Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Negidallar (Negidal dili ңегидал — "sahilzolağı", özlərini: элькан бэйэнин — yerli insanlar; амгун бэйэнин — çay insanları) — Tunqus-mancur dillərində danışan az saylı xalqdır.
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 600 | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
| Dini | |||
| Qohum xalqlar | |||
Yayılması və sayları
aşağı hissəsində aşağı axarlarında yaşayırlar. 2002-ci il məlumatına əsasən sayları cəmi 567 nəfər təşkil edir. 509 nəfər Negidal Xabarovsk diyarı ərasisində yayılmışdır. Onların çox yaşadığı kənd Vladirirovkadır ki, oradada 90 negidal yaşayır.
Negidalların illərə görə sayı:
Dil
Negidallar Negidal dilində danışırlar. Bu dil Evenk dilinə yaxınlığı ilə seçilir. Onlar arasında hazırda əsəs ünsiyyət vastəsi Rus dilidir. Faktiki olaraq ruslar tərəfindən assimilyasiya olunmuşlar. Hazırda cəmi 147 nəfər bu dildə danışır. Ysxın gələcəkdə dilin ölməsi labütdür. Harırda Xabarovsk diyarı ərazisində 505 negidaldan cəmi 35 nəfəri (9 %) öz dilini bilir. 100% isə rus dilini bilir
Mədəniyyət və tarix
Ərazi baxımından negidallar "aşağı" və "yuxarı" negidallara bölünür. Bu qrupların mədəni və dil baxımından fərqləri vardır. Aşağı negidalların əsas məşğuliyyəti balıqçılıq, ikinci məşğuliyyətləri isə ovçuluqdur. Yuxarı nigedalların əsas məşğuliyyələri ovçuluq, ikinci məşğuliyyəti isə balıqçılıq olmuşdur. Onlar əsasən Çum adlanan ysşayış evlərinfə yaşayırlar.
Aşağı nigedalların əsas nəqliyyat vastəsi itlər, yuxarıların nəqliyyat vastəsi isə maraldlır. Ayaqqabı əsasən balıq dərisindən, paltarlar isə vəhşi heyvanların xəz dərilərindən hazırlanırdı Nigedallarda Animizm geniş yayılmışdır. Şamanizmdə yayılnışdır.
Rusların nigedallarla tanışlığı XVII əsrə tədadüf edir. Geniş əlaqələr isə XIX əsrin ortalarına təsadüf edir. XIX əsrin sonları isə rus tipli yaşayış məntəqələri, geyimlər və həyat tərzi negidalların xüsusiyyətinə çevrilir. Bir müddətdən sonra əkiçilik yaranır.
Sovet dönəmində nigedallar ruslarla birlikdə eyni kolxozlarda fəaliyyət göstərirdilər.
Ailə
1917-ci ilə qədər nigedallar arasında çox arvadlılıq geniş yayılmışdır. Sovet dönəmində bu qəti sürətdə qadağan edilmişdir. 1920-ci illərdə nigedallar arasında digər xalqlarla nikah geniş yayılmışdır. Xüsusi ilə 59,6 % nikah nivxamlarla olmuşdur. 1980-ci illərdə bu tip nikahlar 94% 2000 illərdə 100% təşkil edir.
Məşhur negidalar
Artyom Vasilev — Sankt Peterburqlu sahibkar.
İstinadlar
- . 2021-12-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-26.
- "Всероссийская перепись населения 2002 года". 2011-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-24.
- http://std.gmcrosstata.ru/webapi/opendatabase?id=vpn2002_pert 2019-07-12 at the Wayback Machine База микроданных Всероссийской переписи населения 2002 года
- "Всероссийская перепись населения 2002 г. Языки России". 2012-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-26.
- . 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-26.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2015-05-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2015-11-26.
- http://www.fontanka.ru/2014/05/15/164/ 2014-05-17 at the Wayback Machine Fontanka.ru
Mənbə
- Negidalların milli musiqisi
- Негидальцы. История, культура, традиции, современность 2008-09-12 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Negidallar Negidal dili negidal sahilzolagi ozlerini elkan bejenin yerli insanlar amgun bejenin cay insanlari Tunqus mancur dillerinde danisan az sayli xalqdir Negidallar Umumi sayi600Yasadigi erazilerRusiya 522 52 2010 DiliNegidal diliDiniSamanizm Animizm Qohum xalqlarNanaylar Evenkler Evenler2010 cu il melumatina gore RF erazisinde yayilma xeritesiYayilmasi ve saylariasagi hissesinde asagi axarlarinda yasayirlar 2002 ci il melumatina esasen saylari cemi 567 nefer teskil edir 509 nefer Negidal Xabarovsk diyari erasisinde yayilmisdir Onlarin cox yasadigi kend Vladirirovkadir ki oradada 90 negidal yasayir Negidallarin illere gore sayi DilNegidallar Negidal dilinde danisirlar Bu dil Evenk diline yaxinligi ile secilir Onlar arasinda hazirda eses unsiyyet vastesi Rus dilidir Faktiki olaraq ruslar terefinden assimilyasiya olunmuslar Hazirda cemi 147 nefer bu dilde danisir Ysxin gelecekde dilin olmesi labutdur Harirda Xabarovsk diyari erazisinde 505 negidaldan cemi 35 neferi 9 oz dilini bilir 100 ise rus dilini bilirMedeniyyet ve tarixErazi baximindan negidallar asagi ve yuxari negidallara bolunur Bu qruplarin medeni ve dil baximindan ferqleri vardir Asagi negidallarin esas mesguliyyeti baliqciliq ikinci mesguliyyetleri ise ovculuqdur Yuxari nigedallarin esas mesguliyyeleri ovculuq ikinci mesguliyyeti ise baliqciliq olmusdur Onlar esasen Cum adlanan yssayis evlerinfe yasayirlar Asagi nigedallarin esas neqliyyat vastesi itler yuxarilarin neqliyyat vastesi ise maraldlir Ayaqqabi esasen baliq derisinden paltarlar ise vehsi heyvanlarin xez derilerinden hazirlanirdi Nigedallarda Animizm genis yayilmisdir Samanizmde yayilnisdir Ruslarin nigedallarla tanisligi XVII esre tedaduf edir Genis elaqeler ise XIX esrin ortalarina tesaduf edir XIX esrin sonlari ise rus tipli yasayis menteqeleri geyimler ve heyat terzi negidallarin xususiyyetine cevrilir Bir muddetden sonra ekicilik yaranir Sovet doneminde nigedallar ruslarla birlikde eyni kolxozlarda fealiyyet gosterirdiler Aile1917 ci ile qeder nigedallar arasinda cox arvadliliq genis yayilmisdir Sovet doneminde bu qeti suretde qadagan edilmisdir 1920 ci illerde nigedallar arasinda diger xalqlarla nikah genis yayilmisdir Xususi ile 59 6 nikah nivxamlarla olmusdur 1980 ci illerde bu tip nikahlar 94 2000 illerde 100 teskil edir Meshur negidalarArtyom Vasilev Sankt Peterburqlu sahibkar Istinadlar 2021 12 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 26 Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 goda 2011 08 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 12 24 http std gmcrosstata ru webapi opendatabase id vpn2002 pert 2019 07 12 at the Wayback Machine Baza mikrodannyh Vserossijskoj perepisi naseleniya 2002 goda Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 g Yazyki Rossii 2012 01 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 26 2015 09 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 26 Arxivlenmis suret PDF 2015 05 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 2015 11 26 http www fontanka ru 2014 05 15 164 2014 05 17 at the Wayback Machine Fontanka ruMenbeNegidallarin milli musiqisi Negidalcy Istoriya kultura tradicii sovremennost 2008 09 12 at the Wayback Machine