Bu məqalə Süni seçmə məqaləsinə çox yaxındır və hər ikisinin eyni başlıq altında birləşdirilməsi mümkündür.
Seleksiya sözü latınca Selectio – seçmə deməkdir. Seleksiya seçmҽdҽn bəhs edən bir elmdir. İnsanlar yabanı bitkiləri becərməyə və vəhşi heyvanları əhliləşdirməyə başladığı çox qədim vaxtlardan seleksiyanın bünövrəsi qoyulmağa başlamışdır.
Seleksiya dedikdə praktiki olaraq mövcud olan ev heyvan cinsləri və mədəni bitki sortlarının yaxşılaşdırılması, həmçinin, yenilərinin yaradılması haqqında elm başa düşülür. Bunlarla birlikdə seleksiya adı altında insanlar tərəfindən öz tələbatları naminə heyvan, mədəni bitki və müxtəlif mikroorqanizmlərin dəyişdirilməsi prosesi başa düşülür. Beləliklə, seleksiya insanların təcrübi fəaliyyətinin bir üsuludur.
Seleksiya elmi
Seleksiya-heyvan cinslərinin və bitki sortlarının yaradılmasının və təkmilləşdirilməsinin nəzəriyyəsini və metodlarını işlҽyib hazırlayan elmidir.
Seleksiyanın son mҽqsҽdi müҽyyҽn iqtisadi tҽsҽrrüfat tҽlҽblҽrinҽ cavab verҽn bitki sortlarının vҽ heyvan cinslҽrinin, o cümlҽdҽn quşların, tut ipҽk qurdunun cinslҽrinin vҽ hibridlҽrinin yaradılmasıdır.Ҽslindҽ, mahiyyҽtinҽ görҽ seleksiya-insan tҽrҽfindҽn mҽqsҽdyönlü şҽkildҽ hҽyata kecirilҽn tҽkamüldür. Seleksiyanın nҽzҽri ҽsaslarını genetikanın, xüsusҽn dҽ kҽmiyyҽt vҽ populyasiyalar genetikasının müasir müddҽaları vҽbilgilҽri tҽşkil edir.Seleksiyaçının bu bilgilҽrҽ yiyҽlҽnmҽsi ona, seleksiya işlҽrini daha optimal tҽşkil etmҽyҽ, ҽn sҽmҽrҽli seleksiya metodldrından istifadҽ etmҽyҽ vҽ seleksiyanın nҽticҽlҽrini proqnozlaşdırmağa imkan verir.Bu bir hҽqiqҽtdir ki,seleksiyanın nҽzҽri vҽ praktiki ҽsaslsrını, o cümlҽdҽn yetişdirilmҽ obyektinin genetik vҽ bioloji xüsusiyyҽtlҽrini mükҽmmҽl bilmҽdҽn seleksiyada uğur qazanmaq qeyri-mümkündür. Canlı tҽbiҽtdҽn bҽhs edҽn bütün elmlҽr bir-birilҽ ҽlaqҽdҽ inkişaf etmişdir. Bu baxımdan deyҽ bilҽrik ki, seleksiya elmi bütün bioloji vҽ kҽnd tҽsҽrrüfatı elmlҽri ilҽ sıx ҽlaqҽdҽ inkişaf etmişdir. Lakin seleksiya elminin genetika elmi ilҽ ҽlaqҽsi daha sıxdır. Hҽtta, deyҽ bilҽrik ki, genetika – seleksiya elminin nҽzҽri ҽsaslarını verir. İnsanlar yabanı bitkilҽri becҽrmҽyҽ vҽ vҽhşi heyvanları ҽhillҽşdirmҽyҽ başladıqları çox qҽdim vaxtlardan seleksiyanın bünövrҽsi qoyulmağa başlamışdır. Bizim qҽdim ҽcdadlarımız öz inkişafının ilk dövrlҽrindҽ onları ҽhatҽ edҽn tҽbiҽtdҽn bir sıra bitkilҽrlҽ vҽ ovladıqları heyvanlarla dolanırdılar. Get-gedҽ insanlar müxtҽlif heyvanları ҽlҽ alışdırmağa, ҽhillҽşdirmҽyҽ, ҽvvҽllҽr primitiv, sonradan mҽdҽni heyvandarlıq tҽsҽrrüfatları yaratmağa başladılar. Belҽcҽ dҽ, faydalı bitki növlҽrini öz tҽsҽrrüfatlarına gҽtirib becҽrmҽyҽ başladılar. Ҽlbҽttҽ, bizim qҽdim ҽcdadlarımız becҽrdiklҽri bitkilҽr içҽrisindҽ daha mҽhsuldar olanlarını görmüş vҽ onları saxlamağa vҽ nҽsil almağa çalışmışlar. Ümumiyyҽtlҽ, bitkilҽrin insanlar tҽrҽfindҽn mҽdҽnilҽşdirilmҽsinin, daha doğrusu tҽsҽrrüfata gҽtirilmҽsinin tarixi çox qҽdimdir. Mҽdҽni bitki qalıqlarının arxeoloji materiallar içҽrisindҽ tapılması göstҽrir ki, onların becҽrilmҽsinҽ tariximizdҽn 8000- 10000 il ҽvvҽl başlanmışdır. Mҽs., qҽdim Misirdҽ vҽ Çindҽ buğda, Asiyanın Cҽnubi Şҽrqindҽ çҽltik (düyü) becҽrilmişdir. Çindҽ tut ağacları vҽ ipҽk qurdu 5000 il bundan ҽvvҽl yetişdirilmiş vҽ tҽbii ipҽk istehsal edilmişdir. Bҽzi bitkilҽr, mҽs., kartof Amerikanın kҽşfindҽn sonra Avropa ölkҽlҽrinҽ gҽtirilmişdir. XVIII ҽsrin ortalarında şҽkҽr çuğundurunda şҽkҽr olması aşkara çıxarılmışdır.
Ədəbiyyat
Регель Р. Э. Научные основы селекции в связи с предусматриванием константности форм по морфологическим признакам // Тр. 1-го съезда деятелей по селекции сельскохозяйственных растений. Харьков, 1911. Вып. 4. С. 1-83.
Регель Р. Э. Селекция с научной точки зрения // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1912. T. 5. № 11. C. 425—623.
Фрувирт К. Селекция кукурузы, кормовой свеклы и других корнеплодов, масличных растений и кормовых злаков. Приложение 9-е к Трудам по прикладной ботанике, 1914
Фрувирт К. Селекция картофеля, земляной груши, льна, конопли, табака, хмеля, гречихи и бобовых растений. Приложение 11-е к Трудам по прикладной ботанике, 1914
Фрувирт К. Селекция колониальных растений, то есть сахарного тростника, риса, просовых, кофейного дерева, какао, померанцевых, хлопчатника и других волокнистых растений, сладкого картофеля, маниока, земляного ореха, масличной пальмы, маслины и кунжута. Приложение 13-е к Трудам по прикладной ботанике, 1915
Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.
İstinadlar
Fevral 25, 2022
seleksiya, məqalə, süni, seçmə, məqaləsinə, çox, yaxındır, hər, ikisinin, eyni, başlıq, altında, birləşdirilməsi, mümkündür, sözü, latınca, selectio, seçmə, deməkdir, seçmҽdҽn, bəhs, edən, elmdir, insanlar, yabanı, bitkiləri, becərməyə, vəhşi, heyvanları, əhli. Bu meqale Suni secme meqalesine cox yaxindir ve her ikisinin eyni basliq altinda birlesdirilmesi mumkundur Seleksiya sozu latinca Selectio secme demekdir Seleksiya secmҽdҽn behs eden bir elmdir Insanlar yabani bitkileri becermeye ve vehsi heyvanlari ehlilesdirmeye basladigi cox qedim vaxtlardan seleksiyanin bunovresi qoyulmaga baslamisdir Seleksiya dedikde praktiki olaraq movcud olan ev heyvan cinsleri ve medeni bitki sortlarinin yaxsilasdirilmasi hemcinin yenilerinin yaradilmasi haqqinda elm basa dusulur Bunlarla birlikde seleksiya adi altinda insanlar terefinden oz telebatlari namine heyvan medeni bitki ve muxtelif mikroorqanizmlerin deyisdirilmesi prosesi basa dusulur Belelikle seleksiya insanlarin tecrubi fealiyyetinin bir usuludur Seleksiya elmi RedakteSeleksiya heyvan cinslerinin ve bitki sortlarinin yaradilmasinin ve tekmillesdirilmesinin nezeriyyesini ve metodlarini islҽyib hazirlayan elmidir Seleksiyanin son mҽqsҽdi muҽyyҽn iqtisadi tҽsҽrrufat tҽlҽblҽrinҽ cavab verҽn bitki sortlarinin vҽ heyvan cinslҽrinin o cumlҽdҽn quslarin tut ipҽk qurdunun cinslҽrinin vҽ hibridlҽrinin yaradilmasidir Ҽslindҽ mahiyyҽtinҽ gorҽ seleksiya insan tҽrҽfindҽn mҽqsҽdyonlu sҽkildҽ hҽyata kecirilҽn tҽkamuldur Seleksiyanin nҽzҽri ҽsaslarini genetikanin xususҽn dҽ kҽmiyyҽt vҽ populyasiyalar genetikasinin muasir muddҽalari vҽbilgilҽri tҽskil edir Seleksiyacinin bu bilgilҽrҽ yiyҽlҽnmҽsi ona seleksiya islҽrini daha optimal tҽskil etmҽyҽ ҽn sҽmҽrҽli seleksiya metodldrindan istifadҽ etmҽyҽ vҽ seleksiyanin nҽticҽlҽrini proqnozlasdirmaga imkan verir Bu bir hҽqiqҽtdir ki seleksiyanin nҽzҽri vҽ praktiki ҽsaslsrini o cumlҽdҽn yetisdirilmҽ obyektinin genetik vҽ bioloji xususiyyҽtlҽrini mukҽmmҽl bilmҽdҽn seleksiyada ugur qazanmaq qeyri mumkundur Canli tҽbiҽtdҽn bҽhs edҽn butun elmlҽr bir birilҽ ҽlaqҽdҽ inkisaf etmisdir Bu baximdan deyҽ bilҽrik ki seleksiya elmi butun bioloji vҽ kҽnd tҽsҽrrufati elmlҽri ilҽ six ҽlaqҽdҽ inkisaf etmisdir Lakin seleksiya elminin genetika elmi ilҽ ҽlaqҽsi daha sixdir Hҽtta deyҽ bilҽrik ki genetika seleksiya elminin nҽzҽri ҽsaslarini verir Insanlar yabani bitkilҽri becҽrmҽyҽ vҽ vҽhsi heyvanlari ҽhillҽsdirmҽyҽ basladiqlari cox qҽdim vaxtlardan seleksiyanin bunovrҽsi qoyulmaga baslamisdir Bizim qҽdim ҽcdadlarimiz oz inkisafinin ilk dovrlҽrindҽ onlari ҽhatҽ edҽn tҽbiҽtdҽn bir sira bitkilҽrlҽ vҽ ovladiqlari heyvanlarla dolanirdilar Get gedҽ insanlar muxtҽlif heyvanlari ҽlҽ alisdirmaga ҽhillҽsdirmҽyҽ ҽvvҽllҽr primitiv sonradan mҽdҽni heyvandarliq tҽsҽrrufatlari yaratmaga basladilar Belҽcҽ dҽ faydali bitki novlҽrini oz tҽsҽrrufatlarina gҽtirib becҽrmҽyҽ basladilar Ҽlbҽttҽ bizim qҽdim ҽcdadlarimiz becҽrdiklҽri bitkilҽr icҽrisindҽ daha mҽhsuldar olanlarini gormus vҽ onlari saxlamaga vҽ nҽsil almaga calismislar Umumiyyҽtlҽ bitkilҽrin insanlar tҽrҽfindҽn mҽdҽnilҽsdirilmҽsinin daha dogrusu tҽsҽrrufata gҽtirilmҽsinin tarixi cox qҽdimdir Mҽdҽni bitki qaliqlarinin arxeoloji materiallar icҽrisindҽ tapilmasi gostҽrir ki onlarin becҽrilmҽsinҽ tariximizdҽn 8000 10000 il ҽvvҽl baslanmisdir Mҽs qҽdim Misirdҽ vҽ Cindҽ bugda Asiyanin Cҽnubi Sҽrqindҽ cҽltik duyu becҽrilmisdir Cindҽ tut agaclari vҽ ipҽk qurdu 5000 il bundan ҽvvҽl yetisdirilmis vҽ tҽbii ipҽk istehsal edilmisdir Bҽzi bitkilҽr mҽs kartof Amerikanin kҽsfindҽn sonra Avropa olkҽlҽrinҽ gҽtirilmisdir XVIII ҽsrin ortalarinda sҽkҽr cugundurunda sҽkҽr olmasi askara cixarilmisdir Edebiyyat RedakteRegel R E Nauchnye osnovy selekcii v svyazi s predusmatrivaniem konstantnosti form po morfologicheskim priznakam Tr 1 go sezda deyatelej po selekcii selskohozyajstvennyh rastenij Harkov 1911 Vyp 4 S 1 83 Regel R E Selekciya s nauchnoj tochki zreniya Tr Byuro po prikl botanike 1912 T 5 11 C 425 623 Fruvirt K Selekciya kukuruzy kormovoj svekly i drugih korneplodov maslichnyh rastenij i kormovyh zlakov Prilozhenie 9 e k Trudam po prikladnoj botanike 1914 Fruvirt K Selekciya kartofelya zemlyanoj grushi lna konopli tabaka hmelya grechihi i bobovyh rastenij Prilozhenie 11 e k Trudam po prikladnoj botanike 1914 Fruvirt K Selekciya kolonialnyh rastenij to est saharnogo trostnika risa prosovyh kofejnogo dereva kakao pomerancevyh hlopchatnika i drugih voloknistyh rastenij sladkogo kartofelya manioka zemlyanogo oreha maslichnoj palmy masliny i kunzhuta Prilozhenie 13 e k Trudam po prikladnoj botanike 1915 Alyoshin E P Alyoshin N E Ris Moskva 1993 504 str 100 ris Istinadlar Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Seleksiya amp oldid 4433985, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
