Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Elektroenergetika sistemlərində müxtəlif zədələnmələrin və qeyri-normal rejimlərinin əmələ gəlməsi baş verə bilər.
Bu məqaləni lazımdır. |
Zədələnmələrinin əsas növlərindən biri qısa qapanmalar sayılır.
Qısaqapanma dedikdə normal iş rejiminin pozulması ilə nəticələnən üçfazalı elektrik qurğularında fazalar arası qapanma, neytralı bilavasitə və effektiv torpaqlanmış şəbəkələrdə fazanın yerlə qapanması və elektrik maşınlarında sarğılararası qapanma nəzərdə tutulur.
Qısaqapanma elektrik dövrələrində fazalar arası və yaxud da faza ilə yer arasında izolyasiyanın pozulması zamanı yaranır. İzolyasiyanın pozulması bir neçə səbəbdən ola birlər. Məsələn, izolyasiyanın köhnəlməsindən, elektrik veriliş xətlərində (EVX) fazaların kənardan tullanmış əşyalar vasitəsilə qapanması, xəttin qırılıb yerə düşməsi, yer qazan zaman kabel xətlərinin mexaniki zədələnməsi, elektrik veriliş xətlərinə ildırımın düşməsi və s.
Qısa qapanmalar cərəyanın kəskin artması, eyni zamanda gərginliyin azalması ilə müşayiət olunur. Cərəyanın artması elektrik avadanlıqlarının yolverilməz qızmasına və dinamiki zədələnmələrinə səbəb olur, bu da elektroenergetika sisteminin normal iş rejiminin pozulmasına gətirib çıxarır. Qısa qapanma zamanı cərəyanın artması şəbəkəyə daxil olan bütün elementlərin də gərginlik düşgülərinin artmasına gətirib çıxarır. Bunun nəticəsində şəbəkənin müxtəlif nöqtələrində gərginlik kəskin şəkildə aşağı düşür, qısa qapanma nöqtəsində isə hətta sıfır qiymətinə kimi azalır. Gərginliyin azalması generatorların və mühərriklərin sinxron işinin pozulması və sistemin dayanıqlığının itməsi ilə nəticələnir.
Qısa qapanmaların növləri
Elektrik şəbəkələrində aşağıdakı növ qısa qapanmalar olur:
- Neytralı torpaqlanmış şəbəkələrində birfazlı yerlə qısa qapanmalar (yaranma ehtimalı 60-90 % təşkil edir);
- İkifazlı qısa qapanmalar (yaranma ehtimalı 2-15 % təşkil edir);
- İkifazlı yerlə qısa qapanmalar (yaranma ehtimalı 5-20 % təşkil edir);
- Üçfazlı qısa qapanmalar (yaranma ehtimalı 1-7 % təşkil edir).
Elektroenergetika sistemində qeyri-normal iş rejimləri
Elektroenergetika sistemində aşağıdakı qeyri-normal iş rejimləri yarana bilər:
- Artıq yüklənmələr (simmetrik və ya qeyri-simmetrik);
- Tezliyin dəyişməsi;
- Gərginliyin artması və ya azalması;
- Asinxron rejim;
- Neytralı izolə olunmuş şəbəkələrdə bir fazanın yerlə qapanması.
Qıqa qapanmalar zamanı qəzanın aradan qaldırılması üçün sistemin zədələnmiş hissəsi mümkün qədər tez açılmalıdır. Qısa qapanmalardan fərqli olaraq, texniki normalarına görə qeyri-normal rejimlərində elektroenergetika sisteminin işi müəyyən müddət ərzində davam oluna bilər. Bu halda sistemin normal iş rejiminin pozulması barədə avtomatik olaraq siqnal verilməlidir ki, texniki personal qeyri-normal iş rejiminin aradan qaldırılması üçün lazımi tədbirlər görsün. Beləliklə, zədələnmiş elementlərinin (xətlərin, generatorların, transformatorların və s.) aşkar edib açılması və normal iş rejiminin pozulması barədə qəza siqnallarının verilməsi rele mühafizəsi qurğuları tərəfindən yerinə yetirilir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elektroenergetika sistemlerinde muxtelif zedelenmelerin ve qeyri normal rejimlerinin emele gelmesi bas vere biler Qisa qapanma zamani sebekedeki gerginliyin azalmasiBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Zedelenmelerinin esas novlerinden biri qisa qapanmalar sayilir Qisaqapanma dedikde normal is rejiminin pozulmasi ile neticelenen ucfazali elektrik qurgularinda fazalar arasi qapanma neytrali bilavasite ve effektiv torpaqlanmis sebeke ler de fazanin yerle qapanmasi ve elektrik masinlarinda sargilararasi qa panma nezerde tutulur Qisaqapanma elektrik dovrelerinde fazalar arasi ve yaxud da fa za ile yer arasinda izolyasiyanin pozulmasi zamani yaranir Izol ya siyanin pozulmasi bir nece sebebden ola birler Meselen izol ya siyanin kohnelmesinden elektrik verilis xetlerinde EVX fazalarin kenardan tullanmis esyalar vasitesile qapanmasi xettin qirilib yere dusmesi yer qazan zaman kabel xetlerinin mexaniki zedelenmesi elektrik verilis xetlerine ildirimin dusmesi ve s Qisa qapanmalar cereyanin keskin artmasi eyni zamanda gerginliyin azalmasi ile musayiet olunur Cereyanin artmasi elektrik avadanliqlarinin yolverilmez qizmasina ve dinamiki zedelenmelerine sebeb olur bu da elektroenergetika sisteminin normal is rejiminin pozulmasina getirib cixarir Qisa qapanma zamani cereyanin artmasi sebekeye daxil olan butun elementlerin de gerginlik dusgulerinin artmasina getirib cixarir Bunun neticesinde sebekenin muxtelif noqtelerinde gerginlik keskin sekilde asagi dusur qisa qapanma noqtesinde ise hetta sifir qiymetine kimi azalir Gerginliyin azalmasi generatorlarin ve muherriklerin sinxron isinin pozulmasi ve sistemin dayaniqliginin itmesi ile neticelenir Qisa qapanmalarin novleriQisa qapanmalarin novleri Elektrik sebekelerinde asagidaki nov qisa qapanmalar olur Neytrali torpaqlanmis sebekelerinde birfazli yerle qisa qapanmalar yaranma ehtimali 60 90 teskil edir Ikifazli qisa qapanmalar yaranma ehtimali 2 15 teskil edir Ikifazli yerle qisa qapanmalar yaranma ehtimali 5 20 teskil edir Ucfazli qisa qapanmalar yaranma ehtimali 1 7 teskil edir Elektroenergetika sisteminde qeyri normal is rejimleriElektroenergetika sisteminde asagidaki qeyri normal is rejimleri yarana biler Artiq yuklenmeler simmetrik ve ya qeyri simmetrik Tezliyin deyismesi Gerginliyin artmasi ve ya azalmasi Asinxron rejim Neytrali izole olunmus sebekelerde bir fazanin yerle qapanmasi Qiqa qapanmalar zamani qezanin aradan qaldirilmasi ucun sistemin zedelenmis hissesi mumkun qeder tez acilmalidir Qisa qapanmalardan ferqli olaraq texniki normalarina gore qeyri normal rejimlerinde elektroenergetika sisteminin isi mueyyen muddet erzinde davam oluna biler Bu halda sistemin normal is rejiminin pozulmasi barede avtomatik olaraq siqnal verilmelidir ki texniki personal qeyri normal is rejiminin aradan qaldirilmasi ucun lazimi tedbirler gorsun Belelikle zedelenmis elementlerinin xetlerin generatorlarin transformatorlarin ve s askar edib acilmasi ve normal is rejiminin pozulmasi barede qeza siqnallarinin verilmesi rele muhafizesi qurgulari terefinden yerine yetirilir