Qaqauzların mani adlandırdıqları şeir dördlükləri heyrətamiz dərəcədə Azərbaycan bayatılarıyla yaxın hətta bəzən əkizdirlər.
Qaqauz folklorunda bir çox türk xalqları üçün ənənəvi sujetlər - “Koroğlu”, “Aşıq Qərib”, “Əsli-Kərəm”, “Arza-Qəmbər” dastanlarıyla, Nəsrəddin lətifələriylə bağlı motivlər haqqında əvəllərdə, “Koroğlu” şeirləri təqdim olunan səhifələrdə danışmışdıq. Ancaq qaqauzların indiki coğrafi məskənlə- riylə və son əsrlərdəki tarixi talelər ilə bağlı, başqa türk xalqlarında olmayan folklor nümunələri də var. Bunlardan “Sevastopol türküsü”nü, 1877-1878-ci illərin Osmanlı-Rus müharibəsinə aid dastanları, 1828-ci il Vama müharibəsinə həsr olunmuş dastanı və Türkiyədə də populyar olan “Yəmən türküləri”ni göstərmək olar. Qaqauz dilinin özəlliklərinə gəldikdə, bir neçə nöqtəni vurğulamaq istəyirik. Qaqauz türkcəsində bəzən “H” səsi düşür, məsələn: “hava” əvəzinə “ava”, “haçan” əvəzinə “açan”, “bər” əvəzinə “ər”, “həm” əvəzinə “əm”, “hesablanmtş” əvəzinə “esablanmış” - deyirlər. Əksinə, bəzən ilk səs kimi “H” əlavə olunur: anbar-hanbar, aylaq-haylaq və s. Bəzən sözün başında “R” əvəzinə “L” işlənir: Rüzgar-lüzgar. “Ğ” səsini, ümumiyyətlə, işlətmirlər: Dağlara yerinə daalara, oynamağa yerinə oynamaa, aramağa yerinə aramaa və s. deyirlər. Bəzən sözün əvvəlində və ortasında “Y” səsi düşür. Məsələn: yed- di-eddi, yemək-emək, yer-er, yemiş-emiş. Bəzən isə sözün əvvəlinə “Y” səsi əlavə olunur: ölüncə- yölüncə, inanmıram-ymanmıram, imdat-yimdat, insan- ymsan, ödəmək-yödəmək və s. Azəri türkcəsində danışıq dilində olduğu kimi, qaqauzlarda da “lar”, “lər” şəkilçilərinin yerinə “nar”, “nər” işlənir. Məsələn: insannardan (insanlardan), onnar (onlar), keçənnər (keçənlər), fincan- nar (fincanlar), altunnar (altunlar) və s. Yaxud annmı (alnmı), dinnənir (din- lənir), annatmış (anlatmış). Türkiyə türkcəsindən fərqli olaraq qaqauzlar da azərilər kimi “qədər” əvəzinə bəzən “dən” işlədirlər. Məsələn: “göy üzünə qədər’ deyil, “göy üzünədən”, “bazara qədər” deyil, “bazaradan” “qışa qə- dər deyil, ‘qışadan” və s. Belə bir dil fərqi də var: Azərilər və Türkiyə türkləri, məsələn, “sorsaydı” deyirlərsə, qaqauzlar “sorarsaydı” deyirlər, “gəlir- sə” əvəzinə “gəlirsəydi”, “göıürsə” əvəzinə “görürsəydi” deyirlər.
Bəzən azəri və Türkiyə dialektlərində, şivələrində belə hifz olunmuş bu qaqauz özəllikləri nəzərə alınmazsa, qaqauz folklorunu heç bir çətinlik çəkmədən orijinalda oxuyub anlaya bilərik.
İstinadlar
Anar. Min beş yüz ilin oğuz şeri. Antologiya, I kitab (az.). Bakı: "Azərbaycan". 1999. 2017-07-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-07-08.
Güllü Yoloğlu. Qaqauzlar. - Bakı, "Azərnəşr", 1996, 48 s.
Güllü Yoloğlu. Qaqauz folkloru. - Bakı, "Yazıçı", 1996, 200 s.
Fevral 11, 2022
qaqauz, folkloru, qaqauzların, mani, adlandırdıqları, şeir, dördlükləri, heyrətamiz, dərəcədə, azərbaycan, bayatılarıyla, yaxın, hətta, bəzən, əkizdirlər, çox, türk, xalqları, üçün, ənənəvi, sujetlər, koroğlu, aşıq, qərib, əsli, kərəm, arza, qəmbər, dastanları. Qaqauzlarin mani adlandirdiqlari seir dordlukleri heyretamiz derecede Azerbaycan bayatilariyla yaxin hetta bezen ekizdirler Qaqauz folklorunda bir cox turk xalqlari ucun enenevi sujetler Koroglu Asiq Qerib Esli Kerem Arza Qember dastanlariyla Nesreddin letifeleriyle bagli motivler haqqinda evellerde Koroglu seirleri teqdim olunan sehifelerde danismisdiq Ancaq qaqauzlarin indiki cografi meskenle riyle ve son esrlerdeki tarixi taleler ile bagli basqa turk xalqlarinda olmayan folklor numuneleri de var Bunlardan Sevastopol turkusu nu 1877 1878 ci illerin Osmanli Rus muharibesine aid dastanlari 1828 ci il Vama muharibesine hesr olunmus dastani ve Turkiyede de populyar olan Yemen turkuleri ni gostermek olar Qaqauz dilinin ozelliklerine geldikde bir nece noqteni vurgulamaq isteyirik Qaqauz turkcesinde bezen H sesi dusur meselen hava evezine ava hacan evezine acan ber evezine er hem evezine em hesablanmts evezine esablanmis deyirler Eksine bezen ilk ses kimi H elave olunur anbar hanbar aylaq haylaq ve s Bezen sozun basinda R evezine L islenir Ruzgar luzgar G sesini umumiyyetle isletmirler Daglara yerine daalara oynamaga yerine oynamaa aramaga yerine aramaa ve s deyirler Bezen sozun evvelinde ve ortasinda Y sesi dusur Meselen yed di eddi yemek emek yer er yemis emis Bezen ise sozun evveline Y sesi elave olunur olunce yolunce inanmiram ymanmiram imdat yimdat insan ymsan odemek yodemek ve s Azeri turkcesinde danisiq dilinde oldugu kimi qaqauzlarda da lar ler sekilcilerinin yerine nar ner islenir Meselen insannardan insanlardan onnar onlar kecenner kecenler fincan nar fincanlar altunnar altunlar ve s Yaxud annmi alnmi dinnenir din lenir annatmis anlatmis Turkiye turkcesinden ferqli olaraq qaqauzlar da azeriler kimi qeder evezine bezen den isledirler Meselen goy uzune qeder deyil goy uzuneden bazara qeder deyil bazaradan qisa qe der deyil qisadan ve s Bele bir dil ferqi de var Azeriler ve Turkiye turkleri meselen sorsaydi deyirlerse qaqauzlar sorarsaydi deyirler gelir se evezine gelirseydi goiurse evezine gorurseydi deyirler 1 Bezen azeri ve Turkiye dialektlerinde sivelerinde bele hifz olunmus bu qaqauz ozellikleri nezere alinmazsa qaqauz folklorunu hec bir cetinlik cekmeden orijinalda oxuyub anlaya bilerik Istinadlar Redakte Anar Min bes yuz ilin oguz seri Antologiya I kitab az Baki Azerbaycan 1999 2017 07 08 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2017 07 08 Edebiyyat RedakteNikolay Baboglu Qaqauz folkloru 1969 Gullu Yologlu Qaqauzlar Baki Azernesr 1996 48 s Gullu Yologlu Qaqauz folkloru Baki Yazici 1996 200 s Menbe https az wikipedia org w index php title Qaqauz folkloru amp oldid 4793394, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
