Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Parametrik dövrə xassələri zamandan asılı olan və qeyri-stasionar sistem operatoru T(t) ilə xarakterizə olunan xətti dövrədir [1]. Belə dövrəyə dəyişən parametrli dövrə də deyilir. Parametrik dövrələrdə giriş siqnalının ugir(t) çevrilmə qanunu uçıx(t) = T(t)• ugir(t) kimidir. Parametrik dövrə termini xətti dövrənin tərkibində parametrlərindən heç olmazsa biri zaman funksiyası olan elementin olması ilə əlaqədardır. Radiotexnikada rezistiv R(t), tutum C(t) və induktiv L(t) parametrik elementlərdən istifadə olunur.
Xətti və qeyri-xətti parametrik dövrələri fərqləndirirlər. Xətti parametrik dövrələrdə elementlərin parametrləri qoşulan gərginlikdən asılı olmur. Lakin reaktiv elementlərdən heç olmazsa biri zamanca dəyişir. Xətti parametrik dövrələr dəyişən əmsallı xətti diferensial tənliklərlə ifadə olunur, məsələn, d2x/dt2+a1•(dx/dt)+a0(t)•x=f(t), burada x — dövrənin elementindəki cərəyan və ya gərginlik, f(t) — xarici təsirdir. Xətti parametrik sistemin fərqləndirici xüsusiyyəti elementin parametrini idarə edən köməkçi rəqs mənbəyinin olmasıdır. Tərkibində qeyri-xətti reaktiv müqavimət olan dövrəyə böyük və kiçik gərginliklərin birgə təsiri zamanı kiçik gərginlik üçün dövrə xətti, böyük gərginlik üçün isə qeyri-xətti olur. Bu halda qeyri-xətti parametrik dövrələr dəyişən əmsallı qeyri-xətti diferensial tənliklərlə ifadə olunurlar. Parametrik dövrələr əsasında parametrik generatorlar və gücləndiricilər yaradılırlar. Parametrik generasiya və güclənmə, tərkibində reaktiv element olan konturun reaktiv parametrinin dəyişməsi zamanı, dəyişmə tezliyi ilə konturun rezonans tezliyinin müəyyən nisbətində, kontura itkiləri kompensasiya edən enerji daxil edilməsi hesabına mümkün olur. Parametrik dövrəyə enerjinin daxil edilməsi prosesinə enerjinin doldurulması (rus: накачка энергии) deyilir. Doldurma kontura mənfi müqavimətin daxil edilməsinə ekvivalentdir. Əgər bu halda konturun itki müqaviməti mənfi olursa, rəqslərin parametrik oyadılması (avtogenerasiya) baş verir, əgər itki müqaviməti nəticədə müsbət qalırsa, onda kontur gücləndirici kimi işləyir. Radiotexnikada parametrik dövrələrə ayrılan mühüm rol, onların giriş siqnalının spektrini çevirmək qabiliyyəti və az küylü parametrik gücləndiricilərin yaradılmasının mümkünlüyü ilə əlaqədardır. Enerjinin doldurulması xarici mənbə tərəfindən həyata keçirildiyi üçün istənilən parametrik dövrədə doldurma tezlikli rəqslər mövcud olur. Bundan əlavə parametrik dövrədə generasiya və ya güclənmə həyata keçirilən bir, iki və ya daha çox işçi tezlik mövcud olur. İşçi tezliklərin sayından asılı olaraq bir- və çoxtezlikli parametrik qurğuları fərqləndirirlər. Gücləndiricilərin və avtogeneratorların sxemlərində rəqslərin güclənməsi və oyadılması sabit gərginlik mənbəyinin enerjisi hesabına təmin olunur. Enerji nöqteyi-nəzərindən bu qurğular sabit gərginlik enerjisini dəyişən gərginlik enerjisinə çevirən qurğulardır. Parametrik gücləndiricilərdə və avtogeneratorlarda enerjinin ötürülmə mexanizmi fərqlənir: enerji sistemə reaktiv parametrin müəyyən tezliklə dəyişməsi yolu ilə daxil edilir. Parametrin dəyişmə tezliyi oyadılan və ya gücləndirilən rəqslərin tezliyindən fərqlənir. Ona görə də parametrik dövrələrə bir tezlikli dəyişən gərginlik enerjisini digər tezlikli dəyişən gərginlik enerjisinə çevirən qurğular kimi baxılır.
İstinadlar
1. Paşayev A. M., Həsənov A. R. Harmonik siqnalların qeyri-xətti və parametrik çevrilmələri. Bakı: MAA, 2008, 206s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Parametrik dovre xasseleri zamandan asili olan ve qeyri stasionar sistem operatoru T t ile xarakterize olunan xetti dovredir 1 Bele dovreye deyisen parametrli dovre de deyilir Parametrik dovrelerde giris siqnalinin ugir t cevrilme qanunu ucix t T t ugir t kimidir Parametrik dovre termini xetti dovrenin terkibinde parametrlerinden hec olmazsa biri zaman funksiyasi olan elementin olmasi ile elaqedardir Radiotexnikada rezistiv R t tutum C t ve induktiv L t parametrik elementlerden istifade olunur Xetti ve qeyri xetti parametrik dovreleri ferqlendirirler Xetti parametrik dovrelerde elementlerin parametrleri qosulan gerginlikden asili olmur Lakin reaktiv elementlerden hec olmazsa biri zamanca deyisir Xetti parametrik dovreler deyisen emsalli xetti diferensial tenliklerle ifade olunur meselen d2x dt2 a1 dx dt a0 t x f t burada x dovrenin elementindeki cereyan ve ya gerginlik f t xarici tesirdir Xetti parametrik sistemin ferqlendirici xususiyyeti elementin parametrini idare eden komekci reqs menbeyinin olmasidir Terkibinde qeyri xetti reaktiv muqavimet olan dovreye boyuk ve kicik gerginliklerin birge tesiri zamani kicik gerginlik ucun dovre xetti boyuk gerginlik ucun ise qeyri xetti olur Bu halda qeyri xetti parametrik dovreler deyisen emsalli qeyri xetti diferensial tenliklerle ifade olunurlar Parametrik dovreler esasinda parametrik generatorlar ve guclendiriciler yaradilirlar Parametrik generasiya ve guclenme terkibinde reaktiv element olan konturun reaktiv parametrinin deyismesi zamani deyisme tezliyi ile konturun rezonans tezliyinin mueyyen nisbetinde kontura itkileri kompensasiya eden enerji daxil edilmesi hesabina mumkun olur Parametrik dovreye enerjinin daxil edilmesi prosesine enerjinin doldurulmasi rus nakachka energii deyilir Doldurma kontura menfi muqavimetin daxil edilmesine ekvivalentdir Eger bu halda konturun itki muqavimeti menfi olursa reqslerin parametrik oyadilmasi avtogenerasiya bas verir eger itki muqavimeti neticede musbet qalirsa onda kontur guclendirici kimi isleyir Radiotexnikada parametrik dovrelere ayrilan muhum rol onlarin giris siqnalinin spektrini cevirmek qabiliyyeti ve az kuylu parametrik guclendiricilerin yaradilmasinin mumkunluyu ile elaqedardir Enerjinin doldurulmasi xarici menbe terefinden heyata kecirildiyi ucun istenilen parametrik dovrede doldurma tezlikli reqsler movcud olur Bundan elave parametrik dovrede generasiya ve ya guclenme heyata kecirilen bir iki ve ya daha cox isci tezlik movcud olur Isci tezliklerin sayindan asili olaraq bir ve coxtezlikli parametrik qurgulari ferqlendirirler Guclendiricilerin ve avtogeneratorlarin sxemlerinde reqslerin guclenmesi ve oyadilmasi sabit gerginlik menbeyinin enerjisi hesabina temin olunur Enerji noqteyi nezerinden bu qurgular sabit gerginlik enerjisini deyisen gerginlik enerjisine ceviren qurgulardir Parametrik guclendiricilerde ve avtogeneratorlarda enerjinin oturulme mexanizmi ferqlenir enerji sisteme reaktiv parametrin mueyyen tezlikle deyismesi yolu ile daxil edilir Parametrin deyisme tezliyi oyadilan ve ya guclendirilen reqslerin tezliyinden ferqlenir Ona gore de parametrik dovrelere bir tezlikli deyisen gerginlik enerjisini diger tezlikli deyisen gerginlik enerjisine ceviren qurgular kimi baxilir Istinadlar 1 Pasayev A M Hesenov A R Harmonik siqnallarin qeyri xetti ve parametrik cevrilmeleri Baki MAA 2008 206s