fbpx
Wikipedia

Turan Dursun

Avqust 12, 2021

Vikipediyada bu adlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Turan (ad).

Turan Dursun (d. 1934, Şarkışla - ö. 4 sentyabr 1990, İstanbul) — türk yazıçı, mütəfəkkir, daha əvvəlində imam və müfti. İbn əl-Ravəndinin təqibçilərindən olub, etmiş olduğu araşdırmalarında İslamı və peyğəmbəri Məhəmmədi ağır bir şəkildə tənqid etmişdir. Təktanrılı dinlər tarixi təhsili görüb ateist olmadan əvvəl müfti olaraq çalışmışdır. İslam dinini açıqca tənqid ötəri fundamentalist kəslər tərəfindən təhdidlər almışdır. 4 sentyabr 1990-cı ildə evinin qarşısında təşkil edilən sui-qəsd ilə öldürülmüşdür.

Turan Dursun
Doğum tarixi
Doğum yeri Şarkışla, Sivas
Vəfat tarixi
Vəfat yeri İstanbul
Vəfat səbəbi Sui-qəsd
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti türk
Uşağı Abit Dursun
İxtisası Fiqh, kəlam, hədis, Şərq elmi, din etnologiyası
Fəaliyyəti İmam, müfti, yazıçı və mütəfəkkir
İstiqamət ateizm
Tanınmış əsərləri Din Bu ardıcıllığı
turandursun.net

Həyatı

Sivasın Şarkışla mahalının Gümüştəpə kəndində 1934-ci ildə anadan olub. İmam olan atası, daha o doğulmadan "Bəsrədə və Kufədə belə görülməyəcək bir alim" etmə sevdasındaydı. İbtidai məktəbə göndərmədi, uşaqlıq həyatı şeyxlərin və din müəllimlərinin yanlarında müxtəlif təkkə və dərgahlarda keçdi. O illərdə Turan Dursunun ən böyük məqsədi atasının təyin etdiyi bu ideala sürətlə çatmaq idi. Bir neçə ildə öyrəniləcək dərsləri bir-iki ayda öyrənirdi. Sırf İslam məlumatları çox yaxşı olan kürd müəllimlərdən dərs ala bilmək üçün üç-dörd ayda çox yaxşı deyilə biləcək ölçüdə kürd dili öyrəndi. "Sərf" və "nahv" deyilən Ərəb qrammatikasını uşaq yaşda öyrəndi, həm 11. və ​​12. əsrın ərəb dilini həm də 7. və 8. əsrın ərəb dilini bilirdi. On yeddi yaşına gəldiyində icazeti almış və Zəkəriyyə əl-Qəzviniyi oxumuşdu.

Diyanət İşləri Başçılığında müfti ola bilmək üçün ibtidai məktəbi çöldən bitirib. İlk olaraq kənd imamlığı etdi. İstanbul-Çarşambada Üçbaş və İsmailağa mədrəsələrində müəllimlik etdi. 1958-1965-ci illər arasında Tekirdağ, Gemerek, Türkili, Altındağ və Sivasda müftülük etdi və şəriətin qatı qaydalarına tərs davranışları səbəbiylə İslamçı ətraflarda yadırgandı. Müftiliyi əsnasında bu səbəblərlə sürgünləri oldu. 60-cı illərdə aydın müfti olaraq ictimaiyyətdə əks-sədalar gətirdi. Öz deyişiylə İslama olan inancını itirdikdən sonra 1965-ci ildə müftiliyi buraxdı.

Turan Dursunu, az qala ömrünü həsr etdiyi İslamdan uzaqlaşdıran baş səbəb, ağlının imanına üstün gəlməsidir. Ömrünü İslamla içi içə keçirən bir insanın bunu bacarmasının nə qədər çətin olduğunu təxmin etmək çətin deyildir. Onu beləsinə böyük edən bəlkə də ən əhəmiyyətli şey budur.

Turan Dursunu İslamdan kopartan başlıca təcrübələri isə belə sıralana:

  1. İnsanlıq tarixinin bilinən ən köhnə əfsanəsi olan Gilqameş dastanını oxuduqdan sonra, Tövrata və ondan sonra da Qurana keçən Nuh Tufanı əfsanəsinin mənşəyinin çoxanrılı primitiv Şumer sivilizasiyası olduğuna qənaət gətirmişdir.
  2. Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədidi oxuduqdan sonra, Qurandakı bir çox ayənin bu kitablardan nüsxə edildiyinə qənaət etmişdir.
  3. Sinopdaki vəzifəsi əsnasında Marksist bir müəllimdən əldə etdiyi kitablar sayəsində tarixi materializm və dialektik materializm fəlsəfəsi ilə tanış olmuş, ancaq kommunist olmasa belə bu fəlsəfələrdən təsirlənmişdir.
  4. Barış və azadlıqları önceleyen düşüncə tərzi səbəbiylə heç bir zaman fanatik İslami seqmentlərin yoluna girməmişdir.
  5. Qurandakı həm ağıl xarici ayələri, həm də bir-biriylə ziddiyyətli ayələri, həqiqətə olan sevgisi imanından üstün gəldiyi üçün görə bilmişdir.

Turan Dursun, Diyanət İşləri Başçılığındakı vəzifəsindən ayrıldıqdan sonra 1966-ci ildə Türkiyə Radio Televiziya Qurumunda (TRT) dini məzmunlu proqramlarda vəzifəsi aldı. On il bu vəzifəsinə davam etdikdən sonra yenə TRTdə prodüser olaraq "Başlanğıcından Bu Yana İnsanlıq", "Vergi Proqramı", "Axşama Doğru" kimi proqramlar etdi.

TRT-dən təqaüdçü olduqdan sonra "Quran Ensiklopediyası"nı 1987-ci ildə bitirib. 1989-ci ildə həftəlik 2000-ə Doğru jurnalında yazı yazmağa başladı. Bu saytda yer alan bir çox yazısını da bu jurnalda yazdı, bu yazıları səbəbiylə İslami ətraflardan çox böyük reaksiya aldı. Süleyman Atəş, Yaşar Nuri Öztürk kimi bir çox ilahiyyatçıya qələmiylə cavab verdi. Heç biri o həyatda ikən qarşısına çıxa bilmədilər.

Beləsinə əhatə edilmiş bir vəziyyətdə onun ətrafında çox az sayda dəstəkçisi var idi: İlhan Arsel və kitablarını yayımlamağı qəbul edən Doğu Pərinçək kimi (Turan Dursun yazdığı yazıları kitab halına gətirmək üçün bir çox yayınevini gəzdiyini, yayınevlerinin belə bir kitab nəşr cəsarət edə bilmədikləri üçün təklifini qəbul etmədiklərini söyləmişdir).

Turan Dursun yazdıqlarının əvəzini canıyla ödəyəcəyini bilirdi, Həsən Yalçına bunları söyləmişdi:

  Rahat yaşamaq uğrunda gerçəyi məzara mı aparım; xalqa həqiqəti izah etmək uğruna ölümü mü gözə alım?  

Turan Dursunun kitabları, onun ölümündən sonra nəşr oluna bildi. İlk kitabı, ölümündən iki ay sonra nəşr olunan "Din Bu-1" adlı kitabı idi.

Cinayəti və davası

Turan Dursun, 4 sentyabr 1990 tarixində İstanbul-Koşuyolundaki evinin yaxınlığında terrorçular tərəfindən tapançayla vurularaq öldürüldü. Halbuki onun qələmi və kitabları xaricində heç bir silahı yox idi. Öldürüldüyü günün ertesinde İran radiolarından sevinc qışqırıqları yüksəldi. Türkiyədəki islamçılar da rahat bir nəfəs aldı.

Öldürüldüyündə yetkin üç uşaq atası idi. Cinayət sonrasında Turan Dursunun evində kitabxanasının rəflərində duran çox şeyin itdiyi aydın oldu. Yatağının üzərinə isə "Müqəddəs Terror Hizbullah" kitabı buraxılmışdı. Yaxınları kitabın Dursuna aid olmadığını, evə girən kəslər tərəfindən bir "mesaj" olaraq buraxıldığını söylədi. İstanbul Təhlükəsizlik Müdirliyi, evdə polislərin axtarış etdiyini təsdiqlədi ancaq axtarış tutanağında kitabxanada alınanlar iştirak etmədi.

Cinayətlə əlaqədar əməliyyatda tutulub həbs Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsinə (DTM) çıxardılan 15 şübhəli ilk iclasda azad edildi. Ardından cinayətlə əlaqədar İstanbul DTM-yə iki ayrı iddia görülməyə başladı.

Davalardan birində təşkilatın üst səviyyə idarəçiləri Kudbettin Göy, Mehmet Ali Şəkər, Mehmet Zeki Yıldırım, Əkrəm Baytapın da aralarında olduğu 25 şübhəli yargılanıyordu. Bu iddia sürərkən 1996-ci ilin mart ayında İslami Hərəkət Təşkilatı lideri İrfan Çağırıcı tutuldu. Çağırıcı və 12 yoldaşı da DTM-yə məhkəmə araşdırması başladı.

Uşağı Abit Dursun, Turan Dursun cinayəti istintaqında axsayan əhəmiyyətli nöqtələri belə xülasə edir:

  4 sentyabr 1990-cı ildə Turan Dursun vurulduqdan 40-45 dəqiqə sonra polis gəlir. Çox daha erkən gələn vətəndaşlar evi darmadağan edir. Bir çox əsəri və çalışması qara paketləri qoyulur, onlar çıxarkən də rəsmi geyimli polislər içəri girir. Biz vətəndaş polislərin apardığı əsərləri və işləri Respublika Başsavcılığına müraciət edərək istədik. Amma 9 ildir bu girişimimizle əlaqədar heç bir nəticə ala bilmədik. Quran ensiklopediyasının 2000 səhifəsi, 'Kulleteyn' adlı kitabın ikinci və sonrakı cildləri yoxdur. Hər şeyi aparmışlar. Bir həyat boyu böyük əməklə ortaya çıxarılan hər şeyi. Bütün bunlar vətəndaşların evə girməsindən sonra itdi. Dövlət içindəki bəzi güclər, qeyri-qanuni dövlət mərkəzləri bu əşyaları alıb getdi.  


23 iyul 2000-ci ildə İstanbul 3 nömrəli DTM-yə Turan Dursun və Çətin Emeç iddialarından mühakimə olunan İrfan Çağırıcı əvvəl 7.5 ilə daha sonra isə "Konstitusiya nizamı silah çətini ilə dəyişdirməyə cəhd" ittihamı ilə edam cəzasına məhkum edildi.

Sanıklardan Əkrəm Baytap, Tamer Aslan, Məmməd Əli Şəkər və Cengiz Sarıkaya haqqında eyni cinayətə görə ömürlük həbs cəzası verildi. İrfan Çağırıcının qardaşı Rıdvan Çağırıcı və vəkil Hüsnü Yazganın da aralarında olduğu 12 şübhəli təşkilat üzvü günahından 3 il 9 ay ilə 12 il 6 ay arasında dəyişən həbs cəzalarına məhkum.

6 mart 2002-ci ildə Yargıtay 9. Ceza Dairəsi, İrfan Çağırıcı haqqındakı qərarı onadı.

Əsərləri

  • Allah
  • Din Bu-1 (Tanrı ve Kur'an)
  • Din Bu-2 (Hz. Muhammed)
  • Din Bu-3 (İslamda Toplum ve Laiklik)
  • Din Bu 4: Tabu Can Çekişiyor
  • Din ve Cinsellik
  • Dua
  • Evren Bir Şaka mı?
  • Kulleteyn
  • Kur'an
  • Kur'an Ansiklopedisi (8 cild)
  • Kutsal Kitapların Kaynakları (3 cild)
  • Müslümanlık ve Nurculuk (1971)
  • Şeriat Böyle
  • Ünlülere Mektuplar

İstinadlar

  1. Din Bu-1 (Tanrı ve Kur'an), səhifa 247
  2. Yonah Alexander; Milton M. Hoenig (2008). The new Iranian leadership: Ahmadinejad, terrorism, nuclear ambition, and the Middle East
  3. Dursun Işık Tutmayı Sürdürüyor, Cumhuriyet, 4 sentyabr 2005

Avqust 12, 2021
turan, dursun, vikipediyada, adlı, digər, şəxslər, haqqında, məqalələr, turan, 1934, şarkışla, sentyabr, 1990, istanbul, türk, yazıçı, mütəfəkkir, daha, əvvəlində, imam, müfti, ravəndinin, təqibçilərindən, olub, etmiş, olduğu, araşdırmalarında, islamı, peyğəmb. Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Turan ad Turan Dursun d 1934 Sarkisla o 4 sentyabr 1990 Istanbul turk yazici mutefekkir daha evvelinde imam ve mufti Ibn el Ravendinin teqibcilerinden olub etmis oldugu arasdirmalarinda Islami ve peygemberi Mehemmedi agir bir sekilde tenqid etmisdir 2 3 Tektanrili dinler tarixi tehsili gorub ateist olmadan evvel mufti olaraq calismisdir Islam dinini aciqca tenqid oteri fundamentalist kesler terefinden tehdidler almisdir 4 sentyabr 1990 ci ilde evinin qarsisinda teskil edilen sui qesd ile oldurulmusdur Turan DursunDogum tarixi 1934Dogum yeri Sarkisla SivasVefat tarixi 4 sentyabr 1990Vefat yeri IstanbulVefat sebebi Sui qesdDefn yeri Cebeci Esri qebiristanligiVetendasligi TurkiyeMilliyyeti turkUsagi Abit DursunIxtisasi Fiqh kelam hedis Serq elmi din etnologiyasi 1 Fealiyyeti Imam mufti yazici ve mutefekkirIstiqamet ateizmTaninmis eserleri Din Bu ardicilligiturandursun net Mundericat 1 Heyati 2 Cinayeti ve davasi 3 Eserleri 4 IstinadlarHeyati RedakteSivasin Sarkisla mahalinin Gumustepe kendinde 1934 ci ilde anadan olub Imam olan atasi daha o dogulmadan Besrede ve Kufede bele gorulmeyecek bir alim etme sevdasindaydi Ibtidai mektebe gondermedi usaqliq heyati seyxlerin ve din muellimlerinin yanlarinda muxtelif tekke ve dergahlarda kecdi O illerde Turan Dursunun en boyuk meqsedi atasinin teyin etdiyi bu ideala suretle catmaq idi Bir nece ilde oyrenilecek dersleri bir iki ayda oyrenirdi Sirf Islam melumatlari cox yaxsi olan kurd muellimlerden ders ala bilmek ucun uc dord ayda cox yaxsi deyile bilecek olcude kurd dili oyrendi Serf ve nahv deyilen Ereb qrammatikasini usaq yasda oyrendi hem 11 ve 12 esrin ereb dilini hem de 7 ve 8 esrin ereb dilini bilirdi On yeddi yasina geldiyinde icazeti almis ve Zekeriyye el Qezviniyi oxumusdu Diyanet Isleri Basciliginda mufti ola bilmek ucun ibtidai mektebi colden bitirib Ilk olaraq kend imamligi etdi Istanbul Carsambada Ucbas ve Ismailaga medreselerinde muellimlik etdi 1958 1965 ci iller arasinda Tekirdag Gemerek Turkili Altindag ve Sivasda muftuluk etdi ve serietin qati qaydalarina ters davranislari sebebiyle Islamci etraflarda yadirgandi Muftiliyi esnasinda bu sebeblerle surgunleri oldu 60 ci illerde aydin mufti olaraq ictimaiyyetde eks sedalar getirdi Oz deyisiyle Islama olan inancini itirdikden sonra 1965 ci ilde muftiliyi buraxdi Turan Dursunu az qala omrunu hesr etdiyi Islamdan uzaqlasdiran bas sebeb aglinin imanina ustun gelmesidir Omrunu Islamla ici ice keciren bir insanin bunu bacarmasinin ne qeder cetin oldugunu texmin etmek cetin deyildir Onu belesine boyuk eden belke de en ehemiyyetli sey budur Turan Dursunu Islamdan kopartan baslica tecrubeleri ise bele siralana Insanliq tarixinin bilinen en kohne efsanesi olan Gilqames dastanini oxuduqdan sonra Tovrata ve ondan sonra da Qurana kecen Nuh Tufani efsanesinin menseyinin coxanrili primitiv Sumer sivilizasiyasi olduguna qenaet getirmisdir Ehdi Etiq ve Ehdi Cedidi oxuduqdan sonra Qurandaki bir cox ayenin bu kitablardan nusxe edildiyine qenaet etmisdir Sinopdaki vezifesi esnasinda Marksist bir muellimden elde etdiyi kitablar sayesinde tarixi materializm ve dialektik materializm felsefesi ile tanis olmus ancaq kommunist olmasa bele bu felsefelerden tesirlenmisdir Baris ve azadliqlari onceleyen dusunce terzi sebebiyle hec bir zaman fanatik Islami seqmentlerin yoluna girmemisdir Qurandaki hem agil xarici ayeleri hem de bir biriyle ziddiyyetli ayeleri heqiqete olan sevgisi imanindan ustun geldiyi ucun gore bilmisdir Turan Dursun Diyanet Isleri Basciligindaki vezifesinden ayrildiqdan sonra 1966 ci ilde Turkiye Radio Televiziya Qurumunda TRT dini mezmunlu proqramlarda vezifesi aldi On il bu vezifesine davam etdikden sonra yene TRTde produser olaraq Baslangicindan Bu Yana Insanliq Vergi Proqrami Axsama Dogru kimi proqramlar etdi TRT den teqaudcu olduqdan sonra Quran Ensiklopediyasi ni 1987 ci ilde bitirib 1989 ci ilde heftelik 2000 e Dogru jurnalinda yazi yazmaga basladi Bu saytda yer alan bir cox yazisini da bu jurnalda yazdi bu yazilari sebebiyle Islami etraflardan cox boyuk reaksiya aldi Suleyman Ates Yasar Nuri Ozturk kimi bir cox ilahiyyatciya qelemiyle cavab verdi Hec biri o heyatda iken qarsisina cixa bilmediler Belesine ehate edilmis bir veziyyetde onun etrafinda cox az sayda destekcisi var idi Ilhan Arsel ve kitablarini yayimlamagi qebul eden Dogu Perincek kimi Turan Dursun yazdigi yazilari kitab halina getirmek ucun bir cox yayinevini gezdiyini yayinevlerinin bele bir kitab nesr cesaret ede bilmedikleri ucun teklifini qebul etmediklerini soylemisdir Turan Dursun yazdiqlarinin evezini caniyla odeyeceyini bilirdi Hesen Yalcina bunlari soylemisdi Rahat yasamaq ugrunda gerceyi mezara mi aparim xalqa heqiqeti izah etmek ugruna olumu mu goze alim Turan Dursunun kitablari onun olumunden sonra nesr oluna bildi Ilk kitabi olumunden iki ay sonra nesr olunan Din Bu 1 adli kitabi idi Cinayeti ve davasi RedakteTuran Dursun 4 sentyabr 1990 tarixinde Istanbul Kosuyolundaki evinin yaxinliginda terrorcular terefinden tapancayla vurularaq olduruldu Halbuki onun qelemi ve kitablari xaricinde hec bir silahi yox idi Oldurulduyu gunun ertesinde Iran radiolarindan sevinc qisqiriqlari yukseldi Turkiyedeki islamcilar da rahat bir nefes aldi Oldurulduyunde yetkin uc usaq atasi idi Cinayet sonrasinda Turan Dursunun evinde kitabxanasinin reflerinde duran cox seyin itdiyi aydin oldu Yataginin uzerine ise Muqeddes Terror Hizbullah kitabi buraxilmisdi Yaxinlari kitabin Dursuna aid olmadigini eve giren kesler terefinden bir mesaj olaraq buraxildigini soyledi Istanbul Tehlukesizlik Mudirliyi evde polislerin axtaris etdiyini tesdiqledi ancaq axtaris tutanaginda kitabxanada alinanlar istirak etmedi Cinayetle elaqedar emeliyyatda tutulub hebs Dovlet Tehlukesizlik Mehkemesine DTM cixardilan 15 subheli ilk iclasda azad edildi Ardindan cinayetle elaqedar Istanbul DTM ye iki ayri iddia gorulmeye basladi Davalardan birinde teskilatin ust seviyye idarecileri Kudbettin Goy Mehmet Ali Seker Mehmet Zeki Yildirim Ekrem Baytapin da aralarinda oldugu 25 subheli yargilaniyordu Bu iddia surerken 1996 ci ilin mart ayinda Islami Hereket Teskilati lideri Irfan Cagirici tutuldu Cagirici ve 12 yoldasi da DTM ye mehkeme arasdirmasi basladi Usagi Abit Dursun Turan Dursun cinayeti istintaqinda axsayan ehemiyyetli noqteleri bele xulase edir 4 sentyabr 1990 ci ilde Turan Dursun vurulduqdan 40 45 deqiqe sonra polis gelir Cox daha erken gelen vetendaslar evi darmadagan edir Bir cox eseri ve calismasi qara paketleri qoyulur onlar cixarken de resmi geyimli polisler iceri girir Biz vetendas polislerin apardigi eserleri ve isleri Respublika Bassavciligina muraciet ederek istedik Amma 9 ildir bu girisimimizle elaqedar hec bir netice ala bilmedik Quran ensiklopediyasinin 2000 sehifesi Kulleteyn adli kitabin ikinci ve sonraki cildleri yoxdur Her seyi aparmislar Bir heyat boyu boyuk emekle ortaya cixarilan her seyi Butun bunlar vetendaslarin eve girmesinden sonra itdi Dovlet icindeki bezi gucler qeyri qanuni dovlet merkezleri bu esyalari alib getdi 23 iyul 2000 ci ilde Istanbul 3 nomreli DTM ye Turan Dursun ve Cetin Emec iddialarindan muhakime olunan Irfan Cagirici evvel 7 5 ile daha sonra ise Konstitusiya nizami silah cetini ile deyisdirmeye cehd ittihami ile edam cezasina mehkum edildi Saniklardan Ekrem Baytap Tamer Aslan Memmed Eli Seker ve Cengiz Sarikaya haqqinda eyni cinayete gore omurluk hebs cezasi verildi Irfan Cagiricinin qardasi Ridvan Cagirici ve vekil Husnu Yazganin da aralarinda oldugu 12 subheli teskilat uzvu gunahindan 3 il 9 ay ile 12 il 6 ay arasinda deyisen hebs cezalarina mehkum 6 mart 2002 ci ilde Yargitay 9 Ceza Dairesi Irfan Cagirici haqqindaki qerari onadi Eserleri RedakteAllah Din Bu 1 Tanri ve Kur an Din Bu 2 Hz Muhammed Din Bu 3 Islamda Toplum ve Laiklik Din Bu 4 Tabu Can Cekisiyor Din ve Cinsellik Dua Evren Bir Saka mi Kulleteyn Kur an Kur an Ansiklopedisi 8 cild Kutsal Kitaplarin Kaynaklari 3 cild Muslumanlik ve Nurculuk 1971 Seriat Boyle Unlulere MektuplarIstinadlar Redakte Din Bu 1 Tanri ve Kur an sehifa 247 Yonah Alexander Milton M Hoenig 2008 The new Iranian leadership Ahmadinejad terrorism nuclear ambition and the Middle East Dursun Isik Tutmayi Surduruyor Cumhuriyet 4 sentyabr 2005Menbe https az wikipedia org w index php title Turan Dursun amp oldid 5531645, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.