, Parlamentin səlahiyyət müddətini dörd ilə məhdudlaşdırdı və seçki gününü əvvəlki səsvermə tarixindən sonrakı dördüncü təqvim ilinin oktyabr ayının üçüncü bazar ertəsi təyin etdi.
Parlamentin buraxılmasından sonra, baş nazirin partiyası sonradan İcmalar Palatasında yerlərin əksəriyyətini qazanarsa, baş naziri yenidən təyin etməyə və ya baş nazirin yenidən and içməsinə ehtiyac yoxdur.
Rolu və Səlahiyyətləri
Baş nazir Kanada hökumətinin siyasi cəhətdən ən güclü üzvü olduğundan, o, bəzən səhvən Kanadanın dövlət başçısı hesab edilir, baxmayaraq ki, bu rol əslində general qubernator tərəfindən təmsil olunan Kanada monarxına aiddir. Baş nazir, əksinə, hökumətin başçısıdır və yazılı konstitusiya və konstitusiya konvensiyaları ilə idarə olunan kral imtiyazlarının və onun icra səlahiyyətlərinin böyük hissəsinin həyata keçirilməsi ilə bağlı Taca məsləhət verməkdən məsuldur. Bununla belə, baş nazirin funksiyası artan səlahiyyətlə inkişaf edib. Bu gün konstitusiya monarxiyasının doktrinalarına əsasən, baş nazirin verdiyi tövsiyələr adətən məcburidir, yəni baş nazir suveren və ya general-qubernatora tapşırılan bu vəzifələri effektiv şəkildə yerinə yetirir və sonuncunu əsasən mərasim üslubunda hərəkət etməyə buraxır.
Baş nazir (və onun kabineti) əsasən aşağıdakı vəzifələrə təyinatlara nəzarət edir:
- Nazirlər Şurasının bütün üzvləri
- Kanada Ali Məhkəməsində olan vakansiyalara
- Kanada Senatındakı boş yerlərə
- Baş nazir tərəfindən istənilən vaxt dəyişdirilə bilən tac şirkətlərini idarə edən bütün şəxslərə
- Xarici ölkələrdəki bütün səfirlərə
- Kanadanın Baş Qubernatoru
- Kanada əyalətlərinin 10 leytenant qubernatoru və Kanada ərazilərinin üç komissarı
İstinadlar
- Privy Council Office, Intergovernmental Affairs > About Canada > The Canadian Constitution, Queen's Printer for Canada, 27 fevral 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 7 iyun 2010
- Branch, Legislative Services. "Consolidated federal laws of canada, THE CONSTITUTION ACTS, 1867 to 1982". laws-lois.justice.gc.ca. 7 avqust 2020. 4 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2025.
- George VI, I // Letters Patent Constituting the Office of Governor General of Canada, Ottawa: King's Printer for Canada, 1 oktyabr 1947, 24 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 29 may 2009
- Cyr, Hugo, Lagassé, Philippe; MacDonald, Nicholas A. (redaktorlar ), The Crown in the 21st Century (PDF), On the Formation of Government, 22, Edmonton: Centre for Constitutional Studies, 2017, səh. 105, 16 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF), İstifadə tarixi: 6 iyun 2023
- "Survey suggests Canadians ignorant of government system". CBC News. 14 dekabr 2008. İstifadə tarixi: 6 iyun 2023.
- Office of the Governor General of Canada, Media > Fact Sheets > The Swearing-In of a New Ministry, Queen's Printer for Canada, 16 iyun 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 18 may 2009
- Branch, Legislative Services. "Consolidated federal laws of Canada, Canada Elections Act". laws-lois.justice.gc.ca. 16 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2017.
- Canadian Democracy: An Introduction
Ədəbiyyatı
- Brodie, I. At the Centre of Government: The Prime Minister and the Limits on Political Power. McGill-Queen's University Press. 2018. ISBN .
- Coucill, I. Canada's Prime Ministers, Governors General and Fathers of Confederation. Pembroke Publishers. 2005. ISBN .
- Dutil, P. Prime Ministerial Power in Canada: Its Origins under Macdonald, Laurier, and Borden. The C.D. Howe Series in Canadian Political History. UBC Press. 2017. ISBN .
- Donaldson, G. The Prime Ministers of Canada. Doubleday Canada. 1994. ISBN .
- English, J.R.; Dutil, P. Statesmen, Strategists and Diplomats: Canada's Prime Ministers and the Making of Foreign Policy. The C. D. Howe Series in Canadian Political History Series. University of British Columbia Press. 2023. ISBN .
- Schlee, Gary. Unknown and unforgettable : a guide to Canada's Prime Ministers. Toronto, Ontario, Canada: Shorelawn Publishing. 2018. ISBN . OCLC 1108336247.
- Stewart, J.D.M. Being Prime Minister. Dundurn. 2018. ISBN .
Xarici keçidlər
- pm.gc.ca — rəsmi saytı
- Library of Parliament of Canada
- Canada's Best Prime Ministers: 2011 Maclean's article
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kanadanin bas naziri ing Prime Minister of Canada fr Premier ministre du Canada Kanada hokumetinin bascisi adeten Kanada Icmalar Palatasinda en cox yere sahib olan siyasi partiyanin rehberi Vestminster modeline esasen bas nazir adeten Parlament uzvu kimi oturur ve en boyuk partiyaya ve ya partiyalarin koalisiyasina rehberlik edir Bas nazir Nazirler Kabinetini formalasdirmaq ucun nazirleri secir Indiki bas nazir Mark Karni 2025 ci il martin 14 de Castin Trudonun istefasindan sonra vezifesinin icrasina baslayib Kanadanin bas naziriPrime Minister of CanadaMark Karnipm gc ca Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bas nazir vezifesi Kanadanin konstitusiya senedlerinin hec birinde tesvir olunmur ve yalniz 1982 ci il Konstitusiya aktinin bir nece bolmesinde ve 1947 ci ilde Kral VI Corc terefinden verilmis Mektublar patentinde qeyd olunur Bas nazir vezifesi movqe ve onun funksiyalari konstitusiya konvensiyasina uygun olaraq idare olunur ve Birlesmis Kralliqla oxsar movqe esasinda modellesdirilir Kvalifikasiyasi ve secimi2008 ci ilde ictimai rey sorgusu gosterdi ki Kanadalilarin 51 i birbasa bas naziri secmek ucun ses verib Bas nazir Nazirler Kabinetinin diger nazirleri ile birlikde monarxin adindan general qubernator terefinden teyin edilir Sesverme huququna malik olan istenilen Kanada vetendasi 18 yasdan yuxari Bas nazir ola biler Adeten bas nazir hem de Icmalar Palatasinda oturan deputat olur Lakin hazirki bas nazir Mark Kerney deputat deyil onun 2025 ci il seckilerinde namized olacagi gozlenilir MuddetiCon Aleksandr Makdonald Kanadanin 1 ci bas naziri 1867 1873 1878 1891 Bas nazirin daimi selahiyyet muddeti yoxdur Bas nazir muxalifet partiyasi Icmalar Palatasinda ekser sesleri qazandiqda istefa vermelidir Eger onun partiyasi etimad sesvermesini itirerse bas nazir istefa vere biler lakin cox vaxt general qubernatordan parlamenti buraxmagi ve umumi secki teyin etmeye muraciyyet edir Icmalar Palatasinin uzvleri ucun seckiler umumi seckiler sonuncu umumi seckiden sonra bir nece ilden gec olmayaraq muharibe ve ya usyan hallari istisna olmaqla teyin edilir Bununla bele Bas nazir istenilen vaxt general qubernatordan secki teyin etmeyi teleb ede biler Parlamentin selahiyyet muddeti konstitusiyaya gore bes il ile mehdudlasdirilsa da Kanada Seckiler Aktina 2007 ci ilde edilen duzelis 56 1 2 bolmesi Parlamentin selahiyyet muddetini dord ile mehdudlasdirdi ve secki gununu evvelki sesverme tarixinden sonraki dorduncu teqvim ilinin oktyabr ayinin ucuncu bazar ertesi teyin etdi Parlamentin buraxilmasindan sonra bas nazirin partiyasi sonradan Icmalar Palatasinda yerlerin ekseriyyetini qazanarsa bas naziri yeniden teyin etmeye ve ya bas nazirin yeniden and icmesine ehtiyac yoxdur Rolu ve SelahiyyetleriKanadanin bas nazirleriKanada bas nazirinin resmi iqametgahi Bas nazir Kanada hokumetinin siyasi cehetden en guclu uzvu oldugundan o bezen sehven Kanadanin dovlet bascisi hesab edilir baxmayaraq ki bu rol eslinde general qubernator terefinden temsil olunan Kanada monarxina aiddir Bas nazir eksine hokumetin bascisidir ve yazili konstitusiya ve konstitusiya konvensiyalari ile idare olunan kral imtiyazlarinin ve onun icra selahiyyetlerinin boyuk hissesinin heyata kecirilmesi ile bagli Taca meslehet vermekden mesuldur Bununla bele bas nazirin funksiyasi artan selahiyyetle inkisaf edib Bu gun konstitusiya monarxiyasinin doktrinalarina esasen bas nazirin verdiyi tovsiyeler adeten mecburidir yeni bas nazir suveren ve ya general qubernatora tapsirilan bu vezifeleri effektiv sekilde yerine yetirir ve sonuncunu esasen merasim uslubunda hereket etmeye buraxir Bas nazir ve onun kabineti esasen asagidaki vezifelere teyinatlara nezaret edir Nazirler Surasinin butun uzvleri Kanada Ali Mehkemesinde olan vakansiyalara Kanada Senatindaki bos yerlere Bas nazir terefinden istenilen vaxt deyisdirile bilen tac sirketlerini idare eden butun sexslere Xarici olkelerdeki butun sefirlere Kanadanin Bas Qubernatoru Kanada eyaletlerinin 10 leytenant qubernatoru ve Kanada erazilerinin uc komissariIstinadlarPrivy Council Office Intergovernmental Affairs gt About Canada gt The Canadian Constitution Queen s Printer for Canada 27 fevral 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 iyun 2010 Branch Legislative Services Consolidated federal laws of canada THE CONSTITUTION ACTS 1867 to 1982 laws lois justice gc ca 7 avqust 2020 4 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 may 2025 George VI I Letters Patent Constituting the Office of Governor General of Canada Ottawa King s Printer for Canada 1 oktyabr 1947 24 sentyabr 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 may 2009 Cyr Hugo Lagasse Philippe MacDonald Nicholas A redaktorlar The Crown in the 21st Century PDF On the Formation of Government 22 Edmonton Centre for Constitutional Studies 2017 seh 105 16 avqust 2022 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 6 iyun 2023 Survey suggests Canadians ignorant of government system CBC News 14 dekabr 2008 Istifade tarixi 6 iyun 2023 Office of the Governor General of Canada Media gt Fact Sheets gt The Swearing In of a New Ministry Queen s Printer for Canada 16 iyun 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 may 2009 Branch Legislative Services Consolidated federal laws of Canada Canada Elections Act laws lois justice gc ca 16 oktyabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 noyabr 2017 Canadian Democracy An IntroductionEdebiyyatiBrodie I At the Centre of Government The Prime Minister and the Limits on Political Power McGill Queen s University Press 2018 ISBN 978 0 7735 5378 1 Coucill I Canada s Prime Ministers Governors General and Fathers of Confederation Pembroke Publishers 2005 ISBN 978 1 55138 185 5 Dutil P Prime Ministerial Power in Canada Its Origins under Macdonald Laurier and Borden The C D Howe Series in Canadian Political History UBC Press 2017 ISBN 978 0 7748 3476 6 Donaldson G The Prime Ministers of Canada Doubleday Canada 1994 ISBN 978 0 385 25454 0 English J R Dutil P Statesmen Strategists and Diplomats Canada s Prime Ministers and the Making of Foreign Policy The C D Howe Series in Canadian Political History Series University of British Columbia Press 2023 ISBN 978 0 7748 6855 6 Schlee Gary Unknown and unforgettable a guide to Canada s Prime Ministers Toronto Ontario Canada Shorelawn Publishing 2018 ISBN 978 1 7753780 0 6 OCLC 1108336247 Stewart J D M Being Prime Minister Dundurn 2018 ISBN 978 1 4597 3849 2 Xarici kecidlerpm gc ca resmi sayti Library of Parliament of Canada Canada s Best Prime Ministers 2011 Maclean s article