1930-cu illərdə Ərəbistan yarımadasının cənubunda vəziyyət imam Yəhyaın ələhinə işləyirdi. Onun Ədəndə yerləşən ingilis koloniyaları ilə münasibətləri normallaşdıra bilməməsi və «nə müharibə, nə sülh» ingilislərin lehinə işləyirdi. Belə ki, sərhəddə daim gərginlik saxlanılırdı. Üstəlik ingilis kolonizatorları imam Yəhya və Əbdül Əziz ibn Səud arasında münasibəti pisləmdirməyə çalışırlar. Bu isə Yəmənin şimal rayonlarında gərginliyi artırdı. Artıq getdikcə Səudiyyə Ərəbistanı və Yəmən arasında münaqişə yaranırdı. Hər iki ölkənin başçısı ilk öncə türklərə qarşı mübarizə apararaq Birinci Dünya müharibəsindən sonra müstəqillik əldə etmişdilər. Hər ikisi ölkələrinin birləşdirilmədi xəttini götürmüşdü. Hər iki dövlət başçısı ingilislərin daimi təzyiqini hiss edirdi.
1932-ci ildə Əsir əmirliyinin əmiri Muhammed əl-İdrisi Səudiyyə Ərəbistanının tərkibindən çıxaraq müstəqil olduğunu edir.
İki ölkə arasında münaqişə Muhammed əl-idrisinin uğursuz addımındann sonra Əbdül Əziz ibn Səud əmirliyin hüquqi statusunu aradan qaldıraraq onu Səudiyyə krallığının tərkibinə qatması olur.
Uğursuz üsyandan sonra Muhammed əl-İdrisi Yəmənə qaçır.
Mart. İmam Yəhya və kral Əbdül Əzizin nümayəndələri əl-İdrisinin hakimiyyətinin bərpa olunmasını müzakiyə edirdilər. Ancaq Əbdül Əziz Şimali Əsirin ona verilməsini və əl-İdrisinin ailə üzvlərinin geri qaytarılmasını tələb edirdi.
Səudiyyə-yəmən danışıqlıqları 1932-ci ilin sonları — 1933-cü ilin əvvəllərində aparılmış danışıqlar dayandılır.
Mübahisəyə Nacran vilayəti səbəb olur. 1933-ci ilin aprelində şahzadə Əhməd Yəmənin şimalında antimam hərəkətini başladır. İmama itslyanlar yardım edirdilər. Onlar həmdə onun hakimiyyətinin güçləndirilməsinə yardəm edəcəklərini boynuna alırlar. Üstəlik ingilis kolonistləri fikirləri ədən protektoratından uzaqlaşdırnağa çalışırdı.
May. Yəmən Nacran vilayətini ələ keçirərək Əsirdən Necdə gedən yolu bağlayır.
Payız. Yəmən qoşunları Nacranın bir necə yaşayış məntəqəsini tutaraq vilayətin daxilinə irəliləyir.
Fevralda səudiyyə-yəmən danışıqlıqları başlayır. Bu müharibə öncəsi son döyüş olur.
İki cəbhədə mübarizədə aparmaq istəməyən İmam Yəhya ingilislərlə danışıqları bərpa edir. Artıq ingilislərin şərtlərini fevralda qəbul etdiyindən sonra «dostluq və qarşılıqlı anlaşma» haqqında müqavilə imzalanır. Xırda detalların işlənilməsi isə 40 il ərzində həll edilməli idi. Bununla da Böyük Britaniya Ərəbistan yarımadasının cənubunda 40 il müddətində qalmağı təmin etmiş olur.
Böyük Britaniya ilə məsələləri sülhkə həll etdikdən sonra fikiri şimala yönəldir. Açıq şəkildə Əsir əmirliyinin ərazisinin Yəmənə məxsusluğunu bildirir. Əbdül Əziz ibn Səud öz növbəsində Mohaya qədər olan əraxilərə idia qaldırır. Ütəlik hələ 1923-cü ildən Səudiyyə qoşunları tərəfindən qoşun yerləşdirilən Nacran vilayətini öz ərazisi hesab edirdi.
Səudiyyənin əsas qüvvələri köçəri-bədəvilər idi. Onların silahları Birinci Dünya müharibəsi dönəmindəki kimi idi. Bu baxımdan onların qalibiyyətinə inam az idi. Ancaq 30-cu illərdə ordu yeni siıahlarla təmin edilmişdi. Bu səbəbdən müharibə öncəsi vəziyyət Səudiyyə ordusunun lehinə idi. Onların əsas qüvvələri əsasən sərhəd qoşunları xüsusiyyətini daşıyırdı. Onların əsas silahları "Li-Enfild" və "Ross-Enfild" tüfəngləri idi. Onların böyük hissəsi Birinci Dünya müharibəsindən qalmışdı. Üstəlik türklərdən qənimət olaraq Mauzer 98k tüfəngləri qalmışdı. Britaniya "Vikkers" pulemyotu və "Rolls-roys" zirehli avtomobili almışdı. Britaniyadan Vickers Mk. II və Vickers Carden-Loyd Mk. VIb tankları alınmışdı.
Yəmən Mütəvvəkil Krallığı
Osmanlı dönəminin 300 yüksək rütbəli hərbiçilərinin köməyi ilə ordu təşkil olunmuşdur:
Daimi qoşunlar 50000 nəfərdən ibarət idi.
İmamın xüsusi qvardiyası. 5000 nəfərdən ibarət idi
1920-ci ildə Yəmən Almaniya və İtaliyadan silahlar alırdı. Almaniyadan Mauzer 98k tüfənkləri alınmışdı. İtaliyadan isə 1926-cı ildə 4 zenit qurğusu və 2000 tüfənq alır. Müharbənin gedişində Britaniya və İtaliya daim Yəmənə silah tədarük edirdi.
Müharbənin gedişi
1934-ci ildə Səudiyyə Əsir vilayətinin cənubunu və Tihamın bir hissəsini işğal edir.
İkinci cəbhədə isə onlar Nacranın bir hissədini işğal efərək Saada istiqamətlənirlər.
Qərb dövlətlərinin hədəfi öz gəmilərini Hodeydeyə və Səudiyyənin qərb sərhədlərinə yönəlmək olur.
Mart-aprel 1934-ci ildə Səudiyyə qoşunları nəinki mübahisəli əraziləri həmdə Yəmənin sahil bölgələrini ələ keçirirlər.
1934-cü ilin aprelinin əvvələrində,Əbdül Əziz ibn Səudun imama öz qoşunlarını,Nacrandan çıxarmağı əmr etsədə cavab gəlməməsi səbəbindən Yəmənin daxilinə hərəkəti davam etdirir. Əmir Veydəlin qüvvələri Tihamı, əmir Səudun qüvvələri isə Hodeydəni işğal edərək Saaadanı yandırırlar. Bununla da müharibənin bu hissəsində məsələ Səudiyyənin lehinə həll edilir.
Müharibəyə artıq Avropa ölkələri qoşulur. İtaliya Yəməni açıq şəkildə dəstəklədiyini bildirir. Hodeydənon işğalından dərhal sonra bölgədə ingilis, italyan və fransız qüvvələri görünür. Formal olsada Britaniya birtərəfliyini elan edir. Ancaq xaricilərin təzyiqi ilə Səudiyyə daha irəliyə gedə bilmir.
1934-vü il sülh danışıqları və nəticəsi.
İki ölkə arasında danışıqlar başlayır. Nəticəsi olaraq 20 may 1934-cü ildə «Müdəlman dosluğu və ərəb qardaşlığı» adlı müqavilə imzalanır. Bununla da müharibə bitir iki ölkə arasında sülh bərqarar olunur.
23 iyunda İki ölkə arasında imzalanan müqavilə ilə İmam Yəhya Əsir, Cizan və Nacranın bir hissəsinə olan iddiasından əl çəkir. Əvəzində isə Səudiyyə işğal etdiyi Yəmən torpaqlarından çəkilir.
1936-ci ildə Qaif anlaşması ilə sərhəd məsələsini həll edirlər:
Cizan Səudiyyə tərkibinə keçir.
Nacran vilayəti iki ölkə arasında bölünür. Sərhəd olaraq Vadi-Nacran olaraq götürülür.
İstinadlar
Rongxing Guo. Cross border resource management, theory and practice. Ed. S. V. Krupa. Elsevier, 2005: p.115.
Twitchell, K. S. (1934). "The Operations in the Yemen". Journal of The Royal Central Asian Society. 21 (3): 445–49.
Avqust 05, 2021
səudiyyə, yəmən, müharibəsi, səudiyyə, ərəbistanı, yəmən, arasında, 1934, ildə, başvermişdir, tarix, fevral, iyun, 1934yeri, ərəbistan, yarımadasınəticəsi, səudiyyə, ərəbistanının, qalibiyyətimünaqişə, tərəflərisəudiyyə, ərəbistanı, yəmənkomandan, əbdül, əziz,. Seudiyye Yemen muharibesi Seudiyye Erebistani ve Yemen arasinda 1934 cu ilde basvermisdir Seudiyye Yemen muharibesiTarix 6 fevral 23 iyun 1934Yeri Erebistan yarimadasiNeticesi Seudiyye Erebistaninin qalibiyyetiMunaqise terefleriSeudiyye Erebistani YemenKomandan lar Ebdul Eziz ibn Seud imam YehyaUmumi itkiler2 100 herbi ve mulki itki 1 Mundericat 1 Munaqisenin tarixi 1 1 1932 ci il 1 2 1933 cu il 1 3 1934 ci il 2 Tereflerin gucu 2 1 Seudiyye Erebistani 2 2 Yemen Mutevvekil Kralligi 3 Muharbenin gedisi 4 1934 vu il sulh danisiqlari ve neticesi 5 Istinadlar 6 Menbe 7 MenbeMunaqisenin tarixi Redakte 1930 cu illerde Erebistan yarimadasinin cenubunda veziyyet imam Yehyain elehine isleyirdi Onun Edende yerlesen ingilis koloniyalari ile munasibetleri normallasdira bilmemesi ve ne muharibe ne sulh ingilislerin lehine isleyirdi Bele ki serhedde daim gerginlik saxlanilirdi Ustelik ingilis kolonizatorlari imam Yehya ve Ebdul Eziz ibn Seud arasinda munasibeti pislemdirmeye calisirlar Bu ise Yemenin simal rayonlarinda gerginliyi artirdi Artiq getdikce Seudiyye Erebistani ve Yemen arasinda munaqise yaranirdi Her iki olkenin bascisi ilk once turklere qarsi mubarize apararaq Birinci Dunya muharibesinden sonra musteqillik elde etmisdiler Her ikisi olkelerinin birlesdirilmedi xettini goturmusdu Her iki dovlet bascisi ingilislerin daimi tezyiqini hiss edirdi 1932 ci il Redakte 1932 ci ilde Esir emirliyinin emiri Muhammed el Idrisi Seudiyye Erebistaninin terkibinden cixaraq musteqil oldugunu edir Iki olke arasinda munaqise Muhammed el idrisinin ugursuz addimindann sonra Ebdul Eziz ibn Seud emirliyin huquqi statusunu aradan qaldiraraq onu Seudiyye kralliginin terkibine qatmasi olur Ugursuz usyandan sonra Muhammed el Idrisi Yemene qacir Bundan sonra Seudiyye Yemen danisiqlari baslayir 1933 cu il Redakte Esir emirliyi 1923 1934 illerde Mart Imam Yehya ve kral Ebdul Ezizin numayendeleri el Idrisinin hakimiyyetinin berpa olunmasini muzakiye edirdiler Ancaq Ebdul Eziz Simali Esirin ona verilmesini ve el Idrisinin aile uzvlerinin geri qaytarilmasini teleb edirdi Seudiyye yemen danisiqliqlari 1932 ci ilin sonlari 1933 cu ilin evvellerinde aparilmis danisiqlar dayandilir Mubahiseye Nacran vilayeti sebeb olur 1933 ci ilin aprelinde sahzade Ehmed Yemenin simalinda antimam hereketini basladir Imama itslyanlar yardim edirdiler Onlar hemde onun hakimiyyetinin guclendirilmesine yardem edeceklerini boynuna alirlar Ustelik ingilis kolonistleri fikirleri eden protektoratindan uzaqlasdirnaga calisirdi May Yemen Nacran vilayetini ele kecirerek Esirden Necde geden yolu baglayir Payiz Yemen qosunlari Nacranin bir nece yasayis menteqesini tutaraq vilayetin daxiline irelileyir 1934 ci il Redakte Fevralda seudiyye yemen danisiqliqlari baslayir Bu muharibe oncesi son doyus olur Iki cebhede mubarizede aparmaq istemeyen Imam Yehya ingilislerle danisiqlari berpa edir Artiq ingilislerin sertlerini fevralda qebul etdiyinden sonra dostluq ve qarsiliqli anlasma haqqinda muqavile imzalanir Xirda detallarin islenilmesi ise 40 il erzinde hell edilmeli idi Bununla da Boyuk Britaniya Erebistan yarimadasinin cenubunda 40 il muddetinde qalmagi temin etmis olur Boyuk Britaniya ile meseleleri sulhke hell etdikden sonra fikiri simala yoneldir Aciq sekilde Esir emirliyinin erazisinin Yemene mexsuslugunu bildirir Ebdul Eziz ibn Seud oz novbesinde Mohaya qeder olan eraxilere idia qaldirir Utelik hele 1923 cu ilden Seudiyye qosunlari terefinden qosun yerlesdirilen Nacran vilayetini oz erazisi hesab edirdi Tereflerin gucu RedakteSeudiyye Erebistani Redakte Seudiyyenin esas quvveleri koceri bedeviler idi Onlarin silahlari Birinci Dunya muharibesi donemindeki kimi idi Bu baximdan onlarin qalibiyyetine inam az idi Ancaq 30 cu illerde ordu yeni siiahlarla temin edilmisdi Bu sebebden muharibe oncesi veziyyet Seudiyye ordusunun lehine idi Onlarin esas quvveleri esasen serhed qosunlari xususiyyetini dasiyirdi Onlarin esas silahlari Li Enfild ve Ross Enfild tufengleri idi Onlarin boyuk hissesi Birinci Dunya muharibesinden qalmisdi Ustelik turklerden qenimet olaraq Mauzer 98k tufengleri qalmisdi Britaniya Vikkers pulemyotu ve Rolls roys zirehli avtomobili almisdi Britaniyadan Vickers Mk II ve Vickers Carden Loyd Mk VIb tanklari alinmisdi Yemen Mutevvekil Kralligi Redakte Osmanli doneminin 300 yuksek rutbeli herbicilerinin komeyi ile ordu teskil olunmusdur Daimi qosunlar 50000 neferden ibaret idi Imamin xususi qvardiyasi 5000 neferden ibaret idi1920 ci ilde Yemen Almaniya ve Italiyadan silahlar alirdi Almaniyadan Mauzer 98k tufenkleri alinmisdi Italiyadan ise 1926 ci ilde 4 zenit qurgusu ve 2000 tufenq alir Muharbenin gedisinde Britaniya ve Italiya daim Yemene silah tedaruk edirdi Muharbenin gedisi Redakte1934 ci ilde Seudiyye Esir vilayetinin cenubunu ve Tihamin bir hissesini isgal edir Ikinci cebhede ise onlar Nacranin bir hissedini isgal eferek Saada istiqametlenirler Qerb dovletlerinin hedefi oz gemilerini Hodeydeye ve Seudiyyenin qerb serhedlerine yonelmek olur Mart aprel 1934 ci ilde Seudiyye qosunlari neinki mubahiseli erazileri hemde Yemenin sahil bolgelerini ele kecirirler 1934 cu ilin aprelinin evvelerinde Ebdul Eziz ibn Seudun imama oz qosunlarini Nacrandan cixarmagi emr etsede cavab gelmemesi sebebinden Yemenin daxiline hereketi davam etdirir Emir Veydelin quvveleri Tihami emir Seudun quvveleri ise Hodeydeni isgal ederek Saaadani yandirirlar Bununla da muharibenin bu hissesinde mesele Seudiyyenin lehine hell edilir Muharibeye artiq Avropa olkeleri qosulur Italiya Yemeni aciq sekilde desteklediyini bildirir Hodeydenon isgalindan derhal sonra bolgede ingilis italyan ve fransiz quvveleri gorunur Formal olsada Britaniya birterefliyini elan edir Ancaq xaricilerin tezyiqi ile Seudiyye daha ireliye gede bilmir 1934 vu il sulh danisiqlari ve neticesi RedakteIki olke arasinda danisiqlar baslayir Neticesi olaraq 20 may 1934 cu ilde Mudelman doslugu ve ereb qardasligi adli muqavile imzalanir Bununla da muharibe bitir iki olke arasinda sulh berqarar olunur 23 iyunda Iki olke arasinda imzalanan muqavile ile Imam Yehya Esir Cizan ve Nacranin bir hissesine olan iddiasindan el cekir Evezinde ise Seudiyye isgal etdiyi Yemen torpaqlarindan cekilir 1936 ci ilde Qaif anlasmasi ile serhed meselesini hell edirler Cizan Seudiyye terkibine kecir Nacran vilayeti iki olke arasinda bolunur Serhed olaraq Vadi Nacran olaraq goturulur Istinadlar Redakte Rongxing Guo Cross border resource management theory and practice Ed S V Krupa Elsevier 2005 p 115 Menbe Redaktehttp www diphis ru content view 182 2 http forum axishistory com http mailer fsu edu akirk tanks http members tripod com marcin w index 2 html http www al bab com yemen pol int1 htm Arxivlesdirilib 2012 02 05 at the Wayback Machine http www tivolijardim com yemen konflikt Arxivlesdirilib 2014 07 18 at the Wayback Machine http www tivolijardim com yemen sovetsko yemenskiy dogovor o druzhbe Arxivlesdirilib 2014 07 20 at the Wayback Machine http www tivolijardim com saudovskaya araviya dogovor ob ustanovlenii saudovskogo protektorata Arxivlesdirilib 2014 07 14 at the Wayback MachineMenbe RedakteTwitchell K S 1934 The Operations in the Yemen Journal of The Royal Central Asian Society 21 3 445 49 Menbe https az wikipedia org w index php title Seudiyye Yemen muharibesi amp oldid 6076682, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
