Polyaroqrafiya – kimyəvi proseslərin kinetikasının tədqiqi, maddələrin elektrokimyəvi analizinin əsas üsullarından biridir.
Üsulun yaranması
Su məhluluna batırılmış civə damcısına yüklənmiş gərginliyin səthi dartılmanın miqdarına olan təsirini öyrənərkən 1922-ci ildə Y. Qeyrovski tərəfindən təklif edilib. O, diqqət yetirib ki, civədən keçən cərəyan məhlulun tərkibindən asılıdır. Bu ideyanı təkmilləşdirib o, cərəyanın civə-damcı elektrodunda olan gərginlikdən asılılığın dəyişməsinə əsaslanan üsul yaradır. Alınan asılılıqlar, başqa adla voltamper əyriləri və ya voltamperoqrammlar məhlulun tərkibindən asılıdır və məhlulda olan mikroqarışıqların eyni anda keyfiyyət və kəmiyyət analizinin aparılmasına imkan verir. 1959-cu ildə bu üsula gorə Qeyrovski Nobel mükafatına layiq görülür.
Üsulun prinsipi
Elektrik cərəyanının su məhlulundan keçməsi, elektrolitik dissosasiya nəticəsində yaranmış ionların hərəkəti ilə əlaqəlidir. Cərəyanın civədən, başqa metall və karbon materiallardan keçməsi isə - elektronların hərəkəti ilə. Buna görə də, elektrod/məhlul sərhədində nə isə baş verməlidir ki, ion axını elektron axınına keçsin, yoxsa cərəyan olmayacaq. Bu prosess elektrokimyəvi reaksiya kimi təsəvvür olunur. Reaksiyaya girmiş maddənin miqdarı Faradey qanunu ilə təyin edilir, yəni elektroddan keçmiş yükə mütənasib olaraq: M = Mekv*Q/zF, (1) M- reaksiyaya girmiş maddənin kütləsi, Mekv – reaksiyaya girmiş maddənin ekvivalent kütləsi, Q – elektroddan keçmiş yük, z – bir ionun və ya bir molekulun çevrilməsində iştirak edən elektronların miqdarı, F – mütənasiblik əmsalı verən Faradey ədədi. Üsul, polyaroqramm adlanan cərəyan şiddətinin elektrokimyəvi özəyə yüklənmiş gərginlikdən asılılıq əyrilərinin analizinə əsaslanıb. Polyarlaşan gərginliyin forma və sürətindən asılı olaraq sabitcərəyanlı, dəyişəncərəyanlı, yüksəktezlikli, impulsiv, ossiloqrafik polyaroqrafiya ayırd edilir, üsulun variantları müxtəlif həssaslıq (maddənin təyin edilə bilən minimal qatılığı) və icazə qabiliyyəti (təyin olunan və müşaiyət edən komponentlərin qatılığlarının icazə verilən nisbəti). Polyaroqrafiya üçün özəkdə polyarlaşan və polyarlaşmayan elektrodlar mövcuddur, birincinin sahəsi ikincisindən xeyli kiçik olmalıdır – bu halda onun üzərində gedən elektrod reaksiyası məhlulda hiss ediləcək kimyəvi dəyişikliklər və ya potensiyallar fərqininin dəyişməsini doğurmur. Polyarlaşma elektrodu kimi civə-damcı elektrodu, stasionar civə elektrodu, bərk elektrodlardan qrafit, nəcib metallar və s. istifadə oluna bilər.
Niyə civə?
Polyaroqrafiyanın ilk variantlarında civə elektrodunun seçilməsi təsadüfi deyil. Tərkibində aktiv olmayan duzlar olan su məhlulundakı civə elektrodunun üzərində, gərginliyin geniş diapazonunda cərəyanın elektroddan keçməsi ilə əlaqəli heç bir reaksiya getmir. Buna görə də, əgər civə-damcı elektroduna hansısa gərginlik verilmirsə, cərəyan sıfır olaraq qalır, çünki elektrodun üzərində heç bir reaksiya getmir. Bu cür elektrod polyarlaşan elektrod sayılır, bu halda elektroddakı potensialın tarazlıq ədədindən yayınması deməkdir. Gərginliyi dəyişmək imkanı voltamperoqrammı ölçmək imkanı verir. Əks misal kimi – adətən platin elektrod su məhlulunda. Platinin yüksək katalitik xassələri hesabına, platinə mənfi gərginliklər verdikdə müvafiq cərəyanın keçməsi ilə hidrogen ayrılır (suyun reduksiya olunması), müsbət gərginliklər verdikdə isə - müvafiq cərəyanın keçməsi ilə oksigen (suyun oksidləşməsi) ayrılır. Buna görədə su məhlulunda platin elektrodun üzərində xeyli cərəyan yaratmadan gərginliyi sərbəst dəyişmək mümkün deyil. Bu cür elektrod “polyarlaşmayan” elektrod adlanır. Onun üçün gərginliyi sərbəst dəyişmək və analitik voltamperoqrammı ölçmək olmaz. Damcılayan elektrod hər zaman ötürücünün səthini yəniləməyə imkan verir. Civənin kimyəvi xassələri ilə əlaqəli olaraq civə elektrodunun başqa üstünlükləridə var. Təəssüf ki, civə toksik olduğu üçün bu bir qədər korlanır.
Üsulun tətbiqi
Polyaroqrafiya metallurgiyada, geologiyada, üzvi kimyada, tibbdə, elektrokimyada bir sıra ionların (kadmium, sink və s.) təyinində, üzvi maddələrin (aminturşuların, vitaminlərin), fotoelektrokimyəvi özəklərdə baş verən fotokimyəvi və elektrod reaksiyalarının mexanizminin öyrənilməsi üçün geniş istifadə olunur.
Mənbə
Гейровский Я. Полярографический метод. Теория и практическое применение: Пер. с чеш. (переработано и дополнено автором для русского издания). — Л.: ОНТИ, 1937. — 223 с.
Гейровский Я., Кута Я. Основы полярографии: Пер. с чеш / Под ред. С. Г. Майрановского. — М.: Мир, 1965. — 559 с.
Крюкова Т. А., Синякова С. И., Арефьева Т. В. Полярографический анализ. — М.: Госхимиздат, 1959. — 772 с.
Цфасман С. Б. Электронные полярографы. — М.: Металлургия, 1960. — 169 с.
Виноградова Е. Н., Галлай З. А., Финогенова З. И. Методы полярографического и амперометрического анализа. — М: Изд-во Моск. ун-та, 1960. — 280 с.
Пац Р. Г., Васильева Л. Н. Методы анализа с использованием полярографии переменного тока. — М.: Металлургия, 1967. — 116 с.
Брук Б. С. Полярографические методы. — 2-е изд. — М.: Энергия, 1972. — 160 с.
Майрановский С. Г. Каталитические и кинетические волны в полярографии. — М.: Наука, 1966. — 288 с.
Майрановский С. Г. Двойной слой и его эффекты в полярографии. — М.: Наука, 1971. — 88 с.
Майрановский С. Г., Страдынь Я. П., Безуглый В. Д. Полярография в органической химии. — Л.: Химия, 1975. — 351 с.
Турьян Я. И. Химические реакции в полярографии. — М.: Химия, 1980. — 336 с.
Салихджанова Р. М.-Ф., Гинзбург Г. И. Полярографы и их эксплуатация в практическом анализе и исследованиях. — М.: Химия, 1988. — 160 с. — ISBN 5-7245-0082-5.
Безуглый В. Д. Полярография в химии и технологии полимеров. — 3-е изд., перераб. и доп. — М.: Химия, 1989. — 252 с.
Oktyabr 07, 2021
polyaroqrafiya, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, kimyəvi, proseslərin, kinetikasının, tədqiqi, maddələrin, elektrokimyəvi, analizinin, əsas, üsullarından, biridir, mündəric. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Polyaroqrafiya kimyevi proseslerin kinetikasinin tedqiqi maddelerin elektrokimyevi analizinin esas usullarindan biridir Mundericat 1 Usulun yaranmasi 2 Usulun prinsipi 3 Niye cive 4 Usulun tetbiqi 5 MenbeUsulun yaranmasi RedakteSu mehluluna batirilmis cive damcisina yuklenmis gerginliyin sethi dartilmanin miqdarina olan tesirini oyrenerken 1922 ci ilde Y Qeyrovski terefinden teklif edilib O diqqet yetirib ki civeden kecen cereyan mehlulun terkibinden asilidir Bu ideyani tekmillesdirib o cereyanin cive damci elektrodunda olan gerginlikden asililigin deyismesine esaslanan usul yaradir Alinan asililiqlar basqa adla voltamper eyrileri ve ya voltamperoqrammlar mehlulun terkibinden asilidir ve mehlulda olan mikroqarisiqlarin eyni anda keyfiyyet ve kemiyyet analizinin aparilmasina imkan verir 1959 cu ilde bu usula gore Qeyrovski Nobel mukafatina layiq gorulur Usulun prinsipi RedakteElektrik cereyaninin su mehlulundan kecmesi elektrolitik dissosasiya neticesinde yaranmis ionlarin hereketi ile elaqelidir Cereyanin civeden basqa metall ve karbon materiallardan kecmesi ise elektronlarin hereketi ile Buna gore de elektrod mehlul serhedinde ne ise bas vermelidir ki ion axini elektron axinina kecsin yoxsa cereyan olmayacaq Bu prosess elektrokimyevi reaksiya kimi tesevvur olunur Reaksiyaya girmis maddenin miqdari Faradey qanunu ile teyin edilir yeni elektroddan kecmis yuke mutenasib olaraq M Mekv Q zF 1 M reaksiyaya girmis maddenin kutlesi Mekv reaksiyaya girmis maddenin ekvivalent kutlesi Q elektroddan kecmis yuk z bir ionun ve ya bir molekulun cevrilmesinde istirak eden elektronlarin miqdari F mutenasiblik emsali veren Faradey ededi Usul polyaroqramm adlanan cereyan siddetinin elektrokimyevi ozeye yuklenmis gerginlikden asililiq eyrilerinin analizine esaslanib Polyarlasan gerginliyin forma ve suretinden asili olaraq sabitcereyanli deyisencereyanli yuksektezlikli impulsiv ossiloqrafik polyaroqrafiya ayird edilir usulun variantlari muxtelif hessasliq maddenin teyin edile bilen minimal qatiligi ve icaze qabiliyyeti teyin olunan ve musaiyet eden komponentlerin qatiliglarinin icaze verilen nisbeti Polyaroqrafiya ucun ozekde polyarlasan ve polyarlasmayan elektrodlar movcuddur birincinin sahesi ikincisinden xeyli kicik olmalidir bu halda onun uzerinde geden elektrod reaksiyasi mehlulda hiss edilecek kimyevi deyisiklikler ve ya potensiyallar ferqininin deyismesini dogurmur Polyarlasma elektrodu kimi cive damci elektrodu stasionar cive elektrodu berk elektrodlardan qrafit necib metallar ve s istifade oluna biler Niye cive RedaktePolyaroqrafiyanin ilk variantlarinda cive elektrodunun secilmesi tesadufi deyil Terkibinde aktiv olmayan duzlar olan su mehlulundaki cive elektrodunun uzerinde gerginliyin genis diapazonunda cereyanin elektroddan kecmesi ile elaqeli hec bir reaksiya getmir Buna gore de eger cive damci elektroduna hansisa gerginlik verilmirse cereyan sifir olaraq qalir cunki elektrodun uzerinde hec bir reaksiya getmir Bu cur elektrod polyarlasan elektrod sayilir bu halda elektroddaki potensialin tarazliq ededinden yayinmasi demekdir Gerginliyi deyismek imkani voltamperoqrammi olcmek imkani verir Eks misal kimi adeten platin elektrod su mehlulunda Platinin yuksek katalitik xasseleri hesabina platine menfi gerginlikler verdikde muvafiq cereyanin kecmesi ile hidrogen ayrilir suyun reduksiya olunmasi musbet gerginlikler verdikde ise muvafiq cereyanin kecmesi ile oksigen suyun oksidlesmesi ayrilir Buna gorede su mehlulunda platin elektrodun uzerinde xeyli cereyan yaratmadan gerginliyi serbest deyismek mumkun deyil Bu cur elektrod polyarlasmayan elektrod adlanir Onun ucun gerginliyi serbest deyismek ve analitik voltamperoqrammi olcmek olmaz Damcilayan elektrod her zaman oturucunun sethini yenilemeye imkan verir Civenin kimyevi xasseleri ile elaqeli olaraq cive elektrodunun basqa ustunlukleride var Teessuf ki cive toksik oldugu ucun bu bir qeder korlanir Usulun tetbiqi RedaktePolyaroqrafiya metallurgiyada geologiyada uzvi kimyada tibbde elektrokimyada bir sira ionlarin kadmium sink ve s teyininde uzvi maddelerin amintursularin vitaminlerin fotoelektrokimyevi ozeklerde bas veren fotokimyevi ve elektrod reaksiyalarinin mexanizminin oyrenilmesi ucun genis istifade olunur Menbe RedakteGejrovskij Ya Polyarograficheskij metod Teoriya i prakticheskoe primenenie Per s chesh pererabotano i dopolneno avtorom dlya russkogo izdaniya L ONTI 1937 223 s Gejrovskij Ya Kuta Ya Osnovy polyarografii Per s chesh Pod red S G Majranovskogo M Mir 1965 559 s Kryukova T A Sinyakova S I Arefeva T V Polyarograficheskij analiz M Goshimizdat 1959 772 s Cfasman S B Elektronnye polyarografy M Metallurgiya 1960 169 s Vinogradova E N Gallaj Z A Finogenova Z I Metody polyarograficheskogo i amperometricheskogo analiza M Izd vo Mosk un ta 1960 280 s Pac R G Vasileva L N Metody analiza s ispolzovaniem polyarografii peremennogo toka M Metallurgiya 1967 116 s Bruk B S Polyarograficheskie metody 2 e izd M Energiya 1972 160 s Majranovskij S G Kataliticheskie i kineticheskie volny v polyarografii M Nauka 1966 288 s Majranovskij S G Dvojnoj sloj i ego effekty v polyarografii M Nauka 1971 88 s Majranovskij S G Stradyn Ya P Bezuglyj V D Polyarografiya v organicheskoj himii L Himiya 1975 351 s Turyan Ya I Himicheskie reakcii v polyarografii M Himiya 1980 336 s Salihdzhanova R M F Ginzburg G I Polyarografy i ih ekspluataciya v prakticheskom analize i issledovaniyah M Himiya 1988 160 s ISBN 5 7245 0082 5 Bezuglyj V D Polyarografiya v himii i tehnologii polimerov 3 e izd pererab i dop M Himiya 1989 252 s Menbe https az wikipedia org w index php title Polyaroqrafiya amp oldid 4343184, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
