| Robert Skotland Liddell | |
|---|---|
![]() Robert Skotland Liddell 1916-cı ildə | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Böyük Britaniya |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Böyük Britaniya |
| Vətəndaşlığı | Böyük Britaniya, bir müddətlik Çarlıq Rusiyası |
| Milliyyəti | İngilis |
| İxtisası | Hərbi müxbir |
| Fəaliyyəti | Birinci Dünya müharibəsində hərbi müxbirlik |
| Fəaliyyət illəri | 1914-1920 |
Robert Skotland Liddell (1885, Lauder[d] – 1972, Birləşmiş Krallıq) AXC dövründə Bakıda və Tiflisdə fəaliyyət göstərmiş ingilis hərbi müxbiri .
Həyatı
| ]Birinci Dünya müharibəsi zamanı Rusiyanın müharibədəki iştirakından bəhs edən, ingilis qəzeti olan "The Sphere"-nin müxbiri və fotoqrafı olmuşdur. 1915-ci ildə Petroqrada gəlmiş və ordan Varşavaya getmişdir. Burada Rus ordusunun üzvü olmuşdur. Bu dövrlərdə başda "Sphere" olmaqla müxtəlif qəzetlərdə məqalələri çıxmışdır. Müharibənin sonlarından etibarən Cənubi Qafqazla sıx bağlı olmuşdur.
Skotlan Liddell və Cənubi Qafqaz
| ]Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivində Cümhuriyyətə aid sənədlər arasında Skotland Liddelin ingilis və rus dillərində çoxlu məqalələrinin surətləri saxlanılır. Cənubi Qafqazda millətlərarası münasibətlərə həsr etdiyi məqalələrində daha çox Azərbaycanlılarla ermənilər arasındakı münasibətlərdən bəhs edir. Skotland Liddell erməni psixologiyasını, ermənilərin regionda və ona qonşu ərazilərdə yetirdikləri şovinist millətçilik siyasətinin mahiyyətini çox gözəl başa düşmüşdür. Beləki, 1920-ci ilin yanvarında Paris Sülh Konfransı dövlətləri tərəfindən Cənubi Qafqaz respublikalarının müstəqilliyinin de-fakto tanındığı bir vaxtda daşnak Ermənistanı hökumət ordusunun silahlı erməni quldur dəstələri ilə birlikdə Qarabağda Şuşa istiqamətində hücumunu Skotland Liddell "təkcə cinayət deyil, həm də son dərəcə ağılsız hərəkət" adlandırmışdı. O yazırdı:
| Ermənilər ona görə bədbəxt xalqdır ki, orada daşnak partiyası hakimiyyətdədir. Bu terrorçu inqilabi təşkilat bir çox illər ərzində erməniləri ərazi idiası ilə məqsədyönlü şəkildə müsəlmanlara qarşı hücuma çağırır. Sonunculardan layiqli cavab aldıqda isə, onlar bu məsələni bilərəkdən şişirdərək, dünya ictimaiyyətinin rəğbətini yazıq ermənilərə tərəf yönəltmək isətiyirlər. |
Skotlan Liddell məqalələrində Azərbaycan-erməni münasibətlərinə geniş yer verir və bu millətləri bir-biri ilə müqayisə edərək yazırdı:
| Nə Rusiyada, nə Qafqazda elə bir adam tapa bilməzsiniz ki, o, ermənilər haqqında hansısa yaxşı bir söz desin, ruslar, tatarlar (azərbaycanlılar), gürcülər onlara nifrət edir və görmək belə istəmirlər. Bunun belə olub-olmadığını mənim deməyimə lüzum yoxdur, çünki burada ermənilər nifrət edilən irqdir. Ancaq xaricdə onların təbliğatı elə qurulubdur ki, Avropa və bütün dünya onların tərəfindədir. |
Ermənilərin "Aşkatavor" qəzetində dərc edilmiş "Müstəqil Ermənistan", "Müttəfiqlərin mərhəməti lazım deyil" məqalələrinə münasibət bildirən Skotland Liddell yazırdı:
| Azərbaycan və Gürcüstan Cənubi Qafqaz respublikalarının müstəqilliyinin tanınmasını sevinclə qarşılayaraq, müttəfiqlərə öz səmimi minnətdarlıqlarını bildirdikləri bir vaxtda, Ermənistanın hakim partiyası “Daşnaksütyun” nə öz razılığını və nə də öz təşəkkürünü bildirməmişdir. |
1920-ci ilin fevralında, öz "Qarabağ erməniləri" məqaləsində erməni jurnalist "Qrafik" qəzetində çıxan və Antanta rəhbərlərinə ünvanlanan yazısına cavab verdi. Skotland bu yazıda Tiqran Nazaryanın guya Qarabağda 198 min nəfər erməni yaşadığı halda, 80 min nəfər Türkün yaşadığını bildirməsinə cavab olaraq, professor Şepotyevə istinad edərək, Qarabağda 415 min müsəlmanın və 170 min erməninin yaşadığını bildirdi. 1920-ci ilin, Novruz bayramı günlərində ermənilərin üsyan qaldırmasına cavab olaraq Skotland bunu xəyanətin bariz sübutu adlandırmışdı. Skotland Liddelin 1920-ci ilin, martın 21-də "Müsəlman respublikası de-yure tanındı" adlı məqaləsində bildirirdi ki, iki dövlətin Bakıdakı rəsmi mərasimində İranın Bakıdakı səfiri Təbatəbai ağa bəyan etmişdirdi ki, İran AXC-ni rəsmən de-yure səviyyəsində tanıyır. Həmçinin yazılarında bolşeviklərin Qafqazdakı təxribatları barədə xeyli məlumatlar vardır.
Qarabağla bağlı məqalələri
| ]- Erməni-Tatar razılaşması- Qafqazda sülhün bərpası
- Qarabağ erməniləri
- Müsəlmanlarla müharibə. Ermənilər yenə də hücum edir
- Tiflisdə bolşevik bombaları
- Bakıda faciə
- Siyasət lazımdır
Kitabları
| ]- The Track of the War: With Special Notes by Albert De Keersmaecker. Simpkin, Marshall, Hamilton, Kent & Co., 1915
- On the Russian front. Simpkin, Marshall, Hamilton, Kent & co., limited, 1916
- "Sestra": Sketches from the Russian Front. Hodder and Stoughton, 1917
- Actions and Reactions in Russia. Chapman & Hall, 1917, BiblioBazaar, LLC, 2008, ,
- Big brother Bob. Simpkin, Marshall, 1923
- Fifty Thousand Miles of Sun. Cassell and co., ltd., 1925
- The gilded sign. 1927
- The key of content. Cassell, 1928
- Moulded in sand. McCutchan, 1930
Mənbə
| ]- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, Robert Skotland Liddell maddəsi.
İstinadlar
| ]- "TALK: SCOTLAND AT THE RUSSIAN FRONT IN WWI: ROBERT SCOTLAND LIDDELL". 7 may 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2018.
- Anthony Cross. In the Land of the Romanovs: An Annotated Bibliography of First-hand English-language Accounts of the Russian Empire (1613–1917), Cambridge, UK: Open Book Publishers, 2014. ISBN 978-1-78374-060-4, p. 390
- Azərbaycan Demokratik Respublikası, (sənədlər və materiallar) (1918–1920)
- Azərbaycan tarixi sənədlər və nəşrlər üzrə (Z. M. Bünyadovun redaktəsi ilə Bakı, 1990.)
- Scotland at the Russian Front in the First World War: Robert Scotland Liddell, War Correspondent and Photographer, Red Cross Worker and Russian Officer
- On the Russian front
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Robert Skotland LiddellRobert Skotland Liddell 1916 ci ildeDogum tarixi 1885Dogum yeri Boyuk BritaniyaVefat tarixi 1972 86 87 yasinda Vefat yeri Boyuk BritaniyaVetendasligi Boyuk Britaniya bir muddetlik Carliq RusiyasiMilliyyeti IngilisIxtisasi Herbi muxbirFealiyyeti Birinci Dunya muharibesinde herbi muxbirlikFealiyyet illeri 1914 1920 Robert Skotland Liddell 1885 Lauder d 1972 Birlesmis Kralliq AXC dovrunde Bakida ve Tiflisde fealiyyet gostermis ingilis herbi muxbiri Heyati span Birinci Dunya muharibesi zamani Rusiyanin muharibedeki istirakindan behs eden ingilis qezeti olan The Sphere nin muxbiri ve fotoqrafi olmusdur 1915 ci ilde Petroqrada gelmis ve ordan Varsavaya getmisdir Burada Rus ordusunun uzvu olmusdur Bu dovrlerde basda Sphere olmaqla muxtelif qezetlerde meqaleleri cixmisdir Muharibenin sonlarindan etibaren Cenubi Qafqazla six bagli olmusdur Skotlan Liddell ve Cenubi Qafqaz span Azerbaycan Respublikasinin dovlet arxivinde Cumhuriyyete aid senedler arasinda Skotland Liddelin ingilis ve rus dillerinde coxlu meqalelerinin suretleri saxlanilir Cenubi Qafqazda milletlerarasi munasibetlere hesr etdiyi meqalelerinde daha cox Azerbaycanlilarla ermeniler arasindaki munasibetlerden behs edir Skotland Liddell ermeni psixologiyasini ermenilerin regionda ve ona qonsu erazilerde yetirdikleri sovinist milletcilik siyasetinin mahiyyetini cox gozel basa dusmusdur Beleki 1920 ci ilin yanvarinda Paris Sulh Konfransi dovletleri terefinden Cenubi Qafqaz respublikalarinin musteqilliyinin de fakto tanindigi bir vaxtda dasnak Ermenistani hokumet ordusunun silahli ermeni quldur desteleri ile birlikde Qarabagda Susa istiqametinde hucumunu Skotland Liddell tekce cinayet deyil hem de son derece agilsiz hereket adlandirmisdi O yazirdi Ermeniler ona gore bedbext xalqdir ki orada dasnak partiyasi hakimiyyetdedir Bu terrorcu inqilabi teskilat bir cox iller erzinde ermenileri erazi idiasi ile meqsedyonlu sekilde muselmanlara qarsi hucuma cagirir Sonunculardan layiqli cavab aldiqda ise onlar bu meseleni bilerekden sisirderek dunya ictimaiyyetinin regbetini yaziq ermenilere teref yoneltmek isetiyirler Skotlan Liddell meqalelerinde Azerbaycan ermeni munasibetlerine genis yer verir ve bu milletleri bir biri ile muqayise ederek yazirdi Ne Rusiyada ne Qafqazda ele bir adam tapa bilmezsiniz ki o ermeniler haqqinda hansisa yaxsi bir soz desin ruslar tatarlar azerbaycanlilar gurculer onlara nifret edir ve gormek bele istemirler Bunun bele olub olmadigini menim demeyime luzum yoxdur cunki burada ermeniler nifret edilen irqdir Ancaq xaricde onlarin tebligati ele qurulubdur ki Avropa ve butun dunya onlarin terefindedir Ermenilerin Askatavor qezetinde derc edilmis Musteqil Ermenistan Muttefiqlerin merhemeti lazim deyil meqalelerine munasibet bildiren Skotland Liddell yazirdi Azerbaycan ve Gurcustan Cenubi Qafqaz respublikalarinin musteqilliyinin taninmasini sevincle qarsilayaraq muttefiqlere oz semimi minnetdarliqlarini bildirdikleri bir vaxtda Ermenistanin hakim partiyasi Dasnaksutyun ne oz raziligini ve ne de oz tesekkurunu bildirmemisdir 1920 ci ilin fevralinda oz Qarabag ermenileri meqalesinde ermeni jurnalist Qrafik qezetinde cixan ve Antanta rehberlerine unvanlanan yazisina cavab verdi Skotland bu yazida Tiqran Nazaryanin guya Qarabagda 198 min nefer ermeni yasadigi halda 80 min nefer Turkun yasadigini bildirmesine cavab olaraq professor Sepotyeve istinad ederek Qarabagda 415 min muselmanin ve 170 min ermeninin yasadigini bildirdi 1920 ci ilin Novruz bayrami gunlerinde ermenilerin usyan qaldirmasina cavab olaraq Skotland bunu xeyanetin bariz subutu adlandirmisdi Skotland Liddelin 1920 ci ilin martin 21 de Muselman respublikasi de yure tanindi adli meqalesinde bildirirdi ki iki dovletin Bakidaki resmi merasiminde Iranin Bakidaki sefiri Tebatebai aga beyan etmisdirdi ki Iran AXC ni resmen de yure seviyyesinde taniyir Hemcinin yazilarinda bolseviklerin Qafqazdaki texribatlari barede xeyli melumatlar vardir Qarabagla bagli meqaleleri span Ermeni Tatar razilasmasi Qafqazda sulhun berpasi Qarabag ermenileri Muselmanlarla muharibe Ermeniler yene de hucum edir Tiflisde bolsevik bombalari Bakida facie Siyaset lazimdirKitablari span The Track of the War With Special Notes by Albert De Keersmaecker Simpkin Marshall Hamilton Kent amp Co 1915 On the Russian front Simpkin Marshall Hamilton Kent amp co limited 1916 Sestra Sketches from the Russian Front Hodder and Stoughton 1917 Actions and Reactions in Russia Chapman amp Hall 1917 BiblioBazaar LLC 2008 ISBN 0 559 27132 8 ISBN 978 0 559 27132 8 Big brother Bob Simpkin Marshall 1923 Fifty Thousand Miles of Sun Cassell and co ltd 1925 The gilded sign 1927 The key of content Cassell 1928 Moulded in sand McCutchan 1930Menbe span Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi Robert Skotland Liddell maddesi Istinadlar span TALK SCOTLAND AT THE RUSSIAN FRONT IN WWI ROBERT SCOTLAND LIDDELL 7 may 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 aprel 2018 Anthony Cross In the Land of the Romanovs An Annotated Bibliography of First hand English language Accounts of the Russian Empire 1613 1917 Cambridge UK Open Book Publishers 2014 ISBN 978 1 78374 060 4 p 390 Azerbaycan Demokratik Respublikasi senedler ve materiallar 1918 1920 Azerbaycan tarixi senedler ve nesrler uzre Z M Bunyadovun redaktesi ile Baki 1990 Scotland at the Russian Front in the First World War Robert Scotland Liddell War Correspondent and Photographer Red Cross Worker and Russian Officer On the Russian front Kateqoriyalar 1885 ci ilde dogulanlar1972 ci ilde vefat edenlerBirlesmis Kralliqda vefat edenlerSotlandiya fotoqraflariGizli kateqoriyalar Elifba sirasina gore sexslerVikipediya Ferqli cografi zencirleri olan sehifelerISBN sehrli kecidlerinin istifade olundugu sehifeler
