Operasionalizm

Operasionalizm yaxud əməliyyatçılıq — XX əsrdə fəlsəfə və onun metodoloqiyasında yaranmış, nəzəri və emprik mülahizələrin elmi meyarı kimi əməliyyatçılığı hesab edən istiqamət.

Fizikadakı əməliyyatçılığın, sosial elmlərdə analoqu kimi biheviorizm(davranışçılıq) çıxış edir. Onların ümumi cəhəti xüsusi və davranış reaksiyalarına qədər daraldılan anlayışların total empirik təvsirlərindədir.

Əməliyyatçı nöqteyi nəzərin əla təsviri kimi uzunluq anlayışının analizini göstərmək olar: Bizə yəqin məlumdur ki, biz uzunluq anlayışı altında nəyi nəzərdə tuturuq, əgər biz istənilən obyektin uzunluğunu müəyyən edə biliriksə, fizika üçün isə bundan artığı gərək də deyil. Hər hansı obyektin uzunluğunu ölçmək üçün, müəyyən fiziki əməliyyatlar keçirmək gərəkdir.

Beləliklə, uzunluq anlayışı, onu ölçmək üçün gərək olan əməliyyatların müəyyən olunmasıdır: bu o deməkdir ki, uzunluq anlayışı, uzunluğu müəyyən edən əməliyyatlar dəstindən başqa şey deyil. Ümumiyyətlə, istənilən anlayış altında biz əməliyyatlar dəstini nəzərdə tuturuq; anlayış münasib əməliyyat dəstinin sinonimidir. Bricmen belə düşüncə tərzinin bütünlüklə cəmiyət üçün geniş nəticələrini anlayırdı: Əməliyatçı nöqteyi nəzərin qəbul olunması “anlayışın” adət olunmuş anlam üsulunun məhdudlaşdırılmasından daha artığını nəzərdə tutur, o mənada ki biz əməliyyatçı terminlərdə dəqiq ərz edə bilmədiyimiz anlayışlardan düşüncə alətlərimiz kimi istifadə olunmasından imtina edirik. Bricmenin təhminləri doğruldu.

Yeni düşüncə tərzi indi fəlsəfədə, psixologiyada, sosiologiyada və başqa sahələrdə . Ən çox narahatlıq gətirən anlayışların əksəriyyəti, onların barəsində əməliyyat terminlərində və davranış reaksiyalarında dəqiq məruzə oluna bilməməsi nümayiş olunaraq eliminasiya olunub.

Mənbə

• -BİRÖLÇÜLÜ İNSAN. I HİSSƏ Herbert Markyuze