Yaşayış yeri Şahbuz rayonunun Kükü kəndi yaxınlığında, dəniz səviyyəsindən 2400 m yüksəklikdə yerləşir. Yaşayış yeri hazırda süni gölün sahilində yerləşir və onun bir qismi su altında qalmışdır. Bu sahədə çoxlu gursulu bulaqlar olduğundan yaşayış yerinin ətrafı indi də maldar əhali tərəfindən yurd yeri kimi istifadə olunur. Bu bulaqların suyunu toplamaq üçün qəza rəisi Şəngirey 1865-ci ildə burada bənd tikdirmiş və Qanlıgöl su anbarını yaratmışdır.
Cənubi Qafqazda Neolit dövrü ilə bağlı əvvəlki tədqiqatlar
Cənubi Qafqazın, o cümlədən Azərbaycanınarxeoloji abidələrinin tədqiqi ilə Daş dövrünün müxtəlif mərhələləri Paleolit dövründən başlayaraq Neolit dövrünədək öyrənilmişdir. Lakin Mezolit dövrü və Mezolitdən Neolitə keçid mərhələsi kifayət qədər tədqiq edilməmişdir. Hazırda Cənubi Qafqazda Neolit dövrünün maddi-mədəniyyəti Şomutəpə-Şulaveri və Kültəpə mədəniyyəti ilə təmsil edilməkdədir. Keramikalı Neolit dövrünün ən qədim abidəsi Naxçıvanda olan Kültəpə yaşayış yeridir. Tədqiqatlar göstərir ki, bu yaşayış yerində həyat e.ə. VII minilliyin ikinci yarısında başlanmışdır. Lakin indiyədək Cənubi Qafqazda keramikasız Neolit dövrünün abidələri öyrənilməmişdir. Hazırda Cənubi Qafqazda Neolit dövrü yalnız keramikalı Neolit dövrünün abidələri ilə təmsil edilməkdədir. Buna görədə keramikalı Neolit dövrünün mənşəyi ilə bağlı qafqazşünas arxeoloqlar arasında bir-birinə zidd iki nəzəriyyə meydana çıxmışdır. Bəzi tədqiqatçılar az miqdarda tapıntılara əsaslanaraq ehtimal edirlər ki, Cənubi QafqazınNeolit mədəniyyəti yerli zəmində yaranmışdır, digərləri isə Cənubi QafqazdaNeolit mədəniyyətinin hazır şəkildə ortaya çıxmasına əsaslanaraq keramikalı Neolit mədəniyyətinin başqa ölkələrdən gətirildiyini söyləyirlər. Belə ki, tədqiqatlar keramikalı Neolit dövründə istehsal təsərrüfatının əsas sahələri olan əkinçilik və maldarlığın artıq formalaşdığını təsdiq edir. Bəzi tədqiqatçıların keramikalı Neolit dövrü abidələrini Mezolit dövrü ilə bağlamaq cəhdləri də məsələni həll etməmişdir. Bu baxımdan Cənubi Qafqazda keramikasız Neolit dövrünün öyrənilməsindəki boşluğu dolduran Osmantəpə yaşayış yerinin yeni tapıntıları müəyyən əhəmiyyətə malikdir.
Erkən Neolit dövrünə aid Osmantəpə qazıntıları
Osmantəpədən aşkarlanan daş və obsidian alətlər
Bu sahə 2019–2020-ci illərdə V.B.Baxşəliyevin rəhbərliyi ilə araşdırılmışdır. Araşdırma nəticəsində xeyli obsidian alətlər və az sayda keramika nümunələri aşkar olunmuşdur. Apardığımız araşdırmalar zamanı yaşayış yerində 300-dən artıq obsidian əmək aləti aşkar olunmuşdur. Onlar arasında 8 nukleus və 159 mikrolit vardır. Mikrolitlərin ölçüsü 1–2 santimetr arasindadır. Əmək alətlərinin digər qismi nisbətən böyük həcmli obsidianlardan hazırlanmışdır. Onların ölçüləri 4–7 santimetr arasındadır. Aşkar olunmuş nukleuslar müxtəlif formalıdır. İşlənməmiş özəklər də vardır. Tapıntılar arasında bir ədəd daş alət də vardır. Nukleusların ikisi diskşəkilli, üçü piramidal, üçü isə prizmatik formalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, nukleusların hamısı qəlpələnmə nəticəsində tükənmişdir.
Obsidian alətləri və obsidiandan istifadə
Qeyd etdiyimiz kimi, arxeoloji materialların əksəriyyəti obsidian məmulatından ibarətdir. Birinci qrupa daxil olan alətlər başlıca olaraq qaşovlarla təmsil olunmuşdur. Lakin ikinci qrupda alətlərin çeşidi artmışdır və müxtəlif alətlər, o cümlədən oraq diçləri meydana çıxmışdır. Tədqiqat göstərir ki, bəzi alətlər çoxfunksiyalı olmuşdur. Əmək alətlərinin bənzərləri Mezolit və Erkən Neolit dövrü abidələrindən məlumdur. Qeyd etmək lazımdır ki, qısa saplaqlı ərsinlərin bənzərləri Cənubi Qafqazın Son Neolit dövrü abidələrindən məlum deyil. Osmantəpə yaşayış yerinin tədqiqi Naxçıvanın qədim sakinlərinin hansı yollarla obsidian yataqlarına doğru getdiyini də dəqiqləşdirməyə imkan verir. Obsidian alətlərin mikroskopik tədqiqi bu yaşayış yerinin obsidianın daşınmasında keçici yaşayış yeri kimi deyil, həmçinin insanların burada müəyyən müddət fəaliyyəti üçün istifadə olunduğunu göstərir.
Erkən Neolit abidəsi Osmantəpədən aşkarlanan obsidian mikrolitlər
Osmantəpənin Erkən Neolit dövrünə aid olan obsidiya bıçaqlar
Neolit dövründə çaxmaqdaşının və obsidianın sınmış iti uclu kənarlarından alət kimi istifadə olunmuşdur
İqtisadiyyat və yaşayış şəkli
Osmantəpədən aşkarlanan Neolit keramikası
Araşdırmalara əsasən demək olar ki, Osmantəpə sakinləri yarımqazma tipli evlərdə yaşamışlar. Bu tip evlər indi də maldar tayfalar tərəfindən istifadə olunur. Bu isə yaşayış yerinin qədim tarixə malik oilduğunu göstərir.Yaşayış yerində mədəni təbəqənin yığılması da bunu təsdiq edir. Yaşayış yerinin yüksək dağlıq ərazidə yerləşdiyini və burada iqlimin soyuq olduğunu nəzərə alsaq deyə bilərik ki, Osmantəpə yaşayış yeri mövsümi yaşayış yeri kimi istifadə olunmuşdur. Əmək alətlərinin tipoloji analizinə əsasən demək olar ki, Osmantəpənin qədim sakinləri başlıca olaraq maldarlıq və yığıcılıqla məşğul olmuşlar. Lakin oraq dişləri və keramika məmulatı istehsal təsərrüfatının mövcud olduğunu təsdiq edir. Keramika məmulatının çox az miqdarda və kiçik parçalar halında aşkar olunması bizcə keramikalı Neolit dövrünün və istehsal təsərrüfatının yenicə başladığını göstərir. Əmək alətlərinin tədqiqi də bunu sübut edir.
Nəticə
Demək olar ki, Osmantəpə yaşayış yerinin materialları Mezolitdən Neolitə keçid dövrünü əks etdirir. Araşdırmalar obsidian alətlərin hazırlanmasında başlıca olaraq Göyçə və Zəngəzur obsidianından istifadə olunduğunu göstərir ki, bu da Cənubi Qafqazda, o cümlədən AzərbaycandakeramikalıNeolitin yerli zəmində inkişaf etdiyini təsdiq edir. Tədqiqatlar göstərir ki, Osmantəpə sakinləri istehsal təsərrüfatının astanasında olmuşdur. Əmək alətlərinin tədqiqinə əsasən demək olar ki, yaşayış yerinin sakinləri başlıca olaraq ovçuluq, yığıcılıq və heyvandarlıqla məşğul olmuşlar. Əkinçiliyin mömcud olması ilə bağlı hələlik dəqiq məlumat yoxdur. Əmək alətlərinin tipoloji analizi əsasında demək olar ki, insanlar burada uzun müddət məskunlaşmışdır. Keramika məmulatının azlığı keramikalı Neolit dövrünün yeni başlandığını göstərir. Təhlillərə əsaslanaraq yaşayış yerində həyatın Mezolit dövrünün sonu və Neolit dövründə başlandığını demək olar.
Ədəbiyyat
Baxşəliyev V. Osmantəpə yaşayış yeri Daş dövrünün yeni abidəsidir // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Elmi Əsərləri. İctimai və humanitar elmlər seriyası, 2021, № 1, s. 57–69.
Baxşəliyev, Vəli. Neolit və Eneolit dövründə Naxçıvanın iqtisadi-mədəni əlaqələri (az.). Naxçıvan: "Əcəmi". 2021. 225s. ISBN4700000000053.
Xarici keçidlər
Christine Chataigner, Ruben Badalyan und Makoto Arimura: The Neolithic of the Caucasus auf oxfordhandbooks.com (englisch), abgerufen am 30. April 2021.
Ntv Azərbaycan, Osmantəpədəki tədqiqatlar haqqında hesabat Vəli Baxşəliyev: Naxçıvanda aşkar olunan yeni Neolit abidəsi xüsusi əhəmiyyəti ilə seçilir - Fotolar, Mədəniyyət və Turizm, 24. Fevral 2021
↑ Baxşəliyev V. Osmantəpə yaşayış yeri Daş dövrünün yeni abidəsidir // AMEA Naxçıvan Bölməsinin Elmi Əsərləri. İctimai və humanitar elmlər seriyası, 2021, № 1, s. 57–69.
Сафарли Г. Эпиграфические памятники Нахчывана. Нахчыван: Аджами, 2017, 200 с.
Marro C., Bakhshaliyev V., Berthon R., Thomalsky J. New light on the Late Prehistory of the South Caucasus: Data from the recent excavation campaigns at Kültepe I in Nakhchivan, Azerbaijan (2012–2018) // Paléorient. Vol. 45.1, 2019, p. 81–113.
Nishiaki, Y., Guliyev, F., Kadowaki, S. "Chronological contexsts of the Earliest Pottery Neolithic in the South Caucasus: Radiocarbon dates for Göytepe and Hacı Elemxanlı Tepe, Azerbaijan // American Journal of Archaeology, 119/3, 2015, p. 279–294.
Ахундов Т. Неолит Южного Кавказа / Antiquities of East Europe, South Asia and South Siberia in the Context of Connections and Interactions within the Eurasian Cultural Space (new data and concepts) proceedings of the international conference (St. Petersburg, november 18–22, 2019). St. Petersburg, 2019, c. 97–100.
Naxçıvanda aşkar olunan yeni Neolit abidəsi xüsusi əhəmiyyəti ilə seçilir - FOTOLAR, Mədəniyyət və Turizm, 24 Fevral 2021,5 may 2021-ci il
Noyabr 09, 2021
osmantəpə, naxçıvan, muxtar, respublikasında, şahbuz, rayonu, kükü, kəndi, yaxınlığında, erkən, neolit, yaşayış, məskənidir, yaşayış, yeriölkə, azərbaycanyerləşir, naxçıvan, muxtar, respublikasıaidiyyatı, şahbuz, rayonuüslubu, arxeoloji, abidələrkateqoriyaqədi. Osmantepe Naxcivan Muxtar Respublikasinda Sahbuz rayonu Kuku kendi yaxinliginda Erken Neolit yasayis meskenidir OsmantepeOsmantepe yasayis yeriOlke AzerbaycanYerlesir Naxcivan Muxtar RespublikasiAidiyyati Sahbuz rayonuUslubu Arxeoloji abidelerKateqoriyaQedim yasayis meskeniAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiEhemiyyetiRegion ehemiyyetliOsmantepe Mundericat 1 Cografi movqeyi 2 Cenubi Qafqazda Neolit dovru ile bagli evvelki tedqiqatlar 3 Erken Neolit dovrune aid Osmantepe qazintilari 3 1 Obsidian aletleri ve obsidiandan istifade 4 Iqtisadiyyat ve yasayis sekli 5 Netice 6 Edebiyyat 7 Xarici kecidler 8 Hemcinin bax 9 IstinadlarCografi movqeyi RedakteYasayis yeri Sahbuz rayonunun Kuku kendi yaxinliginda deniz seviyyesinden 2400 m yukseklikde yerlesir 1 Yasayis yeri hazirda suni golun sahilinde yerlesir ve onun bir qismi su altinda qalmisdir Bu sahede coxlu gursulu bulaqlar oldugundan yasayis yerinin etrafi indi de maldar ehali terefinden yurd yeri kimi istifade olunur Bu bulaqlarin suyunu toplamaq ucun qeza reisi Sengirey 1865 ci ilde burada bend tikdirmis ve Qanligol su anbarini yaratmisdir 2 Cenubi Qafqazda Neolit dovru ile bagli evvelki tedqiqatlar RedakteCenubi Qafqazin o cumleden Azerbaycanin arxeoloji abidelerinin tedqiqi ile Das dovrunun muxtelif merheleleri Paleolit dovrunden baslayaraq Neolit dovrunedek oyrenilmisdir Lakin Mezolit dovru ve Mezolitden Neolite kecid merhelesi kifayet qeder tedqiq edilmemisdir Hazirda Cenubi Qafqazda Neolit dovrunun maddi medeniyyeti Somutepe Sulaveri ve Kultepe medeniyyeti ile temsil edilmekdedir Keramikali Neolit dovrunun en qedim abidesi Naxcivanda olan Kultepe yasayis yeridir Tedqiqatlar gosterir ki bu yasayis yerinde heyat e e VII minilliyin ikinci yarisinda baslanmisdir 3 Lakin indiyedek Cenubi Qafqazda keramikasiz Neolit dovrunun abideleri oyrenilmemisdir Hazirda Cenubi Qafqazda Neolit dovru yalniz keramikali Neolit dovrunun abideleri ile temsil edilmekdedir Buna gorede keramikali Neolit dovrunun menseyi ile bagli qafqazsunas arxeoloqlar arasinda bir birine zidd iki nezeriyye meydana cixmisdir Bezi tedqiqatcilar az miqdarda tapintilara esaslanaraq ehtimal edirler ki Cenubi Qafqazin Neolit medeniyyeti yerli zeminde yaranmisdir 4 digerleri ise Cenubi Qafqazda Neolit medeniyyetinin hazir sekilde ortaya cixmasina esaslanaraq keramikali Neolit medeniyyetinin basqa olkelerden getirildiyini soyleyirler 5 Bele ki tedqiqatlar keramikali Neolit dovrunde istehsal teserrufatinin esas saheleri olan ekincilik ve maldarligin artiq formalasdigini tesdiq edir Bezi tedqiqatcilarin keramikali Neolit dovru abidelerini Mezolit dovru ile baglamaq cehdleri de meseleni hell etmemisdir Bu baximdan Cenubi Qafqazda keramikasiz Neolit dovrunun oyrenilmesindeki boslugu dolduran Osmantepe yasayis yerinin yeni tapintilari mueyyen ehemiyyete malikdir Erken Neolit dovrune aid Osmantepe qazintilari Redakte Osmantepeden askarlanan das ve obsidian aletler Bu sahe 2019 2020 ci illerde V B Baxseliyevin rehberliyi ile arasdirilmisdir 6 Arasdirma neticesinde xeyli obsidian aletler ve az sayda keramika numuneleri askar olunmusdur Apardigimiz arasdirmalar zamani yasayis yerinde 300 den artiq obsidian emek aleti askar olunmusdur Onlar arasinda 8 nukleus ve 159 mikrolit vardir Mikrolitlerin olcusu 1 2 santimetr arasindadir 1 Emek aletlerinin diger qismi nisbeten boyuk hecmli obsidianlardan hazirlanmisdir Onlarin olculeri 4 7 santimetr arasindadir 1 Askar olunmus nukleuslar muxtelif formalidir Islenmemis ozekler de vardir Tapintilar arasinda bir eded das alet de vardir Nukleuslarin ikisi disksekilli ucu piramidal ucu ise prizmatik formalidir Qeyd etmek lazimdir ki nukleuslarin hamisi qelpelenme neticesinde tukenmisdir 1 Obsidian aletleri ve obsidiandan istifade Redakte Qeyd etdiyimiz kimi arxeoloji materiallarin ekseriyyeti obsidian memulatindan ibaretdir 1 Birinci qrupa daxil olan aletler baslica olaraq qasovlarla temsil olunmusdur Lakin ikinci qrupda aletlerin cesidi artmisdir ve muxtelif aletler o cumleden oraq dicleri meydana cixmisdir Tedqiqat gosterir ki bezi aletler coxfunksiyali olmusdur Emek aletlerinin benzerleri Mezolit ve Erken Neolit dovru abidelerinden melumdur Qeyd etmek lazimdir ki qisa saplaqli ersinlerin benzerleri Cenubi Qafqazin Son Neolit dovru abidelerinden melum deyil 1 Osmantepe yasayis yerinin tedqiqi Naxcivanin qedim sakinlerinin hansi yollarla obsidian yataqlarina dogru getdiyini de deqiqlesdirmeye imkan verir Obsidian aletlerin mikroskopik tedqiqi bu yasayis yerinin obsidianin dasinmasinda kecici yasayis yeri kimi deyil hemcinin insanlarin burada mueyyen muddet fealiyyeti ucun istifade olundugunu gosterir Erken Neolit abidesi Osmantepeden askarlanan obsidian mikrolitler Osmantepenin Erken Neolit dovrune aid olan obsidiya bicaqlar Neolit dovrunde caxmaqdasinin ve obsidianin sinmis iti uclu kenarlarindan alet kimi istifade olunmusdurIqtisadiyyat ve yasayis sekli Redakte Osmantepeden askarlanan Neolit keramikasi Arasdirmalara esasen demek olar ki Osmantepe sakinleri yarimqazma tipli evlerde yasamislar Bu tip evler indi de maldar tayfalar terefinden istifade olunur Bu ise yasayis yerinin qedim tarixe malik oildugunu gosterir Yasayis yerinde medeni tebeqenin yigilmasi da bunu tesdiq edir Yasayis yerinin yuksek dagliq erazide yerlesdiyini ve burada iqlimin soyuq oldugunu nezere alsaq deye bilerik ki Osmantepe yasayis yeri movsumi yasayis yeri kimi istifade olunmusdur 1 Emek aletlerinin tipoloji analizine esasen demek olar ki Osmantepenin qedim sakinleri baslica olaraq maldarliq ve yigiciliqla mesgul olmuslar Lakin oraq disleri ve keramika memulati istehsal teserrufatinin movcud oldugunu tesdiq edir Keramika memulatinin cox az miqdarda ve kicik parcalar halinda askar olunmasi bizce keramikali Neolit dovrunun ve istehsal teserrufatinin yenice basladigini gosterir Emek aletlerinin tedqiqi de bunu subut edir 1 Netice RedakteDemek olar ki Osmantepe yasayis yerinin materiallari Mezolitden Neolite kecid dovrunu eks etdirir Arasdirmalar obsidian aletlerin hazirlanmasinda baslica olaraq Goyce ve Zengezur obsidianindan istifade olundugunu gosterir ki bu da Cenubi Qafqazda o cumleden Azerbaycanda keramikali Neolitin yerli zeminde inkisaf etdiyini tesdiq edir 1 Tedqiqatlar gosterir ki Osmantepe sakinleri istehsal teserrufatinin astanasinda olmusdur Emek aletlerinin tedqiqine esasen demek olar ki yasayis yerinin sakinleri baslica olaraq ovculuq yigiciliq ve heyvandarliqla mesgul olmuslar Ekinciliyin momcud olmasi ile bagli helelik deqiq melumat yoxdur Emek aletlerinin tipoloji analizi esasinda demek olar ki insanlar burada uzun muddet meskunlasmisdir Keramika memulatinin azligi keramikali Neolit dovrunun yeni baslandigini gosterir Tehlillere esaslanaraq yasayis yerinde heyatin Mezolit dovrunun sonu ve Neolit dovrunde baslandigini demek olar Edebiyyat RedakteBaxseliyev V Osmantepe yasayis yeri Das dovrunun yeni abidesidir AMEA Naxcivan Bolmesinin Elmi Eserleri Ictimai ve humanitar elmler seriyasi 2021 1 s 57 69 Baxseliyev Veli Neolit ve Eneolit dovrunde Naxcivanin iqtisadi medeni elaqeleri az Naxcivan Ecemi 2021 225s ISBN 4700000000053 Xarici kecidler RedakteChristine Chataigner Ruben Badalyan und Makoto Arimura The Neolithic of the Caucasus auf oxfordhandbooks com englisch abgerufen am 30 April 2021 Ntv Azerbaycan Osmantepedeki tedqiqatlar haqqinda hesabat Veli Baxseliyev Naxcivanda askar olunan yeni Neolit abidesi xususi ehemiyyeti ile secilir Fotolar Medeniyyet ve Turizm 24 Fevral 2021Hemcinin bax RedakteOsman HebibullayevIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Baxseliyev V Osmantepe yasayis yeri Das dovrunun yeni abidesidir AMEA Naxcivan Bolmesinin Elmi Eserleri Ictimai ve humanitar elmler seriyasi 2021 1 s 57 69 Safarli G Epigraficheskie pamyatniki Nahchyvana Nahchyvan Adzhami 2017 200 s Marro C Bakhshaliyev V Berthon R Thomalsky J New light on the Late Prehistory of the South Caucasus Data from the recent excavation campaigns at Kultepe I in Nakhchivan Azerbaijan 2012 2018 Paleorient Vol 45 1 2019 p 81 113 Nishiaki Y Guliyev F Kadowaki S Chronological contexsts of the Earliest Pottery Neolithic in the South Caucasus Radiocarbon dates for Goytepe and Haci Elemxanli Tepe Azerbaijan American Journal of Archaeology 119 3 2015 p 279 294 Ahundov T Neolit Yuzhnogo Kavkaza Antiquities of East Europe South Asia and South Siberia in the Context of Connections and Interactions within the Eurasian Cultural Space new data and concepts proceedings of the international conference St Petersburg november 18 22 2019 St Petersburg 2019 c 97 100 Naxcivanda askar olunan yeni Neolit abidesi xususi ehemiyyeti ile secilir FOTOLAR Medeniyyet ve Turizm 24 Fevral 2021 5 may 2021 ci il Menbe https az wikipedia org w index php title Osmantepe amp oldid 6180561, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
