fbpx
Wikipedia

Sabit Orucov

Avqust 05, 2021

Sabit Atababa oğlu Orucov (31 may 1912(1912-05-31), Bakı – 20 aprel 1981(1981-04-20), Moskva) — neft-qaz sənayesinin görkəmli təşkilatçılarından biri, SSRİ qaz sənayesi naziri (1972–1981), Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1967), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1980), Lenin (1970) və Stalin mükafatları (1950, 1951) laureatı, texnika elmləri doktoru, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi. Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi üzvlüyünə namizəd (1976–1981), 1953–1954, 1958–1962-ci illərdə və 1974-cü ildən vəfatınadək SSRİ Ali Sovetinin deputatı.

Sabit Orucov
SSRİ qaz sənayesi naziri
20 sentyabr 1972 — 20 aprel 1981
Sələfi Aleksey Kortunov
Xələfi Vasili Dinkov
Şəxsi məlumatlar
Partiya
Təhsili Azərbaycan Neft Sənayesi İnstitutu
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (68 yaşında)
Vəfat yeri Moskva, RSFSR, SSRİ
Dəfn yeri
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi texnika elmləri doktoru
Təltifləri

 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Sabit Atababa oğlu Orucov 31 may 1912-ci ildə Bakının Novxanı kəndində anadan olmuşdur. Sabit Orucov 33N-li ikinci dərəcəli Sovet məktəbini bitirir və onu Ermənistandakı Şirpazlı kəndinə əhalinin savadsızlığını ləğv etməyə göndərirlər. Sabit Orucov o illərdə çox çətin anlar yaşayıb. Ermənistandakı milli-şovinist əhvali-ruhiyyənin tüğyan etdiyi bir zamanda hətta şagirdlər öz müəllimlərini quyuda gizlədib həyatını xilas etmişlər. 1928–1930-cu illərdə o, Azərbaycanın Xızı kəndində kolxozçu gənclər məktəbində müəllimlik edir. Sabit Atababa oğlu Orucov erkən gənclik illərində özünü jurnalistikada sınamış, boksla da məşğul olmuşdur. 1930-cu ildə Sabit Orucov Azərbaycan Sənaye İnstitutuna (indiki ADNA) daxil olur. O, institutu Neft və qaz yataqlarının işlənməsi ixtisası üzrə əla qiymətlərlə (fərqlənmə diplomu ilə) bitirərək, dağ mühəndisi diplomunu alır. 1936–1939-cu illərdə Sabit Orucov Orce nikidzeneft trestində, kompressor stansiyasında mexanik, neft mədənində usta, baş mühəndis və müdir vəzifəsində işləmişdir. 1945-ci illərdə Orcenikidzeneft, 26 Bakı Komissarı, Buzovnaneft trestlərinin müdiri işləmiş və onları geridə qalanlar sırasından qabaqcıllar sırasma çıxarmışdır.

1940-cı ilin dekabrında Sabit Orucov İ.V. Stalinin yanında keçirilən müşavirədə iştirak edir. Müşavirədə SSRİ-nin neft sənayesinin cari vəziyyəti müzakirə olunurdu. Moskvadan qayıdandan sonra Sabit Orucov yeni həvəslə və qüvvə ilə işə girişir, dərin neft quyularını mənimsəmək üçün orijinal aerasiya üsulu tətbiq edir ki, bu da sonralar onun namizədlik dissertasiyasının mövzusu olur. Həmin ilin yekunlarına görə 28 yaşlı Sabit Orucov Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif olunur.

1946–47-ci illərdə SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyində şöbə müdiri, 1947–49-cu illərdə Krasnodarneft birliyində rəisin birinci müavini-baş mühəndis, 1949–53 və 1955–57-ci illərdə SSRİ Neft Sənayesi Nazirinin müavini, 1957–59-cu illərdə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri, Nazirlər Soveti sədrinin müavini, 1959–62-ci illərdə Azərbaycan Nazirlər Sovetinin SSRİ Nazirlər Sovetindəki nümayəndəsi, 1962–65-ci illərdə SSRİ Dövlət Plan Komitəsində neft və qaz sənayesi məsələlərilə məşğul olmuş, 1965–72-ci illərdə SSRİ Neft sənayesi nazirinin birinci müavini, 1972–81-ci illərdə SSRİ Qaz sənayesi naziri olmuşdur.

Fəaliyyeti

1945-ci illərdə Orcenikidzeneft, 26 Bakı Komissarı, Buzovnaneft trestlərinin müdiri işləmiş və onları geridə qalanlar sırasından qabaqcıllar sırasma çıxarmışdır. 1940-cı ilin dekabrında Sabit Orucov İ.V. Stalinin yanında keçirilən müşavirədə iştirak edir. Müşavirədə SSRİ-nin neft sənayesinin cari vəziyyəti müzakirə olunurdu. Moskvadan qayıdandan sonra Sabit Orucov yeni həvəslə və qüvvə ilə işə girişir, dərin neft quyularını mənimsəmək üçün orijinal aerasiya üsulu tətbiq edir ki, bu da sonralar onun namizədlik dissertasiyasının mövzusu olur. Həmin ilin yekunlarına görə 28 yaşlı Sabit Orucov "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni ilə təltif olunur. Neft hasilatının artırılması, müdafiə üçün neft məhsulları və hərbi sursatların istehsalı üzrə dövlət tapşırıqlarının nümunəvi yerinə yetirilməsinə görə 30 illik yubileyində ona Lenin ordeni verilir. O dövrdə SSRİ Neft Nazirliyinin "narkomu" işləyən N.K.Baybakov Sabit Atababa oğlu Orucov Neft Bakısının en görkəmli şəxsiyyətlərindən biri adlandırır. Daha sonra narkom yazırdı: Mən onun imkanlarım bilirdim, onu ən çətin yerlərə göndərirdim. Əmin idim ki, o, öhdəsindən gələr və Sabit Atababa oğlu mə¬nim etimadımı doğruldurdu. O, 1945–1947-ci illərdə Azneftkombinatın rəis müavini, Azneft və Krasnodarneft birliklərinin baş mühəndisi işləmişdir. 1947-ci ildə Azərbaycanın həm dənizdə, həm də quruda olan perspektivli sahələrində kəşfiyyat işlərinin cəmləşdirilməsi məqsədilə Azərmeftkəşfiyyat birliyi yaradılır və onun rəisi Sabit Orucov təyin edilir. Birliyin əsas məqsədi bütün qüvvələri yeni perspektivli neft və qaz yataqları aşkar etmək, açıq dənizə çıxmaq və oradakı iri strukturlarda neft və qaz axtarışına başlamaq idi. Bu baxımdan Neft Daşlan sahəsindəki dənizin səthinə çıxan və çoxdan geoloqların diqqətini cəlb edən təbii neft sızmaları olduqca maraqlı idi. Neft Daşlarına ilk dəfə xəritəalma ilə məşğul olan əfsanəvi geoloq A.Q.Əliyev, istedadlı qazma işləri təşkilatçısı Y.A, Səfərov, desant dəstəsinin rəhbəri Sabit Orucov və digər mütəxəssislər 14 noyabr 1948-ci ildə kiçik Pobeda gəmisində Qara Daşları fəth etməyə səy göstərdilər və böyük çətinliklə onlar kiçik adalardan birinə çıxmağa müvəffəq oldular. Burada 1 saylı ilk quyunun yeri təyin edilir və qazılır. Quyudan neft fontan vurur, gündəlik neft hasilatı 100 tondan artıq olur. Sabit Orucovun təklif və təkidi nəticəsində 1949-cu ildə dənizdə neft və qazçıxarmanın intensiv inkişafinı nəzərə alaraq, Dənizneft- qazlayihə DETLİ, Dəməgül metal-konstruksiya zavodu, Zığda stasionar özül və estakadalann quraşdırılması bazası, dənizdə tikinti və təchizat məsələlərinin təşkilinə kömək məqsədilə Xəzərdənizneftdonanma tresti yaradıldı. Onun göstərişi əsasında lzmayil neftdaşıyıcı kranquraşdırma gəmisi kimi istifadə edilməsi Neft Daşları rayonunda dənizin dərinliyi 10–20 m olan sahələrində estakada və özüllərin tikilməsini sürətləndirməyə imkan vermişdir. 1949-cu ildə Sabit Orucov mühəndis Yusif Səfərov ilə birlikdə dənizin 20 m dərinliyi üçün MOS sisteminin özlüyünü, dayaq blokunu layihələndirirlər, layihə dərhal tətbiq olunur. Sabit Orucovun bilavasitə rəhbərliyi altında dənizdə hidrotexniki işlərin uğurla aparılmasına kömək edən nəqliyyat və xüsusi neft- mədən donanması yaradılır. 1950-ci ildə "Azneft"in donanması artıq 32 ədəd üzən vasitələrindən ibarət idi. Neft Daşlarında zəruri bütün sənaye və yaşayış infrastrukturlu mədən tikintisi başlandı, Sabit Orucov və onun həmfikir həmkarlarının təklif etdikləri texniki yeniliklər o qədər orijinal və ölkəyə lazım idi ki, onlar görkəmli nailiyyətlər kimi qəbul edildilər, Dənizdə neftçıxarmanm pioneri olan Azərbaycanda bu sahənin infrastrukturunun inkişafına yönəldilmiş elmi-praktik ideyaların həyata keçirilməsinə geniş meydan açılmışdı. Bunun da ən yüksək zirvəsində Sabit Orucov dururdu. Lakin onun adı o zaman Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi M.C.Bağırovun qara siyahısında hallanır. O, hələ 1946-cı ildə "Azneft" birliyinin baş mühəndisi vəzifəsində işlədiyi zaman gözlənilmədən "xalq düşmənləri" sırasına düşür. Yalnız o vaxtlar SSRİ-nin cənub- qərb rayonlarının neft sənayesi "narkomu" olan N.N.Baybakovun işə qarışmasından sonra Sabit Orucov Moskvada "Baş cənub-qərb neft- çıxarma" şöbəsinə keçirilir və beləliklə, onun həyatı xilas edilir. İkinci dəfə O, M.C.Bağırovun hiddətinə 1949-cu ildə düçar olur. Dənizdə baş vermiş şiddətli firtma zamanı bir neçə özül dağılır. M.C.Bağırov baş vermiş hadisədə Sabit Oru¬covu günahlandırır. Moskvadan gəlmiş Neft Sənaye nazirinin müavini V.A. Kalamkarovun rəhbərlik etdiyi komissiya Sabit Orucovun günahsızlığını müəyyən edir. 1949-cu ilin dekabr ayında Xəzər dənizində neft və qaz yataqlarının kəşfiyyatı, neft-qaz çıxarılması və mədənlərin yaradılması məsələ¬lərinin həlli üçün Bakıda Azerdənizneft birliyi, Moskvada SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyi nəzdində "Başdənizneft" İdarəsi yaradıldı və onun rəisi, eyni zamanda nazir müavini S.A.Orucov təyin edildi. Dörd il ərzində Xəzərdə neft hasilatı 1949-cu ildəki 797 min ton əvəzinə 2 mln. 984 min ton olur. Neft , Daşlan yatağının kəşf olunması və mənimsənilməsinə görə 1951-ci ildə böyük bir qrup mütəxəssislərlə birlikdə Sabit Orucova I dərəcəli Dövlət mükafatı verilmişdir. 1955–1957-ci illərdə Sabit Orucov SSRİ Neft Sənayesi nazirinin müavini işləyir. Bu illər ərzində o, neft və qaz yataqlarının işlənməsi sahəsində tədqiqat işləri aparmış, hava vurmaqla (aerasiya ilə) dərin neft quyularının mənimsənilməsi üsulunu işləyib hazırlamış, dəniz neft yataqlarının, o cümlədən Neft Daşlarındakı yataqların kəşfi və mənimsənilməsində bilavasitə iştirak etmiş və bir sıra iribloklu dəniz qazma əsaslanmn konstruksiyasını təklif etmişdir. Onun fəal iştirakı ile Qərbi Sibir, Orenburq vilayəti, Türkmənistan və Özbəkistanda bir sıra neft və qaz yataqlan istifadəyə verilmişdir. SSRİ-də qaz sənayesinin yeni texnika ilə təchiz olunmasında, qaz hasilatının sürətlə artmasında onun böyük xidməti olmuş¬dur. S.Orucovun rəhbərliyi altında ölkənin qaz ilə təmin edilməsində vahid sistemin inkişafı və yüksəlməsi üçün böyük işlər aparılmışdır. 1957–1959-cu illərdə S.Orucov Azərbay¬can SSR-nin Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri və Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini işləyir. O, iki il müddətində ağır maliyyə vəziyyətində olan, öz inkişafında geridə qalmış bəzi sənaye sahələrinin fəaliyyətini canlandırır, tikintisi başa çatdırılmamış və konservasiyada olan müəssisələrin istehsalı nizama salınır, Sumqayıt sənaye kompleksinə, xüsusən sintetik kauçuk və boru prokatı zavodlarına çox diqqət yetirirdi. 1959–1962-ci illərdə Sabit Orucov SSRİ Nazirlər Soveti nəzdində Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin daimi nümayəndəsi vəzifəsində işləyir. Mətbuat materiallarından məlumdur ki, hələ neft sənayesi nazirinin müavini olduğu dövrdə o, yanacaq-energetika kompleksinin tərkibinə dair dəqiq dövlət siyasətinin zəruriliyinə qəti əmin olmuşdu və hesab edirdi ki, neft sənayesinin "Sovnarxoz" mənzillərinə bölünməsi onun inkişafına böyük maneədir. Onun bu əsaslı fikri təsdiqləndi. Bütöv bir nəhəng sahə dağıdıldı. Onun yenidən bərpası üçün isə neftçi Sabit Orucovun biliyi və təcrübəsi, analitik düşüncəsi, perspektivi proqnozlaşdırma bacarığı lazım idi.

1965–1972-ci illər Sabit Orucov SSRİ-nin Neft Sənayesi nazirinin birinci müavini işləyir. O, bu illər ərzində öz ideyalarım geniş tətbiq etmək imkanı qazanır, neftçıxarma sənayesinin inkişafi üzrə elmi əsaslandırılmış proqram və layihələr işləyib hazırlayır. Onun tərəfindən neft və qaz yataqlarmm işlənməsi üzrə vahid Mərkəzi komissiya yaradılır. O, alimlərin və istehsalatçıların iştirakı ilə neftçıxarmanın problemləri üzrə vaxtaşırı ümumittifaq müşa¬virə təşkil olunmasının təşəbbüskarı idi. Onün rəhbərliyi altında kəşflər və layihələr olmuş, Şimali Qafqazda, Tatarıstanda, Başqırdıstanda, Volqa-Ural hövzəsi ərazisində, Qərbi Sibirdə neft laylarının işlənməsi təkmilləşdirilmişdir. Orucovun ideyaları indi də Azərbaycanda, Qazaxıstanda, Ukraynada, Belarusiyada, Qərbi Sibirdə həyata keçirilir. O, 1967-ci ildə neftçilərin VIII Ümumdünya Konqresində (Meksika) əsas məruzə ilə Dünyada neftçıxarma sahəsində inkişaf adlı mövzuda məruzə etmişdir. Sabit Orucov məruzəsində bütün kontinentlərdən 43 ölkədə neftçıxarmanın vəziyyətinin dərin analizini vermiş, dünya üzrə bütünlükdə ümumiləşdirilmiş göstəriciləri nümayiş etdirmişdir. Arxiv sənədləri, şəxsi yaradıcılıq irsi, onun elmi əsərlərinin müasirləri tərəfindən qiymətləndirilməsi belə nəticə çıxarmağa imkan verir ki, S.Orucov üçün hər bir əvvəlki nailiyyət onun təbiətinin novatorluğunu izah etməkdən ötrü start meydançası idi. Baxmayaraq ki, bu, bəzi hallarda risklə əlaqədar idi. Onun bilavasitə iştirakı və rəhbərliyi altında öz geoloji quruluşuna görə iki müxtəlif işləmədə olan neft-qaz yatağında müxtəlif vaxtlarda təcrübi-sənaye yeraltı nüvə partlayışı həyata keçirilmişdi. Bu eksperimentin nəticələri Sovet və dünya elmi üçün yeraltı nüvə partlayışlarının karbonatlı kollektorlara və onlarda olan karbohidrogenlərə, fəaliyyətdə olan mədənlərin qurğularına və komminikasiyalara təsirinin xarakteri haqqında qiymətli elmi-texniki informasiya almağa imkan verdi. 1972-ci ildə Sabit Orucov SSRİ Qaz Sənaye naziri təyin edilir və ömrünün axırma kimi bu vəzifədə işləyir. S.A.Orucov ölkənin bütün qaz təsərrüfatını öyrənərək, sahənin köhnə idarəetmə sistemini dağıdır, nazirliyin bütün strukturlarında və bölmələrində inqilabi dəyişikliklər edir, beləliklə, ölkənin bütün qaz sənayesi əsaslı elmi-texniki yeniliklərə nail olur. Nəticədə təbii qazın çıxarılması, saxlanılması, emalı, nəqli və istehsalçıya etibarlı, itkisiz və keyfiyyətlə çatdırılması, dünya miqyasında analoqları olmayan vahid bir sistemdə birləşir. Qərbi Sibirin, Tümenin və Orenburqun nəhəng qaz yataqlarının istifadəyə verilməsilə, çox güclü magistral qaz xətlərinin çəkilməsilə, qazın emalı və saxlanılması müəssisələrinin inkişaf etmiş strukturunun, həmçinin mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sisteminin yaradılması ilə öz miqyasına və istehsalat həcminə görə dünyada analoqu olmayan SSRİ-nin vahid qaz- təchizat şəbəkəsi yaradıldı. Bu nəhəng işlərin əsasını fədakar rəhbər, istedadlı təşkilatçı, görkəmli alim, mühəndis və qeyri-adi insan — Sabit Atababa oğlu Orucov qoymuşdur. Sabit Orucov 1981-ci ildə vaxtsız vəfat etdi. O, Moskvada Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn olunmuşdur.

Xatirəsi

Bakı şəhərində küçə, Urenqoyda yerləşən qaz hasilatı üzrə istehsalat birliyi, Nadım şəhərində sahilyanı küçə, "Kaspmorneftqazprom" birliyinə məxsus gəmi Sabit Orucovun adını daşıyır.

Moskvada həyatının son illərini yaşadığı binanın fasadında xatirə lövhəsi vurulmuşdur (heykəltəraş: L. Petruşin, memar: M. Katkova).

Özbəkistanın Xarəzm vilayətinin Xivə şəhərində S.Orucov adına rusdilli məktəb fəaliyyət göstərir.

Xarici keçidlər

  • BSE-də "Sabit Orucov" məqaləsi[ölü keçid]
  • Görkəmli Neftçilər — SOCAR.az 2013-10-13 at the Wayback Machine
  • Moskvada görkəmli neftçi-alim Sabit Orucovun təntənəli yubiley mərasimi keçirilib — Salamnews 2012-06-03 at the Wayback Machine
  • Сабит Атаевич Оруджев
  • "Trud" qəzeti, № 092, 31.05.2002. "Земля Оруджева"

İstinadlar

  1. Оруджев Сабит Атаевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
  2. Оруджев Сабит Атаевич
  3. Bayram Bayramov. Neft Daşları — tufanlar qoynunda həyat

Avqust 05, 2021
sabit, orucov, sabit, atababa, oğlu, orucov, 1912, 1912, bakı, aprel, 1981, 1981, moskva, neft, sənayesinin, görkəmli, təşkilatçılarından, biri, ssri, sənayesi, naziri, 1972, 1981, azərbaycan, elmlər, akademiyasının, müxbir, üzvü, 1967, sosialist, əməyi, qəhrə. Sabit Atababa oglu Orucov 31 may 1912 1912 05 31 Baki 1 20 aprel 1981 1981 04 20 Moskva neft qaz senayesinin gorkemli teskilatcilarindan biri SSRI qaz senayesi naziri 1972 1981 Azerbaycan Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1967 Sosialist Emeyi Qehremani 2 1980 Lenin 1970 ve Stalin mukafatlari 1950 1951 laureati texnika elmleri doktoru Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesi uzvluyune namized 1976 1981 1953 1954 1958 1962 ci illerde ve 1974 cu ilden vefatinadek SSRI Ali Sovetinin deputati Sabit OrucovSSRI qaz senayesi naziri20 sentyabr 1972 20 aprel 1981Selefi Aleksey KortunovXelefi Vasili DinkovAzerbaycan SSR Nazirler Sovetinin sedr muavini1957 1959SSRI Nazirler Soveti yaninda Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin daimi numayendesi1960 1962Sexsi melumatlarPartiya Sov IKPTehsili Azerbaycan Neft Senayesi InstitutuDogum tarixi 31 may 1912Dogum yeri Baki Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 20 aprel 1981 68 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIDefn yeri Novodevicye qebiristanligiElmi fealiyyetiElmi derecesi texnika elmleri doktoruTeltifleri 1940 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Fealiyyeti 3 Xatiresi 4 Xarici kecidler 5 IstinadlarHeyati RedakteSabit Atababa oglu Orucov 31 may 1912 ci ilde Bakinin Novxani kendinde anadan olmusdur Sabit Orucov 33N li ikinci dereceli Sovet mektebini bitirir ve onu Ermenistandaki Sirpazli kendine ehalinin savadsizligini legv etmeye gonderirler Sabit Orucov o illerde cox cetin anlar yasayib Ermenistandaki milli sovinist ehvali ruhiyyenin tugyan etdiyi bir zamanda hetta sagirdler oz muellimlerini quyuda gizledib heyatini xilas etmisler 1928 1930 cu illerde o Azerbaycanin Xizi kendinde kolxozcu gencler mektebinde muellimlik edir Sabit Atababa oglu Orucov erken genclik illerinde ozunu jurnalistikada sinamis boksla da mesgul olmusdur 1930 cu ilde Sabit Orucov Azerbaycan Senaye Institutuna indiki ADNA daxil olur O institutu Neft ve qaz yataqlarinin islenmesi ixtisasi uzre ela qiymetlerle ferqlenme diplomu ile bitirerek dag muhendisi diplomunu alir 1936 1939 cu illerde Sabit Orucov Orce nikidzeneft trestinde kompressor stansiyasinda mexanik neft medeninde usta bas muhendis ve mudir vezifesinde islemisdir 1945 ci illerde Orcenikidzeneft 26 Baki Komissari Buzovnaneft trestlerinin mudiri islemis ve onlari geride qalanlar sirasindan qabaqcillar sirasma cixarmisdir 1940 ci ilin dekabrinda Sabit Orucov I V Stalinin yaninda kecirilen musavirede istirak edir Musavirede SSRI nin neft senayesinin cari veziyyeti muzakire olunurdu Moskvadan qayidandan sonra Sabit Orucov yeni hevesle ve quvve ile ise girisir derin neft quyularini menimsemek ucun orijinal aerasiya usulu tetbiq edir ki bu da sonralar onun namizedlik dissertasiyasinin movzusu olur Hemin ilin yekunlarina gore 28 yasli Sabit Orucov Qirmizi Emek Bayragi ordeni ile teltif olunur 1946 47 ci illerde SSRI Neft Senayesi Nazirliyinde sobe mudiri 1947 49 cu illerde Krasnodarneft birliyinde reisin birinci muavini bas muhendis 1949 53 ve 1955 57 ci illerde SSRI Neft Senayesi Nazirinin muavini 1957 59 cu illerde Azerbaycan Xalq Teserrufati Surasinin sedri Nazirler Soveti sedrinin muavini 1959 62 ci illerde Azerbaycan Nazirler Sovetinin SSRI Nazirler Sovetindeki numayendesi 1962 65 ci illerde SSRI Dovlet Plan Komitesinde neft ve qaz senayesi meselelerile mesgul olmus 1965 72 ci illerde SSRI Neft senayesi nazirinin birinci muavini 1972 81 ci illerde SSRI Qaz senayesi naziri olmusdur Fealiyyeti Redakte1945 ci illerde Orcenikidzeneft 26 Baki Komissari Buzovnaneft trestlerinin mudiri islemis ve onlari geride qalanlar sirasindan qabaqcillar sirasma cixarmisdir 1940 ci ilin dekabrinda Sabit Orucov I V Stalinin yaninda kecirilen musavirede istirak edir Musavirede SSRI nin neft senayesinin cari veziyyeti muzakire olunurdu Moskvadan qayidandan sonra Sabit Orucov yeni hevesle ve quvve ile ise girisir derin neft quyularini menimsemek ucun orijinal aerasiya usulu tetbiq edir ki bu da sonralar onun namizedlik dissertasiyasinin movzusu olur Hemin ilin yekunlarina gore 28 yasli Sabit Orucov Qirmizi Emek Bayragi ordeni ile teltif olunur Neft hasilatinin artirilmasi mudafie ucun neft mehsullari ve herbi sursatlarin istehsali uzre dovlet tapsiriqlarinin numunevi yerine yetirilmesine gore 30 illik yubileyinde ona Lenin ordeni verilir O dovrde SSRI Neft Nazirliyinin narkomu isleyen N K Baybakov Sabit Atababa oglu Orucov Neft Bakisinin en gorkemli sexsiyyetlerinden biri adlandirir Daha sonra narkom yazirdi Men onun imkanlarim bilirdim onu en cetin yerlere gonderirdim Emin idim ki o ohdesinden geler ve Sabit Atababa oglu me nim etimadimi dogruldurdu O 1945 1947 ci illerde Azneftkombinatin reis muavini Azneft ve Krasnodarneft birliklerinin bas muhendisi islemisdir 1947 ci ilde Azerbaycanin hem denizde hem de quruda olan perspektivli sahelerinde kesfiyyat islerinin cemlesdirilmesi meqsedile Azermeftkesfiyyat birliyi yaradilir ve onun reisi Sabit Orucov teyin edilir Birliyin esas meqsedi butun quvveleri yeni perspektivli neft ve qaz yataqlari askar etmek aciq denize cixmaq ve oradaki iri strukturlarda neft ve qaz axtarisina baslamaq idi Bu baximdan Neft Daslan sahesindeki denizin sethine cixan ve coxdan geoloqlarin diqqetini celb eden tebii neft sizmalari olduqca maraqli idi Neft Daslarina ilk defe xeritealma ile mesgul olan efsanevi geoloq A Q Eliyev istedadli qazma isleri teskilatcisi Y A Seferov desant destesinin rehberi Sabit Orucov ve diger mutexessisler 14 noyabr 1948 ci ilde kicik Pobeda gemisinde Qara Daslari feth etmeye sey gosterdiler ve boyuk cetinlikle onlar kicik adalardan birine cixmaga muveffeq oldular Burada 1 sayli ilk quyunun yeri teyin edilir ve qazilir Quyudan neft fontan vurur gundelik neft hasilati 100 tondan artiq olur Sabit Orucovun teklif ve tekidi neticesinde 1949 cu ilde denizde neft ve qazcixarmanin intensiv inkisafini nezere alaraq Denizneft qazlayihe DETLI Demegul metal konstruksiya zavodu Zigda stasionar ozul ve estakadalann qurasdirilmasi bazasi denizde tikinti ve techizat meselelerinin teskiline komek meqsedile Xezerdenizneftdonanma tresti yaradildi Onun gosterisi esasinda lzmayil neftdasiyici kranqurasdirma gemisi kimi istifade edilmesi Neft Daslari rayonunda denizin derinliyi 10 20 m olan sahelerinde estakada ve ozullerin tikilmesini suretlendirmeye imkan vermisdir 1949 cu ilde Sabit Orucov muhendis Yusif Seferov ile birlikde denizin 20 m derinliyi ucun MOS sisteminin ozluyunu dayaq blokunu layihelendirirler layihe derhal tetbiq olunur Sabit Orucovun bilavasite rehberliyi altinda denizde hidrotexniki islerin ugurla aparilmasina komek eden neqliyyat ve xususi neft meden donanmasi yaradilir 1950 ci ilde Azneft in donanmasi artiq 32 eded uzen vasitelerinden ibaret idi Neft Daslarinda zeruri butun senaye ve yasayis infrastrukturlu meden tikintisi baslandi Sabit Orucov ve onun hemfikir hemkarlarinin teklif etdikleri texniki yenilikler o qeder orijinal ve olkeye lazim idi ki onlar gorkemli nailiyyetler kimi qebul edildiler Denizde neftcixarmanm pioneri olan Azerbaycanda bu sahenin infrastrukturunun inkisafina yoneldilmis elmi praktik ideyalarin heyata kecirilmesine genis meydan acilmisdi Bunun da en yuksek zirvesinde Sabit Orucov dururdu Lakin onun adi o zaman Azerbaycan KP MK nin birinci katibi M C Bagirovun qara siyahisinda hallanir O hele 1946 ci ilde Azneft birliyinin bas muhendisi vezifesinde islediyi zaman gozlenilmeden xalq dusmenleri sirasina dusur Yalniz o vaxtlar SSRI nin cenub qerb rayonlarinin neft senayesi narkomu olan N N Baybakovun ise qarismasindan sonra Sabit Orucov Moskvada Bas cenub qerb neft cixarma sobesine kecirilir ve belelikle onun heyati xilas edilir Ikinci defe O M C Bagirovun hiddetine 1949 cu ilde ducar olur Denizde bas vermis siddetli firtma zamani bir nece ozul dagilir M C Bagirov bas vermis hadisede Sabit Oru covu gunahlandirir Moskvadan gelmis Neft Senaye nazirinin muavini V A Kalamkarovun rehberlik etdiyi komissiya Sabit Orucovun gunahsizligini mueyyen edir 1949 cu ilin dekabr ayinda Xezer denizinde neft ve qaz yataqlarinin kesfiyyati neft qaz cixarilmasi ve medenlerin yaradilmasi mesele lerinin helli ucun Bakida Azerdenizneft birliyi Moskvada SSRI Neft Senayesi Nazirliyi nezdinde Basdenizneft Idaresi yaradildi ve onun reisi eyni zamanda nazir muavini S A Orucov teyin edildi Dord il erzinde Xezerde neft hasilati 1949 cu ildeki 797 min ton evezine 2 mln 984 min ton olur Neft Daslan yataginin kesf olunmasi ve menimsenilmesine gore 1951 ci ilde boyuk bir qrup mutexessislerle birlikde Sabit Orucova I dereceli Dovlet mukafati verilmisdir 1955 1957 ci illerde Sabit Orucov SSRI Neft Senayesi nazirinin muavini isleyir Bu iller erzinde o neft ve qaz yataqlarinin islenmesi sahesinde tedqiqat isleri aparmis hava vurmaqla aerasiya ile derin neft quyularinin menimsenilmesi usulunu isleyib hazirlamis deniz neft yataqlarinin o cumleden Neft Daslarindaki yataqlarin kesfi ve menimsenilmesinde bilavasite istirak etmis ve bir sira iribloklu deniz qazma esaslanmn konstruksiyasini teklif etmisdir Onun feal istiraki ile Qerbi Sibir Orenburq vilayeti Turkmenistan ve Ozbekistanda bir sira neft ve qaz yataqlan istifadeye verilmisdir SSRI de qaz senayesinin yeni texnika ile techiz olunmasinda qaz hasilatinin suretle artmasinda onun boyuk xidmeti olmus dur S Orucovun rehberliyi altinda olkenin qaz ile temin edilmesinde vahid sistemin inkisafi ve yukselmesi ucun boyuk isler aparilmisdir 1957 1959 cu illerde S Orucov Azerbay can SSR nin Xalq Teserrufati Surasinin sedri ve Azerbaycan SSR Nazirler Soveti sedrinin muavini isleyir O iki il muddetinde agir maliyye veziyyetinde olan oz inkisafinda geride qalmis bezi senaye sahelerinin fealiyyetini canlandirir tikintisi basa catdirilmamis ve konservasiyada olan muessiselerin istehsali nizama salinir Sumqayit senaye kompleksine xususen sintetik kaucuk ve boru prokati zavodlarina cox diqqet yetirirdi 1959 1962 ci illerde Sabit Orucov SSRI Nazirler Soveti nezdinde Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin daimi numayendesi vezifesinde isleyir Metbuat materiallarindan melumdur ki hele neft senayesi nazirinin muavini oldugu dovrde o yanacaq energetika kompleksinin terkibine dair deqiq dovlet siyasetinin zeruriliyine qeti emin olmusdu ve hesab edirdi ki neft senayesinin Sovnarxoz menzillerine bolunmesi onun inkisafina boyuk maneedir Onun bu esasli fikri tesdiqlendi Butov bir neheng sahe dagidildi Onun yeniden berpasi ucun ise neftci Sabit Orucovun biliyi ve tecrubesi analitik dusuncesi perspektivi proqnozlasdirma bacarigi lazim idi 1965 1972 ci iller Sabit Orucov SSRI nin Neft Senayesi nazirinin birinci muavini isleyir O bu iller erzinde oz ideyalarim genis tetbiq etmek imkani qazanir neftcixarma senayesinin inkisafi uzre elmi esaslandirilmis proqram ve layiheler isleyib hazirlayir Onun terefinden neft ve qaz yataqlarmm islenmesi uzre vahid Merkezi komissiya yaradilir O alimlerin ve istehsalatcilarin istiraki ile neftcixarmanin problemleri uzre vaxtasiri umumittifaq musa vire teskil olunmasinin tesebbuskari idi Onun rehberliyi altinda kesfler ve layiheler olmus Simali Qafqazda Tataristanda Basqirdistanda Volqa Ural hovzesi erazisinde Qerbi Sibirde neft laylarinin islenmesi tekmillesdirilmisdir Orucovun ideyalari indi de Azerbaycanda Qazaxistanda Ukraynada Belarusiyada Qerbi Sibirde heyata kecirilir O 1967 ci ilde neftcilerin VIII Umumdunya Konqresinde Meksika esas meruze ile Dunyada neftcixarma sahesinde inkisaf adli movzuda meruze etmisdir Sabit Orucov meruzesinde butun kontinentlerden 43 olkede neftcixarmanin veziyyetinin derin analizini vermis dunya uzre butunlukde umumilesdirilmis gostericileri numayis etdirmisdir Arxiv senedleri sexsi yaradiciliq irsi onun elmi eserlerinin muasirleri terefinden qiymetlendirilmesi bele netice cixarmaga imkan verir ki S Orucov ucun her bir evvelki nailiyyet onun tebietinin novatorlugunu izah etmekden otru start meydancasi idi Baxmayaraq ki bu bezi hallarda riskle elaqedar idi Onun bilavasite istiraki ve rehberliyi altinda oz geoloji qurulusuna gore iki muxtelif islemede olan neft qaz yataginda muxtelif vaxtlarda tecrubi senaye yeralti nuve partlayisi heyata kecirilmisdi Bu eksperimentin neticeleri Sovet ve dunya elmi ucun yeralti nuve partlayislarinin karbonatli kollektorlara ve onlarda olan karbohidrogenlere fealiyyetde olan medenlerin qurgularina ve komminikasiyalara tesirinin xarakteri haqqinda qiymetli elmi texniki informasiya almaga imkan verdi 1972 ci ilde Sabit Orucov SSRI Qaz Senaye naziri teyin edilir ve omrunun axirma kimi bu vezifede isleyir S A Orucov olkenin butun qaz teserrufatini oyrenerek sahenin kohne idareetme sistemini dagidir nazirliyin butun strukturlarinda ve bolmelerinde inqilabi deyisiklikler edir belelikle olkenin butun qaz senayesi esasli elmi texniki yeniliklere nail olur Neticede tebii qazin cixarilmasi saxlanilmasi emali neqli ve istehsalciya etibarli itkisiz ve keyfiyyetle catdirilmasi dunya miqyasinda analoqlari olmayan vahid bir sistemde birlesir Qerbi Sibirin Tumenin ve Orenburqun neheng qaz yataqlarinin istifadeye verilmesile cox guclu magistral qaz xetlerinin cekilmesile qazin emali ve saxlanilmasi muessiselerinin inkisaf etmis strukturunun hemcinin merkezlesdirilmis idareetme sisteminin yaradilmasi ile oz miqyasina ve istehsalat hecmine gore dunyada analoqu olmayan SSRI nin vahid qaz techizat sebekesi yaradildi Bu neheng islerin esasini fedakar rehber istedadli teskilatci gorkemli alim muhendis ve qeyri adi insan Sabit Atababa oglu Orucov qoymusdur 3 Sabit Orucov 1981 ci ilde vaxtsiz vefat etdi O Moskvada Novodevicye qebirstanliginda defn olunmusdur Xatiresi RedakteBaki seherinde kuce Urenqoyda yerlesen qaz hasilati uzre istehsalat birliyi Nadim seherinde sahilyani kuce Kaspmorneftqazprom birliyine mexsus gemi Sabit Orucovun adini dasiyir Moskvada heyatinin son illerini yasadigi binanin fasadinda xatire lovhesi vurulmusdur heykelteras L Petrusin memar M Katkova Ozbekistanin Xarezm vilayetinin Xive seherinde S Orucov adina rusdilli mekteb fealiyyet gosterir Xarici kecidler RedakteBSE de Sabit Orucov meqalesi olu kecid Gorkemli Neftciler SOCAR az Arxivlesdirilib 2013 10 13 at the Wayback Machine Moskvada gorkemli neftci alim Sabit Orucovun tenteneli yubiley merasimi kecirilib Salamnews Arxivlesdirilib 2012 06 03 at the Wayback Machine Sabit Ataevich Orudzhev Trud qezeti 092 31 05 2002 Zemlya Orudzheva Istinadlar Redakte Orudzhev Sabit Ataevich Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 lt a href https wikidata org wiki Track Q17378135 gt lt a gt Orudzhev Sabit Ataevich Bayram Bayramov Neft Daslari tufanlar qoynunda heyatMenbe https az wikipedia org w index php title Sabit Orucov amp oldid 5963957, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.