fbpx
Wikipedia

Uşaqlıq ağzı xərçəngi

Avqust 12, 2021

Uşaqlıq ağzı xərçəngi, Serviks xərçəngi, servikal xərçəng bütün dünyadakı qadın xərçəngləri arasında döş və bağırsaq xərçəngindən sonra 3. sıxlıqda görülən xərçəng tipidir. Serviks Xərçəngi qadın artıma orqanlarından biri olan rəhmin (uterus) ağız qismi olan rəhm ağızının (serviks) normal xarici inkişaf nəticəsində yaranan pis xasiyyətli şişinə verilən addır. Ancaq darama testlərini məşhur olaraq istifadə edərək serviks xərçənginin görülmə sıxlığını və bu xərçəngə bağlı ölüm nisbətlərini azaltmaq mümkündür.

Rəhm ağzı xərçəngi

Normal və anormal hüceyrələrin uşaqlıq boynu xərçəngi və nümunəsi
XBT-10 C53.
XBT-10-KM C53.9, C53
XBT-9 180
XBT-9-KM 180.9, 180
OMIM 603956
DiseasesDB 2278
MedlinePlus 000893
eMedicine med/324 
MeSH D002583
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Uşaqlıq ağzının səthini yaradan hüceyrə təbəqəsinin anormal hüceyrələrə çevrilməsiylə " xərçəng öncülləri" adlanan hüceyrələr meydana gəlir. Xərçəng öncülləri; prekanseröz strukturlardır və erkən müəyyən olunub müalicə edilmədiklərində uşaqlıq ağzı xərçənginə çevrilə bilərlər. Bu dəyişikliklərdən məsul olan əsas faktor, "HPV" olaraq bilinən İnsan papilloma virusudur. Uşaqlıq ağzı xərçəngi ümumiyyətlə orta və orta yaş üstü qadınlarda görülsə də, hər hansı bir yaşda da ortaya çıxa bilər. Uşaqlıq ağzı xərçəngindən qorunmaq üçün İlk cinsi əlaqədən 3 il sonra ginekoloji yoxlanışlar sırasında PAP smear testi edilməsi tövsiyə edilir. 30 yaş üzərində 3 ardıcıl normal PAP test nəticəsindən sonra PAP smear testi 2 −3 ildən bir edilə bilər.

Serviks xərçəngi Dünya üzərində ortalama hər 2 dəqiqədə bir qadının ölümünə səbəb olan və müxtəlif ölkələrdə aparılan işlərdə qadınlarda döş xərçəngindən sonra ən sıx görülən ikinci xərçəngdir..

Risk Faktorları

 
Sağlam toxumadan, xərçəng əmələ gəlməsinə qədər baş verən mikroskopik dəyişikliklər
  • HPV infeksiyası (Serviks xərçəngi hadisələrin% 95’ini HPV DNT müsbət tapılmışdır) HPV virusu rəhm ağızına seksual yolla yoluxma mümkündür.
  • Erkən yaşda başlayan (16 yaşdan əvvəl) ilk cinsi əlaqə
  • Cinsəl partner sayının çoxluğu (qadının çox eşliliği qədər kişinin çox eşliliği da riski artırar)
  • Siqaret çəkmək (aktiv və ya passiv)
  • Pəhriz (Pəhriz də meyvə və tərəvəz nisbəti az isə serviks xərçəngi riski arta bilər)
  • İrq
  • Aşağı sosial-iqtisadi səviyyə
  • Doğum nəzarət həbi istifadəsi (xüsusilə 5 ildən uzun davamlı istifadə)

HPV infeksiyası

 
Elektron mikroskopunda HPV-in görüntüsü

Epidemioloji işlər serviks xərçəngi üçün əsas risk amilinin HPV (insan papilloma virus) infeksiya olduğunu göstərir. Serviks xərçəngi-HPV infeksiya əlaqəsi, ağciyər xərçəngi ilə siqaretin əlaqəsindən daha sıx əlaqədir. Digər tərəfdən HPV infeksiyası son dərəcə geniş yayılmış bir infeksiyadır. Amerika Birləşmiş Ştatları Xəstəlik İdarə Mərkəzi (CDC) məlumatlarına görə dünyada seksual həyatı fəal qadın və kişilərin həyat boyu HPV-ə yoluxma ehtimalı ən azı 50% olduğunu bildirilmişdir. Serviks xərçəngi hadisələrinin demək olar ki, hamısında (99,7%) HPV DNT təcrid edilir. Bununla bərabər serviksteki HPV infeksiyalarının çoxu simptomsuz və müəyyən infeksiyalarının 90%-dən çoxu 2 il içərisinde öz-özünə yox olur. Bu səbəbdən serviks xərçəngi tezliyində azalma HPV infeksiyalarının tanınması, qarşısının alınması və müalicə edilməsi yolu ilə mümkün ola bilər.

Servikal xərçəng adətən HPV-in onkolojik tiplərinin uzun müddətin infeksiya nəticəsində ortaya çıxır. İndiyə qədər 100-dən çox HPV tipi müəyyənləşdirmişdir; Bunlardan onkolojik növlər, servikal xərçəng, ya da vulvar qişada xərçəng qabağı lezyonlara səbəb olur. Cinsi baxımdan fəal, hər qadın servikal xərçəng riski daşıyır. Qadınların yüzdə əlli və ya səksəni HPV infeksiyasına; Bunların 50%-i onkolojik HPV-dir. HPV infeksiyalarının çoxu immun sistem tərəfindən məhv edilir amma, onkolojik HPV tiplərinin səbəb olduğu infeksiya keçməsə servikal xərçəng əmələ gələ biləre.

Əlamətləri

 
Servikal intraepitelyal ağır displazinin (CIN3) H&E boyada histopatolojik görüntüs

Rəhm ağızı xərçəngində ən sıx görülən əlamət, vaginal qanamadır. Qanama zaman-zaman həddindən artıq ola bilsə da ümumiyyətlə az miqdarda tespit edilə bilər. Cinsəl birləşmə sonrası daha əyani hala gələ bilər. Irəliləmiş xəstəlikdə pis qoxulu vaginal axıntı, sidikdə və ya rektal qanama görülə bilər.

İnkişafı

Normal bir serviks, HPV virusuna məruz qaldıqdan sonra; 3–8 aylıq kürt dövrünü ardından infeksiyaya aid dəyişikliklər göstərir.

  • Bu dəyişikliklər özbaşına normala dönə biləcəyi kimi aşağı dərəcəli servikal lezyona da çevrilə bilər.
  • Aşağı dərəcəli Servikal lezyonu olan xəstələrin 60% -i 2–3 il içərisində geriləyərək normala dönə biləcəyi kimi 15% -i 3–4 il içərisində digər karsinogenlərdən da təsiriylə, irəliləyərək yüksək dərəcəli servikal lezyona çevrilə bilər.
  • Yüksək Dərəcəli Servikal lezyonu olan xəstələrin,% 30–70 qədəri müalicə edilmədikləri təqdirdə 10 il içərisində xərçəngə çevrilə bilər.

Serviks Xərçəngi mərhələləri

 
Pap smear ilə alınan materialın x200-lik yaxınlaşdırılmış serviks xərçənginin hüceyrəvi görüntüsü

Mərhələ I

Xərçəng hələ servikste məhduddur

  • IA; Təkcə biopsiya ilə görülə bilən serviks məhdud mikroskopik xərçəng
  • IB; Müayinə əsnasında çılpaq gözlə görülə bilən xərçəng
  • IB1: 4 sm-dən daha kiçik xərçəng
  • IB2: 4 sm-dən daha böyük xərçəng

Mərhələ II

Serviks xaricinə yayılaraq serviksin yaxınındakı yumşaq toxuya ya da vajina qübbəsinə yayılmış xərçəng.

Mərhələ III

Xərçəng serviksin xaricinə yayılaraq, pelvik yan divarları yada vagina alt kəsimini tutmuşdur. Ayaqlarda şişməyə və / və ya sidik axışında problem inkişaf etmiş ola bilər.

Mərhələ IV

Xərçəng serviks və ya yuxarıda bəhsi keçən hər hansı bir bölgənin xaricinə yayılaraq sidik torbası, rektum ya da qaraciyər və ağciyər kimi uzaq orqan yayılam etmişdir.

Serviks Xərçəngi Diaqnoz Metodları

 
Servikal karsinomanın mikroskopik görüntüsü

Pap-Smear testi tətbiq olunarkən fırça köməyi ilə vaginal sürüntü alınan nümunə, patoloqlar tərəfindən dəyərləndirilərək normal – anormal hüceyrə təsnifatı aparılır. Nəticəsində şübhəli gələn faktlarda kolposkopik araşdırma edilməlidir. Serviksin optik olaraq böyüdülərək göstərilməsi texnikası olan kolposkopik araşdırmada müsbət tapıntı müəyyən olunsa, kolposkopi altında biopsiya əməliyyatı həyata keçirilir.

Biyopsiya nın patoloji araşdırmasında səth hüceyrələrində məhdud pozuqluq müəyyən olunsa rəhm ağızı konizasyon əməliyyatı ilə çıxardılmalıdır. Konizasyon həm diaqnoz üsuludur həm da müalicəsi üçün kafi ola bilər.

Biyopsiya ilə serviks xərçəngi təsbit edilsə, müalicəsi variantlarını müəyyən etmək üçün xəstəliyin ölçülərinin müəyyənləşdirilməsi lazımdır. şişin ölçüsü, yayılması, qabaqda sidik kisəsi, arxada isə qalın bağırsaq əlaqəsinin dəyərləndirilməsi üçün vaginal və rektal müayinə, MR və PET CT edilə bilər. ultrasonografiya ilə serviks xərçənginin vəziyyəti dəqiq olaraq dəyərləndirilmə bilməz.

Serviks Xərçəngi Müalicə Üsulları

 
Serviks xərçəngi və təsadüfi olaraq müşayiət edən iyicil (xoşxassəli) leiomyoma. Şəklin alt tərəfində serviksin normal hiss pozmuş və uterusa alt qisminə da yayılmış böyük bir karsinoma.

Rəhm ağızı xərçəngi ümumiyyətlə bölgə olaraq yayılan bir xəstəlikdir. Metastazlarını ümumiyyətlə linfa yolları ilə yapar. Qan damarı yolu ilə orqan metastaz çox daha az nisbətdə görülər.

Ümumi olaraq xəstəliyin rəhm ilə məhdud olduğu hadisələr, cərrahi ilə müalicəsi edilər. Cərrahiyyənin genişliyini, xəstənin yaşı, uşaq istəyi, tümörün böyüklüyü və yayıldığı sahədə müəyyən edər. Ehtiyaca görə, rəhmin buraxılıb serviksin konizasyon ilə çıxarılmasından başlayaraq, rəhmin yanlarındakı toxumalar (parametrium) və vagen 1/3 üst qisimiylə birlikdə geniş olaraq çıxarıldığı, pelvik və paraaortik limfa bezlərinin alındığı əməliyyatlara qədər əhatəsi genişlənən cərrahı texnikalar tətbiq oluna bilər.

Xərçəng rəhm xaricinə çıxıb, rəhmin yanlarına (parametriyuma) yayıldığında, cərrahi yerinə radyoterapi ilk müalicəsi variantı olur. Rəhim ağzında olan tümör həcmi böyüdükcə, xəstələrin müalicəsində kemo-radioterapiya ilk müalicəsi variantı olaraq düşünülə bilər.

Əməliyyat edildikdən sonra, patoloji araşdırma nəticəsinə görə, cərrahi sərhəd müsbət olan və ya limfa vəzilərində xərçəngli hüceyrə yayılması müəyyən olunan xəstələrə, kemo-radioterapiya edilməlidir.

İstinadlar

  1. ↑ Disease Ontology — 2016.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P699"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5282129"></a>
  2. [1] Serviks (Rəhim Ağzı) Xərçəngi
  3. [2] Acibadem A Class Healthcare Services
  4. Ceyhan M. İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102–104. Tam mətin (türk. )
  5. Akhan SE. Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri. ankem derg 2007; 21(ek 2):96–98. (türk. )
  6. Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. Human papillomavirus and HPV vaccines: a review. Bull World Health Organ. 2007 Sep;85(9):719–26. PMID 18026629(ing. )
  7. Salman N. İnsan papilloma virus aşısı. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99–101. Tam metin(türk. )
  8. [3] Serviks (Rəhim Ağzı) Xərçəngi

Avqust 12, 2021
uşaqlıq, ağzı, xərçəngi, serviks, xərçəngi, servikal, xərçəng, bütün, dünyadakı, qadın, xərçəngləri, arasında, döş, bağırsaq, xərçəngindən, sonra, sıxlıqda, görülən, xərçəng, tipidir, serviks, xərçəngi, qadın, artıma, orqanlarından, biri, olan, rəhmin, uterus,. Usaqliq agzi xercengi Serviks xercengi servikal xerceng butun dunyadaki qadin xercengleri arasinda dos ve bagirsaq xercenginden sonra 3 sixliqda gorulen xerceng tipidir Serviks Xercengi qadin artima orqanlarindan biri olan rehmin uterus agiz qismi olan rehm agizinin serviks normal xarici inkisaf neticesinde yaranan pis xasiyyetli sisine verilen addir Ancaq darama testlerini meshur olaraq istifade ederek serviks xercenginin gorulme sixligini ve bu xercenge bagli olum nisbetlerini azaltmaq mumkundur 2 Rehm agzi xercengiNormal ve anormal huceyrelerin usaqliq boynu xercengi ve numunesiXBT 10 C53 XBT 10 KM C53 9 C53XBT 9 180XBT 9 KM 180 9 1 180 1 OMIM 603956DiseasesDB 2278MedlinePlus 000893eMedicine med 324 MeSH D002583 Vikianbarda elaqeli mediafayllarUsaqliq agzinin sethini yaradan huceyre tebeqesinin anormal huceyrelere cevrilmesiyle xerceng onculleri adlanan huceyreler meydana gelir Xerceng onculleri prekanseroz strukturlardir ve erken mueyyen olunub mualice edilmediklerinde usaqliq agzi xercengine cevrile bilerler Bu deyisikliklerden mesul olan esas faktor HPV olaraq bilinen Insan papilloma virusudur Usaqliq agzi xercengi umumiyyetle orta ve orta yas ustu qadinlarda gorulse de her hansi bir yasda da ortaya cixa biler Usaqliq agzi xercenginden qorunmaq ucun Ilk cinsi elaqeden 3 il sonra ginekoloji yoxlanislar sirasinda PAP smear testi edilmesi tovsiye edilir 30 yas uzerinde 3 ardicil normal PAP test neticesinden sonra PAP smear testi 2 3 ilden bir edile biler 3 Serviks xercengi Dunya uzerinde ortalama her 2 deqiqede bir qadinin olumune sebeb olan ve muxtelif olkelerde aparilan islerde qadinlarda dos xercenginden sonra en six gorulen ikinci xercengdir 4 Mundericat 1 Risk Faktorlari 1 1 HPV infeksiyasi 2 Elametleri 3 Inkisafi 4 Serviks Xercengi merheleleri 4 1 Merhele I 4 2 Merhele II 4 3 Merhele III 4 4 Merhele IV 5 Serviks Xercengi Diaqnoz Metodlari 6 Serviks Xercengi Mualice Usullari 7 IstinadlarRisk Faktorlari Redakte Saglam toxumadan xerceng emele gelmesine qeder bas veren mikroskopik deyisiklikler HPV infeksiyasi Serviks xercengi hadiselerin 95 ini HPV DNT musbet tapilmisdir HPV virusu rehm agizina seksual yolla yoluxma mumkundur Erken yasda baslayan 16 yasdan evvel ilk cinsi elaqe Cinsel partner sayinin coxlugu qadinin cox esliligi qeder kisinin cox esliligi da riski artirar Siqaret cekmek aktiv ve ya passiv Pehriz Pehriz de meyve ve terevez nisbeti az ise serviks xercengi riski arta biler Irq Asagi sosial iqtisadi seviyye Dogum nezaret hebi istifadesi xususile 5 ilden uzun davamli istifade HPV infeksiyasi Redakte Elektron mikroskopunda HPV in goruntusu Epidemioloji isler serviks xercengi ucun esas risk amilinin HPV insan papilloma virus infeksiya oldugunu gosterir Serviks xercengi HPV infeksiya elaqesi agciyer xercengi ile siqaretin elaqesinden daha six elaqedir Diger terefden HPV infeksiyasi son derece genis yayilmis bir infeksiyadir Amerika Birlesmis Statlari Xestelik Idare Merkezi CDC melumatlarina gore dunyada seksual heyati feal qadin ve kisilerin heyat boyu HPV e yoluxma ehtimali en azi 50 oldugunu bildirilmisdir Serviks xercengi hadiselerinin demek olar ki hamisinda 99 7 HPV DNT tecrid edilir 5 Bununla beraber serviksteki HPV infeksiyalarinin coxu simptomsuz ve mueyyen infeksiyalarinin 90 den coxu 2 il icerisinde oz ozune yox olur 6 Bu sebebden serviks xercengi tezliyinde azalma HPV infeksiyalarinin taninmasi qarsisinin alinmasi ve mualice edilmesi yolu ile mumkun ola biler Servikal xerceng adeten HPV in onkolojik tiplerinin uzun muddetin infeksiya neticesinde ortaya cixir Indiye qeder 100 den cox HPV tipi mueyyenlesdirmisdir Bunlardan onkolojik novler servikal xerceng ya da vulvar qisada xerceng qabagi lezyonlara sebeb olur Cinsi baximdan feal her qadin servikal xerceng riski dasiyir Qadinlarin yuzde elli ve ya sekseni HPV infeksiyasina Bunlarin 50 i onkolojik HPV dir HPV infeksiyalarinin coxu immun sistem terefinden mehv edilir amma onkolojik HPV tiplerinin sebeb oldugu infeksiya kecmese servikal xerceng emele gele bilere 7 Elametleri Redakte Servikal intraepitelyal agir displazinin CIN3 H amp E boyada histopatolojik goruntus Rehm agizi xercenginde en six gorulen elamet vaginal qanamadir Qanama zaman zaman heddinden artiq ola bilse da umumiyyetle az miqdarda tespit edile biler Cinsel birlesme sonrasi daha eyani hala gele biler Irelilemis xestelikde pis qoxulu vaginal axinti sidikde ve ya rektal qanama gorule biler Inkisafi RedakteNormal bir serviks HPV virusuna meruz qaldiqdan sonra 3 8 ayliq kurt dovrunu ardindan infeksiyaya aid deyisiklikler gosterir Bu deyisiklikler ozbasina normala done bileceyi kimi asagi dereceli servikal lezyona da cevrile biler Asagi dereceli Servikal lezyonu olan xestelerin 60 i 2 3 il icerisinde gerileyerek normala done bileceyi kimi 15 i 3 4 il icerisinde diger karsinogenlerden da tesiriyle irelileyerek yuksek dereceli servikal lezyona cevrile biler Yuksek Dereceli Servikal lezyonu olan xestelerin 30 70 qederi mualice edilmedikleri teqdirde 10 il icerisinde xercenge cevrile biler Serviks Xercengi merheleleri Redakte Pap smear ile alinan materialin x200 lik yaxinlasdirilmis serviks xercenginin huceyrevi goruntusu Merhele I Redakte Xerceng hele servikste mehduddur IA Tekce biopsiya ile gorule bilen serviks mehdud mikroskopik xerceng IB Muayine esnasinda cilpaq gozle gorule bilen xerceng IB1 4 sm den daha kicik xerceng IB2 4 sm den daha boyuk xercengMerhele II Redakte Serviks xaricine yayilaraq serviksin yaxinindaki yumsaq toxuya ya da vajina qubbesine yayilmis xerceng Merhele III Redakte Xerceng serviksin xaricine yayilaraq pelvik yan divarlari yada vagina alt kesimini tutmusdur Ayaqlarda sismeye ve ve ya sidik axisinda problem inkisaf etmis ola biler Merhele IV Redakte Xerceng serviks ve ya yuxarida behsi kecen her hansi bir bolgenin xaricine yayilaraq sidik torbasi rektum ya da qaraciyer ve agciyer kimi uzaq orqan yayilam etmisdir Serviks Xercengi Diaqnoz Metodlari Redakte Servikal karsinomanin mikroskopik goruntusu Pap Smear testi tetbiq olunarken firca komeyi ile vaginal suruntu alinan numune patoloqlar terefinden deyerlendirilerek normal anormal huceyre tesnifati aparilir Neticesinde subheli gelen faktlarda kolposkopik arasdirma edilmelidir Serviksin optik olaraq boyudulerek gosterilmesi texnikasi olan kolposkopik arasdirmada musbet tapinti mueyyen olunsa kolposkopi altinda biopsiya emeliyyati heyata kecirilir Biyopsiya nin patoloji arasdirmasinda seth huceyrelerinde mehdud pozuqluq mueyyen olunsa rehm agizi konizasyon emeliyyati ile cixardilmalidir Konizasyon hem diaqnoz usuludur hem da mualicesi ucun kafi ola biler Biyopsiya ile serviks xercengi tesbit edilse mualicesi variantlarini mueyyen etmek ucun xesteliyin olculerinin mueyyenlesdirilmesi lazimdir sisin olcusu yayilmasi qabaqda sidik kisesi arxada ise qalin bagirsaq elaqesinin deyerlendirilmesi ucun vaginal ve rektal muayine MR ve PET CT edile biler ultrasonografiya ile serviks xercenginin veziyyeti deqiq olaraq deyerlendirilme bilmez Serviks Xercengi Mualice Usullari Redakte Serviks xercengi ve tesadufi olaraq musayiet eden iyicil xosxasseli leiomyoma Seklin alt terefinde serviksin normal hiss pozmus ve uterusa alt qismine da yayilmis boyuk bir karsinoma Rehm agizi xercengi umumiyyetle bolge olaraq yayilan bir xestelikdir Metastazlarini umumiyyetle linfa yollari ile yapar Qan damari yolu ile orqan metastaz cox daha az nisbetde goruler Umumi olaraq xesteliyin rehm ile mehdud oldugu hadiseler cerrahi ile mualicesi ediler Cerrahiyyenin genisliyini xestenin yasi usaq isteyi tumorun boyukluyu ve yayildigi sahede mueyyen eder Ehtiyaca gore rehmin buraxilib serviksin konizasyon ile cixarilmasindan baslayaraq rehmin yanlarindaki toxumalar parametrium ve vagen 1 3 ust qisimiyle birlikde genis olaraq cixarildigi pelvik ve paraaortik limfa bezlerinin alindigi emeliyyatlara qeder ehatesi genislenen cerrahi texnikalar tetbiq oluna biler Xerceng rehm xaricine cixib rehmin yanlarina parametriyuma yayildiginda cerrahi yerine radyoterapi ilk mualicesi varianti olur Rehim agzinda olan tumor hecmi boyudukce xestelerin mualicesinde kemo radioterapiya ilk mualicesi varianti olaraq dusunule biler Emeliyyat edildikden sonra patoloji arasdirma neticesine gore cerrahi serhed musbet olan ve ya limfa vezilerinde xercengli huceyre yayilmasi mueyyen olunan xestelere kemo radioterapiya edilmelidir 8 Istinadlar Redakte 1 2 Disease Ontology 2016 lt a href https wikidata org wiki Track P699 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q5282129 gt lt a gt 1 Serviks Rehim Agzi Xercengi 2 Acibadem A Class Healthcare Services Ceyhan M Insan papilloma virusu HPV asisi uygulamasinda ulkemizde mevcut problemler ANKEM Derg 2007 21 Ek 2 102 104 Tam metin turk Akhan SE Ulkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri ankem derg 2007 21 ek 2 96 98 turk Cutts FT Franceschi S Goldie S Castellsague X de Sanjose S Garnett G Edmunds WJ Claeys P Goldenthal KL Harper DM Markowitz L Human papillomavirus and HPV vaccines a review Bull World Health Organ 2007 Sep 85 9 719 26 PMID 18026629 ing Salman N Insan papilloma virus asisi ANKEM Derg 2007 21 Ek 2 99 101 Tam metin turk 3 Serviks Rehim Agzi XercengiMenbe https az wikipedia org w index php title Usaqliq agzi xercengi amp oldid 5994543, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.