Qızxanım — Azərbaycan şairi və Qarabağ xanlığının vəziri Molla Pənah Vaqifin həyat yoldaşı. Yusif Vəzir Çəmənzəminli "İki od arasında" əsərində o, Vaqifin ölümündən sonra sıra ilə Məhəmməd bəy Sarıcalı-Cavanşirlə, Sarıcalı Hüseyn bəylə, Mustafa xanla və mayor Abbasqulu ağa ilə evlənmişdir.
Həyatı
| ]
Araz Dadaşzadəyə görə, Molla Pənah Vaqifin iki həyat yoldaşı var idi. Onların adı Mədinə və Qızxanım idi.
Salman Mümtaz qeyd edirdi: "Cürbəcür fəlakətlər və dürlü-dürlü, növbənöv hadisələr və faciələrin şahidi-möhtəşəmi olan Vaqif ən yaxın rəfiq və əhbabını, hətta altuna, cəvahirata susamış rəfiqeyi-həyatını-Qızxanımı böylə bivəfa və xain görərkən üstüörtülü olaraq bu son şeirini söyləmişdir:"
Dövlətü iqbalü malın axırın gördüm tamam,
Həşmətü cahü cəlalın axırın gördüm tamam,
Zülfü ruyü xəttü xalın axırın gördüm tamam,
Həmdəmi-sahibcəmalın axırın gördüm tamam,
Başədək bir hüsnü surət, qəddü qamət görmədim.
Bəzi tədqiqatlarda qeyd edilir ki, Molla Pənah Vaqifin ölümü həyat yoldaşı Qızxanıma görə baş vermişdir. Molla Pənah Vaqif Qarabağ taxtına iddiaçı olan Məhəmməd bəy Sarıcalı-Cavanşir tərəfindən öldürülmüşdür. Vaqif "Qızxanımın gözəlliyi uğrunda" oğlu ilə birlikdə Cıdır düzündə öldürülərək basdırılmışdır.Yusif Vəzir Çəmənzəminli "İki od arasında" əsərində bu hadisəni belə təsvir edir:
| "İki aydan sonra İbrahim xan Dağıstandan qayıtdı. Məmməd bəyin tərəfdarları tutulub, cəllad əlinə verildi. Məmməd bəyə isə Şişəni tərk etməsi işarə olundu. Məmməd bəy Vaqifin arvadı Qızxanımla evlənmişdi, onu götürdü və şahın xəzinəsindən əlinə keçən sərvəti də atlara yükləyib, Qaladan çıxdı. Bir müddət Tərtərin qırağındakı Kələntərli mülkündə yaşadı. Sonra Şirvan xanı Mustafaya məktub yazıb, qızını ona verəcəyini və özünü də vəliəhd təyin edəcəyini bildirib, onu Şirvana apardı. Şirvanda Məmməd bəyin xəzinəsi əlindən alındı, özü də zəncirləndi. Mustafa xan atası Ağası xanın və qardaşlarının qisasını almaq üçün Məmməd bəyə işgəncə verərək öldürtdü. Şair Valeh Məmməd bəyi belə tərif edir: Məmməd bəy kimi cəllad – xunfəşan Qızxanım dul qalıb, Sarıcalı Hüseyn bəyə ərə getdi. Bir çapavulda Hüseyn bəy öldürülüb, Qızxanım yenə dul qaldı. Sonra Mustafa xana ərə getdi, iki oğlu olduqdan sonra Mustafa xan onu boşadı. Nəhayət, Qarabağa qayıdıb, mayor Abbasqulu ağa ilə evləndi." |
Mədəniyyətdə
| ]Yusif Vəzir Çəmənzəminli "İki od arasında" əsərində Molla Pənah Vaqifin həyat yoldaşı Qızxanımın və oğlu Qasım ağanın personajlarını yaratmışdır. Romanda Vaqif Mədəni adlı qadına aşiq olur və onunla günlərini keçirir. Buna görə də Qızxanım qəmgin olur.
İstinadlar
| ]- Molla Pənah Vaqif. Həyatı və yaradıcılığı (kollektiv), 2022. səh. 24
- Molla Pənah Vaqif. Həyatı və yaradıcılığı (kollektiv), 2022. səh. 307
- Molla Pənah Vaqif. Həyatı və yaradıcılığı (kollektiv), 2022. səh. 27
- Molla Pənah Vaqif: sələflər və xələflər – Erkən yeni dövr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri, 2017. səh. 31
- Molla Pənah Vaqif. Həyatı və yaradıcılığı (kollektiv), 2022. səh. 25
Ədəbiyyat
| ]- Molla Pənah Vaqif. Həyatı və yaradıcılığı (kollektiv). Sənətkarın elmi pasportu–31. Bakı, "Elm və təhsil", 2022, 342 səh.
- "Molla Pənah Vaqif: sələflər və xələflər – Erkən yeni dövr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri" mövzusunda XV ənənəvi respublika elmi-nəzəri konfransının materialları, (Bakı, 20 oktyabr 2017), 97 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Qizxanim Azerbaycan sairi ve Qarabag xanliginin veziri Molla Penah Vaqifin heyat yoldasi Yusif Vezir Cemenzeminli Iki od arasinda eserinde o Vaqifin olumunden sonra sira ile Mehemmed bey Saricali Cavansirle Saricali Huseyn beyle Mustafa xanla ve mayor Abbasqulu aga ile evlenmisdir Heyati span Qizxanimin heyat yoldasi Molla Penah Vaqif Araz Dadaszadeye gore Molla Penah Vaqifin iki heyat yoldasi var idi Onlarin adi Medine ve Qizxanim idi Salman Mumtaz qeyd edirdi Curbecur felaketler ve durlu durlu novbenov hadiseler ve facielerin sahidi mohtesemi olan Vaqif en yaxin refiq ve ehbabini hetta altuna cevahirata susamis refiqeyi heyatini Qizxanimi boyle bivefa ve xain gorerken ustuortulu olaraq bu son seirini soylemisdir Dovletu iqbalu malin axirin gordum tamam Hesmetu cahu celalin axirin gordum tamam Zulfu ruyu xettu xalin axirin gordum tamam Hemdemi sahibcemalin axirin gordum tamam Basedek bir husnu suret qeddu qamet gormedim Bezi tedqiqatlarda qeyd edilir ki Molla Penah Vaqifin olumu heyat yoldasi Qizxanima gore bas vermisdir Molla Penah Vaqif Qarabag taxtina iddiaci olan Mehemmed bey Saricali Cavansir terefinden oldurulmusdur Vaqif Qizxanimin gozelliyi ugrunda oglu ile birlikde Cidir duzunde oldurulerek basdirilmisdir Yusif Vezir Cemenzeminli Iki od arasinda eserinde bu hadiseni bele tesvir edir Iki aydan sonra Ibrahim xan Dagistandan qayitdi Memmed beyin terefdarlari tutulub cellad eline verildi Memmed beye ise Siseni terk etmesi isare olundu Memmed bey Vaqifin arvadi Qizxanimla evlenmisdi onu goturdu ve sahin xezinesinden eline kecen serveti de atlara yukleyib Qaladan cixdi Bir muddet Terterin qiragindaki Kelenterli mulkunde yasadi Sonra Sirvan xani Mustafaya mektub yazib qizini ona vereceyini ve ozunu de veliehd teyin edeceyini bildirib onu Sirvana apardi Sirvanda Memmed beyin xezinesi elinden alindi ozu de zencirlendi Mustafa xan atasi Agasi xanin ve qardaslarinin qisasini almaq ucun Memmed beye isgence vererek oldurtdu Sair Valeh Memmed beyi bele terif edir Memmed bey kimi cellad xunfesan Gormemisdi hergiz dideyi cahan Heyf ki basadek surmedi dovran Getdi ureyinde arzuman hani Qizxanim dul qalib Saricali Huseyn beye ere getdi Bir capavulda Huseyn bey oldurulub Qizxanim yene dul qaldi Sonra Mustafa xana ere getdi iki oglu olduqdan sonra Mustafa xan onu bosadi Nehayet Qarabaga qayidib mayor Abbasqulu aga ile evlendi Medeniyyetde span Yusif Vezir Cemenzeminli Iki od arasinda eserinde Molla Penah Vaqifin heyat yoldasi Qizxanimin ve oglu Qasim aganin personajlarini yaratmisdir Romanda Vaqif Medeni adli qadina asiq olur ve onunla gunlerini kecirir Buna gore de Qizxanim qemgin olur Istinadlar span Molla Penah Vaqif Heyati ve yaradiciligi kollektiv 2022 seh 24 Molla Penah Vaqif Heyati ve yaradiciligi kollektiv 2022 seh 307 Molla Penah Vaqif Heyati ve yaradiciligi kollektiv 2022 seh 27 Molla Penah Vaqif selefler ve xelefler Erken yeni dovr elyazmalari ve Azerbaycan medeniyyetinin tarixi problemleri 2017 seh 31 Molla Penah Vaqif Heyati ve yaradiciligi kollektiv 2022 seh 25 Edebiyyat span Molla Penah Vaqif Heyati ve yaradiciligi kollektiv Senetkarin elmi pasportu 31 Baki Elm ve tehsil 2022 342 seh Molla Penah Vaqif selefler ve xelefler Erken yeni dovr elyazmalari ve Azerbaycan medeniyyetinin tarixi problemleri movzusunda XV enenevi respublika elmi nezeri konfransinin materiallari Baki 20 oktyabr 2017 97 s Molla Penah VaqifXatiresiMolla Penah Vaqifin ve Molla Veli Vidadinin xatire muzeyi Molla Penah Vaqifin bustu Vaqif turbesiFilmoqrafiyaVaqif film 1968 Molla Penah Vaqif film 1990 Qetl gunu film 1990 DigerVaqif dram Vaqif Poeziya Gunleri Qizxanim Medine Kateqoriyalar Azerbaycan xanliqlari dovru qadinlariMolla Penah Vaqif