Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeni keynsçilik (ing. New Keynesianism) — Con Meynard Keynsin fikirlərinin inkişafı olan müasir makroiqtisadiyyatdakı düşüncə məktəbi. “Yeni keynsçilik” pul siyasətinin rolunu və mikroiqtisadiyyatla makroiqtisadiyyatın mexaniki olaraq ayrılmasını neokeynsizmdə yenidən nəzərdən keçirmişdir.
1930-cu illərdə yazdığı "Ümumi İstihdam, Faiz və Pul Nəzəriyyəsi" kitabında formalaşdırdığı Keynsin fikirləri alimləri və siyasətçiləri üzərindəki təsir 1960-cı illərə qədər davam etdi. 1960-cı illərdə yeni klassik iqtisadçılar Robert Lukas, Tomas Sercent və Robert Barro Keynsçilik nəzəriyyəsinin bir çox əsaslarını şübhə altına aldılar. 1980-ci illərdə yeni klassiklərin tənqidlərinə orijinal Keyns təlimini düzəldərək cavab verən iqtisadçılara "Yeni Keynesçilər" deyildi. Yeni Keynsçilər və yeni klassiklər arasındakı fikir ayrılığının əsas məqamı əmək haqqı və qiymət tənzimləmələrinin nə qədər tez baş verməsi sualıdır. Yeni klassiklər makroiqtisadi nəzəriyyələrini əmək haqqı və qiymət çevikliyi fərziyyəsinə söykənir, qiymətlərin sürətlə tələb və təklif bərabərliyini təmin etdiyinə inanırlar (bazarları “təmizləyir”). Yeni Keynsçilər “sərt” əmək haqqı və qiymət modellərini müdafiə edirlər, çünki bazar təmizlənməsi modellərinin qısa müddətli iqtisadi dalğalanmaları izah edə bilməyəcəyinə inanırlar. Yeni Keynesçilər əmək haqqı və qiymət sərtliyi nəzəriyyələri istər-istəməz işsizliyin niyə mövcud olduğunu və pul siyasətinin iqtisadi fəaliyyətə niyə təsir etdiyini izah edir.
Həm Keynsçilik, həm də monetarist makroiqtisadi paradiqmalar, qiymətlərin pul kütləsindəki dəyişikliklərə yavaş cavab verdiyini və bu səbəbdən qısa müddətdə pul siyasətinin məşğulluğa və istehsala təsir etdiyini iddia edirlər. Pul təklifi azalsa, insanlar daha az pul xərcləyir və mallara olan tələb azalır və xərc azalmaları istehsalın və iş yerlərinin azalmasına səbəb olur. Yeni klassiklər bu ifadəni ləng qiymət davranışı üçün tutarlı bir nəzəri izahın olmaması üçün tənqid edirlər. Yeni Keynesiyalıların tədqiqatlarının əksəriyyəti bu boşluğu doldurmağa həsr edilmişdir.
Menyu xərcləri və məcmu tələb xarici təsirləri
Bazarları təmizləmək üçün dərhal qiymət tənzimləməməsinin bir səbəbi qiymət dəyişikliklərinin pula başa gəlməsidir. Qiymət dəyişikliyi üçün firma müştərilərinə yeni bir kataloq göndərməli, satış nümayəndələrinə yeni qiymət siyahıları paylamalı və ya restoranlarda olduğu kimi yeni menyular yazdırmalı ola bilər. "Menyu xərcləri" adlanan bu qiymət tənzimləmə xərcləri, firmaları qiymətlərini davamlı olaraq deyil, zaman-zaman tənzimləməyə məcbur edir.
İqtisadçılar menyu xərclərinin qısamüddətli iqtisadi dalğalanmaları izah edib etməyəcəyini müzakirə edirlər.
Skeptiklər menyu xərclərinin ümumiyyətlə çox aşağı olduğuna diqqət çəkirlər. Bu kiçik xərclərin, cəmiyyətə çox baha başa gələn resessiyaları izah etməyinin çətin olduğunu iddia edirlər. Bu fikri müdafiə edənlər kiçikin əhəmiyyətsiz olmadığını ifadə edirlər. Menyunun xərcləri tək bir firma üçün az olsa da, bütövlükdə iqtisadiyyata böyük təsir göstərə bilər.
Menyu maliyyəsi hipotezinin vəkilləri vəziyyəti belə təsvir edirlər. Qiymətlərin niyə yavaş-yavaş dəyişdiyini anlamaq üçün qiymət dəyişikliklərinin xarici təsir göstərdiyini, yəni firma və istehlakçılarının hüdudlarından kənara çıxan bir nəticəni qəbul etmək lazımdır. Məsələn, bir firmanın qiymət endirimi iqtisadiyyatda olan digər firmalara fayda gətirir. Bir firma qiyməti endirdikdə, orta qiymət səviyyəsini bir az aşağı salır və beləliklə real gəliri artırır. Daha yüksək gəlir bütün firmaların mallarına olan tələbi artırır. Bir firmanın qiymət tənzimləməsinin bütün digər firmaların məhsullarına olan tələbatdakı bu makroiqtisadi təsiri "məcmu tələb xariciliyi" adlanır. Bu fenomenin olması halında kiçik menyu xərcləri qiymət sərtliyinə səbəb ola bilər və bu sərtlik cəmiyyət üçün çox baha başa gələ bilər. Tutaq ki, General Motors qiymətlərini açıqladı və sonra pul təklifi azaldıqdan sonra qiymətləri kəsib kəsməməyə qərar verməlidir. Bunu etsələr, avtomobil alıcıları daha yüksək bir real gəlirə sahib olacaqlar və bu səbəbdən digər şirkətlərdən də daha çox mal alacaqlar. Bununla birlikdə General Motors digər şirkətlərin faydaları ilə maraqlanmır. Bu səbəbdən, bəzən menyunun maliyyətini daşımayacaq və qiymətləri endirməyəcəklər, baxmayaraq ki, belə bir endirim sosial baxımdan arzuolunandır. Bu, sərt qiymətlərin, bütün iqtisadiyyata ziyan vurması ilə yanaşı, onu qoyanlar üçün optimal olduğu bir nümunədir.
Asinxron qiymət
Sərt qiymətlərlə bağlı izahatlarında Yeni Keynesçilər tez-tez qiymət sabitləşməsinin eyni vaxtda baş vermədiyini vurğulayırlar. Bunun əvəzinə, iqtisadiyyat boyunca qiymət tənzimləmələri asenkron olaraq baş verir.
İndi, qiymətlərin asinxron olduğunu düşünək: firmaların yarısı qiymətləri hər ayın birində, yarısı on beşində təyin edir. 10 mayda pul təklifində bir artım varsa, firmaların yarısı 15 mayda qiymətlərini artıra bilər.
Firmaların digər yarısı mayın 15-də qiymətlərini dəyişdirməyəcəyi üçün hər hansı bir firmanın qiymətindəki artım mallarının nisbi qiymətində artım və istehlakçı itkisinə səbəb olacaqdır. Bu səbəbdən bu firmaların qiymətləri çox yüksək qaldırmayacağı ehtimal olunur (nisbi qiymətlərdə dəyişiklik olmadığı sinxron qiymət tənzimlənməsindən fərqli olaraq). 15 May tarixində qiymət təyin edənlər qiymətlərində kiçik bir düzəliş edərsə, digər firmalar yalnız 1 İyundakı növbəsinə gəldikdə kiçik bir düzəliş edəcəklər, çünki onlar da nisbi qiymətlərini dəyişdirməkdən çəkinmək istəyirlər və s. hər ayın birinci və on beşində baş verən qiymət dəyişikliklərinin əhəmiyyətsizliyi səbəbindən qiymət səviyyəsi yavaşca yüksəlir. Beləliklə, asinxroniya qiymət tənzimləmələrini maneə törədir, çünki heç bir firma böyük qiymət dəyişiklikləri edən birinci olmaq istəmir.
Mükəmməl olmayan koordinasiya
Bəzi Yeni Keynesçilər alimlər tənəzzüllərin qeyri-kamil koordinasiyanın nəticəsi olduğunu irəli sürürlər. Koordinasiya problemləri qiymətləri və maaşları təyin edərkən ortaya çıxa bilər, çünki onları təyin edənlər əmək haqqı və qiymətləri təyin edən digər iqtisadi agentlərin davranışı ilə bağlı gözləntilər yaratmalıdırlar. Həmkarlar ittifaqı liderləri, digər həmkarlar ittifaqları tərəfindən əldə olunan razılaşmalara dair fərziyyələrə görə əmək haqqını müzakirə edirlər. Firmalar qiymətləri təyin edərkən digər firmalar tərəfindən qiymətlərin təyin olunmasına dair gözləntilərini nəzərə alır.
Qüsurlu koordinasiya nəticəsində tənəzzülün necə nəticələnə biləcəyini öyrənmək üçün aşağıdakı nümunəni nəzərdən keçirin. İqtisadiyyat iki firmadan ibarətdir. Pul təklifini azaltdıqdan sonra hər bir firma qiymətləri endirməyə qərar verməlidir. Hər bir firma mənfəəti maksimum dərəcədə artırmağa çalışır, lakin mənfəəti yalnız qiymət qərarlarına deyil, digər firmanın qərarlarına da bağlıdır. Heç bir firma qiyməti endirməzsə, real pulun miqdarı (yəni pulun qiymət səviyyəsinə bölünməsi) az olacaq, tənəzzül başlayacaq və hər firma yalnız on beş dollar qazanc əldə edəcəkdir.
Hər iki firma qiyməti endirsə, real pulun miqdarı böyük olacaq, tənəzzül olmayacaq və hər firma otuz dollar qazanc əldə edəcək. Hər iki firma tənəzzüldən yayınmağı üstün tutsa da, heç biri öz hərəkətləri ilə bunu edə bilməzlər.
Bir firma qiyməti endirsə, digəri salmasa, yenə də tənəzzül baş verəcək. Qiyməti endirən şirkət yalnız beş, digəri on beş alır. Bu illüstrasiyanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər bir firmanın qərarı digər firmanın əldə edə biləcəyi nəticələrin məcmuəsini təsir edir. Bir firma qiyməti endirdikdə, digər firma üçün fürsəti artırır, çünki ikincisi indi qiymətini endirərək tənəzzüldən çəkinə bilər. Bir firmanın qiymətindəki enmənin digər firmanın gəlirliliyinə göstərdiyi bu müsbət təsir məcmu tələbə xarici təsirdən qaynaqlana bilər.
Hər firmanın 15 qazandığı ən pis nəticə, mükəmməl olmayan bir koordinasiya nümunəsidir. İki firma koordinasiya edə bilsəydi, həm qiymətləri endirər, həm də istənilən nəticəni əldə edərdilər. Real həyatda, bu illüstrasiyadan fərqli olaraq, qiymətləri təyin edən çox sayda firma səbəbindən koordinasiya çox vaxt çətindir. Hekayənin mənəvi cəhəti ondadır ki, sərt qiymətlərdən heç kim faydalanmasa da, sadəcə sərt olacaqlar, çünki insanların gözlədiyi budur.
İstinadlar
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Fischer, S. "Long-Term Contracts, Rational Expectations, and the Optimal Money Supply Rule" (PDF). . 85 (1). 1977: 191–205. doi:10.1086/260551. hdl:1721.1/63894. JSTOR 1828335.
- Goodfriend, Marvin and King, Robert G. The New Neoclassical Synthesis and The Role of Monetary Policy. Federal Reserve Bank of Richmond. Working papers. June 1997. No. 98–5. http://www.richmondfed.org/publications/research/working_papers/1998/pdf/wp98-5.pdf Arxivləşdirilib 2014-09-04 at the Wayback Machine.
- Taylor, John B. "Aggregate Dynamics and Staggered Contracts". Journal of Political Economy. 88 (1). 1980: 1–23. doi:10.1086/260845.
- Taylor, John B. "Aggregate Dynamics and Staggered Contracts". Journal of Political Economy. 88 (1). 1980: 1–23. doi:10.1086/260845.
- Mankiw, N. Gregory. "A Quick Refresher Course in Macroeconomics". Journal of Economic Literature. 28. 1990: 1645–1660 [1658]. doi:10.3386/w3256.
- . The Role of imperfect competition in new Keynesian economics (PDF) // Surfing Economics: Essays for the Inquiring Economist. New York: Palgrave. 2001. ISBN . 2022-05-24 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-11-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yeni keynscilik ing New Keynesianism Con Meynard Keynsin fikirlerinin inkisafi olan muasir makroiqtisadiyyatdaki dusunce mektebi Yeni keynscilik pul siyasetinin rolunu ve mikroiqtisadiyyatla makroiqtisadiyyatin mexaniki olaraq ayrilmasini neokeynsizmde yeniden nezerden kecirmisdir 1930 cu illerde yazdigi Umumi Istihdam Faiz ve Pul Nezeriyyesi kitabinda formalasdirdigi Keynsin fikirleri alimleri ve siyasetcileri uzerindeki tesir 1960 ci illere qeder davam etdi 1960 ci illerde yeni klassik iqtisadcilar Robert Lukas Tomas Sercent ve Robert Barro Keynscilik nezeriyyesinin bir cox esaslarini subhe altina aldilar 1980 ci illerde yeni klassiklerin tenqidlerine orijinal Keyns telimini duzelderek cavab veren iqtisadcilara Yeni Keynesciler deyildi Yeni Keynsciler ve yeni klassikler arasindaki fikir ayriliginin esas meqami emek haqqi ve qiymet tenzimlemelerinin ne qeder tez bas vermesi sualidir Yeni klassikler makroiqtisadi nezeriyyelerini emek haqqi ve qiymet cevikliyi ferziyyesine soykenir qiymetlerin suretle teleb ve teklif beraberliyini temin etdiyine inanirlar bazarlari temizleyir Yeni Keynsciler sert emek haqqi ve qiymet modellerini mudafie edirler cunki bazar temizlenmesi modellerinin qisa muddetli iqtisadi dalgalanmalari izah ede bilmeyeceyine inanirlar Yeni Keynesciler emek haqqi ve qiymet sertliyi nezeriyyeleri ister istemez issizliyin niye movcud oldugunu ve pul siyasetinin iqtisadi fealiyyete niye tesir etdiyini izah edir Hem Keynscilik hem de monetarist makroiqtisadi paradiqmalar qiymetlerin pul kutlesindeki deyisikliklere yavas cavab verdiyini ve bu sebebden qisa muddetde pul siyasetinin mesgulluga ve istehsala tesir etdiyini iddia edirler Pul teklifi azalsa insanlar daha az pul xercleyir ve mallara olan teleb azalir ve xerc azalmalari istehsalin ve is yerlerinin azalmasina sebeb olur Yeni klassikler bu ifadeni leng qiymet davranisi ucun tutarli bir nezeri izahin olmamasi ucun tenqid edirler Yeni Keynesiyalilarin tedqiqatlarinin ekseriyyeti bu boslugu doldurmaga hesr edilmisdir Menyu xercleri ve mecmu teleb xarici tesirleriBazarlari temizlemek ucun derhal qiymet tenzimlememesinin bir sebebi qiymet deyisikliklerinin pula basa gelmesidir Qiymet deyisikliyi ucun firma musterilerine yeni bir kataloq gondermeli satis numayendelerine yeni qiymet siyahilari paylamali ve ya restoranlarda oldugu kimi yeni menyular yazdirmali ola biler Menyu xercleri adlanan bu qiymet tenzimleme xercleri firmalari qiymetlerini davamli olaraq deyil zaman zaman tenzimlemeye mecbur edir Iqtisadcilar menyu xerclerinin qisamuddetli iqtisadi dalgalanmalari izah edib etmeyeceyini muzakire edirler Skeptikler menyu xerclerinin umumiyyetle cox asagi olduguna diqqet cekirler Bu kicik xerclerin cemiyyete cox baha basa gelen resessiyalari izah etmeyinin cetin oldugunu iddia edirler Bu fikri mudafie edenler kicikin ehemiyyetsiz olmadigini ifade edirler Menyunun xercleri tek bir firma ucun az olsa da butovlukde iqtisadiyyata boyuk tesir gostere biler Menyu maliyyesi hipotezinin vekilleri veziyyeti bele tesvir edirler Qiymetlerin niye yavas yavas deyisdiyini anlamaq ucun qiymet deyisikliklerinin xarici tesir gosterdiyini yeni firma ve istehlakcilarinin hududlarindan kenara cixan bir neticeni qebul etmek lazimdir Meselen bir firmanin qiymet endirimi iqtisadiyyatda olan diger firmalara fayda getirir Bir firma qiymeti endirdikde orta qiymet seviyyesini bir az asagi salir ve belelikle real geliri artirir Daha yuksek gelir butun firmalarin mallarina olan telebi artirir Bir firmanin qiymet tenzimlemesinin butun diger firmalarin mehsullarina olan telebatdaki bu makroiqtisadi tesiri mecmu teleb xariciliyi adlanir Bu fenomenin olmasi halinda kicik menyu xercleri qiymet sertliyine sebeb ola biler ve bu sertlik cemiyyet ucun cox baha basa gele biler Tutaq ki General Motors qiymetlerini aciqladi ve sonra pul teklifi azaldiqdan sonra qiymetleri kesib kesmemeye qerar vermelidir Bunu etseler avtomobil alicilari daha yuksek bir real gelire sahib olacaqlar ve bu sebebden diger sirketlerden de daha cox mal alacaqlar Bununla birlikde General Motors diger sirketlerin faydalari ile maraqlanmir Bu sebebden bezen menyunun maliyyetini dasimayacaq ve qiymetleri endirmeyecekler baxmayaraq ki bele bir endirim sosial baximdan arzuolunandir Bu sert qiymetlerin butun iqtisadiyyata ziyan vurmasi ile yanasi onu qoyanlar ucun optimal oldugu bir numunedir Asinxron qiymetSert qiymetlerle bagli izahatlarinda Yeni Keynesciler tez tez qiymet sabitlesmesinin eyni vaxtda bas vermediyini vurgulayirlar Bunun evezine iqtisadiyyat boyunca qiymet tenzimlemeleri asenkron olaraq bas verir Indi qiymetlerin asinxron oldugunu dusunek firmalarin yarisi qiymetleri her ayin birinde yarisi on besinde teyin edir 10 mayda pul teklifinde bir artim varsa firmalarin yarisi 15 mayda qiymetlerini artira biler Firmalarin diger yarisi mayin 15 de qiymetlerini deyisdirmeyeceyi ucun her hansi bir firmanin qiymetindeki artim mallarinin nisbi qiymetinde artim ve istehlakci itkisine sebeb olacaqdir Bu sebebden bu firmalarin qiymetleri cox yuksek qaldirmayacagi ehtimal olunur nisbi qiymetlerde deyisiklik olmadigi sinxron qiymet tenzimlenmesinden ferqli olaraq 15 May tarixinde qiymet teyin edenler qiymetlerinde kicik bir duzelis ederse diger firmalar yalniz 1 Iyundaki novbesine geldikde kicik bir duzelis edecekler cunki onlar da nisbi qiymetlerini deyisdirmekden cekinmek isteyirler ve s her ayin birinci ve on besinde bas veren qiymet deyisikliklerinin ehemiyyetsizliyi sebebinden qiymet seviyyesi yavasca yukselir Belelikle asinxroniya qiymet tenzimlemelerini manee toredir cunki hec bir firma boyuk qiymet deyisiklikleri eden birinci olmaq istemir Mukemmel olmayan koordinasiyaBezi Yeni Keynesciler alimler tenezzullerin qeyri kamil koordinasiyanin neticesi oldugunu ireli sururler Koordinasiya problemleri qiymetleri ve maaslari teyin ederken ortaya cixa biler cunki onlari teyin edenler emek haqqi ve qiymetleri teyin eden diger iqtisadi agentlerin davranisi ile bagli gozlentiler yaratmalidirlar Hemkarlar ittifaqi liderleri diger hemkarlar ittifaqlari terefinden elde olunan razilasmalara dair ferziyyelere gore emek haqqini muzakire edirler Firmalar qiymetleri teyin ederken diger firmalar terefinden qiymetlerin teyin olunmasina dair gozlentilerini nezere alir Qusurlu koordinasiya neticesinde tenezzulun nece neticelene bileceyini oyrenmek ucun asagidaki numuneni nezerden kecirin Iqtisadiyyat iki firmadan ibaretdir Pul teklifini azaltdiqdan sonra her bir firma qiymetleri endirmeye qerar vermelidir Her bir firma menfeeti maksimum derecede artirmaga calisir lakin menfeeti yalniz qiymet qerarlarina deyil diger firmanin qerarlarina da baglidir Hec bir firma qiymeti endirmezse real pulun miqdari yeni pulun qiymet seviyyesine bolunmesi az olacaq tenezzul baslayacaq ve her firma yalniz on bes dollar qazanc elde edecekdir Her iki firma qiymeti endirse real pulun miqdari boyuk olacaq tenezzul olmayacaq ve her firma otuz dollar qazanc elde edecek Her iki firma tenezzulden yayinmagi ustun tutsa da hec biri oz hereketleri ile bunu ede bilmezler Bir firma qiymeti endirse digeri salmasa yene de tenezzul bas verecek Qiymeti endiren sirket yalniz bes digeri on bes alir Bu illustrasiyanin mahiyyeti ondan ibaretdir ki her bir firmanin qerari diger firmanin elde ede bileceyi neticelerin mecmuesini tesir edir Bir firma qiymeti endirdikde diger firma ucun furseti artirir cunki ikincisi indi qiymetini endirerek tenezzulden cekine biler Bir firmanin qiymetindeki enmenin diger firmanin gelirliliyine gosterdiyi bu musbet tesir mecmu telebe xarici tesirden qaynaqlana biler Her firmanin 15 qazandigi en pis netice mukemmel olmayan bir koordinasiya numunesidir Iki firma koordinasiya ede bilseydi hem qiymetleri endirer hem de istenilen neticeni elde ederdiler Real heyatda bu illustrasiyadan ferqli olaraq qiymetleri teyin eden cox sayda firma sebebinden koordinasiya cox vaxt cetindir Hekayenin menevi ceheti ondadir ki sert qiymetlerden hec kim faydalanmasa da sadece sert olacaqlar cunki insanlarin gozlediyi budur IstinadlarNeokejnsianstvo Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Fischer S Long Term Contracts Rational Expectations and the Optimal Money Supply Rule PDF 85 1 1977 191 205 doi 10 1086 260551 hdl 1721 1 63894 JSTOR 1828335 Goodfriend Marvin and King Robert G The New Neoclassical Synthesis and The Role of Monetary Policy Federal Reserve Bank of Richmond Working papers June 1997 No 98 5 http www richmondfed org publications research working papers 1998 pdf wp98 5 pdf Arxivlesdirilib 2014 09 04 at the Wayback Machine Taylor John B Aggregate Dynamics and Staggered Contracts Journal of Political Economy 88 1 1980 1 23 doi 10 1086 260845 Taylor John B Aggregate Dynamics and Staggered Contracts Journal of Political Economy 88 1 1980 1 23 doi 10 1086 260845 Mankiw N Gregory A Quick Refresher Course in Macroeconomics Journal of Economic Literature 28 1990 1645 1660 1658 doi 10 3386 w3256 The Role of imperfect competition in new Keynesian economics PDF Surfing Economics Essays for the Inquiring Economist New York Palgrave 2001 ISBN 978 0333760611 2022 05 24 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 11 16