Böyük sürgün – I Şah Abbasın əmri ilə 1604–1605-ci illərdə Ağrı vadisi, Çuxursəəd, Naxçıvanəhalisinin (müsəlmanlar, ermənilər və yəhudilərin) Persiya ərazisinə köçürülməsi hadisəsidir. Köçürülən əhali arasında ermənilər üstünlük təşkil edirdilər. Müxtəlif mənbələrdə 250.000 – 300.000 arası əhalinin ərazidən İranın mərkəzlərinə köçürülməsi haqqında məlumatlar vardır.
Ərəfə
I Şah Abbasın flamand rəssamı Dominik Kustos tərəfindən çəkilmiş qravür təsviri.
1555-ci ildə Osmanlı və Səfəvi dövlətləri arasında imzalanmış Amasiya müqaviləsinə əsasən Qərbi Gürcüstan vilayətləri (İmereti, Meqreli və Quriya), Bağdad və Ərmənniyə ərazisi Osmanlı dövlətinin, Şərqi Gürcüstan vilayətləri (Mesxetiya, Kartli və Kaxeti) isə Səfəvilər dövlətinin hakimiyyətinə düşdü. Lakin, 1579-cu ildə Osmanlı ordusununKrım xanının 100.000-lik ordusu ilə Səfəvilərin nəzarətində olan ərazilərə hücum etməsi ilə Amasya müqaviləsinin şərtləri pozulur. Türk-tatar ordusunun Cənubi Qafqaza talançı yürüşləri 1589-cu ilə kimi davam edir. Həmin dövrdə hücuma məruz qalan ərazidə yaşayan əhalinin böyük bir hissəsi öz yurdunu tərk etməyə məcbur olmuş, qul kimi əsir edilmişdi; təkcə İrəvan şəhərindən 60.000 insan qul edilmişdi. XVI əsr erməni tarixçisi Hovannisik Çaretsi bu hadisələrlə bağlı yazır: Lala adlı bir sərkərdə çoxlu sayda döyüşçülərlə hücuma keçərək Ararat əyalətinə kimi irəlilədi, 60 mindən çox erməni və müsəlmanı qul edərək rumluların ölkəsinə sürdü.
21 mart 1590-cı ildə imzalanmış İstanbul müqaviləsinin şərtlərinə görə Osmanlı dövləti, Təbriz, Qarabağ, Şirvan, Dağıstan və Şərqi Gürcüstan ərazilərini də ələ keçirdi. I Şah Abbas hakimiyyətə gəldikdən sonra, İstanbul müqaviləsinin şərtlərini qəbul etməyərək ordu quruculuğu ilə məşğul olur və Osmanlı dövlətinə qarşı yeni müharibəyə başlayır. 1605-ci ildə baş vermiş Sufiyan döyüşündə qalib gələn SəfəvilərNaxçıvan, Culfa və İrəvan ərazilərini ələ keçirdi. 1603–1607-ci illərdə isə bütünlüklə Çuxursəəd ərazisiOsmanlılardan azad edilir. Bundan sonra Osmanlı imperiyası ilə sərhəddə yerləşən ərazilərdə I Şah Abbasın əmri ilə "yandırılmış torpaq siyasəti" adlandırılan əməliyyat tətbiq edilmişdir. Bu siyasət nəticəsində həmin ərazilərin əhalisi güclə İranın daxili əyalətlərinə köçürülmüş, ərazilər isə yandırılaraq yaşayış üçün yararsız hala gətirilmişdir.
Deportasiya
Arakel Davrijetsinin "Tarix kitabı" əsərinin ilk və müəllifin sağlığında edilmiş nəşrinin üz qabığı, 1669, Amsterdam; əsərdə Böyük sürgünlə bağlı hadisələr geniş şəkildə təsvir edilmişdir.
XVII əsrdə yaşamış və baş vermiş hadisələrin müasiri və şahidi olmuş tarixçi Arakel Davrijetsi yazır:
Hökmdardan dağıdıcı və məhvedici əmr alan sərkərdələrin hər biri rəhbərlik etdikləri döyüşçü dəstəsi ilə birgə erməni ölkəsinin getmələri əmr edilən havarına gəldilər; və qamşlığa düşmüş azğın yanğın kimi irəliləyərək, onlar, sakinləri böyük keçi dəstəsi kimi qabaqlarına salaraq, Ararat havarına çatana kimi qovmağa başladılar. Həmin ərazi, Gərni dağından Erasx çayına kimi, bir günlük yol ölçüsündədir.
İndicə erməni təqviminin 1054-cü ilinə qədəm qoymuşuq və ilk erməni ayı navasardda ölkənin sakini sürgün edildi. Əhalini köçürmək üçün göndərilmiş fars hərbçiləri insanları evlərindən qovaraq evləri sonuncu yaşayış yerinə kimi yandıraraq məhv etməyə başladılar. Həmçinin taxıl zirzəmiləri, toplanmış buğda, düyü və arpa da yandırılaraq məhv edildi.
Farsların bu şəkildə ölkəni talan və məhv etmələrinin səbəbi, osmanlıların əlinə keçəcəyi halda bu torpaqların yararsız olması və onları qida tapmasının qarşısını almaq idi. Həmçinin torpaqların bu cür yandırılmasında məqsəd qovulan insanlarda qorxu yaradaraq onların yenidən öz evlərinə qayıtmalarının qarşısını almaq idi.
...Şah Abbas Ağcaqalada idi, osmanlı sərdarı Ciqal oğlu isədöyüşçüləri ilə Qarsa çatmışdı. Onun çoxsaylı döyüşçülərindən qorxan Şah Abbas ordu üçün Persiyaya geri qayıtdı.
Osmanlı ordusu da fars ordusunu izləməyə başladı. Və böyük və saysız üç ordu meydana gəldi: birincisi – xalq ordusu, ikincisi – fars ordusu, üçüncüsü – osmanlı ordusu. Vəziyyət belə gətirdi ki, xalq ordusunun çəkilməsi ilə onların yerini Şah Abbasın ordusu tutdu, həmin ordunun çəkilməsindən sonra isə əraziləri Ciqal oğlunun ordusu tutdu. Fars və xalq ordusunun Cuğa adlı yerə toplanmasına, osmanlı ordusunun Naxçıvana çatmasına kimi, onlar bu cür bir-birini izlədilər. Bu zaman, farslar xalqa bir saat dincəlməyə vaxt da vermədən, qovmağa, öldürücü zərbələr vurmağa başladılar, insanların burun və qulaqlarını kəsirdilər, bəzilərinin isə (məsələn, katolikos Arakelin qardaşı Ohancan kimi) başlarını kəsərək nizəyə keçirdilər. [Ohancan] və başqalarının başını Erasx çayı sahilində kəsərək nizəyə taxdılar. [Farslar] insanları bu və başqa cəzalarla qorxudaraq çayı tez keçmələrinə nail olmaq istəyirdilər. Onları izləyən osmanlıları qorxusu altında, məkrli xalq olan farslar yerli xalqa belə zülm etdilər. Farslar xalqın ordusuna baxdı və öz ordularına baxdı, xalqın ordusu böyük idi. Belə çoxlu əhalini çaydan keçirmə üçün çoxlu günlər sərf etmək lazım idi. Farslar qorxdular ki, osmanlılar bu günlərdə onlara çataraq gizli zərbə endirməklə məğlub edə və ya, xalqı öz evlərinə geri qaytara bilərlər ki, bu da farsların məkrli planına mane olardı. Buna görə də, onlar xalqı, çayı keçməyə məcbur edirdilər. Xalq çox idi, çayı keçmək üçün vasitələr isə çatışmırdı. Baxmayaraq ki, hardansa sallar gətirilmiş və yerindəcə qayıqlar inşa edilmişdi, xalq və fars ordusunun sayı bir yerdə çox böyük olduğuna görə, vasitələrin sayı çatışmaz olaraq qalırdı. Xalqı ötürən fars ordusu isə, insanları saxlayaraq onların qaçmasına mane olur, dəyənəklə vuraraq sürətlə irəliləmələrini tələb edirdilər. Beləcə xalq üzərinə təhlükə və kədər yağırdı.
Bədbəxt xalq isə qarşısında dəniz kimi geniş və batıran çay, arxasında isə farsların doğrayan qılınclarını görür və çıxış yolu tapa bilmirdi; insanların göz yaşlarından Erasx çayına oxşar ikinci çay yaranmışdı; ağlamaq və fəryad səsləri bir-birinə qarışmış, xilas və rəhm isə görünmürdü.
Bu köçürülmə zamanı xüsusilə ərazidəki ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olan Cuğa şəhəri (xarabalıqları Naxçıvan MR-nın Culfa rayonu ərazisindədir) dağıdılmış, sakinləri isə (bəzi mənbələrdə 12.000 ailə , bəzilərində 20.000 nəfər kimi qeyd edilir) İsfahan ərazisinə köçürülmüş və burada onlar üçün ayrılmış ərazidə Yeni Culfa şəhərciyinin əsasını qoymuşlar. Bu dövrdə ermənilərin cənub-şərqi Asiya ölkələrinə, xüsusilə Hindistan və Birmaya köçü baş vermişdir.
Hadisələr zamanı İranın içlərinə köçürülmüş əhalinin sayı 250.000 (bəzi mənbələrdə 300.000) nəfər olaraq qiymətləndirilir. XIX əsrin əvvəllərində İranın cənubi və mərkəzi əyalətlərində köçürülmüş ermənilərin xələfləri olan 600.000-dən çox erməni yaşayırdı. Köçürülmüş ermənilərin bir çoxu yerli müsəlman hakimlərin təzyiqi ilə sonradan İslamı qəbul etmiş assimilyasiya olunmuşdur.
İncəsənətdə
Erməni şairi Hovanes Tumanyan (1869–1923) "Şah və satıcı" adlı şeirində Böyük sürgünlə bağlı hadisələrdən bəhs etmişdir.
İstinadlar
↑ Böyük sürgün, Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, XVI cild
Cosroe Chaquèri. The Armenians of Iran: the paradoxical role of a minority in a dominant culture; articles and documents, 2008, p. 38.
In pursuit of these objectives, in 1604 Shah Abbas ordered the move of Armenians and other populations from the valley of Ararat to Persia. According to Davrizhetsi "all the inhabitants of Armenia be they Christian, Jewish, or Muslim" were ordered to move out of their homes and to adapt themselves to new homeland in Persia proper.
Б. А. Рыбаков, М. Т. Белявский. История СССР с древнейших времен до конца XVIII в. — 1983. — С. 274. "В 1604 г. на Армению обрушилось очередное несчастье: отступая в Иран, Аббас I угнал около 350 тыс. населения, главным образом армянского. "
↑ Бурнутян, Джордж. Раздел "Eastern Armenia from the Seventeenth Century to Russian Annexation" в книге "The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century". Под редакцией Р. Ованнисяна. Стр. 96:
Orijinal mətn(ing.)
By the end of the eighteenth century, the Armenian population of the territory had shrunk considerably. Centuries of warfare and invasions combined with the tyranny of local khans had forced the emigration of the Armenians. It is probable the until the seventeenth century, the Armenians still maintained a majority in Eastern Armenia, but the forced relocation of some 250,000 Armenians by Shah Abbas and the numerous exoduses described in this chapter had reduced the Armenian population considerably.
↑ William Charles Brice. An Historical atlas of Islam, 275:"After his successful campaigns against the Ottoman Turks, Shah 'Abbas I resolved to depopulate eastern Armenia and to create an empty tract between himself and his enemy."
↑ James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas. An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires, p.44:"Armenians were uprooted during these wars, and, in 1604, some 250,000 Armenians were forcibly transferred by Shah Abbas to Iran. By the seventeenth century, the Armenians had become a minority in parts of their historic lands"
Massoume Price. Iran’s diverse peoples: a reference sourcebook, p. 71:"Primary sources estimate that between 1604 and 1605 some 250 to 300,000 Armenians were removed from Armenia for settlement in Iran."
Т. Х. Акопян. Очерк истории Еревана. — Изд-во Ереванского университета, 1977. — С. 77.
Аракел Даврижеци. Книга историй. — М., 1973. — С. 465.
↑ Richard G. Hovannisian. The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign dominion to statehood : the fifteenth century to the twentieth century, p. 25:"Julfa became more important in the second half of the sixteenth century, only to be destroyed at the end of the century by Shah Abbas […] Arakel of Tabriz says, however, that in 1604–1605, 20,000 Armenians from Julfa were deported to Persia — with one-fifth surviving in New Julfa (Tavrizhetsi, 1896, pp. 52ff.)."
M. Jacob Seth. Armenians in India: from the earliest times to the present day : work of original research, Asian Educational Services, 1992, p. 148:A large Armenian colony of 12000 families from Julfa on the Araxes, in Armenia settled there in 1605, during the glorious reign of Shah Abbas the Great
Massoume Price. Iran's diverse peoples: a reference sourcebook. — ABC-CLIO, 2005. — С. 71. — 376 с. — ISBN 1576079937, 9781576079935.
Fernand Braudel. Civilization and Capitalism, 15th-18th Century: The wheels of commerce, p. 159:"The new Julfa, to which Abbas the Great deported the Armenians between 1603 and 1605, became the centre of Armenian activity throughout the world"
Всемирная история, М., 1958 т. IV, стр. 563
Чтобы избавиться от соперничества армянского купечества, шах разорил центр армянской торговой деятельности в Закавказье — город Джугу и переселил армянское население в Исфахан, в пригород, названный Новой Джугой
Из истории армянской общины в Бирме. (по материалам XIX в.) // Народы Азии и Африки, № 3. 1961 [1]
Avqust 11, 2021
böyük, sürgün, şah, abbasın, əmri, ilə, 1604, 1605, illərdə, ağrı, vadisi, çuxursəəd, naxçıvan, əhalisinin, müsəlmanlar, ermənilər, yəhudilərin, persiya, ərazisinə, köçürülməsi, hadisəsidir, köçürülən, əhali, arasında, ermənilər, üstünlük, təşkil, edirdilər, m. Boyuk surgun I Sah Abbasin emri ile 1604 1605 ci illerde Agri vadisi Cuxurseed Naxcivan 1 ehalisinin muselmanlar ermeniler ve yehudilerin Persiya erazisine kocurulmesi hadisesidir 2 Kocurulen ehali arasinda ermeniler ustunluk teskil edirdiler 3 Muxtelif menbelerde 250 000 4 5 6 300 000 7 arasi ehalinin 1 eraziden Iranin merkezlerine kocurulmesi haqqinda melumatlar vardir Mundericat 1 Erefe 2 Deportasiya 3 Tesiri 4 Incesenetde 5 IstinadlarErefe Redakte I Sah Abbasin flamand ressami Dominik Kustos terefinden cekilmis qravur tesviri 1555 ci ilde Osmanli ve Sefevi dovletleri arasinda imzalanmis Amasiya muqavilesine esasen Qerbi Gurcustan vilayetleri Imereti Meqreli ve Quriya Bagdad ve Ermenniye erazisi Osmanli dovletinin Serqi Gurcustan vilayetleri Mesxetiya Kartli ve Kaxeti ise Sefeviler dovletinin hakimiyyetine dusdu Lakin 1579 cu ilde Osmanli ordusunun Krim xaninin 100 000 lik ordusu ile Sefevilerin nezaretinde olan erazilere hucum etmesi ile Amasya muqavilesinin sertleri pozulur Turk tatar ordusunun Cenubi Qafqaza talanci yurusleri 1589 cu ile kimi davam edir Hemin dovrde hucuma meruz qalan erazide yasayan ehalinin boyuk bir hissesi oz yurdunu terk etmeye mecbur olmus qul kimi esir edilmisdi tekce Irevan seherinden 60 000 insan qul edilmisdi 8 XVI esr ermeni tarixcisi Hovannisik Caretsi bu hadiselerle bagli yazir Lala adli bir serkerde coxlu sayda doyusculerle hucuma kecerek Ararat eyaletine kimi ireliledi 60 minden cox ermeni ve muselmani qul ederek rumlularin olkesine surdu 9 21 mart 1590 ci ilde imzalanmis Istanbul muqavilesinin sertlerine gore Osmanli dovleti Tebriz Qarabag Sirvan Dagistan ve Serqi Gurcustan erazilerini de ele kecirdi I Sah Abbas hakimiyyete geldikden sonra Istanbul muqavilesinin sertlerini qebul etmeyerek ordu quruculugu ile mesgul olur ve Osmanli dovletine qarsi yeni muharibeye baslayir 1605 ci ilde bas vermis Sufiyan doyusunde qalib gelen Sefeviler Naxcivan Culfa ve Irevan erazilerini ele kecirdi 1603 1607 ci illerde ise butunlukle Cuxurseed erazisi Osmanlilardan azad edilir Bundan sonra Osmanli imperiyasi ile serhedde yerlesen erazilerde I Sah Abbasin emri ile yandirilmis torpaq siyaseti adlandirilan emeliyyat tetbiq edilmisdir Bu siyaset neticesinde hemin erazilerin ehalisi gucle Iranin daxili eyaletlerine kocurulmus eraziler ise yandirilaraq yasayis ucun yararsiz hala getirilmisdir Deportasiya Redakte Arakel Davrijetsinin Tarix kitabi eserinin ilk ve muellifin sagliginda edilmis nesrinin uz qabigi 1669 Amsterdam eserde Boyuk surgunle bagli hadiseler genis sekilde tesvir edilmisdir XVII esrde yasamis ve bas vermis hadiselerin muasiri ve sahidi olmus tarixci Arakel Davrijetsi yazir Hokmdardan dagidici ve mehvedici emr alan serkerdelerin her biri rehberlik etdikleri doyuscu destesi ile birge ermeni olkesinin getmeleri emr edilen havarina geldiler ve qamsliga dusmus azgin yangin kimi irelileyerek onlar sakinleri boyuk keci destesi kimi qabaqlarina salaraq Ararat havarina catana kimi qovmaga basladilar Hemin erazi Gerni dagindan Erasx cayina kimi bir gunluk yol olcusundedir Indice ermeni teqviminin 1054 cu iline qedem qoymusuq ve ilk ermeni ayi navasardda olkenin sakini surgun edildi Ehalini kocurmek ucun gonderilmis fars herbcileri insanlari evlerinden qovaraq evleri sonuncu yasayis yerine kimi yandiraraq mehv etmeye basladilar Hemcinin taxil zirzemileri toplanmis bugda duyu ve arpa da yandirilaraq mehv edildi Farslarin bu sekilde olkeni talan ve mehv etmelerinin sebebi osmanlilarin eline kececeyi halda bu torpaqlarin yararsiz olmasi ve onlari qida tapmasinin qarsisini almaq idi Hemcinin torpaqlarin bu cur yandirilmasinda meqsed qovulan insanlarda qorxu yaradaraq onlarin yeniden oz evlerine qayitmalarinin qarsisini almaq idi Sah Abbas Agcaqalada idi osmanli serdari Ciqal oglu isedoyusculeri ile Qarsa catmisdi Onun coxsayli doyusculerinden qorxan Sah Abbas ordu ucun Persiyaya geri qayitdi Osmanli ordusu da fars ordusunu izlemeye basladi Ve boyuk ve saysiz uc ordu meydana geldi birincisi xalq ordusu ikincisi fars ordusu ucuncusu osmanli ordusu Veziyyet bele getirdi ki xalq ordusunun cekilmesi ile onlarin yerini Sah Abbasin ordusu tutdu hemin ordunun cekilmesinden sonra ise erazileri Ciqal oglunun ordusu tutdu Fars ve xalq ordusunun Cuga adli yere toplanmasina osmanli ordusunun Naxcivana catmasina kimi onlar bu cur bir birini izlediler Bu zaman farslar xalqa bir saat dincelmeye vaxt da vermeden qovmaga oldurucu zerbeler vurmaga basladilar insanlarin burun ve qulaqlarini kesirdiler bezilerinin ise meselen katolikos Arakelin qardasi Ohancan kimi baslarini keserek nizeye kecirdiler Ohancan ve basqalarinin basini Erasx cayi sahilinde keserek nizeye taxdilar Farslar insanlari bu ve basqa cezalarla qorxudaraq cayi tez kecmelerine nail olmaq isteyirdiler Onlari izleyen osmanlilari qorxusu altinda mekrli xalq olan farslar yerli xalqa bele zulm etdiler Farslar xalqin ordusuna baxdi ve oz ordularina baxdi xalqin ordusu boyuk idi Bele coxlu ehalini caydan kecirme ucun coxlu gunler serf etmek lazim idi Farslar qorxdular ki osmanlilar bu gunlerde onlara cataraq gizli zerbe endirmekle meglub ede ve ya xalqi oz evlerine geri qaytara bilerler ki bu da farslarin mekrli planina mane olardi Buna gore de onlar xalqi cayi kecmeye mecbur edirdiler Xalq cox idi cayi kecmek ucun vasiteler ise catismirdi Baxmayaraq ki hardansa sallar getirilmis ve yerindece qayiqlar insa edilmisdi xalq ve fars ordusunun sayi bir yerde cox boyuk olduguna gore vasitelerin sayi catismaz olaraq qalirdi Xalqi oturen fars ordusu ise insanlari saxlayaraq onlarin qacmasina mane olur deyenekle vuraraq suretle irelilemelerini teleb edirdiler Belece xalq uzerine tehluke ve keder yagirdi Bedbext xalq ise qarsisinda deniz kimi genis ve batiran cay arxasinda ise farslarin dograyan qilinclarini gorur ve cixis yolu tapa bilmirdi insanlarin goz yaslarindan Erasx cayina oxsar ikinci cay yaranmisdi aglamaq ve feryad sesleri bir birine qarismis xilas ve rehm ise gorunmurdu Tesiri RedakteHemcinin bax Cuga ve Yeni Culfa Bu kocurulme zamani xususile erazideki en qedim yasayis meskenlerinden biri olan Cuga seheri xarabaliqlari Naxcivan MR nin Culfa rayonu erazisindedir dagidilmis 10 sakinleri ise bezi menbelerde 12 000 aile 11 bezilerinde 20 000 10 nefer kimi qeyd edilir Isfahan erazisine kocurulmus ve burada onlar ucun ayrilmis erazide Yeni Culfa seherciyinin esasini qoymuslar 12 10 13 14 Bu dovrde ermenilerin cenub serqi Asiya olkelerine xususile Hindistan ve Birmaya kocu bas vermisdir 15 Hadiseler zamani Iranin iclerine kocurulmus ehalinin sayi 250 000 4 5 6 bezi menbelerde 300 000 nefer olaraq qiymetlendirilir XIX esrin evvellerinde Iranin cenubi ve merkezi eyaletlerinde kocurulmus ermenilerin xelefleri olan 600 000 den cox ermeni yasayirdi Kocurulmus ermenilerin bir coxu yerli muselman hakimlerin tezyiqi ile sonradan Islami qebul etmis assimilyasiya olunmusdur Incesenetde RedakteErmeni sairi Hovanes Tumanyan 1869 1923 Sah ve satici adli seirinde Boyuk surgunle bagli hadiselerden behs etmisdir Istinadlar Redakte 1 2 Boyuk surgun Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi XVI cild Cosroe Chaqueri The Armenians of Iran the paradoxical role of a minority in a dominant culture articles and documents 2008 p 38 In pursuit of these objectives in 1604 Shah Abbas ordered the move of Armenians and other populations from the valley of Ararat to Persia According to Davrizhetsi all the inhabitants of Armenia be they Christian Jewish or Muslim were ordered to move out of their homes and to adapt themselves to new homeland in Persia proper B A Rybakov M T Belyavskij Istoriya SSSR s drevnejshih vremen do konca XVIII v 1983 S 274 V 1604 g na Armeniyu obrushilos ocherednoe neschaste otstupaya v Iran Abbas I ugnal okolo 350 tys naseleniya glavnym obrazom armyanskogo 1 2 Burnutyan Dzhordzh Razdel Eastern Armenia from the Seventeenth Century to Russian Annexation v knige The Armenian People From Ancient to Modern Times Volume II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Pod redakciej R Ovannisyana Str 96 Orijinal metn ing By the end of the eighteenth century the Armenian population of the territory had shrunk considerably Centuries of warfare and invasions combined with the tyranny of local khans had forced the emigration of the Armenians It is probable the until the seventeenth century the Armenians still maintained a majority in Eastern Armenia but the forced relocation of some 250 000 Armenians by Shah Abbas and the numerous exoduses described in this chapter had reduced the Armenian population considerably 1 2 William Charles Brice An Historical atlas of Islam 275 After his successful campaigns against the Ottoman Turks Shah Abbas I resolved to depopulate eastern Armenia and to create an empty tract between himself and his enemy 1 2 James Stuart Olson Lee Brigance Pappas Nicholas Charles Pappas An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires p 44 Armenians were uprooted during these wars and in 1604 some 250 000 Armenians were forcibly transferred by Shah Abbas to Iran By the seventeenth century the Armenians had become a minority in parts of their historic lands Massoume Price Iran s diverse peoples a reference sourcebook p 71 Primary sources estimate that between 1604 and 1605 some 250 to 300 000 Armenians were removed from Armenia for settlement in Iran T H Akopyan Ocherk istorii Erevana Izd vo Erevanskogo universiteta 1977 S 77 Arakel Davrizheci Kniga istorij M 1973 S 465 1 2 3 Richard G Hovannisian The Armenian People from Ancient to Modern Times Foreign dominion to statehood the fifteenth century to the twentieth century p 25 Julfa became more important in the second half of the sixteenth century only to be destroyed at the end of the century by Shah Abbas Arakel of Tabriz says however that in 1604 1605 20 000 Armenians from Julfa were deported to Persia with one fifth surviving in New Julfa Tavrizhetsi 1896 pp 52ff M Jacob Seth Armenians in India from the earliest times to the present day work of original research Asian Educational Services 1992 p 148 A large Armenian colony of 12000 families from Julfa on the Araxes in Armenia settled there in 1605 during the glorious reign of Shah Abbas the Great Massoume Price Iran s diverse peoples a reference sourcebook ABC CLIO 2005 S 71 376 s ISBN 1576079937 9781576079935 Fernand Braudel Civilization and Capitalism 15th 18th Century The wheels of commerce p 159 The new Julfa to which Abbas the Great deported the Armenians between 1603 and 1605 became the centre of Armenian activity throughout the world Vsemirnaya istoriya M 1958 t IV str 563Chtoby izbavitsya ot sopernichestva armyanskogo kupechestva shah razoril centr armyanskoj torgovoj deyatelnosti v Zakavkaze gorod Dzhugu i pereselil armyanskoe naselenie v Isfahan v prigorod nazvannyj Novoj Dzhugoj Iz istorii armyanskoj obshiny v Birme po materialam XIX v Narody Azii i Afriki 3 1961 1 Menbe https az wikipedia org w index php title Boyuk surgun amp oldid 5975482, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
