Vikipediya azad ensiklopediya Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır Lütfən məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına u

Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qazaxistan Respublikasinin xarici siyaseti aktivlik tarazligi qorumaq isteyi praqmatizm konstruktiv dialoq arzusu ve coxterefli emekdasliq ile xarakterize olunur Tarixi geosiyasi ve iqtisadi amillerine gore beynelxalq alemde Qazaxistan uzun esrler boyu beynelxalq emekdasliq qonsu olkelerle barisiq ve onlarin regional birliyine hormet prinsiplerine esaslanan xarici siyaset yurudur Qazaxistanin diger olkelerle beraber ve qarsiliqli faydali elaqeler qurmaga hazir oldugunu diplomatik elaqeler qurdugu cox sayda xarici olke subut edir 1991 ci ilde musteqillik qazandiqdan beri respublikamiz 130 olke ile diplomatik elaqeler qurdu Bir cox sebebden hazirda Orta Asiya ve Qazaxistan dunya siyasetinde xususi diqqet cekirler Qazaxistan suretli inkisafina gore transmilli sirketler ve diger olkeler ucun boyuk maraq gosterir Aydindir ki Qazaxistan cografiyaya gore Orta Asiyada en boyuk olkedir ve iqtisadi inkisaf baximindan bolgede liderdir Eyni zamanda olkenin gelecek inkisafi ucun boyuk potensiala malik oldugunu da qeyd etmek lazimdir Bu gun Qazaxistan xarici siyasetinin prioriteti ilk novbede Rusiya Cin Amerika Birlesmis Statlari AB Orta Asiya ve Islam dunyasindaki qonsu olkelerle beraber elaqeler qurmagi hedefleyir Bu baximdan 2006 2007 ci illerde bu olkelerle ve bolgelerle ikiterefli elaqeler xeyli yaxsilasmisdir Bunu dovlet bascilarinin Vasinqton Moskva Brussel London Pekin Qahire Tehran Daskend Biskek ve diger olkelerin paytaxtlarina resmi seferlerinin neticeleri subut edir olke imzalandi Belelikle dunyanin aparici gucleri ile qonsu MDB olkeleri arasinda Qazaxistanin strateji terefdasliginin yeni seviyyeye geldiyini soylemek olar Orta Asiya olkeleri ile emekdasliq span Bu gun Qazaxistanin esrler boyu qardas medeni siyasi ve iqtisadi xarakter dasiyan qonsu Orta Asiya dovletleri ile emekdasligi xususi ehemiyyet kesb edir Qazaxistan yalniz bolgenin en boyuk olkesi olaraq deyil hem de ehemiyyetli bir iqtisadi boyume ile bolgedeki qonsu olkelerle six elaqeler qurmaqda maraqlidir Dovletimizin yerdeki dinamik inkisafi bu respublikalarla munasibetlerle six baglidir Buna gore Qazaxistan Orta Asiya Birliyi yaratmaq fikrini teblig edir Qazaxistanla yanasi bolgedeki Ozbekistan Qirgizistan Tacikistan ve Turkmenistan kimi diger olkeler de birliye qosula biler 2006 2007 ci iller erzinde Orta Asiya olkeleri prezidentlerinin Astanaya ve Qazaxistan rehberliyinin bolge olkelerine resmi seferleri zamani dovletlerarasi siyasi inkisafin esasini teskil eden muhum ikiterefli muqavileler qebul edildi iqtisadi ve sosial medeni elaqeler Bu senedler Qazaxistanin qonsu olkelerle elaqelerini guclendirir ve Orta Asiya Birliyi ideyasinin heyata kecirilmesine ehemiyyetli tekan verir Rusiya Federasiyasi ile emekdasliq span Qazaxistan xarici siyasetinin esas istiqametlerinden biri de Rusiya ile munasibetlerdir Qazaxistan uzun illerdir bu olke ile yaxin munasibetlerdedir Dovlet serhedinin uzunlugu 7591 km dir Dovletlerarasi dostluq iki prezident ve iki olke xalqi arasindaki six elaqeler sayesinde inkisaf edir Qazaxistan ve Rusiya yanacaq ve enerji sektorunda neqliyyat ve rabite herbi texniki ve mudafie senayesinde elaqeler qurdular Qazaxistan Rusiya munasibetlerinin butun spektri bir cox ikiterefli sened ve sazislerle tenzimlenir Ikiterefli munasibetlere elave olaraq iki olke bolgedeki bir cox herbi siyasi ve iqtisadi xarakterli regional teskilatlar cercivesinde feal emekdasliq edirler Hemsohbetler Musteqil Dovletler Birliyi Avrasiya Iqtisadi Birliyi Sanxay Emekdasliq Teskilati ve Kollektiv Tehlukesizlik Muqavilesi Teskilatidir 2012 ci ilde Qazaxistan ve Rusiya diplomatik munasibetlerin qurulmasinin 20 ci ildonumunu qeyd edecekler Cin Xalq Respublikasi ile emekdasliq span Dovletimizin basqa bir qonsu olke ile elaqeleri dinamik inkisaf edir Bura Cin Xalq Respublikasidir Her il iki olke arasinda ticaret dovriyyesi artir ve iqtisadiyyat medeni ve humanitar emekdasliq sahelerinde bir cox IPI layihesi heyata kecirilir Daimi temaslar sayesinde iki olke liderleri arasindaki elaqeler guclenir Amerika Birlesmis Statlari ile emekdasliq span Bundan elave Qazaxistanin ABS ile elaqeleri ilden ile guclenir Qazaxistan Respublikasinin Prezidenti Nursultan Nazarbayevin 2006 ci ilde ABS ye resmi seferi Qazaxistan Amerika munasibetlerinin inkisafina ve mohkemlenmesine komek eden muhum bir hadise idi Iki olke arasindaki konstruktiv danisiqlar zamani terefler tehlukesizlik terrorizmle mubarize enerji elaqelerinin inkisafi ve Amerika sirketlerinin Qazaxistan Respublikasinda yuksek texnoloji yenilikci senayelerin inkisafinda istirakini muzakire etdiler Muselman olkeleri ile emekdasliq span Qeyd etmek lazimdir ki Qazaxistanin Islam dunyasi ile elaqelerinin derinlesmesi 2006 2007 ci illerde musahide olunmusdur 2007 ci ilde Prezident Nursultan Nazarbayev Misir Iordaniya Qeter Suriya ve Birlesmis Ereb Emirliklerine resmi sefer etdi Misir Prezidenti Husni Mubarek ve Iordaniya Krali II Abdullah Qazaxistana geldiler Butun bunlar Qazaxistanin Islam ve ereb dunyasi arasindaki munasibetlerin yeni seviyyeye cixmasinin yegane elametidir Meselen Prezidentin 2007 ci ilin noyabr ayinda Suriya Ereb Respublikasina resmi seferi elametdar bir hadise idi Bu Qazaxistan Prezidentinin Ereb ve muselman dunyasinda nufuz sahibi olan Suriyaya ilk seferi idi Qazaxistan tarixi ile birbasa elaqeli boyuk alimler bu dovletin erazisinde defn edilmisdir Qazax collerinden gelmis ve bu gun Samda defn olunmus boyuk alim maarifci Ebu Nasir El Farabi ve efsanevi komandir ve hokmdar Sultan Beybarlardir Hemise tarixi ve medeni irsi qoruyan ve teblig eden Qazaxistanin Samdaki El Ferabi meqberesinin insasina ve Sultan Beybarin meqberesinin temirine sermaye qoymasi tesadufi deyil Bu gun Qazaxistan dunyanin aparici Qerb olkeleri ile Islam dunyasi arasinda hazirda xarici isler nazirleri seviyyesinde heyata kecirilen Qerb muselman dunyasi dialoqunun inkisaf etdirilmesi ideyasini teblig edir Qazaxistan bu fikri dunya dinlerini birlesdiren ve dinlerarasi dialoqa imkan veren beynelxalq tecrubesine esaslanir Buna numune olaraq 2003 2006 ve 2009 cu illerde Qazaxistanda uc defe kecirilmis ve beynelxalq seviyyede yuksek qiymetlendirilen Dunya ve Enenevi Dinler Liderleri Qurultayidir BMT Bas Assambleyasinin 62 ci sessiyasinda cixis eden Prezident Nursultan Nazarbayev Nazarbayev novbeti qurultayin BMT cercivesinde kecirilmesini teklif etdi Afrika olkeleri ile emekdasliq span 8 avqust 2024 cu ilde Qazaxistan ve Konqo Brazavil neft qaz senayesi informasiya kommunikasiya texnologiyalari ve kibertehlukesizliyi ehate eden bir sira emekdasliq sazisleri imzalayib ve iki olkenin her iki vetendasi ucun qarsiliqli vizasiz giris Avropa Birliyi ile emekdasliq span Son illerde Qazaxistan Avropa Birliyine uzv dovletler arasindaki munasibetlerde ehemiyyetli irelileyis elde etdi Qeyd etmek lazimdir ki AB Ucluyu Orta Asiya dialoqu cercivesinde Qazaxistanin AB ile munasibetleri AB Ucluyu Orta Asiyanin son iclasi 2007 ci ilin yazinda Qazaxistan Respublikasinin paytaxti Astanada kecirildi ve bu muddetde AI nin 2007 2013 cu iller ucun Orta Asiya Strategiyasi muzakire edildi Hemin il 30 iyun tarixinde AB nin Orta Asiya Strategiyasinin teqdimati Berlinde oldu Qazaxistanin demokratik islahatlar neticesinde qazandigi siyasi ve iqtisadi ugurlarin beynelxalq ictimaiyyet terefinden taninmasi ve dunyada enerji tehlukesizliyinin temin olunmasinda respublikamizin rolu Nazarbayevin 2006 ci ilde Sankt Peterburqdaki G 8 zirvesinde MDB sedri kimi istiraki Sammit cercivesinde N A Nazarbayev dunya ve regional guclerin liderleri ile gorusdu ve ikiterefli ve coxterefli emekdasliqla bagli genis movzulari muzakire etdi MDB olkeleri ile inteqrasiya prosesleri span Kecmis Sovet Ittifaqinda bas veren inteqrasiya prosesleri respublikanin xarici siyaset strategiyasinda xususi yer tutur Dovletimiz kecmis SSRI nin ekser respublikalarini birlesdiren Musteqil Dovletler Birliyini qorumaq ve inkisaf etdirmek ucun cox sey edir 2006 ci ilin mayindan 2007 ci ilin oktyabrinadek Qazaxistan MDB ye sedrlik etdi ve bu Birlikde inteqrasiya proseslerinin inkisafina yeni tekan verdi Sedr olaraq Qazaxistan MDB nin umumi effektivliyini artirmaq ucun Birliyin Islahati Konsepsiyasini hazirladi ve diger MDB olkelerinin muzakiresine teqdim etdi Konsepsiya 2007 ci ilin oktyabrinda Dusenbede kecirilen MDB Sammiti zamani qebul edilmisdir Qazaxistan Prezidentinin 2007 ci ilin iyun ayinda Sankt Peterburqda kecirilmis Musteqil Dovletler Birliyinin qeyri resmi sammitindeki teklifi MDB nin ehtiyaclarini artirmaq ucun daha bir muhum addim idi Qazaxistan Prezidenti Birlik liderlerine ilin en aktual meselesini nezerden kecirmelerini teklif etdi Butun MDB olkelerine xas olan ilk aktual mesele miqrasiya idi Ve 2008 ci ilde MDB sedri olaraq Qazaxistan neqliyyat ve kommunikasiya meselelerini muzakire etmeyi teklif etdi Kecmis Sovet Ittifaqinda yuksek iqtisadi nufuza sahib olan Qazaxistan Avrasiya Iqtisadi Birliyinin lider uzvudur Qazaxistandan elave bes MDB olkesi de Teskilata uzvdur Bunlar Rusiya Ozbekistan Qirgizistan Belarusiya ve Tacikistandir Respublikamizin iqtisadi potensiali ve fealiyyeti bu teskilatin inkisaf tempine ehemiyyetli derecede komek edir Beynelxalq teskilatlarla emekdasliq span Qazaxistanin beynelxalq alemde musbet imicinin ve beynelxalq statusunun formalasmasi olke rehberliyinin xarici siyasetdeki mudrik qerarlari sayesinde mumkun olmusdur Bu cercivede nuve silahinin yayilmamasi dini ekstremizme qarsi mubarize dunya dinleri arasinda tolerant munasibetlerin qurulmasi meselelerini qeyd ede bilerik Bu esasda Qazaxistan regional ve qlobal tehlukesizlik maraqlari namine beynelxalq tesebbusle oz tesebbusu ile cixmaq imkanina malikdir Meselen Qazaxistan 2003 cu ilde kecmis Sovet Ittifaqinin lideri olaraq Avropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilatinin ATET sedrliyine namizedliyini ireli surdu Son illerde Qazaxistan bu meqsede catmaq ucun ezm ve ezm numayis etdirdi Qazaxistanin sedrliye namizedliyini Qazaxistanin beynelxalq tehlukesizliye verdiyi tohfeni yuksek qiymetlendiren bir cox olke destekledi Qazaxistanin ATET sedrliyine namizedliyinin sebeblerinden biri de Qazaxistani indi oz erazilerinde yaranan artan tehdidlere qarsi dura bilecek guclu tesirli bir teskilata cevirmekdir Qazaxistanin ATET e sedrlik etmek istemesinin neticesi 2007 ci ilin noyabrinda Madridde ATET e uzv olkelerin Xarici Isler Nazirleri Surasinin qerari oldu Bu qerar neticesinde Qazaxistan 2010 cu ilde ATET e sedrlik edecek Madrid Konqresinin qerari beynelxalq ictimaiyyetin son 18 ilde Qazaxistanin musteqil bir dovlet kimi qazandigi ugurlarin ehemiyyetini tanimasinin subutlarindan biridir Eyni zamanda qeyd etmek lazimdir ki Qazaxistan bu beynelxalq teskilatin sedri kimi beynelxalq tehlukesizliyin temin olunmasina yonelmis aktual meselelerin helli ucun bir sira teklifler vere biler Qazaxistanin tehlukesizlik sahesinde mohkem tecrubesi beynelxalq seviyyede boyuk maraq dogurur ve ATET in inkisafina musbet tekan verecekdir Axi ATET e sedrlik Qazaxistanin Avropanin regional tehlukesizlik sistemine inteqrasiyasi teskilatin esas uzvleri ile beraber Avropa meselelerinin helli ile beraber beraber dialoqun davam etdirilmesi ucun bir fursetdir Qazaxistan diplomatiyasinin ugurlarindan biri de Qazaxistan Respublikasinin Prezidenti Nursultan Nazarbayevdir Nazarbayevin Asiyada Qarsiliqli Etimad Tedbirleri Konfransini CICA cagirmaq fikri gerceklesdi Bu fikir Qazaxistan Prezidenti terefinden 1992 ci ilin oktyabrinda ireli surulmusdur O vaxtdan beri Qazaxistan 2002 ve 2006 ci illerde iki CICA zirvesine ev sahibliyi etdi Bu gorusler beynelxalq seviyyede yuksek qiymetlendirildi 17 iyun 2006 ci ilde Almatida kecirilmis Ikinci CICA Zirvesinde forum istirakcilarinin Asiyada emekdasliq ve tehlukesizlik meselelerinin esas meselelerini birlikde hell edeceklerini bildiren bir beyanname ve teskilatin katibliyi ile bagli razilasma imzalanmisdir Hazirda CICA 20 Asiya uzv dovletinde 7 dovletde ve 3 beynelxalq teskilatda musahideci statusuna malikdir Forum Asiya qitesinde dinc dialoq ve murekkeb geosiyasi meselelerin helli ucun bir platformaya cevrilmis Asiyada sabitliyin ve tehlukesizliyin mohkemlendirilmesine yonelib Almatida AITAK uzvu 62 olkeden 400 den cox numayendenin qatildigi Asiya ve Sakit Okean ucun Iqtisadi ve Sosial Komissiyanin UNSCAP 63 cu iclasi Qazaxistan ve Orta Asiya ucun ehemiyyetli bir hadise oldu Qeyd etmek lazimdir ki bu Orta Asiyada ilk bele hadisedir Movcud beynelxalq veziyyetde beynelxalq ve regional teskilatlarla elaqelerin qurulmasi xususile vacibdir Onlarin esas fealiyyeti tehlukesizlikle baglidir Bele teskilatlardan biri de Sanxay Emekdasliq Teskilatidir SET 2001 ci ilden etibaren Qazaxistan Respublikasi Sanxay Emekdasliq Teskilatinin SET yaradilmasi tesebbusunde istirak edir ve bu teskilat daxilindeki fealiyyetleri xarici siyasetin esas istiqametlerinden birine cevrilir Hazirda SET e Qazaxistan Qirgizistan Cin Rusiya Tacikistan ve Ozbekistan musahideci olkeler arasinda Monqolustan Iran Hindistan ve Pakistan daxildir SET cercivesinde dialoq sayesinde Qazaxistan siyasi ticari iqtisadi ve humanitar sahelerde bir cox meselelerin habele terrorizm ekstremizm ve separatizmle mubarizede seferberlik meselelerinin helline yonelmis konstruktiv dialoq aparmaq imkanina malikdir SET in siyasi sabitliyin ve tehlukesizliyin temin edilmesindeki muhum rolu onu beynelxalq seviyyede nufuzlu bir teskilata cevirdi Yuxarida gosterilen faktlar gosterir ki Qazaxistan musteqillik illerinde xarici siyasetini feal sekilde aparan guclu etibarli bir dovlete cevrilib Qeyd etmek lazimdir ki bu olke rehberliyi terefinden xarici siyasetin duzgun ve effektiv aparilmasi sayesinde mumkundur Iqtisadi nailiyyetlerimiz de bunu gosterir Musteqillik illerinde respublika 50 milyard dollar qazandi Olkenin qizil valyuta ehtiyatlari durmadan artir Statistika Agentliyine gore 1995 ci ilden 2005 ci ile qeder qizil valyuta ehtiyatlarinin hecmi 9 defe artaraq 15 085 milyon dollar teskil etmisdir meydana geldi 2002 ci ilin martinda ABS Qazaxistana bazar iqtisadiyyati statusu verdi Bu respublikanin apardigi bazar islahatlarinin neticelerine isaredir 2006 2007 ci illerde Dunya Iqtisadi Forumu terefinden nesr edilmisdir Dunya Reqabet Indeksine gore Qazaxistan Rusiya ve Turkiyeni qabaqlayaraq 56 ci yerdedir Bu siyahiya gore Qazaxistan Merkezi Asiya olkeleri arasinda liderdir Genislenmis iqtisadi imkanlar respublika qarsisinda yeni xarici siyaset hedefleri qoyur Mutexessislerin fikrince suretle boyuyen Qazaxistan iqtisadiyyati sabitlik ixracatcisi olaraq bolgedeki iqtisadi inkisaf ucun katalizator ola biler Eyni zamanda qazaxistanlilarin intellektual potensiali ve dovletin tebii ehtiyatlari esas ola biler Mumkundur ki boyuk neft ve qaz ehtiyatlarina sahib olan respublika inkisaf etmekde olan qlobal enerji tehlukesizliyi sisteminde muhum rol oynayacaq dunya bazarina aparici karbohidrogen tedarukcusu olsun Menbe span https kk wikipedia org wiki D2 9A D0 B0 D0 B7 D0 B0 D2 9B D1 81 D1 82 D0 B0 D0 BD D0 BD D1 8B D2 A3 D1 81 D1 8B D1 80 D1 82 D2 9B D1 8B D1 81 D0 B0 D1 8F D1 81 D0 B0 D1 82 D1 8B https fr wikipedia org wiki Politique C3 A9trang C3 A8re du Kazakhstan Kateqoriya Qazaxistanin xarici siyasetiGizli kateqoriya Vikipediya Vikilesdirilecek meqaleler