Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ləzgi mətbəxi, tarixən ləzgilər tərəfindən hazırlanmış ənənəvi qida rasionudur. Ləzgi mətbəxinin müxtəlifliyi ilə seçilir. Bura ümumi qafqaz mətbəxinə daxil olan (kabab, dolma, xingal, urbeç) kimi yeməklərlə yanaşı həm də sırf ləzgilərə xas olan (isida, tac, tskan, afarar, xəşil) kimi yeməklər də daxildi. Mətbəx əsasən heyvandarlıq və kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmsil olunur. Daha çox quzu və mal əti, bitkilərdən taxıl və tərəvəzlərdən istifadə edilir.
Çörək
Dünyanın bütün xalqları kimi, ləzgilərin də əsas ərzağı çörəkdir. Hər bir ləzgi süfrəsində ən çox yayılmış üç növ çörəkdən birinə rast gəlmək olar:
- Hram fu (ləzg. хьран фу ləzg. хьран фу hiran fu)
- Saçun fu (ləzg. сачун фу saun fu)
- Qvar kvay fu (ləzg. гъвар квай фу guar kwai fu)
Bununla birlikdə, ləzgilər əsas növlərdən başqa əlavə olaraq digər çörək növlərini də bişirirlər:
- Hoole (ləzg. хьул hul) — kəpəkli çörək
- Çar Fu (ləzg. чар-фу char-fu) — əvvəlcə daş üzərində bişmiş nazik təbəqəli çörək.
- Yuhva (ləzg. йухва yuhva) — tələsik yoğrulmuş xəmirdən hazırlanmış vərəq.
- Kakvas (ləzg. къакъвацІ kakakvatsі) — Kənaf-çətənə toxumu olan nazik mayasız çörək.
- Car Lavaş (ləzg. ччар лаваш chchar lavash) — təzə nazik lavaş.
- Qvar lavaş (ləzg. гъвар лаваш gvar pita) — qalın mayalı xəmirdən çörək
- Kulan Fu (ləzg. къулан фу kulan fu) — evdə, piltədə bişmiş çörək.
- Ştkar (ləzg. шткар shtkar) — ağ undan asan bişən çörək
- Purniyrin fu (ləzg. пурнийрин фу Purniyrin Fu) — nanə çörəyi.
- Efer Fu (ləzg. эфер-фу Eter-Fu) — Zirə toxumu olan çörək.
- Tunut (ləzg. тӏунутІ tӏunutІ) — kiçik bir tort.
- Tanurd Fu (ləzg. тӏанурд фу tӏanurd fu) — Bir tonikdə bişmiş çörək.
- Ştkar (ləzg. шткар shtkar) — ağ yumşaq çörək
- Tsaluq (ləzg. цӏалуг tsalug) — açıq alovda hazırlanır.
- Tsaluq (ləzg. цӏалуг tsalug) — kömür üzərində bişir.
- Karkar fu (ləzg. кӏаркӏар фу) — diametri 10–15 sm olan silindrik formalı dəyirmi çörək.
- Çerekun və ya Şakuka (ləzg. черекун, шакӏука cherekun, shakӏuka) — Ləzgi pizzasə.
Çörək bişirmək üçün xəmir adi, maya və şərbətotu (ləzg. къугъванар) ilə yoğrulur(ləzg. къугъванар kugvanar). Un buğda və ya çovdar unundan istifadə olunur.
Ləzgi folklorunda çörək
Çörək ləzgi folklorunda da qeyd olunur:
- "Çörək hər şeyin başıdır" — Fu Kyil I
- "Çörək çox olsa — bolluq olar " — Fu Zheda — Bul Zheda
Turş süd məhsulları
Turş süd məhsulları ləzgi mətbəxində geniş şəkildə təmsil olunur, çünki tarixən ləzgilərdə heyvandarlıq iqtisadiyyatın əsas sahələrindən biri olmuşdur. Ləzgi üslubunda kəsmik mukaş adlanır, klassik kəsmikdən tutarlılığı və dadı ilə fərqlənir. Əsl ləzgi səhər süfrəsi çörək üzərində mukaş yayılmış şirin çay olmadan tamamlanmaz. Fermentləşdirilmiş süd içkisi (ləzg. тугъ Tük), bir növ ləzgi Ayranı, əsrlər boyu həzm və ya qastritdən ətli yeməklər yeyən dağlıq ərazilərdə məşhurdur. Ləzgilərdə klassik kefir mast adlanır. Bir də sous kimi istifadə edilə bilən göyərti ilə mayalanmış süd içkisi kambar adlanır.
Bitki məhsullarından hazırlanan yeməklər
Taxıl
- Kalar (ləzg. калар kalar) — qızardılmış toxumdan qəlyanaltı.
- Tac (ləzg. тӏач tӏach) — döyülmüş taxıldan yüksək enerjili jele.
- Aş (ləzg. аш kül) — pilaf.
- Git (ləzg. гитІ gitІ) — paxlalı və qurudulmuş ətdən hazırlanmış yemək.
- Çirgin (ləzg. чиргъин chirgyin) — təzə lobya və ya otlardan hazırlanan bir yemək.
Salatlar
Souslar
Tortlar
- Afar (ləzg. афар afar) _ ət, göyərti, kartof, balqabaq ilə bişirilən bir tort.
- Şure (ləzg. шуьре şure) _ Bayram tortu
- Xvazan (ləzg. хъвазан xvazan) _ şirin qiyməli tort
- Quzan (ləzg. гузан quzan (guzan)) _ kremli bayram tortu
- Tskan (ləzg. цкӏен tsken) _ ət, pendir, göbələk, lobya, qoz və sa.. dən hazırlanaraq, tskan sözü isə ləzgicə od üstü deməkdir.
- Aluq (ləzg. алуг aluq) _ Yumurta tortu
Şirniyyatlar
Şorbalar
Xüsusi yeməklər
- Tikə kabab
- Picekar (ləzg. пичӏекар piçӏekar) — adətən ətlə, dBəzən də otlarla bişən köftə .
- Xinkal (ləzg. хинкӏар hinkӏar) — xüsusi olaraq nazik xəmirlə hazırlanır.
- Tsur (ləzg. цур tsur) — turş pastil .
Həmçinin bax
- Qafqaz mətbəxi
Qeydlər
- "Лезгинский национальный портал". 2014-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-05.
Ədəbiyyat
- Гаджиева Г . Р . Кухня лезгин. — Махачкала, 1996.
İstinadlar
- Лезгинские национальные блюда (Лезги хуьрекар) — YouTube
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lezgi metbexi tarixen lezgiler terefinden hazirlanmis enenevi qida rasionudur Lezgi metbexinin muxtelifliyi ile secilir Bura umumi qafqaz metbexine daxil olan kabab dolma xingal urbec kimi yemeklerle yanasi hem de sirf lezgilere xas olan isida tac tskan afarar xesil kimi yemekler de daxildi Metbex esasen heyvandarliq ve kend teserrufati mehsullari ile temsil olunur Daha cox quzu ve mal eti bitkilerden taxil ve terevezlerden istifade edilir CorekDunyanin butun xalqlari kimi lezgilerin de esas erzagi corekdir Her bir lezgi sufresinde en cox yayilmis uc nov corekden birine rast gelmek olar Hram fu lezg hran fu lezg hran fu hiran fu Sacun fu lezg sachun fu saun fu Qvar kvay fu lezg gvar kvaj fu guar kwai fu Bununla birlikde lezgiler esas novlerden basqa elave olaraq diger corek novlerini de bisirirler Hoole lezg hul hul kepekli corek Car Fu lezg char fu char fu evvelce das uzerinde bismis nazik tebeqeli corek Yuhva lezg juhva yuhva telesik yogrulmus xemirden hazirlanmis vereq Kakvas lezg kakvacI kakakvatsi Kenaf cetene toxumu olan nazik mayasiz corek Car Lavas lezg chchar lavash chchar lavash teze nazik lavas Qvar lavas lezg gvar lavash gvar pita qalin mayali xemirden corek Kulan Fu lezg kulan fu kulan fu evde piltede bismis corek Stkar lezg shtkar shtkar ag undan asan bisen corek Purniyrin fu lezg purnijrin fu Purniyrin Fu nane coreyi Efer Fu lezg efer fu Eter Fu Zire toxumu olan corek Tunut lezg tӏunutI tӏunutI kicik bir tort Tanurd Fu lezg tӏanurd fu tӏanurd fu Bir tonikde bismis corek Stkar lezg shtkar shtkar ag yumsaq corek Tsaluq lezg cӏalug tsalug aciq alovda hazirlanir Tsaluq lezg cӏalug tsalug komur uzerinde bisir Karkar fu lezg kӏarkӏar fu diametri 10 15 sm olan silindrik formali deyirmi corek Cerekun ve ya Sakuka lezg cherekun shakӏuka cherekun shakӏuka Lezgi pizzase Corek bisirmek ucun xemir adi maya ve serbetotu lezg kugvanar ile yogrulur lezg kugvanar kugvanar Un bugda ve ya covdar unundan istifade olunur Lezgi folklorunda corekCorek lezgi folklorunda da qeyd olunur Corek her seyin basidir Fu Kyil I Corek cox olsa bolluq olar Fu Zheda Bul ZhedaTurs sud mehsullariTurs sud mehsullari lezgi metbexinde genis sekilde temsil olunur cunki tarixen lezgilerde heyvandarliq iqtisadiyyatin esas sahelerinden biri olmusdur Lezgi uslubunda kesmik mukas adlanir klassik kesmikden tutarliligi ve dadi ile ferqlenir Esl lezgi seher sufresi corek uzerinde mukas yayilmis sirin cay olmadan tamamlanmaz Fermentlesdirilmis sud ickisi lezg tug Tuk bir nov lezgi Ayrani esrler boyu hezm ve ya qastritden etli yemekler yeyen dagliq erazilerde meshurdur Lezgilerde klassik kefir mast adlanir Bir de sous kimi istifade edile bilen goyerti ile mayalanmis sud ickisi kambar adlanir Bitki mehsullarindan hazirlanan yemeklerTaxil Kalar lezg kalar kalar qizardilmis toxumdan qelyanalti Tac lezg tӏach tӏach doyulmus taxildan yuksek enerjili jele As lezg ash kul pilaf Git lezg gitI gitI paxlali ve qurudulmus etden hazirlanmis yemek Cirgin lezg chirgin chirgyin teze lobya ve ya otlardan hazirlanan bir yemek Salatlar Hikif lezg hikif khykif gicitken salati SouslarKambar lezg kambar Kambar goyerti ile mayalanmis sud sousu Asala lezg asala asala yumurta sarisi ve tut balindan ibaret kremTortlarAfarAfar lezg afar afar et goyerti kartof balqabaq ile bisirilen bir tort Sure lezg shure sure Bayram tortu Xvazan lezg hvazan xvazan sirin qiymeli tort Quzan lezg guzan quzan guzan kremli bayram tortu Tskan lezg ckӏen tsken et pendir gobelek lobya qoz ve sa den hazirlanaraq tskan sozu ise lezgice od ustu demekdir Aluq lezg alug aluq Yumurta tortuSirniyyatlarIsida lezg isitӏa isitla Nutufa lezg nutӏufa nutӏufa Lezgi halvasi Mehkut lezg mehkӏut mehkӏut bal ve qoz findiq qarisigi SorbalarTurar Hapay lezg tӏurar hapӏaj tӏurar hapӏay un toplari olan bir guvec Harar Huyrak lezg harar hujrak harar huyrak noxud ile sorba Surva lezg shurva shurva quzu ve ya mal eti sorbasi Xususi yemeklerLezgi pizzasi kimi adi cekilen Tskan QusarTike kabab Picekar lezg pichӏekar picӏekar adeten etle dBezen de otlarla bisen kofte Xinkal lezg hinkӏar hinkӏar xususi olaraq nazik xemirle hazirlanir Tsur lezg cur tsur turs pastil Hemcinin baxQafqaz metbexiQeydler Lezginskij nacionalnyj portal 2014 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2020 03 05 EdebiyyatGadzhieva G R Kuhnya lezgin Mahachkala 1996 IstinadlarLezginskie nacionalnye blyuda Lezgi hurekar YouTube