Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyekti | |
|---|---|
| Yuxarı Harz Su reqaliyası | |
 | |
| Ölkə | |
| Keçid | 623ter-002 |
| Daxil edilməsi | (qeyri-məlum sessiya) |
  Yuxarı Harz Su reqaliyası | |
Yuxarı Harz Su reqaliyası (alm. Oberharzer Wasserregal)— Almaniyanın Yuxarı Harz Bölgəsində yerləşən, 16-19-cu əsrlərdə mədənlərin su çarxlarına daxil olan suyu yönləndirmək və saxlamaq üçün tikilmiş bəndlər, su anbarları, xəndəklər və digər strukturlardan ibarət bir su idarəetmə sistemidir.
Yuxarı Harz Su anbarı dünyanın mədən sənayesində su ehtiyatlarının idarə edilməsi üçün ən böyük və ən əhəmiyyətli tarixi sistemlərdən biridir. Suda elektrik enerjisi istehsalı üçün işlənib hazırlanmış qurğular 1978-ci ildən mədəniyyət abidələri kimi mühafizə altındadır. Onların əksəriyyəti hələ də istifadə olunur, baxmayaraq ki, hazırda onların məqsədi ilk növbədə kənd yerlərinin qorunması (tarixi mədəni landşaftın qorunması), təbiətin mühafizəsi, turizm və üzgüçülüyü dəstəkləməkdir. Su ehtiyatlarının idarə olunması baxımından bir neçə su anbarı hələ də daşqınlardan qorunmaqdadır. 31 iyul 2010-cu il tarixdə Rammelsberq şaxtaları Qoslar şəhəri ilə əlaqədar YUNESKO-nun Ümumdünya İrsi elan edilmişdir.
Yuxarı Harz mədən sənayesi
| ]Yuxarı Harz bir vaxtlar Almaniyanın ən əhəmiyyətli mədən bölgələrindən biri idi. Mədənlərinin əsas məhsulları gümüş, mis, qurğuşun, dəmir və 19 -cu əsrdən etibarən sink idi. Əsas gəlir mənbəyi gümüş idi. 16-cı əsrdən 19-cu əsrin ortalarına qədər bütün Alman gümüş istehsalının təxminən 40-50%-i Yuxarı Harzdan gəlirdi. Bu vergilər Hannover və Brunswick-Wolfenbütteldəki kral evlərinin gəlirlərinə əhəmiyyətli qatqı təmin etdi və Müqəddəs Roma İmperiyası daxilində güc və təsirlərini gücləndirməyə kömək etdi.
Gəlirliliyi investisiya və səy baxımından yüksək bir öhdəliyi əsaslandırdı. Beləliklə, Yuxarı Harz mədən sənayesi insan mühərriki, su sütunlu mühərrik (Wassersäulenmaschine) və tel kabeli kimi mühüm irəliləyişlər də daxil olmaqla xeyli sayda yenilik və ixtiralar etmişdir.
Toplam Harzda səth çirkab sularının yığılması, geri çəkilməsi və saxlanması üçün 143 yüklənmiş su anbarı, 500 kilometr xəndək və 30 kilometr tunel tikilmişdir. Bundan əlavə, reqaliyanın tərkibinə təxminən 100 kilometr drenaj yol daxildir. Ancaq bütün bu obyektlər eyni vaxtda fəaliyyət göstərməmişdir. Harzwasserwerke, bu gün 65 bəndli gölməçəni, 70 kilometrlik xəndəyi və 20 kilometrlik tuneli idarə edir. Bir neçə kiçik gölməçə hələ də Aşağı Saksoniya Əyalət Meşə İdarəsinə aiddir və ya hətta şəxsi əllərdədir.
Suyun toplanması və saxlama elementləri
| ]Ümumilikdə, Yuxarı Harzda yerüstü suların toplanması, geri çəkilməsi və saxlanması üçün 143 bəndli gölməçə, 500 kilometrlik xəndək və 30 kilometrlik tunel inşa edilmişdir. Bundan əlavə, Regale -in tərkibinə təxminən 100 kilometr drenaj reklamı daxil edilmişdir. Lakin bu obyektlərin hamısı eyni vaxtda fəaliyyət göstərmirdi. Harzwasserwerke, bu gün 65 bəndli gölməçəni, 70 kilometrlik xəndəyi və 20 kilometrlik tuneli idarə edir. Bir neçə kiçik gölməçə hələ də Aşağı Saksoniya Əyalət Meşə İdarəsinə aiddir.
O dövrün texnologiyası hündürlüyü 15 metrdən çox olan bənd tikməyə imkan vermirdi. Bu, bir neçə böyük deyil, bir çox kiçik gölməçələrin qurulması lazım olduğunu nəzərdə tuturdu. Gölməçələri pilləkənvari yerləşdirməklə, suyun mümkün qədər çox su təkərlərini hərəkətə gətirmək üçün yüksək hündürlükdə saxlanılması mümkün olardı. Dörddən altı nohura qədər olan göllərin bir neçəsi pilləvari tikilmişdir.
Su təkərlərinin əksəriyyəti nasosları idarə etmək üçün istifadə edilmişdir. Bəzən onların istehsal etdikləri enerjini mədənin özünə bir neçə yüz metr üzüb gedirdi.
İstinadlar
| ]- Oberharzer Wasserregal zum Weltkulturerbe ernannt Arxivləşdirilib 2010-08-04 at the Wayback Machine tagesschau.de, accessed on 1 August 2010
- , Blei-, Silber- und Kupfererzeugung im Oberharz und am Rammelsberg (alman), Niedersächsische Bergarchiv Clausthal, 1900, IV B 1b 151
- Teicke, Justus, "Talsperren auf dem Weg zum Weltkulturerbe: Das Oberharzer Wasserregal" (PDF), Tagungsband zum 14. Deutschen Talsperrensymposium, Berichte des Lehrstuhls und der Versuchsanstalt für Wasserbau und Wasserwirtschaft (alman), München: TU München, sentyabr 2007, 4 mart 2016 tarixində orijinalından (PDF; 1,5 MB) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2021
- Schmidt, Martin, Das Kulturdenkmal Oberharzer Wasserregal (PDF) (alman), Clausthal-Zellerfeld: Harzwasserwerke, 2005, 19 aprel 2009 tarixində orijinalından (PDF; 880 kB) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 14 oktyabr 2021
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya UNESCO nun Umumdunya irsi obyektiYuxari Harz Su reqaliyasiOlke Almaniya Federativ RespublikasiKecid 623ter 002Daxil edilmesi qeyri melum sessiya Yuxari Harz Su reqaliyasi Yuxari Harz Su reqaliyasi alm Oberharzer Wasserregal Almaniyanin Yuxari Harz Bolgesinde yerlesen 16 19 cu esrlerde medenlerin su carxlarina daxil olan suyu yonlendirmek ve saxlamaq ucun tikilmis bendler su anbarlari xendekler ve diger strukturlardan ibaret bir su idareetme sistemidir Yuxari Harz Su anbari dunyanin meden senayesinde su ehtiyatlarinin idare edilmesi ucun en boyuk ve en ehemiyyetli tarixi sistemlerden biridir Suda elektrik enerjisi istehsali ucun islenib hazirlanmis qurgular 1978 ci ilden medeniyyet abideleri kimi muhafize altindadir Onlarin ekseriyyeti hele de istifade olunur baxmayaraq ki hazirda onlarin meqsedi ilk novbede kend yerlerinin qorunmasi tarixi medeni landsaftin qorunmasi tebietin muhafizesi turizm ve uzguculuyu desteklemekdir Su ehtiyatlarinin idare olunmasi baximindan bir nece su anbari hele de dasqinlardan qorunmaqdadir 31 iyul 2010 cu il tarixde Rammelsberq saxtalari Qoslar seheri ile elaqedar YUNESKO nun Umumdunya Irsi elan edilmisdir Yuxari Harz meden senayesi span Yuxari Harz bir vaxtlar Almaniyanin en ehemiyyetli meden bolgelerinden biri idi Medenlerinin esas mehsullari gumus mis qurgusun demir ve 19 cu esrden etibaren sink idi Esas gelir menbeyi gumus idi 16 ci esrden 19 cu esrin ortalarina qeder butun Alman gumus istehsalinin texminen 40 50 i Yuxari Harzdan gelirdi Bu vergiler Hannover ve Brunswick Wolfenbutteldeki kral evlerinin gelirlerine ehemiyyetli qatqi temin etdi ve Muqeddes Roma Imperiyasi daxilinde guc ve tesirlerini guclendirmeye komek etdi Gelirliliyi investisiya ve sey baximindan yuksek bir ohdeliyi esaslandirdi Belelikle Yuxari Harz meden senayesi insan muherriki su sutunlu muherrik Wassersaulenmaschine ve tel kabeli kimi muhum irelileyisler de daxil olmaqla xeyli sayda yenilik ve ixtiralar etmisdir Toplam Harzda seth cirkab sularinin yigilmasi geri cekilmesi ve saxlanmasi ucun 143 yuklenmis su anbari 500 kilometr xendek ve 30 kilometr tunel tikilmisdir Bundan elave reqaliyanin terkibine texminen 100 kilometr drenaj yol daxildir Ancaq butun bu obyektler eyni vaxtda fealiyyet gostermemisdir Harzwasserwerke bu gun 65 bendli golmeceni 70 kilometrlik xendeyi ve 20 kilometrlik tuneli idare edir Bir nece kicik golmece hele de Asagi Saksoniya Eyalet Mese Idaresine aiddir ve ya hetta sexsi ellerdedir Suyun toplanmasi ve saxlama elementleri span Umumilikde Yuxari Harzda yerustu sularin toplanmasi geri cekilmesi ve saxlanmasi ucun 143 bendli golmece 500 kilometrlik xendek ve 30 kilometrlik tunel insa edilmisdir Bundan elave Regale in terkibine texminen 100 kilometr drenaj reklami daxil edilmisdir Lakin bu obyektlerin hamisi eyni vaxtda fealiyyet gostermirdi Harzwasserwerke bu gun 65 bendli golmeceni 70 kilometrlik xendeyi ve 20 kilometrlik tuneli idare edir Bir nece kicik golmece hele de Asagi Saksoniya Eyalet Mese Idaresine aiddir O dovrun texnologiyasi hundurluyu 15 metrden cox olan bend tikmeye imkan vermirdi Bu bir nece boyuk deyil bir cox kicik golmecelerin qurulmasi lazim oldugunu nezerde tuturdu Golmeceleri pillekenvari yerlesdirmekle suyun mumkun qeder cox su tekerlerini herekete getirmek ucun yuksek hundurlukde saxlanilmasi mumkun olardi Dordden alti nohura qeder olan gollerin bir necesi pillevari tikilmisdir Su tekerlerinin ekseriyyeti nasoslari idare etmek ucun istifade edilmisdir Bezen onlarin istehsal etdikleri enerjini medenin ozune bir nece yuz metr uzub gedirdi Istinadlar span Oberharzer Wasserregal zum Weltkulturerbe ernannt Arxivlesdirilib 2010 08 04 at the Wayback Machine tagesschau de accessed on 1 August 2010 Blei Silber und Kupfererzeugung im Oberharz und am Rammelsberg alman Niedersachsische Bergarchiv Clausthal 1900 IV B 1b 151 Teicke Justus Talsperren auf dem Weg zum Weltkulturerbe Das Oberharzer Wasserregal PDF Tagungsband zum 14 Deutschen Talsperrensymposium Berichte des Lehrstuhls und der Versuchsanstalt fur Wasserbau und Wasserwirtschaft alman Munchen TU Munchen sentyabr 2007 4 mart 2016 tarixinde orijinalindan PDF 1 5 MB arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 oktyabr 2021 Schmidt Martin Das Kulturdenkmal Oberharzer Wasserregal PDF alman Clausthal Zellerfeld Harzwasserwerke 2005 19 aprel 2009 tarixinde orijinalindan PDF 880 kB arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 oktyabr 2021 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore umumdunya irsi obyektleriAlmaniyaUNESCO