Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qara kotan - mürəkkəb quruluşa malik qədim şum aləti.
Tarixi
Azərbaycanda VIII-IX əsrlərdə yaranmışdır. VIII-IX əsrlərdən məlum olan qara kotan əkinçilik texnikasının inkişafı baxımından təkmilləşmiş və yüksək məhsuldarlığa malik şum aləti hesab olunurdu. Qara kotanı digər şum alətlərindən fərqləndirən başlıca cəhət onun kəsilmiş torpaq layını aşırıb çevirməsindən ibarət idi. Əkinçilik təsərrüfatında qara kotanın yüksək şum aləti kimi dəyərləndirilməsi də məhz bununla, şum layını çevirməsi ilə bağlı idi. Kotan qoşqu heyvanlarına boyunduruq və «çatal» adlanan ağac yedəklər vasitəsilə qoşulurdu. Qara kotana, adətən, dörd boyun kəl, bəzən isə 6-8 boyun öküz və ya kəl qoşulurdu. XIX əsrin sonlarından başlayaraq, Azərbaycanın kənd təsərrüfatında təkmilləşdirilmiş yeni tipli metal kotanlar meydana çıxmışdır. Bundan sonra qara kotan tədricən təsərrüfat həyatından sıxışdırılıb çıxarılmağa başlamışdır.
Quruluşu
Əsasən, üç hissədən ibarətdir. I əsas hissə binə, daraq, taxta, qılınc və əyribazı birləşdirir, II hissədə isə kotanın çarxları, oxu, topları və qırı yerləşir. Şum alətinin qoşulması üçün nəzərdə tutulan III hissə çatal, oturacaq taxtları və boyunduraqlardan ibarət idi.
İstifadə
Torpağın quruluşundan, şumun dərin və şırımın enli aparılmasından asılı olaraq kotana 8-10, bəzən isə 12 cüt öküz, yaxud kəl qoşulurdu.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qara kotan murekkeb qurulusa malik qedim sum aleti TarixiAzerbaycanda VIII IX esrlerde yaranmisdir VIII IX esrlerden melum olan qara kotan ekincilik texnikasinin inkisafi baximindan tekmillesmis ve yuksek mehsuldarliga malik sum aleti hesab olunurdu Qara kotani diger sum aletlerinden ferqlendiren baslica cehet onun kesilmis torpaq layini asirib cevirmesinden ibaret idi Ekincilik teserrufatinda qara kotanin yuksek sum aleti kimi deyerlendirilmesi de mehz bununla sum layini cevirmesi ile bagli idi Kotan qosqu heyvanlarina boyunduruq ve catal adlanan agac yedekler vasitesile qosulurdu Qara kotana adeten dord boyun kel bezen ise 6 8 boyun okuz ve ya kel qosulurdu XIX esrin sonlarindan baslayaraq Azerbaycanin kend teserrufatinda tekmillesdirilmis yeni tipli metal kotanlar meydana cixmisdir Bundan sonra qara kotan tedricen teserrufat heyatindan sixisdirilib cixarilmaga baslamisdir QurulusuEsasen uc hisseden ibaretdir I esas hisse bine daraq taxta qilinc ve eyribazi birlesdirir II hissede ise kotanin carxlari oxu toplari ve qiri yerlesir Sum aletinin qosulmasi ucun nezerde tutulan III hisse catal oturacaq taxtlari ve boyunduraqlardan ibaret idi IstifadeTorpagin qurulusundan sumun derin ve sirimin enli aparilmasindan asili olaraq kotana 8 10 bezen ise 12 cut okuz yaxud kel qosulurdu Hemcinin baxSadara Carcar