fbpx
Wikipedia

Tetraçalan

Tetraçalan (lat. Accipiter gentilis) — əsl qırğı cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir. Bəzən QuzuqapanŞahbaz da adlanır.

?Tetraçalan
Accipiter gentilis
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:Sonağızlılar
Tip:Xordalılar
Yarımtip:Onurğalılar
Sinif:Quşlar
Yarımsinif:Yenidamaqlılar
Dəstə:Qızılquşkimilər
Fəsilə:Qırğılar
Yarımfəsilə:Qırğılar
Cins:Əsl qırğı
Növ: Tetraçalan
Elmi adı
Accipiter gentilis (Linnaeus, 1758)
Areal
sarı:çoxalma
yaşıl:ilboyu
göy:qışlama.

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
PBDB  

Kateqoriya və statusu

(III - VU). Həssas, sayı azalmaqda olan növdür.

Qısa təsviri

Qarğadan iridir. Bel tərəfi qonur-boz, qarın tərəfi isə açıq rənglidir və üzərində nazik köndələn tünd zolaqlar var. Gözləri və ayaqları sarıdır .

Yayılması

Arealı genişdir: Avropa, Asiya, Şimal-Qərbi Afrika, Madaqaskar, Şimali Amerika. Azərbaycanda Talış və Şərqi Qafqaz dağ meşələrində yayılıb .

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Hündür ağaclardan ibarət meşə quşudur. Daimi cütləri olur. Hər cüt yuva sahəsi seçir, oraya qonşu cütləri buraxmır. Hündür ağacda (10–15 m) yuva tikir. Şam ağacını xoşlayır. Berkut qartal (Aquila chrisaetus) kimi güclü yırtıcının yuvasını zəbt edə bilir. Eyni cütün sahəsində 2-3 yuva olur, hər il birində nəsil verir. Aprelin axırlarında 2-3 ədəd yaşıl çalarlı ağ yumurta verir. Dişi quş 32 gün kürt yatır, erkək onu yemləyir. Yem üçün yuvasından 5–6 km uzağa qədər uça bilir. Kannibalizmi güclüdür. Avqust ayında hər yuvada 1-2 bala pərvazlanır.

Sayı

XX əsrə qədər adi saylı olub. XX əsrdə azalmağa başlayıb. 1950-ci illərdən sonra populyasiyasının sıxlığı azalıb nadir olub. XXI əsrin əvvəlində 55 cüt idi, indi isə 25 cütdən çox deyil. Son 10 ildə 36,4 % azalıb.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Zərərli yırtıcı hesab edilib ovlanması, ovçu quş kimi istifadə etmək üçün balalarının yuvadan götürülüb ələ öyrədilməsi, meşələrin qırılması, yem bazasının zəifləməsi və zəhərlənməsi, səs-küyün çoxalması.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Ovlanması qadağandır. Beynəlxalq ticarəti yasaqdır, Zaqatala və İlisu Dövlət Təbiət Qoruqlarında, Hirkan, Altıağac, Şahdağ və Göy-göl Milli Parklarında nəzarət altında saxlanılır. Azərbaycan Respublikasının və Naxçıvan MR-in Qırmızı kitablarına daxil edilib. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Yem bazasının qorunub saxlanılması, yuva sahəsindən ağac kəsilməsinin qarşısının alınması.

İstinadlar

  1. . 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-22.

Mənbə

  1. Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 134-135;
  2. Mustafayev Q.T., İsmayılova T.R. İsmayıllı Qoruğunun quşları. Bakı, “Nasir”, 2006, s. 119-120 ;
  3. Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. və b. Azərbaycanın qızılquşkimiləri və Qırmızı kitab // “Biologiyada elmi nailiyyətlər” mövzusunda Respub. elmi konf. mat-rı., Bakı, BDU, 2009, s. 290-292.
    4. Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı (II nəşr). Quşlar bölməsi.

Həmçinin bax


tetraçalan, accipiter, gentilis, əsl, qırğı, cinsinə, heyvan, növü, azərbaycanda, təhlükədə, olan, quşlar, siyahısına, daxil, edilmişdir, bəzən, quzuqapan, şahbaz, adlanır, accipiter, gentiliselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəf. Tetracalan lat Accipiter gentilis esl qirgi cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir 1 Bezen Quzuqapan ve Sahbaz da adlanir TetracalanAccipiter gentilisElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarYarimsinif YenidamaqlilarDeste QizilquskimilerFesile QirgilarYarimfesile QirgilarCins Esl qirgiNov TetracalanElmi adiAccipiter gentilis Linnaeus 1758 Arealsari coxalmayasil ilboyugoy qislama VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 175300NCBI 8957PBDB 94494 Mundericat 1 Kateqoriya ve statusu 2 Qisa tesviri 3 Yayilmasi 4 Yasayis yeri ve heyat terzi 5 Sayi 6 Mehdudlasdirici amiller 7 Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler 8 Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler 9 Istinadlar 10 Menbe 11 Hemcinin baxKateqoriya ve statusu Redakte III VU Hessas sayi azalmaqda olan novdur Qisa tesviri RedakteQargadan iridir Bel terefi qonur boz qarin terefi ise aciq renglidir ve uzerinde nazik kondelen tund zolaqlar var Gozleri ve ayaqlari saridir Yayilmasi RedakteAreali genisdir Avropa Asiya Simal Qerbi Afrika Madaqaskar Simali Amerika Azerbaycanda Talis ve Serqi Qafqaz dag meselerinde yayilib Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteHundur agaclardan ibaret mese qusudur Daimi cutleri olur Her cut yuva sahesi secir oraya qonsu cutleri buraxmir Hundur agacda 10 15 m yuva tikir Sam agacini xoslayir Berkut qartal Aquila chrisaetus kimi guclu yirticinin yuvasini zebt ede bilir Eyni cutun sahesinde 2 3 yuva olur her il birinde nesil verir Aprelin axirlarinda 2 3 eded yasil calarli ag yumurta verir Disi qus 32 gun kurt yatir erkek onu yemleyir Yem ucun yuvasindan 5 6 km uzaga qeder uca bilir Kannibalizmi gucludur Avqust ayinda her yuvada 1 2 bala pervazlanir Sayi RedakteXX esre qeder adi sayli olub XX esrde azalmaga baslayib 1950 ci illerden sonra populyasiyasinin sixligi azalib nadir olub XXI esrin evvelinde 55 cut idi indi ise 25 cutden cox deyil Son 10 ilde 36 4 azalib Mehdudlasdirici amiller RedakteZererli yirtici hesab edilib ovlanmasi ovcu qus kimi istifade etmek ucun balalarinin yuvadan goturulub ele oyredilmesi meselerin qirilmasi yem bazasinin zeiflemesi ve zeherlenmesi ses kuyun coxalmasi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler RedakteOvlanmasi qadagandir Beynelxalq ticareti yasaqdir Zaqatala ve Ilisu Dovlet Tebiet Qoruqlarinda Hirkan Altiagac Sahdag ve Goy gol Milli Parklarinda nezaret altinda saxlanilir Azerbaycan Respublikasinin ve Naxcivan MR in Qirmizi kitablarina daxil edilib CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxildir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler RedakteYem bazasinin qorunub saxlanilmasi yuva sahesinden agac kesilmesinin qarsisinin alinmasi Istinadlar Redakte Azerbaycanda tehlukede olan quslar 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 22 Menbe RedakteMustafayev Q T Sadiqova N A Azerbaycanin quslari Baki Casioglu 2005 s 134 135 Mustafayev Q T Ismayilova T R Ismayilli Qorugunun quslari Baki Nasir 2006 s 119 120 Mustafayev Q T Sadiqova N A ve b Azerbaycanin qizilquskimileri ve Qirmizi kitab Biologiyada elmi nailiyyetler movzusunda Respub elmi konf mat ri Baki BDU 2009 s 290 292 4 Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitab i II nesr Quslar bolmesi Hemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Tetracalan amp oldid 5970202, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.