Təbii mağara insanlar tərəfindən sitayiş obyektinə çevrilərək ziyarət edilir. Mağaranın uzunluğu 34 metr, eni 1–2 m arasındadır. Onun hündürlüyü 1-1,2 metrdir. Mağaranın girəcəyində və onun mərkəzi hissəsində olan daşın üzərində dilək tutularaq şam yandırılır. Vaxtilə mağaranın yaxınlığında daşdan və bişmiş kərpicdən inşa edilmiş bina olmuşdur. Araşdırmalar zamanı antik və orta əsrlərə aid şirsiz və şirli keramika məmulatı aşkar olunmuşdur. Azərbaycan türklərinin islama qədərki inancları ilə bağlı olan mağara-piri e.ə. I minilliyə aid etmək olar. Pirlə bağlı xalq arasında müxtəlif rəvayətlər mövcuddur. Bunlardan ən geniş yayılanı İsfəndiyarla əlaqəli olandır. Məhz həmin rəvayətlə bağlı olaraq bu ziyarətgah çox vaxt əhali arasında İsfəndiyar piri adlanır. Pirin mahiyyəti və nə üçün ziyarətgaha çevrilməsi haqqında yerli əhali arasında vahid bir fikir yoxdur. "Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftəri"ndə bu pir haqqında qısa məlumat verilmişdir: "Cəhri kəndi ərazisindəki İsfəndiyar zaviyəsinin vəqfi. Bu zaviyə İbadullanın ziyarətgahıdır. Yay günləri buraya qurbanlıq gətirilib kəsilərək, kasıb camaata sədəqə edildiyini kənd əhalisi xəbər verdi. Bu qayda dəftərdə qeyd olundu". 1727-ci ilə aid olan qaynağın verdiyi məlumatdan aydın olur ki, "pir" kimi tanınan bu yer əslində zaviyə olmuşdur. Ərəb dilindən alınan "zaviyə" isə sufilərin yaşayış məskənlərindən olan və əksər yerlərdə "xanəgah", "təkkə", bəzən isə "təkyə" adlanan yerlərə verilən addır. "Zaviyə"lər sufi təriqətləri ardıcıllarının yaşadığı məskənlərin adlarından biri olmuş, bir sıra ölkələrdə məsciddən, məktəbdən, övliya məqbərəsindən, mehmanxanadan ibarət dini binalar kompleksi olmuşdur. Qaynağın verdiyi məlumat bu pirin vaxtilə sufi məskəni–zaviyə olduğunu təsdiqləyir. Qaynaqlarda, folklor nümunələrində orta əsrlər zamanı "abid", "zahid", "dərviş" adı ilə tanınan adamların mağaralarda və digər sufi mərkəzlərində öz müridləri ilə yaşayıb ideyalarını yayması barədə kifayət qədər məlumatlar vardır.
Həmçinin orta əsr müəlliflərinin əsərlərində və folklor nümunələrin də bizədək bəzən bu adamların ümumi əhali dən təcrid olunaraq yaşayış məskənlərindən kənar bir yerdə, xüsusilə mağaralarda tək-tənha yaşayaraq tərki-dünya həyat keçirmələri, ancaq Allaha ibadətlə, zahidliklə ömür sürdükləri haqqında çoxlu faktlar gəlib çatmışdır. Bütün bunlara əsasən ehtimal etmək olar ki, burada da ya bir sufi təriqəti başçısı öz müridləri ilə yaşamış və yaxud da bir zahid-abid oraya sığınaraq tərki-dünya həyat keçirmişdir. "Dəftər"də "Bu zaviyə İbadullanın ziyarətgahıdır" – deyə anılan İbadulla zaviyənin işlərini idarə edən mücavir olmuşdur. O, həmn zaviyədə yaşamış və onun idarəsi işləri ilə, zaviyəyə gələn zəvvarların gətirdikləri nəzirin və s. hesablanması ilə məşğul olmuşdur. Çünki türklər tərəfindən keçirilən siyahıya alınma zamanı vergi verəcək insanların və obyektlərin sırasına salınması göstərir ki, bu zaviyənin hər il müəyyən qədər gəlirləri olmuşdur. "Dəftər"in məlumatında bir cəhət diqqəti cəlb edir ki, bu da XVIII əsrdə zaviyəyə – ziyarətgaha gedən zəv var ların qurbanlıq üçün buraya heyvan gətirmələri və onu kəsib ətini kasıb adam lara paylamasıdır. Göründüyü kimi, əvvəllər burada heyvan kəsilməsi adəti olmuş, ancaq sonralar bu adət dəyişilmiş və xoruz kəsilməsi (islam dinində qurban üçün ancaq dəvə, inək, qoyun, keçi nəzərdə tutulmuşdur) ilə əvəz olunmuşdur.
Ədəbiyyat
Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftəri. Bakı: 1997;
Səfərli H.Y. Naxçıvanda sosial-siyasi və ideoloji mərkəzlər. Bakı: 2003;
Qədirzadə H.Q. Cəhriçay vadisi: miladdan öncə IV minillikdən günümüzədək. N.: 2007.
Mənbə
Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: 2008, səh.260-261 (azərb.)
Avqust 23, 2021
qaş, piri, naxçıvan, muxtar, respublikasının, babək, rayonunun, cəhri, kəndindən, qərbdə, təbii, uzunsov, mağaradan, ibarət, ziyarətgah, ölkə, azərbaycanşəhər, naxçıvanyerləşir, yerüslubu, naxçıvan, memarlıq, məktəbivəziyyəti, fəaliyyət, göstərirəhəmiyyətiyerl. Qas piri Naxcivan Muxtar Respublikasinin Babek rayonunun Cehri kendinden qerbde tebii uzunsov magaradan ibaret ziyaretgah Qas piriOlke AzerbaycanSeher NaxcivanYerlesir YERUslubu Naxcivan memarliq mektebiVeziyyeti fealiyyet gosterirEhemiyyetiYerli ehemiyyetliQas piriTebii magara insanlar terefinden sitayis obyektine cevrilerek ziyaret edilir Magaranin uzunlugu 34 metr eni 1 2 m arasindadir Onun hundurluyu 1 1 2 metrdir Magaranin gireceyinde ve onun merkezi hissesinde olan dasin uzerinde dilek tutularaq sam yandirilir Vaxtile magaranin yaxinliginda dasdan ve bismis kerpicden insa edilmis bina olmusdur Arasdirmalar zamani antik ve orta esrlere aid sirsiz ve sirli keramika memulati askar olunmusdur Azerbaycan turklerinin islama qederki inanclari ile bagli olan magara piri e e I minilliye aid etmek olar Pirle bagli xalq arasinda muxtelif revayetler movcuddur Bunlardan en genis yayilani Isfendiyarla elaqeli olandir Mehz hemin revayetle bagli olaraq bu ziyaretgah cox vaxt ehali arasinda Isfendiyar piri adlanir Pirin mahiyyeti ve ne ucun ziyaretgaha cevrilmesi haqqinda yerli ehali arasinda vahid bir fikir yoxdur Naxcivan sancaginin mufessel defteri nde bu pir haqqinda qisa melumat verilmisdir Cehri kendi erazisindeki Isfendiyar zaviyesinin veqfi Bu zaviye Ibadullanin ziyaretgahidir Yay gunleri buraya qurbanliq getirilib kesilerek kasib camaata sedeqe edildiyini kend ehalisi xeber verdi Bu qayda defterde qeyd olundu 1727 ci ile aid olan qaynagin verdiyi melumatdan aydin olur ki pir kimi taninan bu yer eslinde zaviye olmusdur Ereb dilinden alinan zaviye ise sufilerin yasayis meskenlerinden olan ve ekser yerlerde xanegah tekke bezen ise tekye adlanan yerlere verilen addir Zaviye ler sufi teriqetleri ardicillarinin yasadigi meskenlerin adlarindan biri olmus bir sira olkelerde mescidden mektebden ovliya meqberesinden mehmanxanadan ibaret dini binalar kompleksi olmusdur Qaynagin verdiyi melumat bu pirin vaxtile sufi meskeni zaviye oldugunu tesdiqleyir Qaynaqlarda folklor numunelerinde orta esrler zamani abid zahid dervis adi ile taninan adamlarin magaralarda ve diger sufi merkezlerinde oz muridleri ile yasayib ideyalarini yaymasi barede kifayet qeder melumatlar vardir Hemcinin orta esr muelliflerinin eserlerinde ve folklor numunelerin de bizedek bezen bu adamlarin umumi ehali den tecrid olunaraq yasayis meskenlerinden kenar bir yerde xususile magaralarda tek tenha yasayaraq terki dunya heyat kecirmeleri ancaq Allaha ibadetle zahidlikle omur surdukleri haqqinda coxlu faktlar gelib catmisdir Butun bunlara esasen ehtimal etmek olar ki burada da ya bir sufi teriqeti bascisi oz muridleri ile yasamis ve yaxud da bir zahid abid oraya siginaraq terki dunya heyat kecirmisdir Defter de Bu zaviye Ibadullanin ziyaretgahidir deye anilan Ibadulla zaviyenin islerini idare eden mucavir olmusdur O hemn zaviyede yasamis ve onun idaresi isleri ile zaviyeye gelen zevvarlarin getirdikleri nezirin ve s hesablanmasi ile mesgul olmusdur Cunki turkler terefinden kecirilen siyahiya alinma zamani vergi verecek insanlarin ve obyektlerin sirasina salinmasi gosterir ki bu zaviyenin her il mueyyen qeder gelirleri olmusdur Defter in melumatinda bir cehet diqqeti celb edir ki bu da XVIII esrde zaviyeye ziyaretgaha geden zev var larin qurbanliq ucun buraya heyvan getirmeleri ve onu kesib etini kasib adam lara paylamasidir Gorunduyu kimi evveller burada heyvan kesilmesi adeti olmus ancaq sonralar bu adet deyisilmis ve xoruz kesilmesi islam dininde qurban ucun ancaq deve inek qoyun keci nezerde tutulmusdur ile evez olunmusdur Edebiyyat RedakteNaxcivan sancaginin mufessel defteri Baki 1997 Seferli H Y Naxcivanda sosial siyasi ve ideoloji merkezler Baki 2003 Qedirzade H Q Cehricay vadisi miladdan once IV minillikden gunumuzedek N 2007 Menbe RedakteNaxcivan abideleri ensiklopediyasi Naxcivan 2008 seh 260 261 azerb Menbe https az wikipedia org w index php title Qas piri amp oldid 4511689, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}