Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Dioksolan – oksigen atomunda 2 körpüsü olan beş üzvlü heterotsiklik üzvi birləşmələr sinfinə aiddir. Oksigen atomunun vəziyyətindən asılı olaraq dioksolan 1,2 — və 1,3 — olmaqla bir-birindən fərqlənirlər.
| Dioksolan | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| 1,3-dioksolan | |
| Kimyəvi formulu | C3H6O2 |
| Molyar kütlə | 74.08 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1.06 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | -95 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 75 °S |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 646-06-0 |
| PubChem | 12586 |
| ChEBI | 87597 |
| ChemSpider | 12066 |
1,2-dioksolan
1,2-Dioksolan
1,2-dioksolan tsiklik peroksidlərə aid olub, qeyri stabildir. 1,2-dioksolan 350 C-ə qədər davamlıdır. Onun törəmələri isə qızdırıldıqda və şüalandıqda asan parçalanır [1]. Onları aşağıdakı sxem üzrə alırlar :
1,2-dioksolan prostaqlandinlərin endoperoksidlərinin biosintezində aralıq məhsuldur.
1,3-Dioksolan
Kimyəvi xassələri
1,3-dioksolan suda asan həll olur, yod ilə kompleks əmələ gətirir, bromla 2 — brometilformiat əmələ gətirməklə reaksiyaya girir. Xlorla reaksiyasında 2 — və 4 — vəziyyətinə malik olan qarışıq alınır.
Tətbiqi
- 1,3-dioksolanlara formaldehid və etilenqlikolun tsiklik asetalları kimi baxmaq olar, 1,3-dioksolanın 2-ci vəziyyətdə əvəzlənməsində isə onlara başqa aldehid və ketonların asetalları kimi baxmaq olar. Əsasların və neytral mühitin təsirinə qarşı davamlı olduğuna görə 1,3-dioksolanlar aldehid və ketonları [2] və ya 1,2-diolları mühafizə edir.
-
![image]()
1,2-diolların mühafizəsi
- Piylər, yağlar və liflərdə ekstragent kimi istifadə olunur.
- Boyaq və sellüloz efirlərində aşağı temperaturda qaynayan həlledici kimi istifadə edilir.
- Reagentlərin məhlulunu orto efirlərin iştirakında qarışdırdıqda bu qarışıqdan suuducu vasitə kimi istifadə edilir.
Sintez üsulları
- 1,3-dioksolanı fosfat turşusunun iştirakı ilə formalin və etilenqlikolu qaynatmaqla alırlar [5].
- SnCl4 iştirakı ilə etilenoksidin ketonlar və ya aldehidlərlə reaksiyası aşağıdakı sxem üzrə gedir :
Mənbə
- Химическая энциклопедия Т2. — М.: Сов. Энциклопедия, 1990. — С. 74.
- Дж. МакОми. Защитные группы в органической химии. — М.: Мир, 1976. — С. 305–307.
- W. Theilheimer. Synthetic Methods of Organic Chemistry. Interscience Publ. Inc., V 13, 1959, p. 34.
- TETRAHEDRON, 1983, 39, N 6, 991–997.
- И. Губен. Методы органической химии, том 3 выпуск 1. — М.-Л.: ОНТИ, 1934.
- J. AMER. CHEM. SOC., 1982, 104, N 3, 853–855.
- J. CHEM. RES. SYNOP., 1980, NO 18, 95 (M 1163–1173)
- 3
- 4
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Dioksolan oksigen atomunda 2 korpusu olan bes uzvlu heterotsiklik uzvi birlesmeler sinfine aiddir Oksigen atomunun veziyyetinden asili olaraq dioksolan 1 2 ve 1 3 olmaqla bir birinden ferqlenirler DioksolanUmumi1 3 dioksolanKimyevi formulu C3H6O2Molyar kutle 74 08 q molFiziki xasseleriSixliq 1 06 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 95 SQaynama noqtesi 75 STesnifatiCAS da qeyd nom 646 06 0PubChem 12586ChEBI 87597ChemSpider 120661 2 dioksolan dd dd dd dd 1 3 dioksolan1 2 Dioksolan1 2 dioksolan tsiklik peroksidlere aid olub qeyri stabildir 1 2 dioksolan 350 C e qeder davamlidir Onun toremeleri ise qizdirildiqda ve sualandiqda asan parcalanir 1 Onlari asagidaki sxem uzre alirlar 1 2 dioksolan prostaqlandinlerin endoperoksidlerinin biosintezinde araliq mehsuldur 1 3 DioksolanKimyevi xasseleri 1 3 dioksolan suda asan hell olur yod ile kompleks emele getirir bromla 2 brometilformiat emele getirmekle reaksiyaya girir Xlorla reaksiyasinda 2 ve 4 veziyyetine malik olan qarisiq alinir Tetbiqi 1 3 dioksolanlara formaldehid ve etilenqlikolun tsiklik asetallari kimi baxmaq olar 1 3 dioksolanin 2 ci veziyyetde evezlenmesinde ise onlara basqa aldehid ve ketonlarin asetallari kimi baxmaq olar Esaslarin ve neytral muhitin tesirine qarsi davamli olduguna gore 1 3 dioksolanlar aldehid ve ketonlari 2 ve ya 1 2 diollari muhafize edir 1 2 diollarin muhafizesiPiyler yaglar ve liflerde ekstragent kimi istifade olunur Boyaq ve selluloz efirlerinde asagi temperaturda qaynayan helledici kimi istifade edilir Reagentlerin mehlulunu orto efirlerin istirakinda qarisdirdiqda bu qarisiqdan suuducu vasite kimi istifade edilir Sintez usullari 1 3 dioksolani fosfat tursusunun istiraki ile formalin ve etilenqlikolu qaynatmaqla alirlar 5 SnCl4 istiraki ile etilenoksidin ketonlar ve ya aldehidlerle reaksiyasi asagidaki sxem uzre gedir dd dd dd dd MenbeHimicheskaya enciklopediya T2 M Sov Enciklopediya 1990 S 74 Dzh MakOmi Zashitnye gruppy v organicheskoj himii M Mir 1976 S 305 307 W Theilheimer Synthetic Methods of Organic Chemistry Interscience Publ Inc V 13 1959 p 34 TETRAHEDRON 1983 39 N 6 991 997 I Guben Metody organicheskoj himii tom 3 vypusk 1 M L ONTI 1934 J AMER CHEM SOC 1982 104 N 3 853 855 J CHEM RES SYNOP 1980 NO 18 95 M 1163 1173 3 4