Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Orşa — müasir Belarusun Vitebsk vilayətində şəhər.
| Şəhər | |||||
| Orşa | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| belar. Орша | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə |  Belarus | ||||
| Vilayət | [[Vitebsk vilayəti]] | ||||
| Başçı | Poznyak Aleksandr Qriqoryeviç | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1067 | ||||
| İlk məlumat | 1067 | ||||
| Əvvəlki adı | Rşa | ||||
| Sahəsi | 42.90 | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 192 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | ▼ 115 938 nəfər (2017) | ||||
| Sıxlığı | 2325 nəf./km² | ||||
| Milli tərkibi | belaruslar: 86.96% ruslar: 8.47% digərləri: 4.57% | ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +375 216 | ||||
| Poçt indeksi | 211030 | ||||
| Nəqliyyat kodu | 2 | ||||
| Digər | |||||
| orsha.vitebsk-region.gov.by (rus.) | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Vaxtilə Orşa (indiki Orşitsa) çayının Dnepr çayına töküldüyü yerdə möhkəm türk qalası olmuşdur. Türk hərbi məntəqəsi Ada Kalanın adı rus yazılı mənbələrində ilk dəfə 1067-ci ilə aid "Povesti vremennıx let" səhifələrində çəkilir1. (Qeyd: "Povesti vremennıx let" ümumrus əlyazmaları toplusudur; Kiyevdə 12-ci əsrin ilk onilliyində tərtib olunmuşdur. Onun əsas canını Lavrenti və İpatov salnamələri təşkil edir).
Şəhərin adı həqiqətən onun təbii istehkam-qala görünüşü ilə bağlı idi. Belə ki, qalanın yeri hərbi – strateji baxımdan çox əlverişli sayılırdı. Orşa ilə Dneprin qovuşduğu yerdə – bu çayların hər iki tərəfdən qucduğu çayarası sahədə yerləşən və xilqətən alınmaz olan bu qalanı çaylar hər tərəfdən mühafizə edir, ona gələn yolları təbii şəkildə bağlayırdı. Arxadan – qurudan açıq qalan, sanki qorunmayan, lakin insan əlinə tapşırılan bu səmtdən isə qazılmış və su ilə doldurulmuş dərin kanal qalanı göz bəbəyi kimi qoruyurdu. Beləliklə, Ada Kala təbii, ilahi qüdrətiylə yaranmış belə bir adada qərar tuturdu. Adı da buradandır. Ada Kala öz zamanına görə möhkəm qala sayılır və təbii qala şöhrətini daşıyırdı. Dneprin (Uzu çayının) sahillərində belə bir qala mühüm əhəmiyyətə malik idi; ondan su yolu ilə Kiyevə və yuxarıya Smolenskə getmək mümkün olurdu. Orşa çayı ilə isə (onu sonradan Orşitsa adlandırdılar) Qərbi Dvinə, Vitebskə, Baltik dənizinə, Novqoroda çıxmaq olardı. 1768–1774-cü illər Rus-Türk müharibəsinin gedişində 1772-ci ildə Ada Kala istila olunmuş və Rusiyanın idarəsinə keçmişdir. Həmin zamandan o üzərində yerləşdiyi çayın adı ilə Orşa adını daşıyır. Bu adın da qədim türk sözü Or "xəndək, kanal" sözündən yarandığı ehtimalı güclüdür. Osmanlılara məxsus daha bir Ada Kala (müasir Rumınya ərazisində) vardır. 1691-ci ildə yenidən inşa olub möhkəmlənən Dunay sahillərindəki bu qala Dəmir Qapı boğazını nəzarətdə saxlayırdı.
İstinadlar
- "Райисполком | Оршанский район | Орша | Новости Орши | Новости Оршанского района | Оршанский райисполком". 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-25.
- "«Государственный земельный кадастр Республики Беларусь»". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-25.
- 2009-cu ildə Orşa şəhərinin milli tərkibi
- Энциклопедический словарь Брокгауз и Ефрона, т. I, "А", с.384; Большая Советская Энциклопедия, т.18, с.544
- İslam Ansiklopedisi, I c, İstanbul, 1988, s. 340
Mənbə
Minaxanım Təkləli, Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009
Həmçinin bax
 | Belarus ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orsa muasir Belarusun Vitebsk vilayetinde seher SeherOrsabelar OrshaBayraq d Gerb d 54 30 sm e 30 24 s u Olke BelarusVilayet Vitebsk vilayeti Basci Poznyak Aleksandr QriqoryevicTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1067Ilk melumat 1067Evvelki adi RsaSahesi 42 90Merkezin hundurluyu 192 mSaat qursagi UTC 3EhalisiEhalisi 115 938 nefer 2017 Sixligi 2325 nef km Milli terkibi belaruslar 86 96 ruslar 8 47 digerleri 4 57 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 375 216Poct indeksi 211030Neqliyyat kodu 2Digerorsha vitebsk region gov by rus Xeriteni goster gizle Orsa Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiVaxtile Orsa indiki Orsitsa cayinin Dnepr cayina tokulduyu yerde mohkem turk qalasi olmusdur Turk herbi menteqesi Ada Kalanin adi rus yazili menbelerinde ilk defe 1067 ci ile aid Povesti vremennix let sehifelerinde cekilir1 Qeyd Povesti vremennix let umumrus elyazmalari toplusudur Kiyevde 12 ci esrin ilk onilliyinde tertib olunmusdur Onun esas canini Lavrenti ve Ipatov salnameleri teskil edir Seherin adi heqiqeten onun tebii istehkam qala gorunusu ile bagli idi Bele ki qalanin yeri herbi strateji baximdan cox elverisli sayilirdi Orsa ile Dneprin qovusdugu yerde bu caylarin her iki terefden qucdugu cayarasi sahede yerlesen ve xilqeten alinmaz olan bu qalani caylar her terefden muhafize edir ona gelen yollari tebii sekilde baglayirdi Arxadan qurudan aciq qalan sanki qorunmayan lakin insan eline tapsirilan bu semtden ise qazilmis ve su ile doldurulmus derin kanal qalani goz bebeyi kimi qoruyurdu Belelikle Ada Kala tebii ilahi qudretiyle yaranmis bele bir adada qerar tuturdu Adi da buradandir Ada Kala oz zamanina gore mohkem qala sayilir ve tebii qala sohretini dasiyirdi Dneprin Uzu cayinin sahillerinde bele bir qala muhum ehemiyyete malik idi ondan su yolu ile Kiyeve ve yuxariya Smolenske getmek mumkun olurdu Orsa cayi ile ise onu sonradan Orsitsa adlandirdilar Qerbi Dvine Vitebske Baltik denizine Novqoroda cixmaq olardi 1768 1774 cu iller Rus Turk muharibesinin gedisinde 1772 ci ilde Ada Kala istila olunmus ve Rusiyanin idaresine kecmisdir Hemin zamandan o uzerinde yerlesdiyi cayin adi ile Orsa adini dasiyir Bu adin da qedim turk sozu Or xendek kanal sozunden yarandigi ehtimali gucludur Osmanlilara mexsus daha bir Ada Kala muasir Ruminya erazisinde vardir 1691 ci ilde yeniden insa olub mohkemlenen Dunay sahillerindeki bu qala Demir Qapi bogazini nezaretde saxlayirdi Istinadlar Rajispolkom Orshanskij rajon Orsha Novosti Orshi Novosti Orshanskogo rajona Orshanskij rajispolkom 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 25 Gosudarstvennyj zemelnyj kadastr Respubliki Belarus 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 25 2009 cu ilde Orsa seherinin milli terkibi Enciklopedicheskij slovar Brokgauz i Efrona t I A s 384 Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya t 18 s 544 Islam Ansiklopedisi I c Istanbul 1988 s 340MenbeMinaxanim Tekleli Turk kitabi Unudulan tarix Deyisdirilen adlar Baki Nurlar 2009Hemcinin bax Belarus ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin