Qalo (от q.yun.ἅλως — dairə, disk; eləcə də aura, nimb, oreol) — Günəşin ətrafında dairəvi şəkilli optik feneomen.
Yaranma fizikası
Atmosferin yuxarı qatlarındakı buludlar kiçicik buz kristallarından ibarət olur. İşığın bu cür kristallarda sınması və əks olunması ilə bağlı olan bir çox mürəkkəb optik təzahürlər toplusuna qalo deyilir.
Tez-tez səmanın üzünü yüngül lələkvari buludlar örtdükdə Günəşin ətrafında işıqlı halqa əmələ gəlir. Onun Günəşə yönəlmiş daxili kənarı qırmızımtıl rəngə boyanaraq daha aydın görünür. Günəşdən uzaq olan xarici kənar daha bozumtul olub səmanın fonunda zəif mavi rəngə çalır.
Az-az hallarda Günəşi bir deyil, iki belə dairə əhatə edir. Hərdən işıqlı zolaq üfüqdə paralel olmaqla Günəşdən keçir. Bu vaxt Günəşdən sağda və solda iki parlaq ləkə, yalançı günəşlər əmələ gəlir. Çox az hallarda rəngli gövslər və səmada sanki nəhəng pərgarlarla çəkilmiş və bir-biri ilə kəsişən çevrələr görünür. Bu işıqlı qövsləri və halqaları qalo adlandırırlar. Onlar nəinki gündüz vaxtı Günəşin yaxınlığında, hətta gecə vaxtı Ayın ətrafında da əmələ gəlir. Bu vaxt onlar daha qəşəngolur.
Çox vaxt kiçik ölçülü qalolar müşahidə olunur. Bu, Günəşin və ya Ayın ətrafında əmələ gələn və bucaq radiusu 220 olan işıq halqalarıdır. Böyük qaloların bucaq radiusu 460 -yə yaxındar. Bəzən bu qaloların ayrı-ayrı sahələri daha parlaq olub, yalançı Günəş deyilən parheliləri («para» - yaxın, «helios» - Günəş) yaradır. Səbəbi işığın kristallarda sınması ilə bağlı olan bu qalolar azacıq da olsa həmişə göy qurşağının rəng çalarlarına malik olur ki, bu da işığın dispersiyası ilə izah olunur.
Çox ehtimal ki, səmadakı ən gözəl təzahürlərdən biz daha tez-tez qalonu müşahidə edirik. Lakin ona çox az diqqət veririk. Əslində isə onun səmada görünməsi bizə çox şey deyə bilər. Əgər göy qurşağı bizə atmosferdəki su damcıları haqqında nə isə söyləyə bilirdisə, onda qalo bizə qarı, yağışı və dolunu əmələ gətirən buz kristalları haqqında çox şey söyləyə bilər.
Damcılarda yaranan göy qurşağı kimi qalo da kristallarda yaranır. Lakin bütün damcılar qovuqcuq kimi eyni formaya malikdir. Atmosferdə üzən buz kristalları isə forma və ölçü cəhətcə çox müxtəlifdir. Bundan başqa hər bir kristal müxtəlif vəziyyətlərdə ola bilər.
Atmosferdə buz istənilən müxtəlif formada, məsələn, çox kiçik buz iynəciklərindən tutmuş, qəşəng qar dənəciyinə kimi müşahidə oluna bilər. Çox vaxt bu kristallar yastı ulduz lövhəcikləri, altıbucaqlı və təsadüfü hallarda üçbucaqlı lövhəciklər şəklində olur. Bu qar dənəciklərini asanlıqla müşahidə edə bilərik. Qışda qar vaxtı onları geydiyimiz paltonun üzərində görmək olar. Prizma və ya iynə şəkilli buz kristalları isə çox kiçik olduqları üçün onları yalnız mikroskopla görmək mümkündür. Məlumdur ki, belə kiçik buz kristalları atmosferin yuxarı qatlarında əmələ gəlir. Onlar 7 --10 kilometr hündürlükdə yerləşən lələkvari buludlların yaranmasına səbəb olur. Belə buz iynəciklərinin altı tərəfi olur.
Bu cür mikroskopik kristal ehmalca aşağı düşə-düşə uzun müddət atmosferdə üzə bilər. Üzə-üzə o, özünün yan tərəfi və ya oturacağı istiqamətdə Günəşə doğru dönə bilər. Əgər Günəş şüası kristalın yan tərəfinə düşərsə, ondan sınaraq onun digər yan tərəfindən çıxa bilər. Düşən şüaların müəyyən qismi elə düşür ki, işıq kristaldan sınaraq 220 və ya buna yaxın bucaq altında çıxır.Onda müşahidəçinin gözünə düşən şüalar elə təsəvvür yaradır ki, guya onlar işıqlanan cismin ətrafında 220-lik bucaq altında yerləşmiş halqa əmələ gətirən bir neçə mənbədən çıxır.
Əgər kristallar yastı düzgün oturacağa malikdirsə, onda şüa oturacağa düşərək, sınıb 460-lik bucaq altında çıxacaqdır. Bu vaxt qalonun ikinci, böyk halqası yaranacaqdır.
Günəş ətrafında yaranan iki konsentrik halqa (böyüyü 460, kiçiyi 220), yəni bu iki qalo digərlərinə nisbətən tez-tez müşahidə olunur. Bu onu göstərir ki, buz kristalları atmosferdə nizamsız, həm şaquli istiqamətdə, həm də maili istiqamətdə hərəkət edir.
Məlum olan böyük ölçülü qalolardan, tez-tez təkrar olunan məşhur «Brohen görünməsini» misal göstərmək olar. Bu qalo Günəş ətrafında əmələ gələn nəhəng işıq halqalarından ibarətdir. Bu vaxt səmanın dumanlı fonunda müşahidəçilərin siluetləri get-gedə böyüyərək onların bütün hərəkətlərini əks etdirir.
qalo, от, ἅλως, dairə, disk, eləcə, aura, nimb, oreol, günəşin, ətrafında, dairəvi, şəkilli, optik, feneomen, mündəricat, yaranma, fizikası, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidləryaranma, fizikası, redaktəatmosferin, yuxarı, qatlarındakı, buludlar, kiçicik, kr. Qalo ot q yun ἅlws daire disk elece de aura nimb oreol Gunesin etrafinda dairevi sekilli optik feneomen Mundericat 1 Yaranma fizikasi 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerYaranma fizikasi RedakteAtmosferin yuxari qatlarindaki buludlar kicicik buz kristallarindan ibaret olur Isigin bu cur kristallarda sinmasi ve eks olunmasi ile bagli olan bir cox murekkeb optik tezahurler toplusuna qalo deyilir Tez tez semanin uzunu yungul lelekvari buludlar ortdukde Gunesin etrafinda isiqli halqa emele gelir Onun Gunese yonelmis daxili kenari qirmizimtil renge boyanaraq daha aydin gorunur Gunesden uzaq olan xarici kenar daha bozumtul olub semanin fonunda zeif mavi renge calir Az az hallarda Gunesi bir deyil iki bele daire ehate edir Herden isiqli zolaq ufuqde paralel olmaqla Gunesden kecir Bu vaxt Gunesden sagda ve solda iki parlaq leke yalanci gunesler emele gelir Cox az hallarda rengli govsler ve semada sanki neheng pergarlarla cekilmis ve bir biri ile kesisen cevreler gorunur Bu isiqli qovsleri ve halqalari qalo adlandirirlar Onlar neinki gunduz vaxti Gunesin yaxinliginda hetta gece vaxti Ayin etrafinda da emele gelir Bu vaxt onlar daha qesengolur Cox vaxt kicik olculu qalolar musahide olunur Bu Gunesin ve ya Ayin etrafinda emele gelen ve bucaq radiusu 220 olan isiq halqalaridir Boyuk qalolarin bucaq radiusu 460 ye yaxindar Bezen bu qalolarin ayri ayri saheleri daha parlaq olub yalanci Gunes deyilen parhelileri para yaxin helios Gunes yaradir Sebebi isigin kristallarda sinmasi ile bagli olan bu qalolar azaciq da olsa hemise goy qursaginin reng calarlarina malik olur ki bu da isigin dispersiyasi ile izah olunur Cox ehtimal ki semadaki en gozel tezahurlerden biz daha tez tez qalonu musahide edirik Lakin ona cox az diqqet veririk Eslinde ise onun semada gorunmesi bize cox sey deye biler Eger goy qursagi bize atmosferdeki su damcilari haqqinda ne ise soyleye bilirdise onda qalo bize qari yagisi ve dolunu emele getiren buz kristallari haqqinda cox sey soyleye biler Damcilarda yaranan goy qursagi kimi qalo da kristallarda yaranir Lakin butun damcilar qovuqcuq kimi eyni formaya malikdir Atmosferde uzen buz kristallari ise forma ve olcu cehetce cox muxtelifdir Bundan basqa her bir kristal muxtelif veziyyetlerde ola biler Atmosferde buz istenilen muxtelif formada meselen cox kicik buz iyneciklerinden tutmus qeseng qar deneciyine kimi musahide oluna biler Cox vaxt bu kristallar yasti ulduz lovhecikleri altibucaqli ve tesadufu hallarda ucbucaqli lovhecikler seklinde olur Bu qar deneciklerini asanliqla musahide ede bilerik Qisda qar vaxti onlari geydiyimiz paltonun uzerinde gormek olar Prizma ve ya iyne sekilli buz kristallari ise cox kicik olduqlari ucun onlari yalniz mikroskopla gormek mumkundur Melumdur ki bele kicik buz kristallari atmosferin yuxari qatlarinda emele gelir Onlar 7 10 kilometr hundurlukde yerlesen lelekvari buludllarin yaranmasina sebeb olur Bele buz iyneciklerinin alti terefi olur Bu cur mikroskopik kristal ehmalca asagi duse duse uzun muddet atmosferde uze biler Uze uze o ozunun yan terefi ve ya oturacagi istiqametde Gunese dogru done biler Eger Gunes suasi kristalin yan terefine duserse ondan sinaraq onun diger yan terefinden cixa biler Dusen sualarin mueyyen qismi ele dusur ki isiq kristaldan sinaraq 220 ve ya buna yaxin bucaq altinda cixir Onda musahidecinin gozune dusen sualar ele tesevvur yaradir ki guya onlar isiqlanan cismin etrafinda 220 lik bucaq altinda yerlesmis halqa emele getiren bir nece menbeden cixir Eger kristallar yasti duzgun oturacaga malikdirse onda sua oturacaga duserek sinib 460 lik bucaq altinda cixacaqdir Bu vaxt qalonun ikinci boyk halqasi yaranacaqdir Gunes etrafinda yaranan iki konsentrik halqa boyuyu 460 kiciyi 220 yeni bu iki qalo digerlerine nisbeten tez tez musahide olunur Bu onu gosterir ki buz kristallari atmosferde nizamsiz hem saquli istiqametde hem de maili istiqametde hereket edir Melum olan boyuk olculu qalolardan tez tez tekrar olunan meshur Brohen gorunmesini misal gostermek olar Bu qalo Gunes etrafinda emele gelen neheng isiq halqalarindan ibaretdir Bu vaxt semanin dumanli fonunda musahidecilerin siluetleri get gede boyuyerek onlarin butun hereketlerini eks etdirir Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteXarici kecidler RedakteBlog nablyudenij galo so vsego mira Vikianbarda Qalo ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Qalo amp oldid 4717394, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
