Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sistem proqramları — – mərkəzi prosessoru, yaddaşı, giriş-çıxış qurğularını idarə etmək üçündür. Onlar bütün istifadəçilər üçün nəzərdə tutulmuş proqramlardır. sistem proqramları elə hazırlanır ki, tətbiqi proqramlar səmərəli işləyə bilsin.
Sistem proqram təminatlarına aid olan proqramlar
Sistem proqramları arasında əməliyyat sistemləri xüsusi yer tutur, sistem proqram təminatının əsasını əməliyyat sistemi təşkil edir. O, fərdi kompüterlərin vacib elementlərindən biridir. Əməliyyat sistemi kompüter yandırıldıqda işə düşən, kompüterin bütün hissələrinin tam bir vəhdət halında işləməsini təmin edən və informasiyanı idarə edə bilən proqramlar sistemidir.
Əməliyyat sisteminin köməyilə:
- kompüterlə istifadəçi arasında dialoq yaranır;
- operativ və daimi yaddaş qurğuları işə salınır;
- kompüter idarə olunur;
- istənilən proqram yerinə yetirilməyə başlayır və s.
MS-DOS əməliyyat sistemi
Vaxtilə IBM PC tipli kompüterlərdə əsasən Microsoft firmasının hazırladığı MS-DOS əməliyyat sistemindən istifadə olunurdu. Bu əməliyyat sistemində işləyən istifadəçi yalnız konkret bir məsələni həll edə bilərdi. Hazırda fərdi kompüterlərdə çoxtapşırıqlı əməliyyat sistemlərindən istifadə olunur – fərdi kompüterlərin yaddaşında eyni zamanda bir neçə proqram və məsələlər olur ki, mikroprosessor kompüterin resurslarını onların arasında bölüşdürür. Belə əməliyyat sistemlərinə misal olaraq (OS/2), MacOS, UNIX, Linux, Windows XP, Windows Vista və digər əməliyyat sistemlərini misal göstərmək olar.
Sistem proqramlarının digər vacib hissəsini xidməti proqramlar – (lat. "utilitas" – xeyir, fayda) təşkil edir. Onlar əməliyyat sistemini tamamlayır və onun imkanlarını artırır, həmçinin, müstəqil olaraq bir çox vacib məsələləri də həll edir. Utilitlərin bəzi növləri bunlardır:
- interfeys proqramları;
- antivirus proqramları;
- arxivləşdirmə proqramları;
- proqram örtükləri;
- kompüter qurğularının iş qabiliyyətini yoxlayan proqramlar;
- qurğuların işini idarə edən proqramlar (drayverlər) və s.
İstinadlar
- İnformatika (ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün dərslik). İ.S.Sadıqov, R.Ə.Mahmudzadə, N.R.İsayeva. Bakı, "Bakınəşr", 2008, 128 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sistem proqramlari merkezi prosessoru yaddasi giris cixis qurgularini idare etmek ucundur Onlar butun istifadeciler ucun nezerde tutulmus proqramlardir sistem proqramlari ele hazirlanir ki tetbiqi proqramlar semereli isleye bilsin Sistem proqram teminatlarina aid olan proqramlarSistem proqramlari arasinda emeliyyat sistemleri xususi yer tutur sistem proqram teminatinin esasini emeliyyat sistemi teskil edir O ferdi komputerlerin vacib elementlerinden biridir Emeliyyat sistemi komputer yandirildiqda ise dusen komputerin butun hisselerinin tam bir vehdet halinda islemesini temin eden ve informasiyani idare ede bilen proqramlar sistemidir Emeliyyat sisteminin komeyile komputerle istifadeci arasinda dialoq yaranir operativ ve daimi yaddas qurgulari ise salinir komputer idare olunur istenilen proqram yerine yetirilmeye baslayir ve s MS DOS emeliyyat sistemiVaxtile IBM PC tipli komputerlerde esasen Microsoft firmasinin hazirladigi MS DOS emeliyyat sisteminden istifade olunurdu Bu emeliyyat sisteminde isleyen istifadeci yalniz konkret bir meseleni hell ede bilerdi Hazirda ferdi komputerlerde coxtapsiriqli emeliyyat sistemlerinden istifade olunur ferdi komputerlerin yaddasinda eyni zamanda bir nece proqram ve meseleler olur ki mikroprosessor komputerin resurslarini onlarin arasinda bolusdurur Bele emeliyyat sistemlerine misal olaraq OS 2 MacOS UNIX Linux Windows XP Windows Vista ve diger emeliyyat sistemlerini misal gostermek olar Sistem proqramlarinin diger vacib hissesini xidmeti proqramlar lat utilitas xeyir fayda teskil edir Onlar emeliyyat sistemini tamamlayir ve onun imkanlarini artirir hemcinin musteqil olaraq bir cox vacib meseleleri de hell edir Utilitlerin bezi novleri bunlardir interfeys proqramlari antivirus proqramlari arxivlesdirme proqramlari proqram ortukleri komputer qurgularinin is qabiliyyetini yoxlayan proqramlar qurgularin isini idare eden proqramlar drayverler ve s IstinadlarInformatika umumtehsil mekteblerinin 9 cu sinfi ucun derslik I S Sadiqov R E Mahmudzade N R Isayeva Baki Bakinesr 2008 128 seh Hemcinin baxKomputer proqramlari