fbpx
Wikipedia

Uzunmüddətli sıxılma sindromu

Uzunmüddətli sıxılma sindromu (Travmatik toksikoz, Kraş-sindrom) (ing. Crush syndrome) — Bədənin hər hansı bir hissəsinin 2-4 saat və daha çox sıxılması nəticəsində zədələnmiş yerdən distalda yerli qan dövranının pozulmasına və yumşaq toxumaların dağılmasına uzunmuddətli sıxılma sindromu deyilir.

Dağıntı

Tarixi

Sindromu ilk dəfə 1918-ci ildə Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Fransız cərrah Kenyu (E. Quenu, 1918) tərəfindən təsvir edilmişdir. 1941-ci ildə, İkinci Dünya Müharibəsi dövründə, Alman təyyarələri tərəfindən Londonun bombalanması zamanı qurbanların müalicəsində iştirak edən İngilis alimi Bayuoters (E. Bywaters) Bu sindromu araşdırılması zamanı nozoloji müstəqil bir vahid olaraq təcrid etmişdir (qurbanların % 3,5-də müşahidə edilmişdir).

Kliniki əlamətləri

Bu sindromun əsas kliniki əlamətləri sıxılmış toxumalar azad olduqdan sonra başlayır. Uzunmüddətli sıxılma sindromu toxuma və üzvlərdə baş vermiş zədəyə görə aşağıdakı qaydada təsnif olunur: toxumanın sıxılma növünə görə (sıxılma, əzilmə); yerləşməsinə görə (yuxarı, aşağı ətraflar, çanaq, qarın, döş); müştərəkliyinə görə (örtük toxumaların cırılması, sınıqlar, damar, sinir, daxili üzvlərin, baş-beyin və onurğa beyin zədələnmələri ilə); qarışıqlığına görə (yanıq, donma, şüalanma, zəhərləyici maddələrin iştirakı ilə); dərəcəsinə görə (yüngül, orta, ağır); dövrünə görə (sıxılma, erkən şok, böyrək çatışmazlığı, gecikmiş fəsadlar və sağalma); fəsadlarına görə (ətrafların, daxili üzvlərin sıxılması, irinli infeksiyanın inkişafı).

Yaranma səbəbəi

Təbii fəlakətlər (zəlzələ), texniki (şaxtaların uçması), istehsalat, nəqliyyat qəzaları, partlayışlar (bomba) zamanı insan bədəninin hər hansı bir hissəsi üzərinə sıxıcı amillərin (beton, dəmir lövhələr, ağır mexanizmlər, torpaq, ağac) təsirindən toxumalar dağılır (əzilir, didilir), sıxılır və yerli qan dövranı pozulur. Sıxılmış toxumalarda irimənfəzli arterial və venoz damarların sıxılması ilə əlaqədar mikrosirkulyasiya pozulur. Toxumalarda kəskin hipoksiya, metabolik asidoz inkişaf edir və işemik nekroz yaranır.

Uzunmüddətli sıxılma sindromu dövrə ayrılır

Uzunmüddətli sıxılma sindromunun kliniki gedişi üç dövrə ayrılır: şok dövrü - ödemin artması və damar çatışmazlığı 1-3 gün davam edir; kəskin böyrək çatışmazlığı dövrü -3-9 gün davam edir; sağalma dövrü.

I dövr

I dövr-şok dövründə - bədənin sıxılmaya məruz qalmış hissəsinin dərisində tünd-göyümtül ləkələr, şəffaf, yaxud hemorragik maye ilə dolu suluqlar müşahidə olunur. Xüsusən ətraflarda ödem artır, səthi damarlarda nəbz itir. Əzilməyə məruz qalmışın vəziyyəti get-gedə ağırlaşır, huşu alaqaranlıqlaşır, arterial qan təzyiqi enir. Nəbz sürətlənir və hərarət yüksəlir.

Əllə yoxladıqda toxumaların taxta kimi bərkidiyi təyin edilir, barmaqla basdıqda izləri qalır. Sıxılmış ətrafın oynaqlarında hərəkətsizlik törənir, hissiyyat bütünlüklə itir. Ağır hallarda nəbz seyrəlir, selikli qişalar quruyur, sidiyin miqdarı azalır, rəngi qızarmış, bulanıq olur. Ürək-qan-damar sistemində başlayan dekompensasiya ölümlə nəticələnir.

II dövr

II dövr - böyrək çatışmazlığı dövrü - qan dövranı bərpa olunur, ancaq böyrək çatışmazlığı əlamətləri başlayır. Ağrı azalır, arterial qan təzyiqi normaya düşür. Nəbz seyrəlir, bədənin hərarəti enir (37,3°-37,5°). Böyrək çatışmazlığı artmağa başlayır, sidik ifrazı azalır. Qanda sidik cövhəri, azot qalığı və kreatinin səviyyəsi yüksəlir. Aparılan müalicə əhəmiyyət vermədikdə böyrək çatışmazlığı uremiyaya, ölümə səbəb olur.

III dövr

III dövr - sağalma dövrü - sıxılmaya məruz qalmış şəxsin vəziyyəti tədricən yaxşılaşır, qanda azot qalığının səviyyəsi enir, sidik ifrazı artır. Toxumalarda ödem, ağrı hissi azalır, hissiyyat və oynaqlarda hərəkət bərpa olunur. Nekroza uğramış toxumalar məhdudlaşır, yaşamaq qabiliyyətini saxlamış toxumadan təcrid olunur. Travmatik nevrit əlamətləri qalır. Uzun müddət sıxılma sindromu diaqnozu sorğuya əsasən qoyulur. Əzilməyə məruz qalmış toxumalardakı yerli əlamətlərlə yanaşı, sidikdə mioqlobulinin aşkarlanması diaqnozu təsdiqləyir.

Müalicəsi

Müalicəsi - ətrafı sıxılmadan azad etdikdən dərhal sonra ona turna qoyulmalı, şinalarla hərəkətsizləşdirməlidir. Ödemin tez artmasının qarşısını almaq üçün əzilmiş ətraf bintlə sarınmalı və buz dolu kisələrlə əhatə olunmalıdır. Ümumi müalicə kimi intensiv dezintoksikasion və antibiotikoterapiya aparılmalıdır.

Cərrahi müalicəsi

Cərrahi müalicə: şok dövründə cərrahi əməliyyat ciddi göstərişlərlə icra olunmalıdır. Bu dövrdə xəstənin ətraflarında geri dönməz işemiya davam edirsə, ətrafın yaşama ehtimalı yoxdursa, hadisə yerində qoyulmuş turna azad edilmədən, ondan mərkəzə doğru həyati göstərişlə amputasiya aparılmalıdır. Ətrafda aramsız davam edən ödem olduqda - fassiyatomiya ilə toxumaarası mayenin axmasına şərait yaradılmalıdır. Nekrozlaşmış toxumalar xaric edilməlidir.

II dövr

II dövrdə irinliklərin açılması, nekrektomiya, yaranın ikincili işlənməsi, gecikmiş amputasiya icra olunur. Qanın ekstrakorporal təmizlənməsi - hemodializ aparılır.

III dövr

III dövrdə - irinli fəsadların müalicəsi aparılır, ikincili tikişlər qoyulur və göstərişlərlə dənəvər toxumalı (qranulsiya ilə örtülmüş) yara səthlərinə dəri köçürülür.

İstinad

  1. tərtib etdi prof. Kərimov M.M. (azərb.). amu.edu.az/. 2021-01-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-13.
  2. E. G. L. Bywaters and D. Beall (1941-03-22). (in). https://www.ncbi.nlm.nih.gov https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2161734/ (#bare_url_missing_title). İstifadə tarixi: 2020-09-13.

uzunmüddətli, sıxılma, sindromu, travmatik, toksikoz, kraş, sindrom, crush, syndrome, bədənin, hər, hansı, hissəsinin, saat, daha, çox, sıxılması, nəticəsində, zədələnmiş, yerdən, distalda, yerli, dövranının, pozulmasına, yumşaq, toxumaların, dağılmasına, uzun. Uzunmuddetli sixilma sindromu Travmatik toksikoz Kras sindrom ing Crush syndrome Bedenin her hansi bir hissesinin 2 4 saat ve daha cox sixilmasi neticesinde zedelenmis yerden distalda yerli qan dovraninin pozulmasina ve yumsaq toxumalarin dagilmasina uzunmuddetli sixilma sindromu deyilir 1 Daginti Mundericat 1 Tarixi 2 Kliniki elametleri 3 Yaranma sebebei 4 Uzunmuddetli sixilma sindromu dovre ayrilir 4 1 I dovr 4 2 II dovr 4 3 III dovr 5 Mualicesi 6 Cerrahi mualicesi 6 1 II dovr 6 2 III dovr 7 IstinadTarixi RedakteSindromu ilk defe 1918 ci ilde Birinci Dunya Muharibesi zamani Fransiz cerrah Kenyu E Quenu 1918 terefinden tesvir edilmisdir 1941 ci ilde Ikinci Dunya Muharibesi dovrunde Alman teyyareleri terefinden Londonun bombalanmasi zamani qurbanlarin mualicesinde istirak eden Ingilis alimi Bayuoters E Bywaters Bu sindromu arasdirilmasi zamani nozoloji musteqil bir vahid olaraq tecrid etmisdir qurbanlarin 3 5 de musahide edilmisdir 2 Kliniki elametleri RedakteBu sindromun esas kliniki elametleri sixilmis toxumalar azad olduqdan sonra baslayir Uzunmuddetli sixilma sindromu toxuma ve uzvlerde bas vermis zedeye gore asagidaki qaydada tesnif olunur toxumanin sixilma novune gore sixilma ezilme yerlesmesine gore yuxari asagi etraflar canaq qarin dos musterekliyine gore ortuk toxumalarin cirilmasi siniqlar damar sinir daxili uzvlerin bas beyin ve onurga beyin zedelenmeleri ile qarisiqligina gore yaniq donma sualanma zeherleyici maddelerin istiraki ile derecesine gore yungul orta agir dovrune gore sixilma erken sok boyrek catismazligi gecikmis fesadlar ve sagalma fesadlarina gore etraflarin daxili uzvlerin sixilmasi irinli infeksiyanin inkisafi 1 Yaranma sebebei RedakteTebii felaketler zelzele texniki saxtalarin ucmasi istehsalat neqliyyat qezalari partlayislar bomba zamani insan bedeninin her hansi bir hissesi uzerine sixici amillerin beton demir lovheler agir mexanizmler torpaq agac tesirinden toxumalar dagilir ezilir didilir sixilir ve yerli qan dovrani pozulur Sixilmis toxumalarda irimenfezli arterial ve venoz damarlarin sixilmasi ile elaqedar mikrosirkulyasiya pozulur Toxumalarda keskin hipoksiya metabolik asidoz inkisaf edir ve isemik nekroz yaranir 1 Uzunmuddetli sixilma sindromu dovre ayrilir RedakteUzunmuddetli sixilma sindromunun kliniki gedisi uc dovre ayrilir sok dovru odemin artmasi ve damar catismazligi 1 3 gun davam edir keskin boyrek catismazligi dovru 3 9 gun davam edir sagalma dovru 1 I dovr Redakte I dovr sok dovrunde bedenin sixilmaya meruz qalmis hissesinin derisinde tund goyumtul lekeler seffaf yaxud hemorragik maye ile dolu suluqlar musahide olunur Xususen etraflarda odem artir sethi damarlarda nebz itir Ezilmeye meruz qalmisin veziyyeti get gede agirlasir husu alaqaranliqlasir arterial qan tezyiqi enir Nebz suretlenir ve heraret yukselir 1 Elle yoxladiqda toxumalarin taxta kimi berkidiyi teyin edilir barmaqla basdiqda izleri qalir Sixilmis etrafin oynaqlarinda hereketsizlik torenir hissiyyat butunlukle itir Agir hallarda nebz seyrelir selikli qisalar quruyur sidiyin miqdari azalir rengi qizarmis bulaniq olur Urek qan damar sisteminde baslayan dekompensasiya olumle neticelenir 1 II dovr Redakte II dovr boyrek catismazligi dovru qan dovrani berpa olunur ancaq boyrek catismazligi elametleri baslayir Agri azalir arterial qan tezyiqi normaya dusur Nebz seyrelir bedenin herareti enir 37 3 37 5 Boyrek catismazligi artmaga baslayir sidik ifrazi azalir Qanda sidik covheri azot qaligi ve kreatinin seviyyesi yukselir Aparilan mualice ehemiyyet vermedikde boyrek catismazligi uremiyaya olume sebeb olur 1 III dovr Redakte III dovr sagalma dovru sixilmaya meruz qalmis sexsin veziyyeti tedricen yaxsilasir qanda azot qaliginin seviyyesi enir sidik ifrazi artir Toxumalarda odem agri hissi azalir hissiyyat ve oynaqlarda hereket berpa olunur Nekroza ugramis toxumalar mehdudlasir yasamaq qabiliyyetini saxlamis toxumadan tecrid olunur Travmatik nevrit elametleri qalir Uzun muddet sixilma sindromu diaqnozu sorguya esasen qoyulur Ezilmeye meruz qalmis toxumalardaki yerli elametlerle yanasi sidikde mioqlobulinin askarlanmasi diaqnozu tesdiqleyir 1 Mualicesi RedakteMualicesi etrafi sixilmadan azad etdikden derhal sonra ona turna qoyulmali sinalarla hereketsizlesdirmelidir Odemin tez artmasinin qarsisini almaq ucun ezilmis etraf bintle sarinmali ve buz dolu kiselerle ehate olunmalidir Umumi mualice kimi intensiv dezintoksikasion ve antibiotikoterapiya aparilmalidir 1 Cerrahi mualicesi RedakteCerrahi mualice sok dovrunde cerrahi emeliyyat ciddi gosterislerle icra olunmalidir Bu dovrde xestenin etraflarinda geri donmez isemiya davam edirse etrafin yasama ehtimali yoxdursa hadise yerinde qoyulmus turna azad edilmeden ondan merkeze dogru heyati gosterisle amputasiya aparilmalidir Etrafda aramsiz davam eden odem olduqda fassiyatomiya ile toxumaarasi mayenin axmasina serait yaradilmalidir Nekrozlasmis toxumalar xaric edilmelidir 1 II dovr Redakte II dovrde irinliklerin acilmasi nekrektomiya yaranin ikincili islenmesi gecikmis amputasiya icra olunur Qanin ekstrakorporal temizlenmesi hemodializ aparilir 1 III dovr Redakte III dovrde irinli fesadlarin mualicesi aparilir ikincili tikisler qoyulur ve gosterislerle denever toxumali qranulsiya ile ortulmus yara sethlerine deri kocurulur 1 Istinad Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 tertib etdi prof Kerimov M M ZEDELENMELER azerb amu edu az 2021 01 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 13 E G L Bywaters and D Beall 1941 03 22 in https www ncbi nlm nih gov https www ncbi nlm nih gov pmc articles PMC2161734 bare url missing title Istifade tarixi 2020 09 13 Menbe https az wikipedia org w index php title Uzunmuddetli sixilma sindromu amp oldid 6030301, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.