Yunus Deşeriyev (8 avqust1918, Axçoy-Martan, Qroznı dairəsi[d], Terek vilayəti, RSFSR[d] – 2005) — Sovet və rus dilçisi, qafqazşunas. Filologiya elmləri doktoru, Çeçenistan Respublikası Elmlər Akademiyasının fəxri akademiki.
1918-ci ilin avqustunda Axçoy-Martan kəndində anadan olmuşdur. Rostov Universitetinin fəhlə fakültəsini və Moskva Dövlət Pedaqoji İnstitutunu "rus dili və ədəbiyyatı ixtisası" üzrə (1941) bitirib. 1946-cı ildə Deşeriyev namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir. İlk böyük elmi əsəri "Basbi dili" 1953-cü ildə müəllifə Qafqazşünaslıq sahəsində şöhrət və tanınma qazandıran doktorluq dissertasiyası olur.
Yunus Deşeriyev hələ tələbə ikən Qafqazşünaslıqla əlaqədar gələcək elmi əsərlər üçün materiallar toplamağa başlayır. O, elmi əsərlərini İber-Qafqaz dillərinin Nax və Dağıstan qruplarının sahə və nəzəri tədqiqatları zamanı əldə etdiyi linqvistik material əsasında yazmışdır.
1956-cı ilin may ayının sonunda, İnquş yazıçısı İdris Bazorkin ilə birlikdə Çeçen-İnquş muxtariyyətinin bərpası ilə bağlı Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Xruşşovla görüşmək üçün Vainax nümayəndə heyətinə başçılıq edir.
12 iyun 1956-cı ildə nümayəndə heyəti Kremldə Mərkəzi Komitəsi Rəyasət Heyətinin üzvü, SSRİ Nazirlər Sovetinin birinci müavini Anastas Mikoyan tərəfindən qəbul edilir. Mikoyana Xruşşevə təhvil veriləcək bir məktub və çeçenlərin və inquşların tarixi vətənlərinə qayıtmaları, milli muxtariyyətlərini bərpa etmələri üçün müraciətləri özündə əks etdirən müraciət verilir. Nəticədə Vaynaxların hüquqi, siyasi və ərazi bərpası məsələlərini öz üzərinə götürən Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının bərpası üzrə Komissiya qurulur. Basbi, çeçen, xınalıq dilləri ilə bağlı monoqrafiyaların və Qafqazşünaslıqda Nax dillərinin ilk müqayisəli tarixi qrammatikasının müəllifidir. Çeçenistan Respublikasının tədqiqat institutları və universitetləri, Rusiya Federasiyasının digər subyektləri və keçmiş SSRİ respublikaları üçün Qafqazşünaslıq, ümumi dilçilik elmləri dahəsində kadr hazırlamışdır.
Yunus Deşeriyev Gürcüstan Respublikasının Arnold Çikobava mükafatına layiq görülmüşdür. Əsərləri xaricdə, xüsusən Hindistan və Pakistanda nəşr edilmişdir.
Həyat yoldaşı Tamara Deşeriyeva və qızı Yuliya bir dilçidir.
Xatirəsi
Qroznıda hər il "Deşeriyev mütaliəsi" keçirilir. 2017-ci ilin sentyabr ayında Qroznıda Deşeriyev adına xarici dilləri dərindən öyrənən ixtisaslaşdırılmış ümumi təhsil məktəbi açılır. Arqun, Axçoy-Martan, Znamenskoyedə Deşeriyevin adına küçə vardır.
İstinadlar
Л. Гудаев. "1956 г. Визит 1-ой официальной вайнахской делегации в Кремль по вопросу о реабилитации депортированных народов" (rus). ИА Чеченинфо. 2020-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-12.
"Секреты истории | В ожидании справедливости | Коммуникационное агентство «Партнёр плюс»". right-partner.ru. 2020-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-12.
З. С. Исакиева. "К вопросу о реабилитации чеченцев и ингушей (1950-1990-е гг. )". cyberleninka.ru. 2020-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-12.
"В Грозном состоялись «Дешериевские чтения-2014»". Северо-Осетинский институт гуманитарных и социальных исследований имени В. И. Абаева. 2014-05-01. 2015-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06.
"К 89-летию со дня рождения Ю. Д. Дешериева". Информационное агентство «Грозный-Информ». 2007-08-01. 2015-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-06.
"Первая лингвистическая школа открылась в Грозном". chechnyatoday.com. 2017-09-01. 2018-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-24.
"Аргун, улица Дешериева". Яднекс.Карты (rus). 2021-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-08.
"Улица Ю.Дешериева, село Ачхой-Мартан". ЕГРП365 (rus). 2021-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-08.
"Улица Им Юнуса Дешериева в селе Знаменское". youkarta.ru (rus). 2021-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-08.
May 03, 2023
yunus, deşeriyev, avqust, 1918, axçoy, martan, qroznı, dairəsi, terek, vilayəti, rsfsr, 2005, sovet, dilçisi, qafqazşunas, filologiya, elmləri, doktoru, çeçenistan, respublikası, elmlər, akademiyasının, fəxri, akademiki, Юнус, Дешериевич, Дешериевdoğum, tarixi. Yunus Deseriyev 8 avqust 1918 Axcoy Martan Qrozni dairesi d Terek vilayeti RSFSR d 2005 Sovet ve rus dilcisi qafqazsunas Filologiya elmleri doktoru Cecenistan Respublikasi Elmler Akademiyasinin fexri akademiki Yunus Deseriyevrus Yunus Desherievich DesherievDogum tarixi 8 avqust 1918 1918 08 08 Dogum yeri Axcoy Martan Qrozni dairesi d Terek vilayeti RSFSR d Vefat tarixi 2005Vetendasligi RSFSR d SSRI RusiyaTehsili Moskva Dovlet UniversitetiElmi derecesi filologiya elmleri doktoruElmi adi professor d Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasi Redakte1918 ci ilin avqustunda Axcoy Martan kendinde anadan olmusdur Rostov Universitetinin fehle fakultesini ve Moskva Dovlet Pedaqoji Institutunu rus dili ve edebiyyati ixtisasi uzre 1941 bitirib 1946 ci ilde Deseriyev namizedlik dissertasiyasini mudafie edir Ilk boyuk elmi eseri Basbi dili 1953 cu ilde muellife Qafqazsunasliq sahesinde sohret ve taninma qazandiran doktorluq dissertasiyasi olur Yunus Deseriyev hele telebe iken Qafqazsunasliqla elaqedar gelecek elmi eserler ucun materiallar toplamaga baslayir O elmi eserlerini Iber Qafqaz dillerinin Nax ve Dagistan qruplarinin sahe ve nezeri tedqiqatlari zamani elde etdiyi linqvistik material esasinda yazmisdir 1956 ci ilin may ayinin sonunda Inqus yazicisi Idris Bazorkin ile birlikde Cecen Inqus muxtariyyetinin berpasi ile bagli Merkezi Komitesinin birinci katibi Xrussovla gorusmek ucun Vainax numayende heyetine basciliq edir 1 2 12 iyun 1956 ci ilde numayende heyeti Kremlde Merkezi Komitesi Reyaset Heyetinin uzvu SSRI Nazirler Sovetinin birinci muavini Anastas Mikoyan terefinden qebul edilir Mikoyana Xrusseve tehvil verilecek bir mektub ve cecenlerin ve inquslarin tarixi vetenlerine qayitmalari milli muxtariyyetlerini berpa etmeleri ucun muracietleri ozunde eks etdiren muraciet verilir Neticede Vaynaxlarin huquqi siyasi ve erazi berpasi meselelerini oz uzerine goturen Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin berpasi uzre Komissiya qurulur 3 Basbi cecen xinaliq dilleri ile bagli monoqrafiyalarin ve Qafqazsunasliqda Nax dillerinin ilk muqayiseli tarixi qrammatikasinin muellifidir Cecenistan Respublikasinin tedqiqat institutlari ve universitetleri Rusiya Federasiyasinin diger subyektleri ve kecmis SSRI respublikalari ucun Qafqazsunasliq umumi dilcilik elmleri dahesinde kadr hazirlamisdir Yunus Deseriyev Gurcustan Respublikasinin Arnold Cikobava mukafatina layiq gorulmusdur 4 Eserleri xaricde xususen Hindistan ve Pakistanda nesr edilmisdir 5 Heyat yoldasi Tamara Deseriyeva ve qizi Yuliya bir dilcidir Xatiresi RedakteQroznida her il Deseriyev mutaliesi kecirilir 2017 ci ilin sentyabr ayinda Qroznida Deseriyev adina xarici dilleri derinden oyrenen ixtisaslasdirilmis umumi tehsil mektebi acilir 6 Arqun 7 Axcoy Martan 8 Znamenskoyede 9 Deseriyevin adina kuce vardir Istinadlar Redakte L Gudaev 1956 g Vizit 1 oj oficialnoj vajnahskoj delegacii v Kreml po voprosu o reabilitacii deportirovannyh narodov rus IA Checheninfo 2020 06 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 12 Sekrety istorii V ozhidanii spravedlivosti Kommunikacionnoe agentstvo Partnyor plyus right partner ru 2020 02 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 12 Z S Isakieva K voprosu o reabilitacii chechencev i ingushej 1950 1990 e gg cyberleninka ru 2020 10 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 12 V Groznom sostoyalis Desherievskie chteniya 2014 Severo Osetinskij institut gumanitarnyh i socialnyh issledovanij imeni V I Abaeva 2014 05 01 2015 10 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 06 K 89 letiyu so dnya rozhdeniya Yu D Desherieva Informacionnoe agentstvo Groznyj Inform 2007 08 01 2015 10 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 06 Pervaya lingvisticheskaya shkola otkrylas v Groznom chechnyatoday com 2017 09 01 2018 11 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Argun ulica Desherieva Yadneks Karty rus 2021 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 08 Ulica Yu Desherieva selo Achhoj Martan EGRP365 rus 2021 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 08 Ulica Im Yunusa Desherieva v sele Znamenskoe youkarta ru rus 2021 09 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 08 Menbe https az wikipedia org w index php title Yunus Deseriyev amp oldid 6816463, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}